Twiabilei Na Bakwetu Busengi Bupāna Yehova
“Kukulupila kwetu kudi bānwe, i kwa kūminina’tu pototo, pa kuyūka’mba, monka mo mwamwena misongo, e monka mo mukamwena ne kusengibwa.”—2 KODINDA 1:7.
BATANGI bitupu bavule ba Kiteba kya Mulami batamanga pampikwa kuyuka bubinebine bwa Leza. Padi ye mokikadile ne ku obe mutamba. Shi i amo, vuluka bidi mowēivwanine pāshilwile kukuputuka meso a kwivwanija. Kimfwa, powāivwene dibajinji’mba bafu kebasusukangapo, ne kebayukilepo kintu nansha kimo, kwātokelwepo pa mutyima? Ne powēfundile lukulupilo lutala pa bafu’mba bantu tununu ne tununu bakasangulwanga ke bōmi mu ntanda impya ya Leza, le kwāsengelwepo?—Musapudi 9:5, 10; Yoano 5:28, 29.
2 Kidi muswelo’ka ne pa mwanda utala mulao wa Leza wa kutalula bupolapola ne kwalamuna ino ntanda ke paladisa? Powēfundile uno mulao, lelo kewākusengelepo koabila’mba wiye nansha dyalelo? Powēfundile dibajinji muswelo upelwe bantu wa kwikala bōmi nyeke mu Paladisa pano pantanda, pampikwa kufwa, le wēivwene namani? Bine wānsangele. Eyo, wāikele bu kingidilwa kya kusela musapu wa busengi bwa Leza usapulwa pano kujokoloka ntanda yonso na ba Tumoni twa Yehova.—Mitōto 37:9-11, 29; Yoano 11:26; Kusokwelwa 21:3-5.
3 Inoko, powātompele kusapula musapu wa Bible ku bantu bakwabo, wāikele kuyuka’mba ‘lwitabijo ke kintu kya bantu bonsopo.’ (2 Tesalonika 3:2) Dimo-dimo balunda nobe bakala bādi bakuzawila pa kukumona ulombola lwitabijo lobe mu milao ya mu Bible. Padi kadi wāsusukile na kupangwapangwa pamwanda wa kwendelela na kwifunda Bible pamo na ba Tumoni twa Yehova. Pakwabo kukankajibwa kwānanine bininge powāshilwile kukwatañanya būmi bobe na misoñanya ya mu Bible. Wāshilula kumona malwa aponenejanga Satana ne ntanda yandi pa boba betabija busengi bwa Leza.
4 I kyabulanda, enka na mwēkinene Yesu, matompo afikijanga bamo ku kukukala, baleka kwikuta umbumo na kipwilo kya bwine-kristu. (Mateo 13:5, 6, 20, 21) Bamo-bamo banekenyanga makambakano na kuta mutyima ku milao ya busengi yobafundanga. Mwenda mafuku, bapāna būmi bwabo kudi Yehova ne kubatyijibwa, ke bana-babwanga ba wandi Mwana, Yesu Kristu. (Mateo 28:19, 20; Mako 8: 34) Bine, matompo keapwangapo shi mukristu wabatyijibwa. Kimfwa, kulama mwiendelejo wa bu-ujila kukokeja kwikala bulwi bukatampe ku muntu wādi mwibidile busekese. Bakwabo balwanga na kukankajibwa na bantu ba mu kisaka bakubulwa kwitabija. Bonso bapāna būmi bwabo na kikōkeji kudi Leza, nansha badi mu malwa, bafwaninwe kukulupila amba bakasengibwanga ne kukwashibwa na Leza mu muswelo wa pabula.
“Leza wa Kanye ka Kusenga Konso”
5 Muntu wātendele bikatampe busengi bwa Leza i mutumibwa Polo. Pāpwile kitatyi kyandi kya matompo a mu Asha ne mu Masedonya, wātūkijibwe mutyima pakatampe pa kwivwana’mba kipwilo kya mu Kodinda kyaitabije senene myanda yadi mu mukanda wandi wa matope. Kino kyāmutonwene asoneke mukanda wabubidi utanwa’mo bino binenwa bya mitendelo’mba: “Atotwe ne kutotwa Leza Shandya Mfumwetu Yesu Kidishitu, Shandya byalusa, Leza wa kanye ka kusenga konso; wakwitusenga mu byamalwa byetu byonso.”—2 Kodinda 1:3, 4.
6 Bino binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu biselele myanda mivule yotusaka kubandaula pano. Pādi panena Polo binenwa bya kutendela Leza ne kumufwijako, nansha pādi wīsambila padi aye mwine mu mikanda yandi, pavule wādi wanya pakatampe Yesu, Mutwe wa kipwilo kya bwine-kristu. (Loma 1:8; 7:25; Efisesa 1:3; Bahebelu 13:20, 21) Omwanda Polo wānene bino bishima kudi “Leza Shandya Mfumwetu Yesu Kidishitu.” Mu bilembwa byandi, o musunsa wandi umbajinji kwingidija kishima kya mu Kingidiki kyalamwinwe bu “byalusa.” Dino dijina i dilupuke ku kishima kingidijibwanga mwanda wa kulombola kukwatwa bulanda kwa muntu pa kumona mukwabo ususuka. Shi kepano, Polo ushintululanga mutyima wa kanye udi nao Leza pa muntu yense wa mu bengidi Bandi bakikōkeji udi mu malwa a kutompibwa—uno mutyima wa kanye ye utononanga Leza ebakwatyilwe lusa. Kumfulo, Polo wāmwene Yehova bu nsulo ya ino ngikadilo yabilwa, omwanda wāmutelele bu “Shandya byalusa.”
7 “Byalusa” bya Leza bitūkijanga mutyima wa yewa ukamba na byamalwa. Omwanda Polo wātelele Yehova bu “Leza wa kanye ka kusenga konso.” Shi kepano, nansha shi tubasengibwa na kanye na balunda netu mu lwitabijo, ino tufwaninwe kuyuka’mba Yehova ye nsulo ya buno busengi. I kutupu busengi bwabinebine kadi bwanyeke butamba kungi, mhm, poso kudi Leza kete. Mwanda aye ye wāpangile muntu mu kyelekejo kyandi, ye aye wa kwitukwasha twikale bansengi. Kadi mushipiditu sandu wa Leza ye ao utononanga bengidi bandi balombole kanye kabinebine ku boba basakilwa busengi.
Bafundijibwe Kwikala Basengi
8 Nansha shi Yehova Leza ulekele bengidi bandi bakikōkeji baponenwa na matompo, tufwaninwe kuyuka’mba keatambangapo kudi aye. (Yakoba 1:13) Inoko, busengi bwaetupānga twaūminina mu malwa, bufwaninwe kwitushila mutyima wa kinyenye ne kasontomokela ku bisakibwa bya bakwetu. I bipa’ka bilupukanga’ko? “Mwanda wa kunena’mba, tumone mwakwibasengela netu boba badi mu byamalwa, shi bika, shi bika, ponka pa kanye ka kwitusenga ko twasengibwa bātwe bene kudi Leza.” (2 Kodinda 1:4) Pa kino, Yehova witufundijanga mwa kwikadila bantu beabila busengi bwandi senene na balunda mu lwitabijo ne na boba botutana mu mwingilo wetu, ne kwiula Yesu na “kusenga bonsololo badila.”—Isaya 61:2; Mateo 5:4.
9 Polo wāūminine mu masusu mavule pamwanda wa busengi buvule bwādi utambula kudi Leza kupityila kudi Kristu. (2 Kodinda 1:5) Netu tukokeja kutambula busengi buvule na kulanguluka pa milao milēme ya Leza, na kulomba mushipiditu sandu wandi wa kwitukwatakanya, ne na kuloelelwa malondololo etupa Leza ku milombelo yetu. Shi tulonge namino, tukapebwa bukomo bwa kubingija bubikadi bwa Yehova ne kulombola patōka’mba Dyabola i mbepai. (Yoba 2:4; Nkindi 27:11) Shi tubauminina malwa onso ne kunekenya na kikōkeji, tufwaninwe, pamo bwa Polo, kutumbija Yehova mwine busengi bupa bakristu bukomo bwa kushala bemanije mu matompo. Kūminina kwa bakristu bakikōkeji kuletanga busengi ku banabetu bonso, bakwabo basumininwa “kutūkija mutyima mu byamalwa bimo byonka.”—2 Kodinda 1:6.
10 Bene Kodinda bādi beangula mu masusu aponenanga bakristu bonso babine. Kadi bādi basakilwa kupebwa madingi bapange muntu wabusekese wampikwa kwisāsa. (1 Kodinda 5:1, 2, 11, 13) Kuleka kupanga wabusekese, kuleka kupwija lupata ne nkalañani kwāfutulwijije kipwilo. Ino, kumfulo bāingidije madingi a Polo ne kwisāsa byabinebine. Omwanda wēbatendele ne kwibasapwila na kyanga’mba kwabo kwitabija myanda yadi mu mukanda wandi kwāmusengele. (2 Kodinda 7:8, 10, 11, 13) Mobimwekela, ne yewa wāpangilwe mwine wēsāshile. Omwanda Polo wēbadingile’mba bekale ‘kumulekela, ne kumusenga pa mutyima, kutyina’mba wakaminwa ku mutyima wandi pa kumujia’o byamalwa.’—2 Kodinda 2:7.
11 Nabubine uno mukanda wabubidi wa Polo wādi ufwaninwe kusenga kipwilo kya mu Kodinda. Kino ye kyādi kisaka Polo. Kānena’mba: “Kukulupila kwetu kudi bānwe, i kwa kūminina’tu pototo, pa kuyūka’mba, monka mo mwamwena misongo, e monka mo mukamwena ne kusengibwa.” (2 Kodinda 1:7) Polo wēbakankamikile kumfulo kwa wandi mukanda’mba: “Sepelelai. . . . Musengibwe pa mutyima, . . . ebiya Leza wa lusa, ne ndoe ukēkalanga nenu.”—2 Kodinda 13:11.
12 Bine i bufundiji bukatampe botufwaninwe kuboila’po ñeni! Bantu bonso ba mu kipwilo kya bwine-kristu bafwaninwe ‘kwiabila busengi’ bupāna Leza kupityila ku Kinenwa kyandi, ku mushipiditu sandu wandi, ne ku bulongolodi bwandi budi pano pantanda. Nansha ke bapangwe bene bafwaninwe kusengibwa shi abaikala kwisāsa ne kulemununa mwiendelejo wabo mubi. Shi kepano, “umpika wabinebine ne wamanwa” i mutūle’ko mpangiko ya kanye ya kwibakwasha. Bamo-bamo bapempulwanga musunsa umo pa mwaka na bakulumpe babidi. Shi kebakidipo na mushipiditu wa butomboki nansha kwipāna mu kulonga bubi bukatampe, bafwaninwe kukwashibwa, bafikile pa matabula a kujokejibwa.—Mateo 24:45; Ezekyele 34:16.
Malwa Amwene Polo mu Asha
13 Masusu āfikile kipwilo kya mu Kodinda pa uno mwanda keadingakanibwapo na malwa mavule āūminine’mo Polo. Omwanda wēbavulwije’mba: “Ketusakilepo’mba, mwikale bakubulwa ñeni, bānwe bāna betu, umpityile malwa etu, etuponene mu Asha; twadi balemenenwe byamwiko, a kutabuka ne pa bukomo bwetu, ino twafudilwe ke lufu lonka. I binebine, twadi ke twitabija bātwe bene mundamunda twa’mba, i lufu, mwanda wa kunena’mba, ketukēkulupila bātwe bene, poso Leza wakusangula bafu; wakwitunyongolola ku lufu lukatampe ludi namino, ne wakukanyongolola kadi, mo monka mo tukulupile’mba, usakuketunyongolola, ne pano pene.”—2 Kodinda 1:8-10.
14 Befundi ba Bible bamo-bamo bakulupile’mba ano malwa atela Polo i a lupotopoto lwālupukile mu Efisesa lwāswile kumwipaija, pamo ne Ngaiusa ne Aditakusa, bendi-nandi babidi bene Masedonya. Bano bakristu bāselelwe ku bukomo, bātwalwa ku njibo ya kikailo kwādi kuyule kibumbo kya bantu, ke “bēla lubila bonsololo diwi dimo dyonka lwa kitatyi kya sā ībidi’mba: Ye enka mukatampe Diana [leza-mukaji] wa bene Efisesa!” Ebiya, mbikavu wa kibundi wātalaja kibumbo’kya. Kuno kusaka kwipaya Ngaiusa ne Aditakusa kwātapile Polo ku mutyima. Pa kino, wādi usaka kukatwela mu kibumbo kya bano babitabija-vidingi mwanda wa kukesamba nabo; ino bantu bāmukankaja kwenda’ko, kutyina’mba bakamwipaya.—Bilongwa 19:26-41.
15 Inoko Polo wāsekunwine mwanda mukwabo umbi kupita ne uno otwapwa kwisambila’po. Wāipangwile mu mukanda wandi umbajinji ku bene Kodinda’mba: “Wivwane, shi umuswelo wa bu-muntu o nalwile nao banyema pa Efisesa, kyo mwenamo i kika?” (1 Kodinda 15:32) Kino kishintulula’mba būmi bwa Polo kebwādipo mu kyaka enka kya bantu badi na milangwe ya bu nyema kete, ino i ne kya banyema babudyani babine bādi mu kikailo kya mu Efisesa. Kyaba kimo-kimo bādi bapa’mo bantapani mfuto ya kwibatonwena ku banyema babudyani amba balwe nabo, koku bibumbo bya bantu bitobelwe kumwanga mashi bibandila. Shi binenwa bya Polo bishintulula bu wālwile mpala na mpala na banyema babudyani babine, nankyo wānyongolwelwe ku luno lufu lwa kwipaibwa, pamo bwa mwānyongolwedilwe Danyele mu kyakanwa kya bantambo babine.—Danyele 6:22.
Bimfwa bya mu Ano Etu Mafuku
16 Bakristu bavule ba mu ano etu mafuku bafikilwanga na malwa adingakene na āmwene Polo. (2 Kodinda 11:23-27) Ne dyalelo, bakristu i “balemenenwe byamwiko [na malwa], a kutabuka ne pa bukomo [bwabo],” bavule bafikilwa na makambakano makomokomo ‘obalakana ne būmi bwabo bwine.’ (2 Kodinda 1:8) Bamo-bamo bepaibwanga na bibumbo bya bantapani nansha na bantu banshikani bebapangapanga. Tukulupile’mba bukomo bwa Leza bupāna busengi bwibapanga bukomo bwa kūminina ne kufwa na mityima ne ñeni yabo batele ku kufikidila kwa lukulupilo lwabo, lwikale lwa mūlu nansha lwa pano pantanda. (1 Kodinda 10:13; Fidipai 4:13; Kusokwelwa 2:10) Mu byaba bikwabo, Yehova uteñanga’po kuboko, banabetu banyongololwa mu lufu. Bine, boba bafikilwe kala na bunyongolodi bwa uno muswelo baningijanga lukulupilo lwabo mudi “Leza wakusangula bafu.” (2 Kodinda 1:9) Bashilula kusapula na kikulupiji kyonso musapu wa busengi bwa Leza ku bakwabo.—Mateo 24:14.
17 Mu mafuku a kunyuma, banabetu baswe ba mu Rwanda baponenwe na malwa adingakene na āponene Polo ne balunda nandi. Bavule bafwile, ino bukomo bwa Satana bwakankelwe kutyumuna lwitabijo lwabo. Inoko, banabetu ba mu ino ntanda batambwile umo ne umo busengi bwa Leza mu miswelo mivule. Mu kwitapa kwa Batutsi ne Bahutu ba mu Rwanda, kwadi Bahutu badi batūla būmi bwabo mu kyaka mwanda wa kukinga Batutsi, ne Batutsi badi bakinga Bahutu. Bamo-bamo baipilwe na bantu bakubulwa lusa pangala pa kukinga balunda nabo mu lwitabijo. Kimfwa, Kamoni umo Muhutu witwa bu Gahizi, waipailwe pa kufya kaka umo Mututsi witwa bu Chantal. Jean, mulumya Chantal Mututsi, wafilwe kungi na kaka Muhutu witwa bu Charlotte. Jean ne Mututsi mukwabo bafilwe mafuku 40 matuntulu mu dipuki dya mpishi dilupukilanga’po mwishi, badi batambila panja’nka ke bufuku, kadi bya kwisumpa’po na dimo. Kino kitatyi kyonso’ki, Charlotte wadi wibadisha ne kwibakinga nansha byobadi kubwipi na komponi ka bashidika Bahutu. Tala pa uno paje, usa kumona ba Jean ne Chantal, bafwijako balunda nabo mu lwitabijo Bahutu mwanda ‘batūdile mashingo abo mu kyaka’ pamwanda wabo, pamo na mwālongele Pishila ne Akwila na mutumibwa Polo.—Loma 16:3, 4.
18 Rwakabubu, Kamoni mukwabo Muhutu, watendelwe na julunale Intaremara pamwanda wa kukinga balunda nandi mu lwitabijo Batutsi.a Uno julunale unena’mba: “Kudi kadi ne Rwakabubu, umo wa mu ba Tumoni twa Yehova waendelele na kufya bantu pala pala ku banababo (ye mobeityilanga mu kyabo kipwilo). Wadi wingila kashike-dyuba, wibaselela bidibwa ne mema a kutoma nansha byadi ubela mfwenke. Bine Leza wamukomeje mu muswelo utulumukwa kashā.”
19 Ivwana kadi ne myanda ya ba Nicodeme ne Athanasie, ba mulume ne mukaji Bahutu basangedile musapu. Kumeso kwa kushilula kwitapa, bano ba mulume ne mukaji badi befunda Bible na Alphonse, Kamoni Mututsi. Batūdile būmi bwabo mu kyaka, bamufya mu yabo njibo. Kupwa bamona’mba njibo ke kifukopo kiyampe, mwanda balondakani nabo Bahutu badi bayukile uno mulunda nabo Mututsi. Ebiya ba Nicodeme ne Athanasie bafya Alphonse mu kīna, pa lwabo lubanza. Kuno kumuvilula kwadi kuyampe, mwanda balondakani bashilwile kwiya kumukimba kubwipi kwa difuku ne difuku. Mafuku 28 alele Alphonse mu kīna, wadi ulanguluka pa mānga ya mu Bible, kimfwa ya Lehaba wa mu Yediko wāfile bene Isalela babidi mu musaka wa njibo. (Yoshua 6:17) Dyalelo Alphonse wendelelanga na mwingilo wandi mu Rwanda wa bu musapudi wa myanda miyampe, ufwijako befundi bandi ba Bible Bahutu batūdile būmi bwabo mu kyaka pamwanda wandi. Le pano ba Nicodeme ne Athanasie badi namani? I ba Tumoni twa Yehova babatyijibwe kadi bendejanga bifundwa bya Bible 20 ne kupita na bantu basangela musapu.
20 Pashilwile butapani bwa mu Rwanda, mwadi basapudi ba myanda miyampe 2 500. Nansha byafwile bantu bavule, bakwabo banyema mu ino ntanda, inoko kibalwa kya ba Tumoni kyelundile’ko, pano ke 3 000 ne kupita. Buno i bukamoni bulombola’mba bine Leza wasengele banabetu. Ino bana-banshiye ne babishala badi umbukata bwa ba Tumoni twa Yehova badi namani? Nabubine bakidi mu malwa, bakisakilwa kusengibwa nyeke. (Yakoba 1:27) Impolo yabo ikapampulwa lonso’nka pakashilula lusangukilo mu ntanda impya ya Leza. Inoko bakilala’mo mafuku, mwanda belelwe mu kyadi na banababo, kadi pamwanda i batōtyi ba “Leza wa kanye ka kusenga konso.”
21 Mu bifuko bivule, kimfwa mu Erythrée, mu Singapure, ne mu Yugoslavi wakala, banabetu bendelelanga na kwingidila Yehova na kikōkeji nansha byobadi mu malwa. Tukwashei bano banabetu na kulombela kitatyi kyonso mwanda wa bapebwe busengi. (2 Kodinda 1:11) Shi kepano, tūmininei’tu pototo, kufika’nka ne ‘paketupampula Leza impolo yonso mu meso’ lonsololo kupityila kudi Yesu Kristu. Ye potukasepelela na busengi bwine bukatampe buketupāna Yehova mu ntanda yandi impya ya boloke.—Kusokwelwa 7:17; 21:4; 2 Petelo 3:13.
[Kunshi kwa dyani]
a Kiteba kya Mulami kya 1 kweji 1, 1995, paje 26 (Falanse), kisekununanga kintu kyalongele Deborah mwana Rwakabubu mwana-mukaji, milombelo yandi yatengele basola Bahutu, baleka ne kwipaya kisaka kine.
[Bipangujo]
1, 2. I ngikadilo’ka yādi’mo bantu bavule baikala ke bakristu dyalelo?
3. Mwanda waka boba beabila musapu wa Leza wa busengi na bakwabo nabo batanwanga na malwa?
4. I mu miswelo’ka mishileshile mukokeja kulwa bantu basangela musapu bapya na malwa?
5. Kubweja pa matompo ādi nao Polo, i myanda’ka mikwabo yāmufikile?
6. I kika kyotwefunda kupityila ku binenwa bya Polo bidi mu 2 Kodinda 1:3, 4?
7. Mwanda waka tunena’mba Yehova i “Leza wa kanye ka kusenga konso”?
8. Nansha byotuyukile’mba matompo keatambangapo kudi Leza, ino kūminina kwetu mu malwa kukokeja kwituletela kintu’ka kya kamweno?
9. (a) I kika kiketukwasha tūminine mu masusu? (b) I muswelo’ka usengibwanga bakwabo pa kwitumona tūminina mu malwa na kikōkeji?
10, 11. (a) I bintu’ka bimo-bimo byālengele masusu mu kipwilo kya mu Kodinda wakala? (b) Polo wāsengele kipwilo kya mu Kodinda muswelo’ka, ne wālombwele lukulupilo’ka?
12. Le bakristu bonso basakilwa kika?
13, 14. (a) I muswelo’ka wāsekunwine Polo kitatyi kya malwa makomokomo āmutene mu Asha? (b) I mwanda’ka wādi ulaminwe na Polo mu ñeni?
15. I ngikadilo’ka mikomo isambilwe’po mu 1 Kodinda 15:32?
16. (a) Mwanda waka ba Tumoni twa Yehova bavule batanwanga na malwa adingakene na ātene Polo? (b) I kika kyotukulupile pa mwanda utala boba bafwile pamwanda wa lwitabijo lwabo? (c) Bakristu banyongolwelwe mu lufu lwa kwipaibwa, bashalanga na lupusa’ka lulumbuluke?
17-19. I bintu’ka byamwekele bilombola’mba banabetu ba mu Rwanda baikele kwiabila busengi bwa Leza na bakwabo?
20. I muswelo’ka wasengelwe banabetu ba mu Rwanda na Yehova, ino bavule umbukata mwabo bakisakilwa bika?
21. (a) I kwepi kukwabo kudi banabetu basakilwa pakatampe busengi bwa Leza, umo ne umo umbukata mwetu ukokeja kwibakwasha mu muswelo’ka umo? (Tala kapango “Busengi Umbula bwa Myaka Iná ya Divita.”) (b) I kitatyi’ka kikapwa lonsololo kyaka kyetu kya kukimba busengi?
[Kapango pa paje 31]
Ba Jean ne Chantal, nansha byobadi ba Tumoni Batutsi, ino bafilwe mu bifuko pala pala na ba Tumoni Bahutu padi petapa bantu mu Rwanda
Ba Tumoni twa Yehova bendelelanga na kusapula musapu wa busengi bwa Leza ku bakwabo mu Rwanda
Lelo Uyukile?
◻ Mwanda waka Yehova utelwa bu “Leza wa kanye ka kusenga konso”?
◻ Malwa, tufwaninwe kwiamona muswelo’ka?
◻ I bāni botufwaninwe kwiabila nabo busengi?
◻ I muswelo’ka ukapwa lonsololo kusakilwa busengi kwetu?