“Tempelo” Ne “Mfumu” Dyalelo

“Bantu pa kutwelamo, mfumu’wa ukatwelamo umbukata mwabo, ino pa kutamba bakatamba bonso pamo.”​—EZEKYELE 46:10.

BAFUNDIJI Bayuda bamobamo ba kala kebādipo bevwanija biyampe mukanda wa Ezekyele. Mungya munenena Talmud, bamo bādi bakanina nansha’tu kwiutalula mu Bisonekwa Bikola bitabijibwe bu byabine. Mwanda bādi bakomenwa kwivwanija buluji bwa kimonwa kya tempelo, amba kekudipo muntu ubwanya kwivwanija’kyo. Bafundi ba Bible bakwabo bapitanga bumāma pa kimonwa kya tempelo ya Yehova kyāmwene Ezekyele. Lelo batwe netu?

² Tamba’tu mutōtelo utōka walujibwa, Yehova weselanga bantu bandi na kwibapa bitōkeji bya bujinguludi bwa kumushipiditu, kubadila’mo ne kuyuka buluji bwa tempelo ya Leza ya kumushipiditu​—ko kunena’mba, mpango ya Yehova ya mutōtelo utōka idingakene na tempelo.a Buno bubinebine bwa pa kitako bo bwetupa kitōkeji kya kusokola nshintulwilo mivule mu kimonwa kya tempelo kya Ezekyele. Shi ke pano, tubandaulei na katentekeji bipindi biná bya kino kimonwa​—tempelo, butobo, mfumu, ne ntanda. Lelo bino bintu bidi na buluji’ka dyalelo?

Tempelo ne Abe

³ Pano twimonei bwa batwe benda bapempula ino tempelo ya mu kimonwa. Tubafwena’ko, kadi tubakanda pa matabula asamba-abidi, tubafika pa kibelo kimo kikatampe. Ketutale munda mwa ino ntwelelo, koku twanya. Musaka wayo i mupudike pa metele 30 ne musubu umbwimwa! Kino kibetuvuluja’mba misoñanya ya mwa kutwelela mu mpango ya Yehova ya mutōtelo utōka i misoñanya ya peulu. Papo mikejima ya kitōkeji itambila pa malolo imunika ku lubumbu kudi bifwatulo bya tunkindu, kilomboji kya boloke mu Bisonekwa. (Mitōto 92:12; Ezekyele 40:​14, 16, 22) Kino kifuko kikola i kya boba boloke mu mwikadilo ne kumushipiditu. Nanshi bitusakilanga netu kwikala nyeke boloke, nabya ne butōtyi bwetu buketabijibwa na Yehova.​—Mitōto 11:⁠7.

⁴ Bukila ne bukila bwa mpito budi tundimbwa tusatu twa balami. Lelo balami basa kwitupa lupusa lwa kutwela mu tempelo? Yehova wasapwila Ezekyele amba kekudipo mweni “wampikwa kutwela mu disao dya mutyima” ukatwela’mo. (Ezekyele 40:10; 44:9) Kino kishintulula namani? Kishintulula’mba bantu betabijibwa na Leza bu batōtyi bandi i enka boba baswele bijila byandi ne kwibilonda mu būmi bwabo. (Yelemia 4:4; Loma 2:29) Bantu ba uno muswelo bo batundailwanga mu kipema kyandi, mu njibo yandi ya butōtyi. (Mitōto 15:​1-5) Tamba’tu mutōtelo utōka ujokejibwa mu 1919, bulongolodi bwa Yehova bwa pano pantanda bulamanga ne kwendelela na kuleta kitōkeji pa bijila byandi bitala pa mwikadilo. Boba bapela ku kusaka kwabo kukōkela kebatundailwangapo umbukata mwa bantu bandi. Dyalelo, mulongelo ukwatañene na Bible wa kupanga banonga-bibi kebesāsa ukwashanga mpata mu myanda itala kulama mutōtelo wetu utōka, wakubulwa kiko.​—1 Kodinda 5:13.

⁵ Mpito i misabile mu kipango kya panja, mungwidile bantu batōta ne kutendela Yehova. Kino kituvuluja kimonwa kya mutumibwa Yoano, kisambila pa “kibumbo kikatampe” kitōta Yehova “dyuba ne bufuku, mu [tempelo] yandi.” Mu bino bimonwa byonso bibidi i batele’mo tunkindu. Mu kimonwa kya Ezekyele tunkindu to tuneñenye mumbu ya ntwelelo. Ebiya mu kimonwa kya Yoano namo, batōtyi bakwete tunkindu mu makasa abo, kyelekejo kya nsangaji yobadi nayo pa kutendela Yehova ne pa kutundaila Yesu bu Mulopwe wabo. (Kusokwelwa 7:​9-15) Bisaka 12 bya Isalela bitelelwe mu kimonwa kya Ezekyele, bifunkilanga pa “mikōko mikwabo.” (Yoano 10:16; enzankanya na Luka 22:​28-​30.) Lelo nobe wi umo wa mu bano batendela Yehova na nsangaji, basapula Bulopwe bwandi?

⁶ Potwenda tujokoloka kipango kya panja, tubamone tundimbwa 30 twa kudīla’mo, mudi bantu badya ku bya kwela byobaletele ku buntu. (Ezekyele 40:17) Dyalelo, ba mu mikōko mikwabo kebelangapo bitapwa bya banyema, ino kebāyangapo makasa bitupu ku tempelo ya kumushipiditu. (Enzankanya na Divilu 23:15.) Mutumibwa Polo wāsonekele’mba: “Ponka padi aye [Yesu] twikale kwelela ponka kitapwa kya kut[endel]elapo Leza nyeke na nyeke, kushintulula ko kunena’mba, i bipa bya milomo ya kwitabija ku dijina dyandi. Ino kulonga biyampe ne kupana byakupana kemukivulaminwapo, mwanda aye Leza uloelelwe bitapwa bidi namino.” (Bahebelu 13:​15, 16; Hosea 14:2) Bine, kwelela Yehova bitapwa bya uno muswelo i madyese makatampe.​—Nkindi 3:​9, 27.

⁷ Ezekyele watale papima mwikeulu ino tempelo ya mu kimonwa. (Ezekyele 40:3) Kadi Yoano nandi wānenwe amba: “Imana ukapime Njibo ya Leza ne kisokelwa-bitapwa, ubale ne boba batota’ko.” (Kusokwelwa 11:​1, MB) Lelo kuno kupima kushintulula namani? Kuno kupima konso kubidi i kilomboji, kiyukeno kilombola’mba i kutupu kintu nansha kimo kikokeja kukankaja Yehova kufikidija mpango yandi ya mutōtelo utōka. Ne dyalelo nadyo mo monka, tukulupilei’tu amba kekudipo kintu nansha kimo​—nansha ke kukankajibwa kunane kwa imbikalo mikomokomo​—kikokeja kukala kujokejibwa kwa mutōtelo utōka.

⁸ Potupita mu kipango kya panja, tubamone’mo bibelo bisatu bisabila mu kipango kya munda; bibelo bya munda i bītadile na bibelo bya panja kadi bidi na bukata bumo. (Ezekyele 40:​6, 20, 23, 24, 27) Ino’nka babitobo kete bo batwela munda mwa kipango. Bino bibelo bya munda bibetuvuluja’mba bashingwe-māni bafwaninwe kufikila pa misoñanya ne bijila bya Leza, ino misoñanya ne bijila bimo byonka biludikanga ne bene Kidishitu bonso babine. Ino le mwingilo wa babitobo i mwingilo’ka, ne udi na nshintulwilo’ka dyalelo?

Babitobo Bakikōkeji

⁹ Kumeso kwa bwine Kidishitu, babitobo bādi bengila mingilo mikomo mu tempelo. Kwipaya banyema ba bitapwa, kwibela pa madabahu, ne kwingidila babitobo bakwabo ne bantu, wādi mwingilo ulomba kininga. Ino bādi kadi na mwingilo mukwabo mukatampe. Yehova wāsoñenye babitobo amba: “Bakalombola bantu bami kusansanya umbukata mwa bikola ne byabitupu, ne kwibalombola kusansanya umbukata mwa kyadisubi ne kitōka.”​—Ezekyele 44:23; Malaki 2:7.

¹⁰ Lelo utendelanga mwingilo mukomo ne wa kwityepeja wingilanga bashingwe-māni abo bonso kya pamo bu ‘butobo bwa bulopwe’ mwanda wa kuzunzula mutōtelo utōka? (1 Petelo 2:9) I batangidile mwingilo wa kupāna bufundiji bwa kumushipiditu, bakwasha bantu bayuke kusansanya kitōka, kitabijibwe ku meso a Leza i kyepi, ne kyadisubi i kyepi, pamo na mwādi mulongela babitobo bene Levi ba pa kala. (Mateo 24:45) Buno bufundiji, bupānwanga mu mabuku emanine pa Bible, ku kupwila kwa bwine Kidishitu ne ku bitango, bupanga midiyo ya bantu muswelo wa kupwana monka na Leza.​—2 Kodinda 5:20.

¹¹ Inoko babitobo banenwe kulonga bivule bipityile pa kufundija bakwabo kwikala batōka; abo bene bidi bafwaninwe kwikala batōka. O mwanda Ezekyele wābadikile kumona mwingilo wa kutōkeja babitobo ba Isalela. (Ezekyele 44:​10-16) Ne mu 1918 namo mo monka, mānga ilombola’mba Yehova washikete pamo bwa “sendwe utōkeja bilonda” mu tempelo yandi ya kumushipiditu, ubandaula kabumbo ka babitobo bashingwe-māni. (Malaki 3:​1-5) Boba bamwekele bu batōka kumushipiditu, nansha besēse ku miswelo yonso ya kutōta bankishi, bapelwe lupusa lwa kwendelela na madyese a kwingila mingilo mu tempelo yandi ya kumushipiditu. Ino mushingwe-māni, shi katadijepo, ukokeja kwikala wadisubi​—kumushipiditu ne mu mwikadilo, pamo’nka bwa muntu ye-yense. (Ezekyele 44:​22, 25-27) O mwanda bafwaninwe kwiningisha mwa kwikadila nyeke “nansha kiko kīne mpika [kya ku ino ntanda].”​—Yakoba 1:​27; enzankanya na Mako 7:​20-23.

¹² Umo ne umo umbukata mwetu ufwaninwe kwiipangula amba, ‘Lelo ntendelanga kifwa kitushidile bashingwe-māni kya kulāla myaka mivulevule mu mwingilo na kikōkeji? Lelo ngiulanga lwitabijo lwabo?’ Bonso ba mu kibumbo kikatampe bafwaninwe kuvuluka’mba kebakekalapo nyeke na bashingwe-māni pano pantanda. Mu kimonwa kya Ezekyele, Yehova wēsambile pa babitobo amba: “Kemukebapapo kishi [kya ntanda] mu Isalela, ino ami ne kishi kyabo.” (Ezekyele 44:28) Ne bashingwe-māni nabo mo monka, kebadipo na kifuko kyanyeke pano pantanda. Badi na bupyani mūlu, o mwanda ba mu kibumbo kikatampe bamwene kwibakwasha ne kwibakankamika pobakidi pano pantanda bu dyese.​—Mateo 25:​34-40; 1 Petelo 1:​3, 4.

Lelo Uno Mfumu I Ani?

¹³ Pano ivwanai kipangujo kilomba kulanguluka’po. Lelo mfumu mwine welekejanga bāni? Byatelelwe bu muntu umo, pakwabo bu kisumpi kya bantu, tukokeja kunena’mba welekejanga kabumbo ka bantu kampanda. (Ezekyele 44:3; 45:​8, 9) Ino le i bāni? Eyo, ke bashingwe-mānipo, mhm. Mu kimonwa, wamonwe wingila kakasa kakasa na babitobo, inoko aye ke kitobopo. Kabadilwapo mu kabumbo ka babitobo, mwanda i mupebwe bupyani mu ntanda, ko kunena’mba būmi bwandi bwa kumeso ukebumona pano panshi, ke mūlupo. (Ezekyele 48:21) Ezekyele 46:10 unena kadi amba: “Bantu [ba mu bisaka kebidi ku butobo] pa kutwelamo [mu kipango kya panja kya tempelo], mfumu’wa ukatwelamo umbukata mwabo, ino pa kutamba bakatamba bonso pamo.” Aye katwelangapo mu kipango kya munda, ino utōtanga mu kipango kya panja, utwela ne kutamba mu tempelo pamo na bantu bonso. Bino bilomboji byo byatūla mfumu mu kibumbo kikatampe kya mikōko mikwabo.

¹⁴ I kimweke patōka’mba, uno mfumu udi na kiselwa kampanda mu bantu ba Leza. Ushikete mu kipango kya panja, mu bukonde bwa ku Kibelo kya Kutunduka. (Ezekyele 44:​2, 3) Kino kilombola kyepelo kya butadi, pamo bwa kya bana-balume bakulumpe ba mu Isalela bādi bashikata ku kibelo kya kibundi, batyibila ba mambo. (Luta 4:​1-12; Nkindi 22:22) Lelo i bāni babadilwa mu mikōko mikwabo badi na mingilo ya butadi dyalelo? I bakulumpe batongwe na mushipiditu badi na lukulupilo lwa kwikala pano pantanda. (Bilongwa 20:28) O mwanda kabumbo ka mfumu kafundijibwanga mwa kufikila’ko pa ditabula difwaninwe kupebwa kyepelo kya kukengila mwenda myaka mu buludiki bwa mu ntanda impya.

¹⁵ Ino dyalelo, i kipwano’ka kidi pa bukata bwa kabumbo ka babitobo bashingwe-māni ne bano bana-balume bakulumpe ba mu kibumbo kikatampe, bengila mu byepelo bya butadi? Kimonwa kya Ezekyele kilombola’mba kudi bakulumpe babadilwa mu kibumbo kikatampe badi na mwingilo wa kukwasha ne kwangula bashingwe-māni pano pobakimanine myanda ya kumushipiditu. Muswelo’ka? Vuluka, mu kimonwa, babitobo bo bapebwe kiselwa kya kufundija bantu myanda ya kumushipiditu. Kadi basapwidilwe kwingila bu batyibi mu myanda ya bidye. Bene Levi bādi monka batūlwa bu “bengidi balama” pa bibelo bya tempelo. (Ezekyele 44:11, 23, 24, BB) Kibamweka patōka’mba uno mfumu wādi mukōkele ku mingilo ya kumushipiditu ne ku bwendeji bwa babitobo. Nanshi ne mu kino kitatyi namo mo monka, bashingwe-māni badi na bubinga bwa kwimanina mutōtelo utōka. Kifwa, boba babundile Kitango Kyendeji kya Batumoni ba Yehova batoñwanga umbukata mwabo. Pano ke makumi a myaka, bano bakulumpe bashingwe-māni bakikōkeji bafundija’nka kufundija kano kabumbo ka mfumu kenda kabaila’ko, bateakanya boba bakekala mu kano kabumbo mwa kukengidila’bo kitatyi kyobakapebwa lupusa lonso mu ntanda impya ya Leza īya kumeso’ku.

¹⁶ Lelo bano batadi bateakanibwa badi mu mulongo wa kupebwa madyese makatakata bu kabumbo ka mfumu i batadi ba muswelo’ka? Bupolofeto butanwa mu Isaya 32:​1, 2 bunena’mba: “Talapo bidi, mulopwe ukabikalanga mu boloke, ne [bana ba mulopwe] bakalelanga ne buluji ponka. [Ebiya umo ne umo ukekalanga] bwa kinyemeno kya luvula, ne mpakala ku kintenshi; pamo’nka bwa minonga ya mema muntu mūmu, bwa mwemba wa dibwe dikatakata muntanda myumu.” Buno bupolofeto bufikidilanga dyalelo, mwanda bakulumpe bene Kidishitu​—bashingwe-māni ne mikōko mikwabo​—banenwe kukinga luombe ku ‘bintenshi,’ kifwa, kupangwapangwa ne kutyumukwa mutyima.

¹⁷ Bishima “bāna ba mulopwe” ne “mfumu,” bidi na nshintulwilo midingakane mu Kihebelu, kebingidijibwangapo bu bitenta bya kutumbika bantu, ehe. Ino bilombolanga kiselwa kiselele bano bana-balume, kya kulela mikōko ya Leza. Yehova uleta na bukomo kino kidyumu amba: “A bamfumu ba Isalela, kubapu banwe; fundulai bikandangobo ne bituto, kadi longai mundudi ne b[oloke].” (Ezekyele 45:9) I biyampe bakulumpe bonso ba dyalelo balame ano madingi. (1 Petelo 5:​2, 3) Luombe nalo luyuke amba Yesu i mupāne bakumbi, ‘bantu bu byabuntu.’ (Efisesa 4:8) Bisakibwa byobalombwanga kufikila’po i bisonekwe mu Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu. (1 Temote 3:​1-7; Tetusa 1:​5-9) O mwanda bene Kidishitu balondanga bwendeji bwa bakulumpe.​—Bahebelu 13:7.

¹⁸ Mu myaka isekunwinwe mu Bible, bamfumu bamo bādi na lupusa lukatampe, bakwabo na lutyetye. Dyalelo, bakulumpe ba mu kibumbo kikatampe badi na biselwa bishile pala pala. Bamo batala kipwilo kimo; bakwabo bipwilo bivule byobapempula bu batadi bendakana; bakwabo ba mu Komite wa Musambo batala matanda matuntulu; aba nabo bakwasha makomite meshileshile a Kitango Kyendeji. Mu ntanda impya, Yesu ukatoñanga “bāna ba mulopwe pano panshi ponsololo” ba kwimanina mingilo mu batōtyi ba Yehova pano pantanda. (Mitōto 45:16) Kepadipo kya kwalakana, ukatonga bavule umbukata mwa bano bakulumpe bakikōkeji ba dyalelo. Mwanda bano bana-balume i bankanka, ukebatonga ne kupa bavule madyese makatakata mwenda mafuku pakasokola mwingilo wa kabumbo ka mfumu mu ntanda impya.

Ntanda ya Bantu ba Leza Dyalelo

¹⁹ Kadi kimonwa kya Ezekyele i kilombole ne mwikadile ntanda ya Isalela mijokejibwe. Lelo uno mwanda wa kimonwa welekejanga bika? Bupolofeto bukwabo bwa kujokejibwa bwālombwele amba ntanda, ko kunena’mba Isalela, ikekala paladisa pamo’nka bwa Edena. (Ezekyele 36:​34, 35) Dyalelo tudi mu “ntanda” mijokejibwe nayo idingakene na Edena. O mwanda tunenanga’mba tudi mu paladisa ya kumushipiditu. Kiteba kya Mulami kishintululanga “ntanda” yetu bu “kifuko kya mingilo” ingila bantu ba Leza batongwe.b Mwingidi wa Yehova ye-yense, ekale kwepi nansha kwepi, wivwane uloñanga buninge bwa kukwata makasa abidi mutōtelo wabine, ulonda mu lwayo lwa Yesu Kidishitu, nankyo udi mu mine ntanda mijokejibwe’i.​—1 Petelo 2:​21.

²⁰ Lelo bidi namani pa kipindi kya ntanda kitelwa bu ‘kyabuntu kikola’? Kino kyādi kyabuntu kyādi kitūla bantu mwanda wa kukwasha babitobo ne kibundi. Ne kadi, “bantu bonsololo ba ntanda’ya” bādi banenwe kutyangila kipindi kimo kya ntanda kya kupa mfumu. Lelo kino kishintulula bika dyalelo? Eyo, kino kekilombolapo amba bantu ba Leza bafwaninwe kutwikwa kitundu kya kufuta kabumbo kampanda pamo na mufutyilwa bendeji ba Bipwilo bya Ki-kidishitu. (2 Tesalonika 3:8) Ino bukwashi bukwashibwanga bakulumpe, nakampata i bwa kumushipiditu. I kwibakwasha ku mingilo ingilwa, kwingidila nabo pamo na kikōkeji. Ino kino kyabuntu kekitūlwangapo kudi muntu, shi ani, shi ani, mhm, kitūlwanga “kudi Yehova,” monka mokyādi kitūdilwa mu mafuku a Ezekyele.​—Ezekyele 45:​1, 7, 16.

²¹ Ke’nkapo mfumu ne babitobo kete bapelwe bifuko mu ino ntanda mijokejibwe. Kwabanibwa kwa ntanda kulombola’mba muntu ne muntu wa mu bisaka 12 udi na bupyani bwandi bumubwane. (Ezekyele 47:​13, 22, 23) Nanshi bano ba mu kibumbo kikatampe kebadipo’nka na kipindi mu paladisa ya kumushipiditu kete kubapu, ino bakapebwa ne kipindi kya ntanda pobakapyana kifuko kya pano panshi kya Bulopwe bwa Leza.

²² Shi ke pano, kibundi kya mu kino kimonwa kyelekejanga bika? Akyo ke kibundipo kya mūlu, mwanda kidi umbukata mwa ntanda “keizila” (keikole). (Ezekyele 48:15-​17, BB) Nanshi kifwaninwe kwikala kintu kya pano pantanda. Le kibundi i kika? Kibundi i kisumpi kya bantu balumbile kushikatyila pamo, babundile kikonge kya bantu kilonda ndudi, kilongololwe shē, lelo ke amopo? I amo. Nanshi, kino kibundi i buludiki bwa pano pantanda bukamwena’mo biyampe boba bonso bakabunda kisaka kya bantu boloke pano pantanda. Kikengila ne pa mfulo mu ‘ntanda impya’ īya kumeso’i. (2 Petelo 3:​13) Bibelo bya kibundi bidi ku mitamba yonso, kisaka ne kisaka na kibelo kyakyo, byelekejanga kibundi kidi pululu. Ne dyalelo dine, bantu ba Leza kebadipo mu buludiki bufyame, bwendejibwa mu bufyafya. Batutu bemanine’bo i bantu balumbwa; ne misoñanya ibaludika i miyukibwe na bonso. Kudima kwādi kudima bantu ba mu bisaka byonso bya yoya ntanda mwa kukwatakenya kibundi kwituvuluja’mba ba mu mikōko mikwabo bakwatakanyanga mpangiko ne mingilo iludikwa na buno buludiki butala ntanda yonso, pakwabo na bintu byayo bya kungitu.​—Ezekyele 48:​19, 30-​34.

²³ Ino le tukanena namani pa munonga wiya ukuka utamba mu kipandulwamo kya tempelo? Bintu byowelekeja dyalelo ne mu mafuku akāya’ko yo myanda isa kwisambilwa’po mu kishinte kya busatu ne kya mfulo.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo]

1, 2. I bubine’ka bwa pa kitako bwitukwasha tusokole nshintulwilo ya kimonwa kya tempelo kyāmwene Ezekyele?

3. I bika bituvuluja musaka mupudike palampe ne lubumbu ludi’ko bifwatulo bitanwa mu ntwelelo ya tempelo?

4. I bāni bapelelwa kutwela mu tempelo, ne kino kitufundija bika?

5. (a) Le i kwiifwana’ka kwiifwene kimonwa kya Ezekyele na kyokya kya Yoano kisonekelwe mu Kusokwelwa 7:​9-​15? (b) Mu kimonwa kya Ezekyele, i bāni belekejibwa na bisaka 12 bitōtela mu kipango kya panja?

6. I kitungo’ka kyāikadile’ko tundimbwa twa kudīla’mo mu kipango kya panja, ne kino kivuluja mikōko mikwabo madyese’ka obadi nao?

7. Kupimwa kwa tempelo kwitukulupija bika?

8. I bāni badi na lupusa lwa kutwela pa bibelo bya kipango kya munda, ne bino bibelo bituvuluja bika?

9, 10. ‘Butobo bwa bulopwe’ bupānanga bufundiji bwa kumushipiditu muswelo’ka, monka mobwāelekejibwe na kabumbo ka babitobo ba mu kimonwa kya Ezekyele?

11. (a) I muswelo’ka utyityija kimonwa kya Ezekyele mvubu ifwaninwe kwikadila babitobo batōka? (b) Mu ano mafuku a ku mfulo, bashingwe-māni batōkejibwanga kumushipiditu muswelo’ka?

12. Mwanda waka tufwaninwe kutendela mwingilo wa bashingwe-māni?

13, 14. (a) Mwanda waka mfumu ufwaninwe kwikala wa mu mikōko mikwabo? (b) Mfumu welekejanga bāni?

15. (a) Kimonwa kya Ezekyele i kilete kitōkeji namani pa kipwano kidi pa bukata bwa bakulumpe ba mu kibumbo ne kabumbo ka babitobo bashingwe-māni? (b) I buludiki’ka buludika bakulumpe bashingwe-māni mu bulongolodi bwa Leza bwa pano panshi?

16. Kukwatañana na Isaya 32:​1, 2, bakulumpe bonso bafwaninwe kwikala muswelo’ka?

17. I muswelo’ka ufwaninwe kwimona bakumbi bene Kidishitu, ne luombe nalo lufwaninwe kwibamona muswelo’ka?

18. I biselwa’ka bimobimo dyalelo bidi na boba bakabunda kabumbo ka mfumu, ne i kiselwa’ka kyokakapebwa mu mafuku āya kumeso?

19. Ntanda ya mu kimonwa kya Ezekyele yelekejanga bika?

20. I musoñanya’ka otukokeja kwifunda ku ‘kyabuntu kikola’ kya mu kimonwa kya Ezekyele, ne i muswelo’ka otukokeja kwingidija’o?

21. I ñeni’ka yotwaboila ku kwabanibwa kwa ntanda ya mu kimonwa kya Ezekyele?

22. (a) Kibundi kya mu kimonwa kya Ezekyele kyelekejanga bika? (b) I ñeni’ka yotwaboila ku bibelo bya kibundi bidi ku mitamba yonso?

23. I bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?

Kwabanibwa kwa ntanda mokulombwedilwe mu kimonwa kya Ezekyele

[Kifwatulo pa paje 25]

BISAKA DIKUMI NE BIBIDI

Kipindi kya Bene Levi

Kipandulwamo kya Yehova

Kipindi kya Babitobo

B A B

KUBAIJIBWA KWA KYABUNTU KIKOLA

A. ‘Yehova Mwine Udi’mo’ (Yehova- Shama);

B. kibundi kya ntanda ya bumeni

Dijiba Dikatampe

DANI

ASHELA

NAFATALE

MANASE

EFELAIMI

LUBENI

YUDA

MFUMU

BENJEMANI

SHIMIONI

ISAKALA

ZEBULUNA

NGADE

Dijiba dya Ngadilea

Munonga wa Yodano

Dijiba dya Mwepo

Myanda ya Kupituluka’mo

◻ Tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele yelekejanga bika?

◻ Babitobo bengila mu tempelo belekejanga bāni?

◻ Kabumbo ka Mfumu i kabumbo’ka, ne i biselwa’ka byako bimobimo?

◻ Ntanda ya mu kimonwa kya Ezekyele i bika, ne i myabanibwe ku bisaka 12 mu buluji’ka?

◻ Kibundi kyelekejanga bika?