Mwanda wa Yehova I Mūmi
Myanda Mikatampe ya mu Mikanda Yātuminwe Bene Ngalatea, Bene Efisesa, Bene Fidipai, ne Bene Kolose
MUTUMIBWA Polo waivwana’mba Bene Kidishitu bamobamo ababombolwa na Bayuda ku mutōtelo utōka, ko kusoneka mukanda mulobo “ku bipwilo bidi mu Ngalatea.” (Ngat. 1:2) Mu uno mukanda wāsonekelwe mu 50-52 K.K., mudi madingi a katonwena ne bulombodi bunane.
Kintu kya myaka dikumi pa kupita’po, Polo paadi mu Loma bu “mukutwa wa Kidishitu Yesu” watumina bipwilo bya mu Efisesa, mu Fidipai ne mu Kolose mikanda ya madingi malumbuluke ne kwibakankamika na buswe. (Ef. 3:1) Dyalelo, tukokeja kumwena ku madingi a mu Bible a mu mukanda wa Ngalatea, wa Efisesa, wa Fidipai ne wa Kolose shi tuta’ko mutyima.—Bah. 4:12.
‘KUBINGIJIBWA’—NAMANI?
Bayuda byobadi bakimba kufutulula Polo na bunwa, Polo walwila butumibwa bwandi na kushintulula myanda imoimo ya mu bwandi būmi. (Ngat. 1:11–2:14) Polo wasoneka pa mwanda wa kukalakanya luno lufundijo lwa bubela’mba: “Muntu kabingapo pa mīngilo ya mukanda-wabijila, mhm, poso pa kwitabija mudi Yesu Kidishitu.”—Ngat. 2:16.
Polo wanena’mba Kidishitu ‘wakūdile boba badi pa mukanda wa bijila’ ne kwibapa bwanapabo bwa Bwine Kidishitu. Wadyumuna Bene Ngalatea’mba: “Twimanije monka mu bwana-pabo buno, bo twapebwa kudi Kidishitu ketukīkobeka dikwabo mu lupungu lwa bupika, mhm.”—Ngat. 4:4, 5; 5:1.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
3:16-18, 28, 29—Lelo kipwano kya Abalahama kikingila? Bine, kikingila. Kipwano kya mukanda wa bijila kekyapingakenepo kipwano kya Leza na Abalahama, ino kyabwejibwe’ko. Nanshi, kipwano kya Abalahama kikingila nansha ‘byajimankene’ mukanda wa bijila. (Ef. 2:15) Mulao wakyo i mufikidile padi lukunwa lwinelwine lwa Abalahama—ke Kidishitu Yesu kadi, kipindi kibajinji kya lukunwa, ne boba “bā Kidishitu.”
6:2—Lelo “mukanda-wabijila wa Kidishitu” i bika? Uno mukanda utala byonso byāfundije Yesu ne byaāsoñenye. Nakampata mubadilwa ne kijila kya “kwisanswa bānwe bene na bene.”—Yoa. 13:34.
6:8—I muswelo’ka ‘otukunanga ku mushipiditu’? Tukunanga’ko na kwikala na būmi bushīla mushipiditu wa Leza kyaba kya kwingila motudi. Kukuna ku mushipiditu i ne kwingila na mutyima umo mingilo ya ku mushipiditu.
Ñeni Yotuboila’ko:
1:6-9. Bakulumpe Bene Kidishitu banenwe kwingila kwambulwa mulēle kitatyi kimweka myanda mu kipwilo. Bakakankaja lufundijo lwa bubela lubilo lonka na kwingidija milangwe miluji ne Bisonekwa.
2:20. Kikūlwa i kyabuntu kipēne Leza ku muntu ne muntu. Tufwaninwe kwikimona uno muswelo.—Yoa. 3:16.
5:7-9. Balunda babi ‘baketukankaja kukōkela bubinebine.’ I kipite buya twibanyeme.
6:1, 2, 5. Boba ‘babwanye bisakibwa ku mushipiditu’ bakokeja kwituselela’ko bya kwitulēmenena, kimfwa makambakano nansha bikoleja bilupuka ku kukukala. Ino batwe bene tufwaninwe kwiselela biselwa byetu bya ku mushipiditu.
‘KUBUNGAKENYA BINTU BYONSO MUDI KIDISHITU’
Mu mukanda wandi kudi Bene Efisesa, Polo ushintulula mvubu ya bumo bwa Bwine Kidishitu na kwisambila pa “kilelo kya ntanda, kya kufikijija ponka myaka yonsololo, abungakenye bintu byonso monka mudi Kidishitu, byobya bidi mūlu, ne panopanshi bīne kumo.” Kidishitu i mupāne “byabuntu ku bantu” bya kukwasha bonso ‘bafikidile ku bumo bwa kwitabija.’—Ef. 1:10; 4:8, 13.
Pa kulēmeka Leza ne kuleta bumo, Bene Kidishitu bafwaninwe ‘kuvwala muntu mupya’ ne ‘kwikōkela abo bene na bene ne luzakalo kudi Kidishitu.’ I biyampe kadi ‘bemanije mu bya kyongo bya Dyabola’ na kuvwala panopele yonso ya ku mushipiditu.—Ef. 4:24; 5:21; 6:11.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
1:4-7—Bene Kidishitu bashingwe māni bātongelwe namani kumeso kwa abo kubutulwa? Bātongelwe bu kisumpi nansha kibumbo kumeso kwa kubutulwa, ke umoumopo. Kumeso kwa ntanda ya bantu ba bubi kwikala’ko abo batungilwe kala kitungo. Bupolofeto busonekelwe mu Ngalwilo 3:15, bwānenwe nansha muntu umo wa bubi mwine kaimitwe, bwisambila pa mpango ya Leza ya amba balondi bamo ba Kidishitu bakabikala nandi momwa mūlu.—Ngat. 3:16, 29.
2:2—Mushipiditu wa ntanda udi pamo bwa luvula namani, ne lupusa lwao lwimanine paka? “Mushipiditu wa panopantanda”—mushipiditu wa bwanapabo, ne wa kubulwa kikōkeji—i musambakane pi na pi pamo bwa luvula lotwesa. (1 Kod. 2:12) Lupusa nansha bukomo bwao bwimanine pa lupaka lwa kunekenya, pa kininga kyalo ne pa kubulwa kujoka’lo kunyuma.
2:6—I muswelo’ka ushikete Bene Kidishitu bashingwe māni “momwa mūlu” abo bakidi pano panshi? Kishima “momwa mūlu” pano ke kifunkilapo pa kipyanwa kya mūlu kyobalailwe. Inoko kīsambila pa kitenta kya ntumbo kya ku mushipiditu kyobadi nakyo mwanda i ‘batūlwe kiyukeno kya mushipiditu sandu wālailwe.’—Ef. 1:13, 14.
Ñeni Yotuboila’ko:
4:8, 11-15. Yesu Kidishitu “waselele kibumbo kya bakutwa,” ko kunena’mba, wākūdile bantu ku lupusa lwa Satana ne kwibengidija bu byabuntu mwanda wa kukankamika kipwilo kya Bwine Kidishitu. Tukokeja ‘kutamina mu lusa monka mudi aye umbintu byonsololo, ke aye Kidishitu’ na kukōkela ne kwibakōkelelela boba betulelele na kuvuija biselwa byotupebwa mu kipwilo.—Bah. 13:7, 17.
5:22-24, 33. Mukaji kafwaninwepo enka kukōkela wandi mulume, ino ufwaninwe ne kumulēmeka. Ukalonga kino na “mutyima wa kikōkeji ne butalale” kadi ukeelela’ko kumulēmeka na binenwa bilumbuluke ne kulongela monka mwendele butyibi bwandi.—1 Pet. 3:3, 4; Tet. 2:3-5.
5:25, 28, 29. Enka na ‘mwadishishanga’ ngitu yandi, mulume ufwaninwe kupa mukajandi byasaka—ku ngitu, mu malango, ne ku mushipiditu. I biyampe kadi amukene na kwikala nandi kitatyi kilampe ne kumuta mutyima mu binenwa ne mu bilongwa.
6:10-13. Tufwaninwe kuvwala na mutyima onso panopele yonso ya ku mushipiditu ya Leza shi tusaka kukomena bukomo bwa bademona.
“TUNANGILE PAMO PONKA”
Polo utela ukoma buswe mu mukanda waātumine Bene Fidipai. Unena’mba: “Kadi ne kino kyo nombela na’mba, lusa lwenu lwende luvula ne kuvula mu ñeni, ne mu kuyūkidila konso.” Pa kwibakwasha bepuke dikinga dya kwikulupila, webasoñanya amba: “Fikijijai bidi lupandilo lwenu ne moyo ne luzakalo.”—Fid. 1:9; 2:12.
Polo wakankamika boba batame ‘baningije ne kuningija konka ku kitūlo, kudi mpalo ya lwito lwa momwa mūlu lwa Leza.’ Unena’mba: “Ponka po twafikila tunangile pamo ponka.”—Fid. 3:14-16.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
1:23—Polo wākolēlwe na ‘mifutu’ka ibidi,’ ne i “kufunduka” kwa muswelo’ka kwaādi usaka? Kulondakana na ngikadila yaādi’mo, Polo wākolēlwe mwanda wa bintu bibidi byādi bimutengele: būmi nansha lufu. (Fid. 1:21) Nansha byakatelelepo byaatongele, ulombola kyaādi ukimba—“kufunduka kukekala na Kidishitu.” (Fid. 3:20, 21; 1 Tes. 4:16) Kuno “kufunduka” mu kitatyi kya kwikala’po kwa Kidishitu kwadi kwa kupeja Polo mpalo imuteakeninye Yehova.—Mat. 24:3.
2:12, 13, MB—Lelo i muswelo’ka witulengeja Leza ‘tusake ne kufikijija’kyo’? Mushipiditu sandu wa Yehova ubwanya kwingila mu mityima ne mu ñeni yetu mwanda wa kwitukunka tusake kulonga bivule mu mwingilo wandi. Nanshi ketubudilwepo bukwashi ‘potufikijija lupandilo lwetu.’
Ñeni Yotuboila’ko:
1:3-5. Bene Fidipai i betushile kimfwa kilumbuluke kya kupāna byabuntu, nansha byobādi balanda ku ngitu.—2 Kod. 8:1-6.
2:5-11. Kwityepeja ke buzozepo, ino i bukomo enka na mwikilombwela kimfwa kya Yesu. Kadi, Yehova uzunzulanga betyepeje.—Nk. 22:4.
3:13. “Bintu bidi kunyuma” i bintu pamo bwa kaji ka mfalanga, mutyima-ntenke wa kubadilwa mu kisaka kya bampeta, nansha bubi bukatampe botwalongele ino twesāsa’bo ne ‘koījibwa.’ (1 Kod. 6:11) Tufwaninwe kwilwa bino bintu, ko kunena’mba kuleka kulangulukila’po ne “kobolola ku bintu bya kumeso.”
“MWIKALE NYEKE MONKA MU KWITABIJA”
Polo walombola patōka milangwe mifwe ya bafundiji ba bubela mu mukanda waatumina Bene Kolose. Ulanguluka’mba lupandilo kelwimaninepo pa bisakibwa bya mukanda wa bijila, ino i pa ‘kwikala nyeke monka mu kwitabija.’ Polo ukankamika Bene Kolose amba “nangilai monka mudi aye [Kidishitu]. Mujike miji mudi aye, mwenda mutamina monka, ne kukankamikibwa monka mu kwitabija kwenu.” Le badi ba kukankamikwa namani?—Kol. 1:23; 2:6, 7.
Polo usoneka’mba: “Pa bino byonso tentekaipo lusa, lo lwakulamankanya lufikijije. Kadi ndoe ya Kidishitu nayo īkale ya kutyibila mambo mu mityima yenu.” Mutumibwa wibalombola’mba: “Ne umbyonso byo mulonga, mwikale kwibīngila ne mutyima onso monka, pamo bwa kudi Mfumwetu, kekudi bantupo, mhm.” Kadi unena pa mwanda utala boba badi panja pa kipwilo amba: “Ikalai kunangila mu ñeni” kobadi.—Kol. 3:14, 15, 23; 4:5.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
2:8—Lelo “bya bunkasampe bya panopantanda” byādyumwine Polo i bintu’ka? I bintu bidi mu ntanda ya Satana—kimfwa bintu bya kyalwilo nansha misoñanya idi’mo, iludika’yo ne kwiyendeja. (1 Yoa. 2:16) Kadi mubadilwa ne filozofi, kusanswa kwa bupeta, ne bipwilo bya bubela bya ino ntanda.
4:16—Mwanda waka mukanda wa Bene Laodesea keudipo mu Bible? Padi uno mukanda kewādipo na myanda ya kamweno kotudi dyalelo. Pakwabo wādi na myanda imo yonka itanwa mu mikanda mikwabo idi mu Bible.
Ñeni Yotuboila’ko:
1:2, 20. Kikūlwa, mpangiko ya buntu bwa Leza, kikatōkeja mutyima wetu wa mundamunda ne kwitupa ndoe ya munda.
2:18, 23. “Bumvubumvu bwa bubela”—kwityepeja kwa kwimwekeja ku meso a bantu, padi i nakupela bituntwa nansha kwisusula ku ngitu—i kilomboji kya muntu wa “kwitatula aye mwine kwa bitupubitupu monka mu mutyima wandi wa bu-ngitu.”