Watchtower KIBĪKO PA ENTELENETE
Watchtower
KIBĪKO PA ENTELENETE
Kiluba
Ā
  • Ā
  • ā
  • Ē
  • ē
  • Ī
  • ī
  • Ō
  • ō
  • Ū
  • ū
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Ó
  • ó
  • Ñ
  • ñ
  • BIBLE
  • BILUPWILWE
  • KUPWILA
  • w98 1/9 p. 27-32
  • Shalai Balamate Pototo Ku Teokrasi

Pano i patupu video

Yō, bibakoma kupūtula video.

  • Shalai Balamate Pototo Ku Teokrasi
  • Kiteba kya Mulami Kisapula Bulopwe bwa Yehova—1998
  • Tumitwe twa Myanda
  • Myanda Iifwene Nayo
  • Teokrasi Yabine I Kika?
  • Bulongolodi bwa Kiteokratike
  • Mumweno wa Kiteokratike wa Baludiki ba Ntanda
  • Tangidijai Dibajinji Ntumbo ya Leza
  • “Iulai Leza”
  • Yehova ubikele kupityila—Ku umbikalo wa kiteokrasi
    Kiteba kya Mulami Kisapula Bulopwe bwa Yehova—1994
  • Bakumbi ne mikōko mu buludiki bwa kiteokrasi
    Kiteba kya Mulami Kisapula Bulopwe bwa Yehova—1994
  • Kutanta kwa Mwingilo wa Leza
    Sing Praises to Jehovah
Kiteba kya Mulami Kisapula Bulopwe bwa Yehova—1998
w98 1/9 p. 27-32

Shalai Balamate Pototo Ku Teokrasi

“Yehova i mutyibi wetu, Yehova i mujidi[ki] wa bijila wetu, Yehova i mulopwe wetu.”​—ISAYA 33:22.

MYANDA itala umbikalo i myanda ikambakenanga bantu bonso. Umbikalo mulumbuluke i owa uleta ndoe ne ntundubuko. Bible unena’mba: “Mulopwe ukomejanga ntanda pa kidye kyoloke.” (Nkindi 29:⁠4) Ku mutamba mukwabo, umbikalo umbi udi na maviyo, bukobakane, ne kasusu. “Ino mubi pa kulela bantu ke babinze.” (Nkindi 29:⁠2) Tamba kalāa, bantu ke batompe imbikalo ya miswelo ne miswelo, ino kya bulanda, ‘babinza’nka kubinza’ pangala pa kasusu ka baludiki babo. (Musapudi 8:⁠9) Lelo kudi umbikalo wa muswelo kampanda ukabwanya kuletela babikalwa bao kuloelelwa kwaendaenda?

2 Josephus, mulembi wa mānga wātelele muswelo umo kete wa umbikalo paāsonekele amba: “Bantu bamo bakulupile mu malopwe a miswelo mishileshile, tamba ku makomokomo a kipolitike kutūla ku a mfumu umo, bakwabo mu malopwe abikalwa na nkomonkomo kasuku kandi, bangi bakwabo mu malopwe abikalwa na bantu bavule. Ino mupāni wetu wa bijila [Mosesa] kākokelwepo na bubikavu kampanda bwa politike nansha bumo, ino wāpēne mukanda wandi wa bijila ku mubikadilo otukokeja kutela​—shi bibwanika kubunda kishima​—bu ‘teokrasi,’ na kutūla bubikadi bonso ne lupusa lwine mu makasa a Leza.” (Against Apion, II, 164-165) Mungya munenena dibuku dimo (Concise Oxford Dictionary), teokrasi i “umbikalo wa muswelo kampanda ubikelwe na Leza.” Kino kishima kekidipo mu Bible, ino kilombola senene mwādi mwikadile umbikalo wa Isalela wa kala. Mwanda nansha Isalela byaāikele na mulopwe umweka na meso, ino na bubine muludiki wabo wādi Yehova. Isaya mupolofeto mwine Isalela wānene amba: “Yehova i mutyibi wetu, Yehova i mujidi[ki] wa bijila wetu, Yehova i mulopwe wetu.”​—Isaya 33:22.

Teokrasi Yabine I Kika?

3 Tamba kasha Josephus ubunda kino kishima, mizo mivule ya bantu itelwanga bu mateokrasi. Imo misumanane, itūtyilwa byungwe, ya kasusu ka mu meso fututu. Lelo ano i mateokrasi abine? Mwendele buluji bwāingidije Josephus kino kishima, ke abinepo. Baletele kavutakanya i boba balungulwile nshintulwilo ya kishima “teokrasi.” Dibuku dimo (World Book Encyclopedia) dishintulula’kyo amba i “umbikalo wa muswelo kampanda ubikelwe na mumpe nansha na bamumpe, udi’mo bamumpe na lupusa mu myanda ya kibundi ne ya kipwilo.” Inoko teokrasi yabine ke umbikalopo wa bamumpe. I buludiki bwa Leza, umbikalo wa Umpangi wa diulu ne ntanda, Yehova Leza.

4 Dyakadilwe kantu dino’di, ntanda yonso ikekala munshi mwa teokrasi, bine akekala madyese a kashāa! “Leza mwine ukēkala nabo [bantu], ke Leza wabo kadi. Kadi Leza ukapampula impolo yonso mu meso abo; ne lufu nalo kelukēkalakopo dikwabo kadi, mhm, nansha kuyoyokota miyoa, nansha kudila kwine, nansha misongo mīne mpika. Bintu bibajinji bibatukidila.” (Kusokwelwa 21:​3, 4) I kutupu buludiki bwa kimumpele bwa bantu bakubulwa kubwaninina bukokeja kuleta ino nsangaji. Poso’nka buludiki bwa Leza kete. O mwanda bene Kidishitu babine kebatompangapo kutūla’ko teokrasi ya kipolitike. Batengele na kitūkijetyima pakatūla’ko Leza teokrasi kujokoloka ntanda yonso mu kitatyi kyandi ne mu muswelo wandi.​—Danyele 2:​44.

5 Inoko mu kino kitatyi, teokrasi yabine ingilanga. Kwepi? Mu boba bakōkele ku buludiki bwa Leza, bekutyile umbumo balonga kiswamutyima kyandi. Bano bantu bakikōkeji babungilwanga pamo bu “muzo” wa kumushipiditu kujokoloka ntanda yonso mu “ntanda” yao ya kumushipiditu. I bashele’ko ba ku “Isalela wa Leza” ne bapwani nabo bene Kidishitu bapite pa midiyo itano ne kipindi. (Isaya 66:8; Ngalatea 6:​16, MB) Bo abo bakōkele Yesu Kidishitu, Mulopwe wa mūlu ubikikilwe na Yehova Leza, “Mulopwe wa nyeke.” (1 Temote 1:​17; Kusokwelwa 11:15) I bulongolodi bwa kiteokratike mu muswelo’ka? Ne bene badi’mo bamwene namani bakatampe balupusa ba imbikalo ya bwine ntanda? Ne i muswelo’ka ulaminwe musoñanya wa teokrasi na boba bapelwe lupusa mu muzo wabo wa kumushipiditu?

Bulongolodi bwa Kiteokratike

6 Lelo bulongolodi bwa bantu bukokeja kuludikwa namani na Yehova, ushikete momwa mu madiulu ambulwa kumweka na meso? (Mitōto 103:19) Bibwanika, mwanda boba badi’mo balondanga ano madingi a ku bukomo bwa mushipiditu: “Kulupila mudi Yehova ne mutyima obe onsololo, kadi kokalemēnenapo pa kwivwanija kwa abe mwine.” (Nkindi 2:6; 3:5) I betabije kuludikwa na Leza, balamine “mukanda-wabijila wa Kidishitu” ne kulonda misoñanya ya Bible mu būmi bwabo bwa difuku ne difuku. (Ngalatea 6:2; 1 Kodinda 9:​21; 2 Temote 3:​16; tala ne Mateo 5:​22, 28, 39; 6:​24, 33; 7:​12, 21.) Pa kusaka kulonga bino, banenwe kwikala befundi ba Bible. (Mitōto 1:​1-3) Kebalondangapo bantu, ino kitatyi kyonso babandaulanga mu Bible bintu byobefunda, pamo bwa bene Belea ba pa kala bādi “batabukile buleme.” (Bilongwa 17:10, 11; Mitōto 119:33-​36) Balombela pamo bwa mulembi wa mitōto amba: “Nombole ñeni ya kutyiba-mambo kulumbuluke ne ya kuyūkidila; ke-ne-muntu ami naitabija misoñanya yobe.”​—Mitōto 119:66.

7 Mu bulongolodi bo-bonso kemubulwangapo kwikala bantu bapelwe lupusa lwa kupāna buludiki. Kidi muswelo umo ne ku Batumoni ba Yehova, balamine ndudi ya lupusa monka mwēilombwedile mutumibwa Polo amba: “Mutwe wa mwana-mulume i Kidishitu; ino mutwe wa mwana-mukaji, i mulume, kadi mutwe wa Kidishitu nao, i Leza.” (1 Kodinda 11:3) Kukwatañana na kino, enka bana-balume babwenye bisakibwa bo bengilanga bu bakulumpe mu bipwilo. Nansha Yesu​—“mutwe wa mwana-mulume”⁠—byadi mūlu, ino pano panshi pakidi banababo bashingwe-māni bamo “basheleshelepo,” badi na lukulupilo lwa kukabikala nandi mūlu. (Kusokwelwa 12:17; 20:6) Bo abo babundile “umpika wabinebine ne wamanwa.” Bene Kidishitu balombolanga kikōkeji kyabo kudi Yesu, ne kudi Yehova mutwe wa Yesu na kwitabija butadi bwa uno “umpika.” (Mateo 24:​45-47, NW; Mateo 25:40) Mu uno muswelo, teokrasi ilondanga ndudi. “Mwanda Leza kadipo Leza wakuvutakanya, mhm, udi talala.”​—1 Kodinda 14:33.

8 Bakulumpe bene Kidishitu bakwatakanyanga teokrasi mwanda beyukile amba badi na kiselwa ku meso a Yehova pa muswelo obengidija lupusa pa ludingo lobapelwe. (Bahebelu 13:17) Kadi pobatyibanga mbila, bemaninanga pa tunangu twa Leza, ke pa twabopo. Pa kino, balondanga kifwa kya Yesu. Aye wādi muntu watunangu wa kasha ne kashele. (Mateo 12:42) Ino wālombwele Bayuda amba: “Mwana kayūkapo kwilongela kintu aye mwine, nansha kika, nansha kika, poso wamona Shandi ulonga’kyo.” (Yoano 5:​19) Bakulumpe badi kadi na mushipiditu pamo na wādi na Mulopwe Davida. Wādi na lupusa lukatampe mu teokrasi. Ino wādi nyeke ulonda dishinda dya Yehova, ke dyandipo. Kālombela’mba: “Mfundije mu dishinda dyobe, abe Yehova; unombole mu dishind[a] ditōka, tō!”​—Mitōto 27:11.

9 Bamobamo bepangulanga shi ke mbolojipo kuleka’nka bana-balume babwenye bisakibwa na lupusa mu kipwilo, nansha kuleka bantu bamo na lukulupilo lwa mūlu ino bakwabo’ko na lwa pano panshi. (Mitōto 37:29; Fidipai 3:20) Bene Kidishitu bepāne abo basangedile ino mpangiko ilombwelwe patōka mu Kinenwa kya Leza. I mpangiko ya kiteokratike. Shi yalakanwa, yalakanwanga divule na boba kebayukile misoñanya ya mu Bible. Bene Kidishitu, ku wabo mutamba, bayukile amba bana-balume ne bana-bakaji badi mu ludingo lumo ku meso a Yehova mu mwanda utala lupandilo. (Ngalatea 3:​28) Ku bene Kidishitu babine, kwikala mutōtyi wa Mfumu Mulopwe wa diulu ne ntanda i madyese makatakata’po kashāa, o mwanda basangelanga kwingila mwingilo o-onso wibapa Yehova. (Mitōto 31:23; 84:10; 1 Kodinda 12:12, 13, 18) Pakwabo kadi, būmi bwanyeke, bwikale bwa mūlu nansha bwa mu paladisa pano panshi, i lukulupilo lwa kutendelwa mpata.

10 Nanshi Batumoni ba Yehova badingakene na Yonafane, mwana wa kwakamwa Leza wa Mulopwe Solo. Kepabulwe padi Yonafane wādi wa kwikala mulopwe mulumbuluke. Inoko pa mwanda wa kubulwa kikōkeji kwa Solo, Yehova wātongele Davida ekale mulopwe wa bubidi wa Isalela. Le Yonafane wāivwene bululu pa kino? Mhm. Wāikele ke mulunda muyampe na Davida, wāmukinga ku mpala ya Solo. (1 Samwele 18:1; 20:​1-​42) Boba badi na lukulupilo lwa kukekala pano panshi nabo monka na monka, kebakwatyilwangapo mukao boba badi na lukulupilo lwa kwenda mūlu. Eyo, bene Kidishitu babine kebakwatyilwangapo mukao boba bapelwe lupusa lwa kiteokratike mu kipwilo. Ino ‘bebapanga bulēme bukatampe mpata mu buswe,’ mwanda bayukile mingilo mikomo yobengilanga pangala pa banababo ba kumushipiditu, batutu ne bakaka.​—1 Tesalonika 5:​12, 13.

Mumweno wa Kiteokratike wa Baludiki ba Ntanda

11 I bine Batumoni ba Yehova badi munshi mwa teokrasi, buludiki bwa Leza, ino i muswelo’ka obamwene baludiki ba mizo? Yesu wānene amba balondi bandi kebakekalapo ‘ba ntanda.’ (Yoano 17:16) Inoko bene Kidishitu bayukile amba badi na mapu kudi “Kesala,” imbikalo ya bwine ntanda. Yesu wānene amba bafwaninwe kulubula “bya Kesala kudi Kesala, bya Leza nabyo kudi Leza.” (Mateo 22:21) Mungya munenena Bible, bambikavu bantu “badi pa bitenta byabo bishile bimo ne bikwabo pa mwanda wa Leza.” Yehova, Nsulo ya lupusa lonso, ulekele bambikavu bekale’ko, ino usakile balonge byoloke ku babikalwa babo. Wivwane balonga namino, i “bengidi ba Leza.” Bene Kidishitu bakōkelanga ku umbikalo wa mu ntanda yobashikete’mo pa “mwanda wa mutyima wa mundamunda [wabo].” (Loma 13:​1-7, NW) Ino shi Leta kalombe bene Kidishitu bintu bijilula bijila bya Leza, papo batoñanga “kukokela Leza, kutabuka kukokela bantu.”​—Bilongwa 5:​29, MB.

12 Lelo bikekala namani shi bene Kidishitu babine bapangwapangwa na bambikavu balupusa? Papo bakalonda kifwa kya bene Kidishitu babajinji, bāuminine myaka mivule ya kupangwapangwa kukomo. (Bilongwa 8:1; 13:50) Ano matompo a lwitabijo keādipo a kitulumukila, Yesu wēbadyumwine kala amba akafika. (Mateo 5:​10-​12; Mako 4:​17) Bano bene Kidishitu babajinji kebālubwidilepo bādi bebapangapanga kinongo, nansha kuzōzeja lwitabijo lwabo pangala pa kano kasusu. Ino bālondele kifwa kya Yesu: “Po badi bamutuka, aye kalondolwelepo kya mutonko. Kadi paadi ususulwa kafunyinepo muntu, wetudile umakasa a Leza mutyibi moloke.” (1 Petelo 2:​21-​23, MB) I bine, misoñanya ya bwine Kidishitu inekenyanga lonji lonso lwa Satana.​—Loma 12:⁠21.

13 Ne dyalelo kidi muswelo umo onka. Mu kano katwa ka myaka, Batumoni ba Yehova i basusuke bikatampe mu makasa a baludiki bakaninga-mpo​—monka mwēkinene kala Yesu. (Mateo 24:​9, 13) Mu matanda amoamo, bubela ne tufutululo twa bitupu bitembaulwa pi na pi na boba basonshila balupusa basanshije bano bene Kidishitu basumininwe ne mutyima umo. Nansha Batumoni “[byobane]nenwa myanda mibi,” ino mwiendelejo wabo mulumbuluke wibalombola bu bengidi ba Leza. (2 Kodinda 6:​4, 8) Ponso pamweka mukenga, batūlanga mwanda wabo ku bambikavu ne ku bidye bya matanda abo, amba kekudipo kibi kyobalongele. Pa mashinda onso ebashīlwanga pululu, bakwatyilanga’po, babingija myanda miyampe ku meso a bantu bonso. (Fidipai 1:⁠7) Wivwane abalonga bintu byonso mungya bukomo bwabo ne mungya bijila, ino bweleyombo, bashiyanga myanda yonso mu makasa a Yehova. (Mitōto 5:​8-​12; Nkindi 20:22) Ino pakwabo, bapitanga mwāpityile bene Kidishitu babajinji, kebatyinangapo kususuka pa mwanda wa kulonda boloke.​—1 Petelo 3:​14-17; 4:​12-14, 16.

Tangidijai Dibajinji Ntumbo ya Leza

14 Yesu paāfundije balondi bandi kulombela, kintu kibajinji kyaātelele i kuyukija bu-ujila bwa dijina dya Yehova. (Mateo 6:9) Kukwatañana na kino, boba badi munshi mwa teokrasi bakimbanga kutumbija Leza, ke kwitumbijapo abo bene. (Mitōto 29:​1, 2) Bible ulombola’mba mu myaka katwa imbajinji, kino kyādi bu dibwe dya kukukaja ku bantu bamo bāpelele kulonda Yesu mwanda “badi basenswe kutumbikwa ntumbo ku bantu,” ko kunena’mba bādi basenswe bantu bebatumbija. (Yoano 12:42, 43) Bine, kutūla Yehova kumeso, ino mvubu yobe kunyuma, kilomba kwityepeja.

15 Solomone wālombwele mushipiditu muyampe utala pa kwityepeja. Yata bishima byaānene pa kufikijija tempelo ya ntumbo yaāshimikile, wibidingakanye na byobya byānene Nebukaneza pa lūbako lwandi. Nebukaneza wēanyinye na kibengo kya kwitatula’mba: “Lelo kino ke [kibundi’po kya] Babiloni kikatampe kadi, kyo naubaka ami ke pakwikala pa bulopwe kadi, pa bukomo bwa bukomokomo bwami, ne kya ntumbo ya bulopwe bwami’ni, a?” (Danyele 4:​30) Ino aye Solomone wētyepeja, wāpelula mwingilo wandi, amba: “Lelo i binebine Leza ukēkala ne bantu panopanshi’ni a? Monapo bidi, mūlu ne mūlu mwa madiulu kemwakokejepo kukubwanya; le ino penepo kadi ino njibo mityetyeko yo nashimika’i ke pepi?” (2 Bilongwa 6:​14, 15, 18; Mitōto 127:1) Solomone kētumbijepo aye mwine. Mwanda wādi wiyukile amba i ntunguluji’tu wa Yehova, kāsoneka’mba: “Pa kwiya kwitatula penepo po pa kwiya bumvu: Ino nanshi [tunangu tudi na bantu betyepeja].”​—Nkindi 11:​2.

16 Bakulumpe bene Kidishitu batumbijanga Yehova muswelo umo onka, ke abo benepo. Balondanga ano madingi a Petelo: “Shi kudi umo nandi wingila, nankyo ēkale kwingila na wa bukomo bwa kupebwa na Leza; amba Leza atumbijibwe ntumbo umbintu byonsololo [kupityila] kudi Yesu Kidishitu.” (1 Petelo 4:​11) Mutumibwa Polo wālombwele mwikadile “bukulumpe bwa kilelo,” amba ke kitentapo kya kwitatwila, “i mwingilo muyampe.” (1 Temote 3:1) Bakulumpe i batongwe mwanda wa kwingila, ke kubikalapo. I bafundiji ne bakumbi ba luombe lwa Leza. (Bilongwa 20:28; Yakoba 3:1) Bakulumpe betyepeja, ba mushipiditu wa kwipāna, i madyese ku kipwilo. (1 Petelo 5:​2, 3) ‘Kwatai na bulēme bantu badi namino’ ne kufwija’ko Yehova pa kwimupa bakulumpe bavule babwenye bisakibwa, bakwete teokrasi na makasa abidi mu ano “mafuku a kumfulo.”​—Fidipai 2:​29; 2 Temote 3:1.

“Iulai Leza”

17 Mutumibwa Polo usoñanya’mba: “Eyo, iulai Leza bwi bandi bana baswe.” (Efisesa 5:​1, BB) Boba bakōkele abo bene ku teokrasi beelelanga’ko kwiula mwikadile Leza nansha byobadi bantu bakubulwa kubwaninina. Kifwa, Bible wisambila padi Yehova amba: “Aye i Dibwe, mingilo yandi i mibwaninine’tu; mwanda mashinda andi onso i moloke swā! I Leza wa binebine ne wampikwa bukondame, Aye i moloke ne mululame.” (Kupituluka 32:​3, 4) Pa kusaka kwiula Leza mu uno mwanda, bene Kidishitu banenwe kwikala babinebine, boloke, ne bajalale mu kwingidija boloke. (Mika 6:8; 1 Tesalonika 3:6; 1 Yoano 3:7) Bepuka bintu bivule, nansha shi bitabijibwe na ino ntanda, kifwa busekese, kwabila kubikubi, ne lwiso. (Efisesa 5:5) Bengidi ba Yehova balondanga misoñanya ya Leza, ke ya bantupo, o mwanda bulongolodi bwandi i bwa kiteokratike, butōka, bwambulwa kiko.

18 Ngikadilo mikatampe ya Yehova Leza i buswe. Mutumibwa Yoano unena’mba: “Leza i buswe.” (1 Yoano 4:​8, BB) Teokrasi byoidi buludiki bwa Leza, nanshi ko kunena’mba i buludiki bwa buswe. Yesu wānene amba: “Po ponka po bakemuyūkila bu-bāna-bami-babwanga ponka pa kwisanswa mo mwikadile bānwe bene.” (Yoano 13:35) Bulongolodi bwa kiteokratike bulombolanga buswe bwa kutendelwa mu ano mafuku amfulo a byamalwa. Mu ñuma ya kukimba kukubija tubila kampanda yumanwa mu Afrika, Batumoni ba Yehova balombolanga buswe ku bonso, pampikwa kusebula kabila ka muntu. Mu divita dyalwilwe mu Yugoslavia wa kala, Batumoni ba Yehova ba mu bipindi byonso bekweshe abo bonso, papo bisumpi bikwabo bya mitōtelo bitumpile mu kukubija bakwabo kutelwa bu kutōkeja tubila. Batumoni ba Yehova, wa pandi wa pandi, baloñanga bukomo bwa kulonda ano madingi a Polo: “Mufundulei ko mudi bululu bonso, ne bukalabale, ne kufuna bulobo, ne lupotopoto, ne lubabo, ne kiji kyonsololo kumo; mwikale ne kanye bānwe bene na bene, ne mutyima wa kukōka, mwikale kwilekela bānwe bene, monka mwemulekele aye Leza mudi Kidishitu.”​—Efisesa 4:⁠31, 32.

19 Boba bonso bakōkela ku teokrasi bapungulwilwanga madyese makatampe. Badi mu ndoe na Leza ne na balunda nabo bene Kidishitu. (Bahebelu 12:14; Yakoba 3:​17) Badi na kitungo mu būmi bwabo. (Musapudi 12:13) Badi na mutyima-ntenke kumushipiditu, abo kadi na lukulupilo lwabine lwa būmi bwa kumeso. (Mitōto 59:9) Pano badi kala mu nsolweji ya būmi bukekala na bantu bonso munshi mwa buludiki bwa kiteokratike. Pamo na munenena Bible, “kebakasanshijapo, nansha kōna kwine, monsomonso mu lūlu lwami lwa bu-ujila; mwanda panopanshi pakayula ne kuyukidija kwa Leza’nka bwa mema ayuja kalunga-kamema.” (Isaya 11:9) Bine, ikekala myaka ya kwela nsadi! Nanshi twibikilei kifuko kyetu mu Paladisa īya kumeso na kushala balamate pototo ku teokrasi tamba’nka pano.

[Bipangujo]

1. Mwanda waka myanda itala umbikalo i myanda ikambakenanga bantu bavule?

2. Mwanda waka “teokrasi” i mutelelo mufwaninwe umbikalo wa Isalela wa kala?

3, 4. (a) Teokrasi yabine i kika? (b) Dyakadilwe kantu dino’di, i madyese’ka akapungulwilwa pa muzo onso wa muntu na teokrasi?

5. I kwepi kwingilanga teokrasi yabine dyalelo, ne i bipangujo’ka biipangulwanga?

6. Bulongolodi bwa bantu bumweka na meso bukokeja namani kuludikwa na Leza?

7. I ndudi’ka ya butadi ilondwanga mu teokrasi?

8. Bakulumpe bene Kidishitu bakwatakanyanga muswelo’ka musoñanya wa teokrasi?

9. Nansha bene Kidishitu bepāne byobadi na nkulupilo pala pala ne madyese pala pala mu teokrasi, i mumweno’ka mujalale obadi nao?

10. (a) Yonafane wālombwele mwikadilo’ka mulumbuluke? (b) Bene Kidishitu ba dyalelo nabo balombolanga muswelo’ka mwikadilo udingakene na owa wādi na Yonafane?

11. Bene Kidishitu bakōkele ku buludiki bwa kiteokratike bamwene bakatampe balupusa namani?

12. Bene Kidishitu pobapangwapangwa na balupusa, i kifwa kya bāni kyobalondanga?

13. Batumoni ba Yehova baloñanga kika pobapangwapañwanga ne kubepelwa bya bubela?

14, 15. (a) I kintu’ka kya mvubu ku boba bakwete musoñanya wa teokrasi na makasa abidi? (b) I pa kyaba’ka pāshile Solomone kifwa kiyampe kya kwityepeja na kiselwa kyandi kya butadi?

16. Bakulumpe belombolanga bu madyese abinebine muswelo’ka pa kuleka kwitumbija abo bene?

17. Boba badi munshi mwa teokrasi beulanga Leza mu miswelo’ka?

18. I ngikadilo’ka mikatampe ya Leza, ne bene Kidishitu balombolanga muswelo’ka ino ngikadilo?

19. I madyese’ka a dyalelo ne a mu mafuku akāya kumeso amonwa na boba bakōkela abo bene ku teokrasi?

[Kifwatulo pa paje 31]

Solomone wātangidije ntumbo ya Leza kumeso kwa yandi

Le Ukokeja Kushintulula?

◻ Teokrasi yabine i kika ne i kwepi koitanwa dyalelo?

◻ Bantu bakōkelanga muswelo’ka ku buludiki bwa kiteokratike mu būmi bwabo?

◻ I mu miswelo’ka mutangidijanga bonso badi munshi mwa teokrasi ntumbo ya Leza kumeso kwa yabo?

◻ I ngikadilo’ka imoimo ya Leza iulwa na boba bakwete teokrasi na makasa abidi?

    Mabuku a mu Kiluba (1993-2025)
    Tamba
    Twela
    • Kiluba
    • Tumina
    • Byosaka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Bijila bya Mwingidijijo
    • Bitala Myanda Mifyame
    • Mwa Kujadikila Myanda Mifyame
    • JW.ORG
    • Twela
    Tumina