Bashikibwe Mwanda Wa Lwitabijo Lwabo

“Mukashikibwa ku bantu bonso, mwanda wa dijina dyami.” ​—MATEO 10:22.

KAPITA mangajini wakubulwa budimbidimbi wa pa kisanga kya Kelete ke mukutwe misunsa makumi ne makumi, kadi ke mutwalwe ku bidye bya Bangidiki misunsa mivulevule. Ke mulāle myaka isamba ne musubu mu buloko, kulampe na wandi mukaji ne bandi bana batano. Mu Jampani, mwanā masomo wa myaka 17 wapangwa ku masomo, nansha byadi na mwikadilo wanwa, wa luku kupita bana ba masomo bonso 42 ba mu kabo kalasa. Mu France bantu bavule abatalulwa pa twaji na mu kukopa kwa diso, nansha byobatendelwa bu bengidi bengila na kininga, bakubulwa nsengwa. Lelo i kintu’ka kimo kyonka kitanwa mu ino myanda mimweke?

² Bano bonso batenwe na ino myanda i Batumoni ba Yehova. “Kibi” kyobalongele i kibi’ka? Eyo, i kulēmeka kobalēmekele nkulupilo yabo ya mutōtelo. Kapita mangajini wadi usapwila bakwabo lwitabijo lwandi, mwanda i mukōkele ku bufundiji bwa Yesu Kidishitu. (Mateo 28:19, 20) Bamuponeja na bijila bya Bangidiki bya pa kalāa, bijidika bantu kutwela mu mutōtelo ungi, amba i kujilula kukatampe. Mwanā masomo nandi wapangilwe mwanda wa mutyima wandi wa mundamunda mufundijibwe na Bible umupeleja kukaya makayo a butombe (a bene Jampani a kwitapa misenda ya bipete). (Isaya 2:4) Boba nabo bapangilwe pa twabo twaji mu France balombwelwe amba buluji bwinebwine bobapangilwe i kwiyukanya kobeyukanya bu Batumoni ba Yehova.

³ Ino myanda isansa mutyima yo yonka ikyūminina Batumoni ba Yehova ba mu matanda amoamo kufika ne pano. Inoko ku Batumoni ba Yehova bavule, kususulwa namino na bantu bakwabo i kwa nabyanabya’tu. Mwanda i bantu ba Yehova bayukanike ntanda yonso amba badi na mwiendelejo mulumbuluke​—wampikwa kiluji kya kwibamweshesha malwa. (1 Petelo 2:​11, 12) Kebakutangapo bitumba nansha kwiela mu bya kwisanshija. (1 Petelo 4:​15) Ino abo i bantu badi na būmi bukwatañene na madingi a Bible a kukōkela dibajinji Leza, kupwa ke mabikavu a bantu. Basonkanga misonko ilombwa na Leta ne kulonga bukomo bwa kwikala “na ndoe ne bantu bonso.” (Loma 12:18; 13:​6, 7; 1 Petelo 2:​13-​17) Mu mwingilo wabo wa kufundija Bible obengila, bakankamikanga bantu bakōkele ku bijila, bakwatakanye bisaka, ne kulama mwikadilo wanibwa. Bambikavu bavule bebatendelanga amba i bana ba kibundi balēmekele bijila. (Loma 13:3) Ino, monka mulombwela musāngo mubajinji, bitatyi bimobimo bekalanga babwalukilwa na kulondwalondwa​—mu matanda makwabo bakankajibwa na mabikavu. Lelo bino bibwanya kwitutulumuna?

“Lupoto” lwa bu Mwanā-Bwanga

⁴ Yesu Kidishitu kāfindilepo bintu bikafikila yense wikala wandi mwanā-bwanga. Wāsapwidile balondi bandi amba: “Umpika kakīlepo mfumwandi bukata; monka mo bampangilapangila ami ne bānwe nenu mo monka.” Yesu wādi mushikibwe “pa kubulwa ne mwanda.” (Yoano 15:18-​20, 25; Mitōto 69:4; Luka 23:22) Bandi bana-babwanga bādi ba kupita monka​—kulondwalondwa mwanda ke mwanda. Wēbadyumwine misunsa mivule amba: “Mukashikibwa.”​—Mateo 10:22; 24:9.

⁵ O mwanda Yesu wāsoñenye boba basaka kwikala balondi bandi “kupikula lupoto” lwa bu mwanā-bwanga. (Luka 14:​28, Revised Standard Version) Mwanda waka? Ke kunenapo amba penepo kebetyibila mbila ya kwitabija nansha kupela kwikala balondi bandi, mhm, i mwanda wa bekale kusumininwa kuvuija byobya bilombwa pa kwibwikala. Tufwaninwe kwilongolola ku kūminina matompo ne malwa o-onso etukokela ano madyese. (Luka 14:27) I kutupu wituningilanga’mba poso’nka mwingidile Yehova bu balondi ba Kidishitu. I butyibi botukwete na kusaka kwetu; butyibi botujingulwile senene. Tuyukile kala amba nansha byotudi na madyese alupuka ku kipwano kya kwikala bepāne kudi Leza, inoko “[t]ukashikibwa.” O mwanda bongolo kebwitujokolokangapo shi kulondwalondwa kubetufikila. Mwanda ‘twi bapikule lupoto,’ ne twi belongolole biyampe kufuta’lo.​—1 Petelo 4:​12-​14.

⁶ Mwanda waka bantu bamobamo, kubadila’mo ne bambikavu bamo balupusa, balondalondanga bene Kidishitu babine? Kumeso kwa kulondolola, tubandaulei bidi bisumpi bibidi bya mitōtelo bya mu myaka katwa imbajinji K.K. Abyo byonso byādi bishikibwe​—ino pa buluji bwishileshile.

Bashikwañani ne Bashikibwa

⁷ Mu myaka katwa imbajinji K.K., Isalela wādi mutādilwe na bene Loma ne na mutōtelo wa Bayuda, ko kunena’mba ngikadilo ya mutōtelo wa Bayuda yādi ayo yonso mityinibwe na bendeji ba bipwilo, kifwa basonekeji ne Bafadiseo. (Mateo 23:​2-4) Bano bendeji ba mwididi bākwete Bijila bya Mosesa bitala pa kwisansanya na mizo bēbinyengakanya, kebela mwenji bantu bakubulwa kwikala Bayuda. Enka namino, bālupula mutōtelo wābutwile mushikwa pa Bajentaila, ao nao wālengeja Bajentaila bebashikwe.

⁸ Kekyādipo kikomo ku bendeji ba Bayuda kufundija bantu kushikwa Bajentaila, mwanda Bayuda ba mu kyokya kitatyi bādi bamona Bajentaila bu bantu ba bituputupu. Bendeji ba mutōtelo bādi bafundija’mba Muyuda mwana-mukaji kafwaninwepo nansha dimo kwikala kasuku kandi na Bajentaila, mwanda “balangilwa bu bangitañani.” Mwana-mulume Muyuda nandi monka na monka, kādipo ufwaninwe “kwikala nabo kasuku amba mwanda balangilwa’mba basenswe kumwanga mashi.” Mabele mafinwe na Mujentaila keādipo atomwa, poso enka shi Muyuda watanwa poafinwa. Lupusa lwa bano bendeji lwalengele Bayuda bekale na mushipiditu wa kwisansanya ne kwitolwela kulampe na bakwabo.​—Enzankanya na Yoano 4:9.

⁹ Bufundiji bwa uno muswelo pa bakubulwa kwikala Bayuda kebwādipo buloeja kipwano pa bukata bwa Bayuda ne Bajentaila. Bajentaila bādi kebamone Bayuda bu bantu bashikilwe mizo ingi yonso ya bantu. Tacite, mulembi wa mānga mwine Loma (mubutulwe kubwipi kwa mu 56 K.K.) wānene pangala pa Bayuda amba “bādi bakengula bantu ba mizo ingi bonso na mushikwa bu balwana.” Tacite unena kadi amba Bajentaila bāikele kutūtyikila mu mutōtelo wa Bayuda bāfundijibwe kuleka kutelelwa ntanda yabo ne kumona balongo babo ne balunda nabo bu bantu ba bitupu. Divule dine, bene Loma bādi baleka Bayuda mwanda bādi bebatyina buvule bobādi. Ino kutomboka kwa Bayuda mu 66 K.K. kwapēlakenye bukidi bene Loma kwiya kwibatamba dipya, kwālenga konakanibwa kwa Yelusalema mu 70 K.K.

¹⁰ Uno mumweno wādi umonwa beni wādi muswelo’ka shi twenzankanye’o na mutōtelo ulaijibwe mu Bijila bya Mosesa? Eyo, Bijila byāsoñenye shabyo kwisansanya na bantu ba mizo ingi, mwanda wa kukinga bene Isalela, nakampata mutōtelo wabo utōka. (Yoshua 23:​6-8) Nansha nabya, Bijila byādi bisoñanya kulongela beni bintu mu boloke, pakubulwa ntondo, ne kwibatambula na kizaji​—ponso pobādi balama bijila bya Isalela kujilula’byo mpika. (Levi 24:22) Bendeji ba mitōtelo ya Bayuda ba mu mafuku a Yesu bāikele kulamuka ku milangwe mijalale ya kulēmeka beni ilombwelwe patōka mu Bijila, bālupula mutōtelo wābutwile mushikwa wa bajentaila, bajentaila nabo beushikwa. Ku mfulo, muzo wa Bayuda wa mu myaka katwa imbajinji wājimija kwitabijibwa na Yehova.​—Mateo 23:38.

¹¹ Lelo pano padi ñeni yotukokeja kuboila’po? Eyo, idi’po. Kwimona bu boloke, bapityile boba boketudipo nabo nkulupilo imo ya mutōtelo ke kilombojipo kya mutōtelo utōka wa Yehova, kadi kekumusangajangapo. Tala bene Kidishitu bakikōkeji ba mu myaka katwa imbajinji. Kebādipo bashikilwe bakubulwa kwikala bene Kidishitu, kadi kebālangwilepo butomboki bwa kutombokela Loma. Ino abo’ko bo bādi ‘bashikibwe.’ Mwanda waka? Ne i bāni bādi bebashikilwe?

Bene Kidishitu Babajinji —Bashikibwe na Bāni?

¹² I kimweke patōka mu bufundiji bwa Yesu amba wāsakile bandi bana-babwanga bekale na mumweno mujalale pa bakubulwa kwikala bene Kidishitu. Ku mutamba umo, Yesu wānene amba balondi bandi bakesansanya na ntanda​—ko kunena’mba, bakejiba ku mikadilo ne miendelejo keikwatañene na mashinda moloke a Yehova. Kadi kebadipo ba kwikuja mu myanda ya mavita nansha ya mapolitike. (Yoano 17:14, 16) Pa kyaba kya kufundija balondi bandi kupunika bakubulwa kwikala bene Kidishitu, Yesu wēbanene ‘kusanswa balwana nabo.’ (Mateo 5:​44) Mutumibwa Polo wāsoñenye bene Kidishitu amba: “Shi ukushikilwe ēkale ne nzala, mupei byakudya; shi udi ne kyumwa, mupei byakutoma.” (Loma 12:20) Wānena kadi bene Kidishitu amba “tulonge[i] biyampe ku bakwetu bonso.”​—Ngalatea 6:​10.

¹³ Ino kepāijijepo, bana-babwanga ba Kidishitu ‘bāshikibwa’ na bisumpi bisatu. Dibajinji, na bendeji ba mutōtelo wa Bayuda. Kepadipo kya kutatana, bene Kidishitu bāikele kukoka milangwe ya bendeji bukidi bonka! Bene Kidishitu bādi na ngikadilo yanibwa mpata ne bululame, bapāna musapu wa lukulupilo na bupyasakane. O mwanda bantu tununu ne tununu bātambile mu mutōtelo wa Bayuda, bāitabila mu bwine Kidishitu. (Bilongwa 2:​41; 4:4; 6:7) Bendeji ba mutōtelo wa Bayuda bādi bamona Bayuda bana-babwanga ba Yesu bu batupondo! (Enzankanya na Bilongwa 13:45.) Bano bendeji bakalabale bāmwene amba bwine Kidishitu bunyantyilanga panshi bibidiji byabo. Bine, bukankaja ne mumweno wabo obādi bamona Bajentaila! Kushilwila mu 36 K.K. ne kuya kumeso, Bajentaila bāikele ke bene Kidishitu bāikele na lwitabijo ne madyese amo onka pamo na Bayuda bene Kidishitu.​—Bilongwa 10:34, 35.

¹⁴ Dya bubidi, bene Kidishitu bāikele kushikibwa na batōtyi ba bilezaleza. Kifwa, mu Efisesa wa kala, kupunga bankishi ba ndalama ba leza mukaji Diana bwādi busunga bwa kamweno. Ino Polo pa kusapula’mo, bene Efisesa bavule bāitabije, bāleka mutōtelo wa Diana. Pa kumona busunga bwabo kebwenda busupaila, basendwe ba ndalama bālangula lupotopoto. (Bilongwa 19:24-​41) Kino kintu kyo kyonka kyālongekele pa kusambakana kwa bwine Kidishitu mu Bityinia (mu bwikike bwa kungala ne kushika kwa Turki dyalelo). Kinondanonda na kuvuika kwa kulemba Bisonekwa bya Kingidiki bya bwine Kidishitu, Pline Nkasa, mbikavu wa Bityinia wāsekunwine amba matempelo a Bajentaila āshele masala, ne busunga bwa kupoteja bidibwa byādi bidishibwa banyema ba kwela bitapwa nabo bwāsupaila mpata. Bene Kidishitu bātopekwa​—ne kupangwapangwa pamo​—mwanda mutōtelo wabo kewādipo ulomba banyema ba kwela bitapwa nansha bankishi. (Bahebelu 10:​1-9; 1 Yoano 5:​21) I bine, kutandabuka kwa bwine Kidishitu kwāsupakenye tumweno tuvule twādi tumwenwa mu mutōtelo wa bilezaleza, o mwanda boba bājimije busunga ne lupeto lwabo bēbushikilwe.

¹⁵ Dya busatu, bene Kidishitu bāikele ‘kushikibwa’ na bene Loma bādi bafwila yabo ntanda. Ku ngalwilo, bene Kidishitu bādi bamonwa na bene Loma bu katango ka mutōtelo kamo nenki, ka babitabija-vidingi. Ino mwenda mafuku, kwitela’tu bu mwine Kidishitu kwāikala ke mambo makatampe apēlwa muntu mfuto ya kwipaibwa. Mwanda waka bano bana ba kibundi bambulwa budimbidimbi bādi na būmi bwa bwine Kidishitu bāmwenwe bu bantu bafwaninwe kupangwapangwa ne kwipaibwa?

Bene Kidishitu Babajinji —Bashikibwe mu Ntanda ya Bene Loma Mwanda Waka?

¹⁶ Mwanda umbajinji i uno, bene Kidishitu bādi bashikibwe mu ntanda ya bene Loma pangala pa kulonda kobādi balonda nkulupilo ya mutōtelo wabo. Kifwa, bādi basansane na ntanda. (Yoano 15:19) O mwanda kebādipo na bitenta bya kipolitike, bāpela ne mwingilo wa busola. Pa kino, “bādi bamweka pamo bwa bantu bafwe mu kibundi, bakubulwa mvubu mu myanda yonso ya umbūmi,” mo munenene Auguste Neander. Kubulwa kwikuja mu bya ntanda kwādi kushintulula ne kwepa mashinda mabi a ntanda myoneke ya bene Loma. Will Durant, mulembi wa mānga, ushintulula’mba: “Na bwine Leza bwato ne mwikadilo wato muyampe, tutango twa bene Kidishitu twādi tuvutakanya mityima ya bene ntanda bajentaila bādi betobelwe mazua.” (1 Petelo 4:​3, 4) Bene Loma bākimbile kutalaja diwi dyādi divutakanya mityima yabo ya mundamunda na kupangapanga ne kwipaya bene Kidishitu.

¹⁷ Bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji bāsapwile myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza na bupyasakane bwampikwa muntu utuna’bo. (Mateo 24:14) O mwanda kubwipi na 60 K.K., Polo wānene amba myanda miyampe “i[ya]sapulwa mu bipangibwa byonso bya muno munshi [mwa diulu].” (Kolose 1:​23) Kubwipi na ku mfulo kwa myaka katwa imbajinji, balondi ba Yesu bādi kala ke balonge bana-babwanga konso konso mu Umbikalo wa Loma​—mu Azia, mu Bulaya, ne mu Afrika! Nansha ke bamobamo ba “mu kipango kya Kesala” bāikele ke bene Kidishitu.a (Fidipai 4:​22) Buno busapudi bobādi basapula na bupyasakane bwākolomwene mukao. Neander unena’mba: “Bwine Kidishitu bwāendelele byabinebine mu bantu ba ludingo lonso, bwāswa’nka ne kulundula mutōtelo wa Leta, ne bibidiji bya mishikatyilo ya bana ba kibundi mine kumo.”

¹⁸ Balondi ba Yesu bādi bepāne mu kutōta enka Yehova kasuku kandi. (Mateo 4:​8-​10) Uno mutōtelo o wādi wibakolomwena kubulwa kumvwañana na bene Loma kupita myanda mikwabo. Bene Loma bādi baleka mitōtelo ingi, shi batōtyi bayo betabile ne mu butōtyi bwa Mulopwe. Ino bene Kidishitu babajinji kebādipo beela mu buno butōtyi. Mwanda bādi bayukile amba bakeshintulwila ku meso a walupusa upityile Leta wa Loma, ke Yehova Leza kadi. (Bilongwa 5:​29) Pa kino, nansha shi mu myanda mikwabo mwine Kidishitu i mwana wa kibundi mulumbuluke namani, wādi umonwa’nka bu walwana na Leta.

¹⁹ Kudi kadi buluji bukwabo bobādi ‘bashikilwe’ bene Kidishitu bakikōkeji mu ntanda ya bene Loma: Bubela bwa nshikani bobādi bebatwika bwāsambakene konso, nakampata bwādi bwibalambika bendeji ba mutōtelo wa Bayuda. (Bilongwa 17:​5-8) Mu 60 nansha mu 61 K.K., pādi pelaija Polo kwimuka ku meso a Mulopwe Néron mu Loma, Bayuda balēme bēsambile pa bene Kidishitu amba: “Kino kitango kya bakētutyilemo kibayūkibwa ne kuno ko tudi bātwe, kīsambilwa bibi konso konso.” (Bilongwa 28:22) Na bubine, Néron kābudilwepo kwivwana bino bimyanda byabubela byobādi batwikwa. Mungya nsekununi, mu 64 K.K., pātopekelwe Néron pa mwanda wa kibundi kya Loma kyātemene mudilo, wāmwenene bene Kidishitu bu batuvukwa-mpuya amba bobasokele’o, mwanda bādi kala bashingwa bishoto. Bukidi bonka, byālangula kupangwapangwa kwa malwa kwa kusaka kukubija bene Kidishitu bonsololo.

²⁰ Matope ādi atopekwa bene Kidishitu pavule bwādi’tu bubela bwambulwa nansha kafwetefwete, busobakanye na kunyengakanya kobādi banyengakanya nkulupilo yabo. Byobādi batōta Leza umo kete, bapela kutōta mulopwe, bādi bebamona bu bantu batuna amba Leza kadi’kopo. Bamobamo ba mu bisaka byakubulwa kwikala bya bwine Kidishitu bādi balwa balongo babo bene Kidishitu, o mwanda bene Kidishitu bādi balambikwa bu bantu bapomona bisaka. (Mateo 10:21) Bāshingwa bishoto amba badyanga mwita wa bantu; bañeni bavule banenanga’mba buno bubela bwātambile ku mwivwanino mubi wa binenwa bya Yesu byaānene pa Bidibwa bya Kyolwa bya Mfumwetu.​—Mateo 26:26-​28.

²¹ Nanshi bene Kidishitu bakikōkeji bādi ‘bashikibwe’ na bene Loma pa buno buluji bubidi: (1) nkulupilo ne milongelo yabo mimanine pa Bible, ne (2) myanda yabubela yobādi batwikwa. Nansha shi kudi buluji bungi, inoko kitungo kyādi na bakinkwa nabo i kimo kyonka​—kutukija bwine Kidishitu. Bine, batulenga byanzwe ba kuno kupangwapangwa kwa bene Kidishitu i mishipiditu mibi yambulwa kumweka, bakinkwa badi na bukomo bupityile bwa bantu.​—Efisesa 6:​12.

²² Batumoni ba Yehova ba mu ano mafuku nabo monka na monka, i ‘bashikibwe’ mu matanda pala pala pamo na mwādi mwikadile bene Kidishitu babajinji bashikibwe. Ino abo kebashikilwepo bantu bakubulwa kwikala Batumoni, kadi kashāa ke abopo balengejanga tuvutakanya twa balwa na imbikalo. Ino i bayukane ntanda yonsololo bu bantu badi na buswe bwabine kebuyukile kubōlola bantu amba i ba mizo kampanda, i ba kabila kansangwa, nansha ba lukoba kankenge. Penepo kyobapangilwapangilwa i kika? Lelo baloñanga kika pobalondwalondwanga? Bino bipangujo bikesambilwa’po mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo]

1, 2. Lelo ukokeja kusekununa myanda ya umbūmi mimweke itene Batumoni ba Yehova, yobōminina pa mwanda wa nkulupilo ya mutōtelo yobalonda?

3. Mwanda waka ku Batumoni ba Yehova bavule kususulwa bikatampe na bantu bakwabo kwikalanga’tu kwa nabyanabya?

4. Kukwatañana na Yesu, i bika byādi bya kutengela yewa yense wikala wandi mwanā-bwanga?

5, 6. (a) I buluji’ka bwānenene Yesu amba boba basaka kwikala balondi bandi bekale “kupikula lupoto”? (b) Mwanda waka bongolo kebufwaninwepo kwitujokoloka kitatyi kyobetulondalonda?

7, 8. I bufundiji’ka bwālengeje Bajentaila bekale kwelwa mwenji, ne kino kyābutwile mushipiditu’ka umbukata mwa Bayuda?

9. Le i lupusa’ka lwādi na bufundiji bwa bendeji ba Bayuda butala pa bakubulwa kwikala Bayuda?

10, 11. (a) Bijila bya Mosesa byādi bisoñanya kumona beni muswelo’ka? (b) I ñeni’ka yotukokeja kuboila ku kyāfikīle mutōtelo wa Bayuda?

12. I muswelo’ka okimwekele patōka mu Bisonekwa amba Yesu usakanga balondi bandi bekale na mumweno mujalale pa boba bakubulwa kwikala bene Kidishitu?

13. Mwanda waka bendeji ba mutōtelo wa Bayuda bādi balondalonda bana-babwanga ba Kidishitu?

14, 15. (a) Mwanda waka bene Kidishitu bāikele kushikibwa na batōtyi ba bilezaleza? Leta kifwa. (b) I kisumpi’ka kya busatu kyāikele ‘kushikwa’ bene Kidishitu babajinji?

16. I mu miswelo’ka mwēsansenye bene Kidishitu na ntanda, ne mwanda waka kino kyēbamwekeje bu tupwaipwai mu ntanda ya bene Loma?

17. I bika bilombola’mba mwingilo wa busapudi wa bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji wālupwile bipa biyampe?

18. Kutōta Yehova kasuku kandi kwātūdile muswelo’ka bene Kidishitu mu kubulwa kumvwañana na umbikalo wa bene Loma?

19, 20. (a) I bāni balambikwa nakampata bubela bwa nshikani bwādi butwikwa bene Kidishitu bakikōkeji? (b) I matope’ka abubela ātwikilwe bene Kidishitu?

21. I buluji’ka bubidi bobādi ‘bashikilwe’ bene Kidishitu?

22. (a) I kifwa’ka kilombola’mba Batumoni ba Yehova baloñanga bukomo bwa ‘kulonga biyampe ku bantu bonso’? (Tala kapango pa paje 21.) (b) I bika byotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko?

[Kapango pa paje 21]

‘KULONGA BIYAMPE KU BANTU BONSO’

Batumoni ba Yehova baloñanga bukomo bwa kulama musoñanya wa mu Bible wibalomba ‘kulonga biyampe ku bantu bonso.’ (Ngalatea 6:​10) Mu kitatyi kya makambakano, buswe bobasenswe bekalwa nabo bwibatononanga bakwashe boba bokebadipo nabo mu mutōtelo umo. Kifwa, mu bimbidikita byādi mu Rwanda mu 1994, Batumoni ba Yehova bakwisakila batambile mu Bulaya baenda mu Afrika kukakwasha bakwabo. Bashimika makomponi malongololwe ne byundapilo lubilolubilo mwa kufikila bukwashi. Milwi na milwi ya bidibwa, bivwalwa, ne malangetyi byatumwa lwa amviyo. Kibalwa kya bapando bamwenine biyampe mu buno bukomo bwalongelwe kyadi kipite misunsa isatu buvule bwa Batumoni ba mu uno mwaba.

[Kifwatulo pa paje 23]

Bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji bāsapwile myanda miyampe na bupyasakane bwampikwa muntu utuna’bo

Usa Kulondolola Namani?

◻ Mwanda waka Yesu wāsoñenye boba basaka kwikala balondi bandi bekale kupikula lupoto lwa bu mwanā-bwanga?

◻ Mumweno mutumbe wādi umwenwe bakubulwa kwikala Bayuda wādi na lupusa’ka pa mutōtelo wa Bayuda, ne i ñeni’ka yotwaboila pa kino?

◻ Kulondwalondwa kwātene bene Kidishitu bakikōkeji babajinji kwātambile ku nsulo’ka isatu?

◻ I buluji’ka bukatampe bidi ‘bobāshikilwe’ bene Kidishitu babajinji kudi bene Loma?