Madyese A Yehova Pa “Ntanda” Yetu

“Byonsololo bidi ne būmi bivudija, monsomonso mufika mema’a, bikekalanga byumi.”​—EZEKYELE 47:9.

MEMA i kipuinga kyakutendelwa kashāa. Būmi bonso bwa ngitu bwimanine pa ao. I kutupu nansha umo umbukata mwetu ubwanya kupwa mwaka pambulwa kutoma mema. Kadi twingidijanga’o pa kutōkeja bintu, mwanda asungululanga ne kutalula biko. Ye onka otoya, tukenda nao bisandi ne bidibwa. Kulonga namino kukokeja kukinga būmi bwetu.

² Bible udingakanyanga mpango ya kumushipiditu ikwete Yehova ya kwitupa būmi na mema. (Yelemia 2:13; Yoano 4:​7-15) Mu ino mpango mubadilwa ne kutōkejibwa kwa bantu bandi na kitapwa kya kinkūlwa kya Kidishitu ne buyuki bwa Leza butanwa mu Kinenwa kyandi. (Efisesa 5:​25-27) Munonga wa kingelengele wa mu kimonwa kya tempelo kyāmwene Ezekyele, ukuka utamba ku tempelo, welekejanga ano madyese amwenwa’mo būmi. Ino le uno munonga ukukanga kitatyi’ka, ne udi na buluji’ka kotudi dyalelo?

Munonga Ukuka mu Ntanda Mijokejibwe

³ Bantu ba ku muzo wa Ezekyele bādi misungi mu Babiloni, bābija Yehova ebakwatyile’ko mpango. Bine Ezekyele wākankamikilwe mpata pa kumona mulungu wa mema utamba ku kipandulwamo ukuka mu tempelo ya mu kimonwa! Mwikeulu wapima munonga’wa mu bilunga bya mikono 1000. Nkulwe yao yenda ilepela’ko, yadi mu tumpo (tukukunyu) keidi mu manwi, ke mu kifuka, ku mfulo ke mema malampe asumbiwa’mo. Papo munonga ubaleta būmi ne bumeni. (Ezekyele 47:​2-11) Ebiya abasapwila Ezekyele amba: “Ku [mungo y]ao, bukila ne bukila, mityi ya miswelo ne miswelo ikamena ke ya bidībwa.” (Ezekyele 47:12a) Mulungu wa mema pa kusabila mu Dijiba Difwe​—mu mema mwampikwa kyūmi​—bintu bidi’mo bibalanguka ke byūmi! Mwita keusakanya. Babiluwe ba mwita papo abaloeja buluwe.

⁴ Kepabulwe padi buno bupolofeto bulumbuluke bwāvulwije Bayuda misungi bupolofeto bukwabo bwāsonekelwe myaka tutwa tubidi ne musubu kunyuma, bunena’mba: “Nsulo ikalupuka mu njibo ya Yehova, ne kubombeja ikabombeja musanza wa Shityimi.”a (Yoela 3:18) Bupolofeto bwa Yoela bubanena bimo na bwa Ezekyele, amba uno munonga wādi wa kukuka kutamba mu njibo ya Leza, mu tempelo, ne kupāna būmi ku ntanda myumu.

⁵ Kiteba kya Mulami kyāshilwile kushintulula tamba kala amba bupolofeto bwa Yoela bufikidilanga mu kino kyetu kitatyi.b Nanshi ne bupolofeto bwa kimonwa kya Ezekyele nabo i pamo ponka. Madyese a Yehova akukanga mulungu mu ntanda mijokejibwe ya bantu ba Leza ba dyalelo, monka moādi akukila mu Isalela wa kala.

Kukuka Kukatampe kwa Madyese

⁶ Lelo madyese apungulwilwanga bantu ba Leza bajokejibwe atambanga ku nsulo’ka? Ivwana, ano mema akuka ādi atamba ku tempelo ya Leza. Ne dyalelo nadyo mo monka, madyese atambanga kudi Yehova apityila mu tempelo yandi mikatampe ya kumushipiditu​—ke mpango ya mutōtelo utōka kadi. Kimonwa kya Ezekyele i kibweje’ko kamwanda kakwabo ka mvubu. Mu kipango kya munda, uno munonga ukukanga, koku upityila ku madabahu, dya kunshi. (Ezekyele 47:1) Madabahu nao adi’nka mu bukata bwa tempelo ya mu kimonwa. Yehova ushintulwila’o Ezekyele moekadile kamo ne kamo ne kusoñanya amba basuminije’po mashi a kitapwa. (Ezekyele 43:​13-​18, 20) Mene madabahu’a ādi na buluji bukatampe ku bene Isalela bonso. Mwanda pobāsambile kipwano na Yehova pa kala, Mosesa wāsuminije mashi pa madabahu munshi mwa Lūlu lwa Shinai. (Divilu 24:​4-8) Nanshi kusuminija mashi pa madabahu a mu kimonwa kwādi kwa kwibavuluja’mba pobasa kujokejibwa mu ntanda yabo, madyese a Yehova akebapungulwilwa kitatyi kyonso kyobakalēmeka kipwano kyobāsambile nandi.​—Kupituluka 28:​1-14.

⁷ Ne dyalelo, bantu ba Leza beselwanga kupityila ku kipwano​—kipwano kipya, kipityile kunengela. (Yelemia 31:​31-​34) Nakyo kyāsambilwe kalāa na mashi, mashi a Yesu Kidishitu. (Bahebelu 9:​15-​20) Dyalelo, madabahu a kyelekejo adi na buluji bukatampe kotudi batwe bonso, twikale ba mu bashingwe-māni benē kipwano, nansha ba mu “mikōko mikwabo” bamwena’ko byabuyabuya. Elekejanga kiswamutyima kya Leza kyafikidija na kitapwa kya Kidishitu. (Yoano 10:16; Bahebelu 10:10) Kitapwa kya kinkūlwa kya Kidishitu yo nkungilo ya mutōtelo utōka, o madabahu a kyelekejo adi umbukata mwinemwine mwa tempelo ya kumushipiditu. Kyo kitako kimanine’po kulekelwa kwa bubi bwetu ne nkulupilo yetu yonso ya būmi bwa kumeso. (1 Yoano 2:2) Nanshi tulongei buninge bwa kulonda bijila bikwatañene na kipwano kipya, ‘bijila bya Kidishitu.’ (Ngalatea 6:2) Mafuku onso otukebilonda, tukamwena kamweno mu mpango ya Yehova itala pa būmi.

⁸ Kamweno bidi kamo i kwikala na mwimanino utōka ku meso a Yehova. Mu tempelo ya mu kimonwa, kipango kya munda i kibulwe kintu kyādi kikatampe mpata mu kipango kya tabenakulo ne mu tempelo ya Solomone​—kino kintu i kyoilo, kyāityilwe mwenda mafuku bu kyumbu, mwādi moya babitobo. (Divilu 30:​18-21; 2 Bilongwa 4:​2-6) Lelo babitobo ba mu tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele bādi ba koya mu kika? Ke mungipo, i enka mu munonga wa mu kingelengele ukuka utamba mu kipango kya munda! Bine, Yehova wādi wa kwibesela na kwibapa muswelo wa kwikala na mwimanino utōka, ujila.

⁹ Mo monka ne dyalelo, bashingwe-māni i beselwe dyese pa kwikala na mwimanino utōka ku meso a Yehova. Yehova wibamwene bu bajila, wibatela bu boloke. (Loma 5:​1, 2) Lelo bidi namani ku ba mu “kibumbo kikatampe” kyelekejibwe na bisaka kebibadilwa mu babitobo? Abo batōtelanga mu kipango kya panja, mwanda uno munonga umo onka i mupite ne mu kino kipindi kya tempelo ya mu kimonwa. Nanshi i kyendele’mo pāmwene mutumibwa Yoano kibumbo kikatampe kya bantu bavwele bivwalwa bikende, bitōka tō, batōtela mu kipango kya tempelo ya kumushipiditu! (Kusokwelwa 7:​9-​14) Nansha byobasusulwanga mu ino ntanda mikobakane, bakulupile amba Yehova wibamwene bu batōka, bampikwa kiko, ponso pobendelela na kulombola lwitabijo mu kitapwa kya kinkūlwa kya Kidishitu. Lelo balombolanga lwitabijo lwabo namani? I na kulonda mu lwayo lwa Yesu, koku batūdile kikulupiji kyabo kyonso mu kitapwa kya kinkūlwa.​—1 Petelo 2:21.

¹⁰ Monka motwanenena kala, kudi kintu kikwabo kikatampe kine kyelekejibwanga na ano mema a kyelekejo​—i buyuki. Mu Isalela wājokejibwe, Yehova wāesele bantu bandi na bufundiji bwa mu Bisonekwa bwaādi wibapa kupityila ku babitobo. (Ezekyele 44:23) Dyalelo nadyo, Yehova weselanga bantu bandi na kwibapa bufundiji buvule bwa Kinenwa kyandi kya bubinebine, kupityila ku “[butobo] bwa bulopwe.” (1 Petelo 2:9) Buyuki butala padi Yehova Leza, pa mpango yandi itala pa bantu, nakampata buyuki butala padi Yesu Kidishitu, ne pa Bulopwe bwa Meshiasa, bukukanga mulungu wenda uvudila’ko mu ano mafuku a ku mfulo. Bine, tupungulwilwanga mema malampe etutalajanga mutyima kumushipiditu!—Danyele 12:4.

¹¹ Monka mwādi mwenda mulepela nkulwe ya munonga wāpiminwe na mwikeulu’wa, ne mulungu wa madyese a būmi atamba kudi Yehova nao monka na monka, wendanga ubaya bityebitye pangya bibumbo bya bantu batwela mu ntanda yetu ya kumushipiditu myeselwe. Bupolofeto bukwabo bwa kujokejibwa bwānene’mba: “Katyetye kakālamuka kanunu, kadi katyutyu’ka ke muzo mukomo; ami Yehova nkapelakanya’byo mu bitatyi byabyo.” (Isaya 60:22) Bino binenwa i bifikidile bine​—kudi midiyo mivule ya bantu bakongakanibwanga, belunga netu mu mutōtelo utōka! Yehova uletanga “mema” mavule atondwa bonso bavundamukila kwadi. (Kusokwelwa 22:17) I mutūle’ko bulongolodi bwandi pano panshi bwabanya pano pantanda ponso Mabible ne mabuku esambila pa Bible mu ndimi tutwa na tutwa. Pakwabo kadi, kupwila kwa bwine Kidishitu, ne bitango biteakanibwanga pano pantanda ponso mwanda wa bonso bapebwe mema a bubinebine atōka bwa kidisale. Lelo ino mpango idi na bukwashi’ka ku bantu?

Mema Apāna Būmi!

¹² Munonga wa mu kimonwa kya Ezekyele upānanga būmi ne bukomo. Ezekyele pa kuyuka’mba mityi ikamena ku mukunko wa munonga, wāsapwidilwe amba: “Mani ayo kufumba mpika, nansha bipa byayo kukadika mpika; . . . bipa byayo bikekala bidībwa, ne mani ayo bo bwanga.” Mwanda waka ino mityi i mikunge mu muswelo utulumukwa nenki? “Mwanda wa mema ayo atamba mu kipandulwamo.” (Ezekyele 47:12b) Ino mityi ya kyelekejo i munjiñinyinya wa mpango yonso ya Leza ya kujokeja muzo wa muntu ku bubwaninine kupityila ku kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu. Mu kino kitatyi, bashele’ko ba mu bashingwe-māni bo bemanine mwingilo wa kupāna bidibwa ne bundapi bwa kumushipiditu pano pantanda. Ebiya shi ba 144 000 abapu bonso kutambula mpalo yabo ya mūlu, byabuyabuya bitamba ku mwingilo wabo wa butobo obengila bu balopwe pamo na Kidishitu bikavula mwenda mafuku, kufika ne ku kunekenya lufu lwa Adama.​—Kusokwelwa 5:​9, 10; 21:2-4.

¹³ Munonga wa mu kimonwa usabilanga mu Dijiba Difwe mwambulwa kintu kyūmi, ino ukomeja byonso byoutana’mo. Dino dijiba dyelekejanga kifuko kifwe kumushipiditu. Ino bintu byūmi bisakanya “monsomonso mufika mema’a.” (Ezekyele 47:9) Ne mu mafuku a ku mfulo namo mo monka, bantu bālamukanga ke bōmi kumushipiditu kokwa konso kufikanga mema a būmi. Babajinji kwalukila ku būmi i bashele’ko ba mu bashingwe-māni mu 1919. Bāpumputumukile mu ngikadilo yobadi’mo bu bafwe, bampikwa kwingila, bāikala ke bōmi kumushipiditu. (Ezekyele 37:​1-​14; Kusokwelwa 11:​3, 7-​12) Tamba penepa, mema a būmi ateñanga bantu bakwabo badi bafwe kumushipiditu, nabo ke bōmi, babundile kibumbo kikatampe kya mikōko mikwabo kyenda kibaila’ko, kya bantu basenswe Yehova, bamwingidila. Panopano ponka ino mpango isa kutandabwilwa ne ku milwi ne milwi ya bantu bakasangulwa.

¹⁴ Kwikala bōmi kumushipiditu kuletanga ntundubuko. Kino i kyelekejibwe na kuloa kwa buluwe bwa mwita ukwatwa ku mbadi ya dijiba dyādi difwe pano ke dyūmi. Yesu wāsapwidile balondi bandi amba: “Nkemwalamunanga ke mudi biluwe bya bantu.” (Mateo 4:19) Mu mafuku a ku mfulo, mwingilo wa buluwe wāshilwile na kukongakanibwa kwa bashele’ko ba mu bashingwe-māni, ino kewākadikilepo’nka pobadi, mhm. Mema a būmi atamba mu tempelo ya Yehova ya kumushipiditu, pamo ne madyese a buyuki bwabinebine, ateñanga bantu ba mu mizo yonso. Konso kufikanga uno mulungu wa mema, kulupukanga būmi bwa kumushipiditu.

¹⁵ Eyo, dyalelo ke bonsopo betabanga senene ku musapu wa būmi; kadi ke bonsopo bakasangulwa mu Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu baketaba’ko. (Isaya 65:20; Kusokwelwa 21:8) Ke-pantu mwikeulu ulombola’mba kudi bipindi kampanda bya dijiba byambulwa kubelulwa. Bino bifuko bya musanza, byambulwa’mo kyūmi “bikalekwa ke bya mwepo.” (Ezekyele 47:11) Mo mokikadile ku bantu ba mu ano etu mafuku, mu boba bapebwanga mema a Yehova aleta būmi, ke bonsopo betabijanga’o. (Isaya 6:10) Ku Amakedona, boba bonso batongele kushala mu ngikadilo mifwe ne ya misongo kumushipiditu bakalekwa ke ba mwepo, ko kunena’mba bakonakanibwa lonso. (Kusokwelwa 19:​11-​21) Inoko boba batomanga nyeke ano mema bakulupile amba bakapanda ne kumona kufikidila kwa mfulo kwa buno bupolofeto.

Munonga Ukuka mu Paladisa

¹⁶ Kimonwa kya tempelo kyāmwene Ezekyele kikafikidila dya mfulo mu Myaka Kanunu pamo na bupolofeto bukwabo bwa kujokejibwa. Papo ba mu kabumbo ka babitobo kebakekalapo kadi pano panshi. “Bakekala babitobo ba Leza ne ba Kidishitu. Bakabikala nandi [mūlu] myaka kanunu.” (Kusokwelwa 20:​6, MB) Bano babitobo ba mūlu bakengila pamo na Kidishitu mwa kuletela byabuyabuya bivulevule bya kitapwa kya kinkūlwa kya Kidishitu. Ebiya muzo wa bantu boloke ukapanda ne kujokejibwa’o ku bubwaninine.​—Yoano 3:17.

¹⁷ Penepo munonga wāmwene Ezekyele po pene poukakuka mema a būmi byamwiko. Kino kyo kitatyi kinekine kifunkilanga’po bupolofeto busonekelwe mu Kusokwelwa 22:​1, 2 bunena’mba: “Waunombwele munonga wa mema wa būmi, weñenya pamo bwa kidisale, ulupuka mu lupona lwa Leza ne lwa Kāna-ka-mukōko, umbukata mwa mukenza wakyo. Kadi buno bukila bwa munonga ne bobwa padi m[i]tyi [y]a būmi, [i]pa bipa miswelo dikumi ne ībidi, [i]pa bipa bya[y]o ku kweji, ku kweji; kadi ne māni a m[ityi’y]a o akūndapa mizo.”

¹⁸ Mu Myaka Kanunu, misongo yonso​—ya ngitu, ya ñeni ne ya mu milangwe​—ikapwa. Kuno kupwa kwa misongo ko kwelekijibwe na ‘kundapwa kwa mizo’ na mityi ya kyelekejo. “Mwikadi kakanenapo’mba: Nabela,” mwanda Kidishitu ne ba 144 000 bakafikidijanga ino mpango. (Isaya 33:24) Papo munonga ukafikila pa kitatyi kyao kya kusalala. Ukabaya ne kulepa nkulwe mwa kubwanina pa midiyo, pakwabo midiyala, ya bantu bakasangulwa, bakāya kutoma ano mema a būmi atōka tō. Munonga wa mu kimonwa wābelwile Dijiba Difwe, wāpāna būmi konso kwādi kukukila mema ao. Mu Paladisa, bana-balume ne bana-bakaji bakajokela ku būmi bwinebwine, bakabelulwa ku lufu lwa Adama lobāpyene shi balombole lwitabijo mu kinkūlwa kikalupula byabuyabuya bikebatandabwilwa. Kusokwelwa 20:12 unena’mba “mikanda” ikapūtulwa mu mene mafuku’a, ikaleta kitōkeji kya kwivwanija myanda mikwabo ikamwena’ko biyampe bantu bakasangulwa. Ino i kya bulanda, bamobamo bakapela kubelulwa nansha byobakekala mu Paladisa. Bano bantomboki ‘bakalekwa ke ba mwepo’ wa konakanibwa nyeke.​—Kusokwelwa 20:​15.

¹⁹ Kadi mu kine kitatyi’kyo mo mukafikidila dya mfulo kwabanibwa kwa ntanda kwa mu kimonwa kya Ezekyele. Ezekyele wāmwene mu kimonwa kyandi ntanda myabanibwe senene; o mwanda, mwine Kidishitu ye-yense wakikōkeji ufwaninwe kukulupila binebine’mba ukamona pa mfuko, ukapebwa bupyani bwandi mu Paladisa. Kadi ne mutyima wa kwabila kwikala na njibo yotelelwa, yolongolola mosakila, ukafukata senene shē. (Isaya 65:21; 1 Kodinda 14:33) Nanshi i kyendele’mo kunena’mba kibundi kyāmwene Ezekyele kyelekejanga mpango ya buludiki ikwete Yehova ya kuleta ntanda impya. Papo kabumbo ka butobo ka bashingwe-māni kekakekalapo umbukata mwa bantu umbungitu, mhm. Ke-pantu kimonwa kilombola patōka’mba kino kibundi kya mu ntanda “keizila” i kisonsoloke kulampe na tempelo. (Ezekyele 48:​15, BB) Inoko, pakabikala ba 144 000 na Kidishitu momwa mūlu, Mulopwe kakabulwepo bantunguluji bandi pano panshi. Bantu bakabikalwa nandi bakamwena biyampe bivule ku bwendeji bulumbuluke bwa kabumbo ka mfumu ne buludiki bwako. Inoko, kikalo kinekine kya umbikalo kikekala mūlu, ke pano panshipo. Muntu yense pano panshi, kubadila’mo ne kabumbo ka mfumu, ukakōkela ku Bulopwe bwa Meshiasa.​—Danyele 2:​44; 7:​14, 18, 22.

²⁰ Teja binenwa bya mfulo bya bupolofeto bwa Ezekyele: “Dijina dya kibundi’kya dikekala dya bu-Yehova [Mwine Udi’m]o.” (Ezekyele 48:35) Kino kibundi kekikatūlwa’kopo mwanda wa kupa bantu bukomo nansha lupusa; nansha mwanda wa kuningila kiswamutyima kya bantu, mhm. I kibundi kya Yehova, kyeñenya’nka ñeni yandi ne mulongelo walonga bintu na buswe ne na mutyima unekena. (Yakoba 3:​17) Kino kitupa kikulupiji mpata amba Yehova ukesela muzo wa bantu bandi bakekala mu ‘ntanda mipya’ ikendejibwa mu ndudi shē nyeke ne nyekeke.​—2 Petelo 3:13.

²¹ Lelo kwivwenepo nsangaji ku mutyima pa kino kyepelo kitubikīlwe kumeso’ku? Nanshi i kyendele’mo umo ne umo umbukata mwetu eipangule amba: ‘Lelo ngitabanga namani ku madyese a kutendelwa asokwelwe mu kimonwa kya Ezekyele? Lelo nkwatakanyanga mwingilo wingilwa na batadi ba buswe, na bashele’ko ba mu bashingwe-māni ne na boba bakekala mu kabumbo ka mfumu? Le būmi bwami bwimanine binebine pa mutōtelo utōka? Lelo ñingidijanga byabinebine mema a būmi alondomoka dyalelo?’ Eyo, batwe kyotusaka i umo ne umo umbukata mwetu endelele na kulonga namino ne kuloelelwa mu mpango ya Yehova nyeke ne nyekeke!

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo]

1, 2. (a) Lelo mema adi na mvubu’ka? (b) Mema a munonga wa mu kimonwa kya Ezekyele elekejanga bika?

3. I myanda’ka yēmwenine Ezekyele ilombwelwe mu Ezekyele 47:​2-​12?

4, 5. Bupolofeto bwa Yoela butala pa munonga budingakene namani na bobwa bwa Ezekyele, ne mwanda waka kino kidi na buluji?

6. Kusuminija mashi pa madabahu a mu kimonwa kwāvulwije Bayuda bintu’ka?

7. I buluji’ka busokwele bene Kidishitu dyalelo mu madabahu a kyelekejo?

8. (a) Le i kintu’ka kibudilwe munda mwa kipango kya tempelo ya mu kimonwa? (b) Lelo babitobo ba mu tempelo ya mu kimonwa bādi ba koya mu kika?

9. I muswelo’ka ukokeja kwikala bashingwe-māni ne ba mu kibumbo kikatampe na mwimanino utōka dyalelo?

10, 11. I kintu’ka kimo kikatampe kyelekejibwe na mema a kyelekejo, ne kino i kikwatañane namani na kulepa kwenda kulepela’ko munonga?

12. (a) Mwanda waka mityi ya mu kimonwa kya Ezekyele i mikunge uno muswelo utulumukwa? (b) Le ino mityi mikunge bipa yelekejanga bika mu ano mafuku a ku mfulo?

13. I bundapi’ka bundapwanga bantu mu kino kyetu kitatyi?

14. Kuloa kwa buluwe bwa mwita ukwatwa ku mbadi ya Dijiba Difwe kwelekejanga bika dyalelo?

15. I kika kilombola’mba ke bonsopo baketabija mpango ya Leza ya kupāna būmi, ne kya mfulo kikafikila bantu ba uno muswelo i kika?

16. I kitatyi’ka ne muswelo’ka ukafikidila dya mfulo kimonwa kya Ezekyele kya tempelo?

17, 18. (a) Munonga ukuka mema a būmi i mulombolwe muswelo’ka mu Kusokwelwa 22:​1, 2, ne i kitatyi’ka kibajinji kikengidijibwa kino kimonwa? (b) Mu Paladisa, mwanda waka munonga wa mema a būmi ukabaya ne kulepela’ko?

19. (a) I muswelo’ka ukafikidila kwabanibwa kwa ntanda mu Paladisa? (b) Mu Paladisa, i kintu’ka kyelekejibwa na kibundi? (c) Kusonsoloka kusonsolokele kibundi kulampe na tempelo kushintulula bika?

20, 21. (a) Mwanda waka dijina dya kibundi i difwaninwe? (b) Byotwaivwanija kimonwa kya Ezekyele, i bipangujo’ka byotufwaninwe kwiipangula?

[Kifwatulo pa paje 31]

Munonga wa būmi welekejanga mpango ya Leza ya lupandilo

Usa Kulondolola Namani?

◻ Mema akuka atamba ku tempelo elekejanga bika?

◻ I bundapi’ka buletele Yehova bundapwanga bantu na munonga wa kyelekejo, ne mwanda waka munonga wendanga ulepela’ko?

◻ Mityi idi ku mungo ya munonga yelekejanga bika?

◻ Kibundi kikelekeja bika mu Umbikalo wa Myaka Kanunu, ne mwanda waka dijina dya kibundi i difwaninwe?