‘Nangilai Monka Mudi Kidishitu’
“Penepo kadi, monka mo mwatambwidile Kidishitu Yesu Mfumwetu, nangilai monka mudi aye.”—KOLOSE 2:6.
LELO kashāa kwamwene mwanuke wenda unanga na shandi? Uno munangi nandi mwanuke wiulanga mwendelo wa shandi, mpala yandi yeñenya nsangaji, shandi nandi wenda umwendeja, na mpala ya buswe ne mimungomungo. O mwanda ne Yehova i mwingidije kino kyelekejo pa kulombola būmi bwa mingilo ya kikōkeji imwingidilwanga. Kifwa, Kinenwa kya Leza kinena’mba Enoke muntu wakikōkeji “wadi unanga ne Leza [wabine].”—Ngalwilo 5:24; 6:9.
2 Yehova witwendejanga senene monka mwendejibwanga mwana nkasampe wenda unanga na shandi wa mutyima muyampe. Wātumine wandi Mwana wa bunka pano panshi. Mu matabula onso ādi atabula Yesu Kidishitu pa kunanga’ye pano panshi, wādi ulombola mu muswelo mubwaninine mwikadile Shandi wa mūlu. (Yoano 14:9, 10; Bahebelu 1:3) Nanshi pa kunanga ne Leza, kitulomba kunanga ne Yesu. Mutumibwa Polo wāsonekele’mba: “Penepo kadi, monka mo mwatambwidile Kidishitu Yesu Mfumwetu, nangilai monka mudi aye, mujike miji mudi aye, mwenda mu[shimikw]a monka, ne ku[shimatyiji]bwa monka mu kwitabija kwenu, monka mo mwafundijijibwe, kadi ne kufwijako [na lwitabijo] nako muvudijeko.”—Kolose 2:6, 7.
3 Befundi ba Bible ba mityima miyampe babatyijibwanga mwanda basenswe kunanga pamo na Kidishitu, bekankila kulonda matabula andi mabwaninine. (Luka 3:21; Bahebelu 10:7-9) Ntanda yonso, mu 1997, bantu 375 000 ne kupita batabwile dino ditabula dikatampe—mwayene wa bantu 1 000 ne musubu difuku ne difuku. Kuno i kwilundila’ko kuleta nsangaji mpata! Inoko binenwa bya Polo bitanwa mu Kolose 2:6, 7 bilombola’mba kunanga pamo na Kidishitu kulomba kulonga bintu bivule, ke kubatyijibwapo kete, ehe. Kyubwa kya Kingidiki kyalamwinwe bu “nangilai” kilombola kilongwa kilunguluka, kyaendaenda. Kadi, Polo ubweja’ko amba kunanga na Kidishitu kulomba bintu biná: kujīka miji mudi Kidishitu, kushimikwa mudi aye, kushimatyija mu lwitabijo, ne kufwija’ko bukile bukile. Tubandaulei nanshi kishima ne kishima, tumone miswelo ikokeja kwitukwasha tumone kwendelela na kunanga pamo na Kidishitu.
Lelo ‘Wi Mujīke Miji Mudi Kidishitu’?
4 Mu kusoneka kwa Polo, kintu kibajinji kitusakila i ‘kujīka miji mudi Kidishitu.’ (Enzankanya na Mateo 13:20, 21.) Le muntu ubwanya namani kujīka miji mudi Kidishitu? Eyo, miji ya mutyi ikalanga mifyame, ino ayo idi na mvubu ku mutyi—iushimatyija ne kwiudisha. Mo monka ne kifwa kya Kidishitu ne bufundiji bwandi, dibajinji bingidijanga lupusa potudi mu muswelo wakubulwa kumweka, bikalanga bifyame mu ñeni yetu ne mu mityima yetu. Bitudisha ne kwitukankamika. Shi twibilekele biludika mulangilo wetu, bilongwa byetu, ne butyibi bwetu, nankyo tukatononwa ku kupāna būmi bwetu kudi Yehova.—1 Petelo 2:21.
5 Yesu wādi usenswe buyuki butamba kudi Leza. Wibudingakanya na bidibwa. (Mateo 4:4) Byabine, mu bwandi Bufundiji bwa ku Lūlu, wātelele bisonekwa 21 mu mikanda 8 pala pala ya Bisonekwa bya Kihebelu. Pa kulonda kifwa kyandi, tufwaninwe kulonga monka mwitusoñaninya mutumibwa Petelo amba—“mwikale kwabila” bidibwa bya kumushipiditu “bwa twana-twalukeke tupya tukidi tutyila.” (1 Petelo 2:2) Mwana utyila wabila kwamwa, kekakangapo kulombola kupepeketa kwandi. Shi pano ketwivwanangapo uno muswelo kyaka kya bidibwa bya kumushipiditu, binenwa bya Petelo bitukankamika ‘kwikala’ na kuno kwabila. Kwikala nako namani? Musoñanya udi mu Mitōto 34:8 ubwanya kwitukwasha: “Tompai mumone’mba Yehova i muyampe.” Shi ‘tutompe’ kitatyi ne kitatyi Bible, Kinenwa kya Yehova, na kutanga’mo kipindi difuku ne difuku, tukemwena amba i binebine i kidibwa kya kumushipiditu kilumbuluke. Mwenda mafuku, ne kwabila kwetu nako kwenda kutama.
6 Ino, i kya kamweno kwikija bidibwa pa kupwa kwibidya. Kino namino, kitusakila kulanguluka pa byobya byotutanga. (Mitōto 77:11, 12) Kifwa, shi tutanga dibuku Yule Mtu Mkuu Zaidi Aliyepata Kuishi, shapita ne shapita ukekala na mvubu shi twimana bidi, tweipangula’mba: ‘I muswelo’ka wa bumuntu bwa Kidishitu onamona mu ino nsekununi, ne mbwanya kumwiula namani mu būmi bwami?’ Kulanguluka uno muswelo kuketukwasha twingidije byobya byotwifunda. Shi tubatanwa na mwanda ulomba butyibi, twiipangule kyokya kyadi kikokeja kulonga’po Yesu. Wivwane mbila yotutyiba’po i mikwatañane na kino, nankyo twi bajīke miji mudi Kidishitu.
7 Polo witusoñanya kadi kudya “bidibwa bikomokomo,” ke bubinebine bwa mushike budi mu Kinenwa kya Leza kadi. (Bahebelu 5:14) Nanshi, kutanga Bible yense mutuntulu kufwaninwe kwikala bu kitungo kyetu kibajinji. Mudi myanda mikatampe mivule ya kwifunda, kifwa, kitapwa kya kinkūlwa kya Kidishitu, bipwano pala pala byāsambile Yehova na bantu bandi, nansha misapu ya bupolofeto imoimo itanwa mu Bible. Mudi myanda mivule iketukwasha tudye ne kwikija bidibwa bikomokomo bya kumushipiditu byotudya. Kitungo kyetu i kitungo’ka potutambula buno buyuki? Ke kukimbapo pa kwitatwila, mhm, ino i mwa kutamijija buswe bwetu padi Yehova ne kwitufwenya mpata kwadi. (1 Kodinda 8:1; Yakoba 4:8) Shi tutambulanga buno buyuki na kipyupyu, twibwingidija mu būmi bwetu, ne kukwasha nabo bakwetu, nankyo twiulanga Kidishitu. Kino kibwanya kwitupa bukomo bwa kujīka miji byabinebine mudi aye.
Lelo ‘Ushimikilwe Mudi Kidishitu’?
8 Pa mwanda utala muswelo wa bubidi wa kunanga pamo na Kidishitu, Polo wasambukila bukidi bonka ku kyelekejo kikwabo—watambe ku kya mutyi, kadi ku kya njibo. Potulañanga njibo ishimikwa, ketulañangapo’nka kyalwilo, mhm, tulañanga njibo yonso yūbakwa, ne nkondo yonso yoilenga. Ne batwe netu mo monka, tufwaninwe kwikonda na kushimika ngikadilo ne bibidiji bidingakene na bya Kidishitu. Ino nkondo keipitangapo pampikwa kuyukana, mo mwāsonekele Polo kudi Temote amba: ‘Bantu bonso bakamona moendela utamina.’ (1 Temote 4:15; Mateo 5:16) Lelo i mingilo’ka imoimo ya bwine Kidishitu ikokeja kwitūbaka?
9 Yesu wētupele mwingilo wa kusapula ne kufundija myanda miyampe. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Aye mwine wāshiya kifwa kibwaninine, kya kusapula monka mobifwaninwe, kadi pakubulwa moyo. Bine, ketubwanyapo kulonga na mwaālongele. Inoko, mutumibwa Petelo witutungile kino kitungo amba: “Kidishitu ēkale mupandulwemo na mityima yenu ke Mfumwenu; pa kwikala na kampeja bukidi ka kutentulwila bantu bonso bemwipangula monka mwikadile kukulupila ko mudi nako munda, napo ne kikōkeji ne moyo ponka.” (1 Petelo 3:15) Shi wimwene amba kudipo “na kampeja bukidi ka kutentulwila bantu,” kokapungila pa mutyima. Witungile bitungo bifikile bibwanya kukufikija bityebitye pa dino ditabula. Kubadikila kwiteakanya kukokeja kukupa manwa a kusapula mu miswelo pala pala nansha kwingidija kisonekwa kimo nansha bibidi. Ukokeja kwitungila kitungo kya kuponeja mabuku mavule esambila pa Bible, kulonga kujokelamo kupya kuvule, nansha kushilula kifundwa kya Bible. Kintu kitabukile mvubu ke buvulepo—bwa masaa, bwa mabuku oponeja, nansha bwa bifundwa—ino i bulumbuluke bwa mwingilo. Kwitungila bitungo bifikile ne kwikankila kufikila’po byo bintu bibwanya kwituletela kusepelela mu kwipāna kwetu mu mwingilo. Kino namino kyo kintu kisaka Yehova—kumwingidila “ne tusepo.”—Mitōto 100:2; enzankanya na 2 Kodinda 9:7.
10 Kudi kadi mingilo yotwingila mu kipwilo nayo itushimikanga mudi Kidishitu. Kintu kya mvubu kutabuka i kwilombola buswe, mwanda kyo kiyukeno kya bene Kidishitu babine. (Yoano 13:34, 35) Batwe bavule tushalanga belamate na mufundiji wetufundije, eyo i kyendele’mo. Ino pano mwene tufwaninwe kulonda madingi a Polo a ‘kwikala babaijibwe’ na kwiyuka na banabetu bakwabo pa kipwilo? (2 Kodinda 6:13) Tufwaninwe kuswa bakulumpe ne kwibakwata na mutyika. Shi twingidila nabo pamo, twitabija madingi a mu Bisonekwa obetupa, tukimba’o ne kukimba kobadi, tukapēleja mwingilo wabo mukomokomo. (Bahebelu 13:17) Ne kadi kiketushimika ne batwe mudi Kidishitu.
11 Lubatyijo i kitatyi kya nsangaji mpata! Inoko, ketwakitengela amba bitatyi byonso mu būmi bulonda’po bikekala’nka bya nsangaji ya muswelo umo. Kipindi kikatampe kya kushimikwa kwetu mudi Kidishitu kilomba ‘kunangila mokyendele enka mu mwendelo umo onka.’ (Fidipai 3:16) Ke kunenapo amba twikale na mutabwilo wa kwenda matadi nansha upungija, mhm. I kwendelela kumeso mu mulongo umo moloke—kushimika bibidiji bya kumushipiditu bilumbuluke ne kwibilama difuku ne difuku, mwaka ne mwaka. Vuluka’mba “aye ukōminina pototo, ne pamfulo pene, nabya aye ukapandako.”—Mateo 24:13.
Lelo Wi ‘Mushimatyije mu Lwitabijo’?
12 Mu kino kishima kya busatu kilombola motufwaninwe kunangila pamo na Kidishitu, Polo witusoñanya’mo kwikala ‘bashimatyije mu lwitabijo.’ Bwalamuni bukwabo bunena’po amba, “munyinge mafuku onso mu lwitabijo,” mwanda kishima kya Kingidiki kingidije Polo kishintulula’mba “kubingija, kuleta kikulupiji, kukoma bubinga mungya bijila.” Potwenda tutama mu buyuki, i buluji bukwabo bumweka botulombolanga’mba lwitabijo lwetu mudi Yehova Leza i lushimatyije, lukomejibwe mungya bijila. Enka namino, twenda tujīkila’ko miji mu kushimatyija kwetu. Ntanda ya Satana nayo yenda ikomenwa kwitusunkanya. Kino kituvuluja musoñanya wa Polo, wa amba “tutundulukile ku byabukulu.” (Bahebelu 6:1) Bupye ne kushimatyija byendelanga pamo.
13 Kushimatyija kwa bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji bādi mu Kolose kwādi mu kyaka. Polo wēbadyumuna’mba: “Dyumukai kadi, mwanda wa kunena’mba [muntu] wakemukwata bu-misungi ku byamanwa byandi [filozofi yandi, NW], ne kyongo kyampikwa kwendelamo, monka mwikadile bisela bya bantu, ne bya bunkasampe bya panopantanda, kemwikadilepo bya Kidishitu nabya, mhm.” (Kolose 2:8) Polo kādipo usaka bene Kolose, bāikele kala babikalwa ba “umbulopwe bwa Mwana wa [buswe bwa Leza],” bekale kubombolwa nansha kuyatwa madyese a kyepelo kyabo kya kumushipiditu. (Kolose 1:13) Kongolwa na bika? Polo unena’mba i na “filozofi,” kadi o musunsa umo kete utelelwe kino kishima mu Bible. Lelo wādi wisambila pa bafilozofe Bangidiki, kifwa ba Platon ne Socrate? Nansha bano byobātūdile bene Kidishitu mu kyaka, ino mu abo mafuku, kishima “filozofi” kyādi na buluji buvule. Pavule kyādi kifunkila pa bisumpi bivule ne bitango bya bantu ba milangwe imo—ne bya mitōtelo kumo. Bayuda bamo ba mu myaka katwa imbajinji, kifwa ba Josephus ne Philo bādi beta mutōtelo wabo bu filozofi—kepabulwe padi o muswelo obādi batyityija muneñenya wao.
14 Mafilozofi amoamo ādi anena Polo i a mitōtelo. Kupwa, mu shapita umo yenka wa mukanda wandi ku bene Kolose, wānene boba bādi bafundija’mba “kokakwata, kokitompa mu kyakanwa, kokitenga,” mwendele kunena kwa patōka kwa Bijila bya Mosesa byāfudile na lufu lwa Kidishitu. (Loma 10:4) Kutentekela pa filozofi ya bujentaila, kwadi mpusa mivule yādi ingila ne kutūla būmi bwa kumushipiditu bwa kipwilo mu kyaka. (Kolose 2:20-22) Polo wēbadyumwine ku filozofi ya ‘byabunkasampe bya ino ntanda.’ Mwanda i bufundiji bwa bubela bwāsulukile ku bantu.
15 Kutumbijibwa kwa milangwe ya bantu ne milangilo yabo byampikwa kwimanina pa Kinenwa kya Leza kukokeja kutūla kushimatyija kwa bwine Kidishitu mu kyaka. Netu tufwaninwe dyalelo kudyumuka ku byaka bya uno muswelo. Mutumibwa Yoano wādyumwine’mba: “Banwe baswe, kemukītabijai mishipiditu yonso, mhm, nanshi tompai mishipiditu, shi ya kwa Leza.” (1 Yoano 4:1) Nanshi, shi kudi mwanā masomo mukwenu utompa kukukulupija’mba kulonda misoñanya ya Bible i bya banunu, mwikalwa nobe ukutonwena ku mushipiditu wa kusanswa lupeto, mwingidi nobe ukukokela ku kujilula bipela mutyima obe wa mundamunda mufundijibwe na Bible, nansha shi mwanenu mwitabije ubabañana, wisambila bibi pa bakwabo ba pa kipwilo mungya mumweno wandi wa myanda, kokakolwa kwitabija byobanena. Fundula byobya byonso byakubulwa kukwatañana na Kinenwa kya Leza. Shi tulonge namino, tukekala nyeke bashimatyije konso kotwenda tunanga pamo na Kidishitu.
“Kufwijako [na Lwitabijo] Nako Muvudijeko”
16 Polo utela muswelo wa buná wa kunanga pamo na Kidishitu amba “kufwijako [na lwitabijo] nako muvudijeko.” (Kolose 2:7) Kishima “muvudijeko” kituvuluja mema a munonga poekalanga avula atabuka ne mungo ya munonga. Ko kunena’mba, ku batwe bene Kidishitu, kufwija’ko kwetu kufwaninwe kwikala kwanyeke, kwa kibidiji. Umo ne umo umbukata mwetu ufwaninwe kwiipangula’mba, ‘Lelo mfwijanga’ko?’
17 Na bubine, batwe bonso tudi na buluji buvule bwa kuvudijija kufwija’ko Yehova mafuku onso. Nansha ke mu bitatyi bibi namani, kemubulwangapo tubintu tumotumo twitutūkijanga mityima. Mulunda witūla pa kyaba kyobe. Muntu osenswe ukupoleja pa ngitu. Tūlo twa bufuku tulumbuluke tukwalwija bukomo. Bidibwa bya mwenye bitalaja mpanga munda. Kudila kwa kōni, kusepa kwa mwana, diulu ditōka tō, dyakubulwa dikumbi, kalupepo ka luvula—byonso bino ne bikwabo’po bikokeja kwitufikila mu difuku dimo dyonka. I kipēla kumona bino byabuntu bu bya mvubu mityetye. Mwene byo bintu bifwaninwe kunenenwa’mba wafwa’ko? Abyo byonso bitambanga kudi Yehova, Nsulo ya “byonso byakupanwa bilumbuluke, ne byabuntu bibwan[inin]e.” (Yakoba 1:17) Kadi i mwitupe byabuntu bitabukile bino—kifwa būmi bidi. (Mitōto 36:9) Wetupe ne mukenga wa kukekala na būmi bwanyeke. Pa kwitupa kino kyabuntu, Yehova wāelele kitapwa kitabukile bitapwa byonso pa kutuma wandi Mwana wa bunka, “[w]adi mafuku onso nsangaji yandi.”—Nkindi 8:30; Yoano 3:16.
18 Mulembi wa mitōto wānene bibwane, amba: “I biyampe kufwijako Yehova.” (Mitōto 92:1) Ne Polo, nandi wāvulwije bene Kidishitu ba mu Tesalonika’mba: “Mufwijeiko umbyonsololo.” (1 Tesalonika 5:18; Efisesa 5:20; Kolose 3:15) Batwe bonso tusumininwei kwikala bakufwija’ko bikatampe. Milombelo yetu keifwaninwepo kwikala nyeke’nka ya kulomba Leza byobya byotubudilwe. Eyo nayo i miyampe. Ino langa bidi, shi udi na mulunda nobe wisamba nobe’nka shi kakulombe bintu byabudilwe! Twabulwa’po netu kulombela Yehova mwanda’tu wa kumufwija’ko ne kumutendela? Bine milombelo ya uno muswelo ikamusangaja pamona muno munshi mu ntanda keiyukile kufwija’ko! Kamweno kakwabo i kano, ino milombelo ikokeja kwitufukatyija mutyima pa bintu bilumbuluke bya umbūmi, bituvuluja muswelo otwikele kweselwa binebine.
19 Lelo kubamone’po buludiki bwa tunangu bukokeja kumwenwa enka’tu mu kisonekwa kimo kya mu Kinenwa kya Leza? Madingi a Polo a kunanga pamo na Kidishitu i kintu kifwaninwe kutebwa mutyima na muntu ye-yense umbukata mwetu. Tusumininwei batwe bonso kwikala nyeke ‘bajīke miji mudi Kidishitu,’ ‘bashimikwe mudi aye,’ ‘bashimatyije mu lwitabijo,’ kadi mu ‘kufwija’ko namo tuvudilwe’mo.’ Ano madingi i a kamweno, nakampata ku boba babatyijibwe panopano. Ino etutalanga batwe bonso. Langa’po bidi mutaminanga muji wa nkungilo wenda utantyila’ko nyeke, ne mwendelanga mukandila kilū kya njibo yūbakwa. Ne kunanga kwetu pamo na Kidishitu nako monka na monka, kekudipo na mfulo. Kudi bintu bivule byotufwaninwe kutama’mo. Yehova uketukwasha ne kwitwesela, mwanda witusakila tunange nandi nyeke pamo ne wandi Mwana wasenswe.
[Bipangujo]
1, 2. (a) Bible ulombola namani būmi bwa mingilo ya kikōkeji ya Enoke yaāingidile Yehova? (b) Mungya mulombwela Kolose 2:6, 7, Yehova witukwashanga namani mwanda wa tunange nandi?
3. Kukwatañana na Kolose 2:6, 7, mwanda waka tunena’mba kunanga pamo na Kidishitu kulomba bivule, ke’nkapo kubatyijibwa?
4. ‘Kujīka miji mudi Kidishitu’ kishintulula namani?
5. I muswelo’ka otukokeja ‘kwikala na kwabila’ kwa bidibwa bya kumushipiditu?
6. Mwanda waka i kya kamweno kulanguluka pa byotutanga?
7. Le i mumweno’ka otufwaninwe kwikala nao pa bidibwa bikomokomo bya kumushipiditu?
8. ‘Kushimikwa mudi Kidishitu’ kishintulula namani?
9. (a) Shi tusaka kwiula Kidishitu mu mwingilo wetu, i bitungo’ka bimobimo bifikile byotufwaninwe kwitungila? (b) Tubayuka namani amba Yehova witusakilanga kusepelela mu mwingilo wetu?
10. Lelo i mingilo’ka imoimo mikwabo ya bwine Kidishitu itusakila kwingila, ne ayo mine itukwashanga namani?
11. I mumweno’ka mwendele’mo otufwaninwe kumona lubatyijo?
12. Kwikala ‘bashimatyije mu lwitabijo’ kishintulula namani?
13, 14. (a) I kyaka’ka kyādi’mo bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji badi mu Kolose kitala pa kushimatyija kwabo? (b) Le i bika byādi binena mutumibwa Polo?
15. I muswelo’ka otukokeja kwepuka kuponena mu mulangilo wampikwa kukwatañana na Bisonekwa witufikilanga divule dine?
16. I muswelo’ka wa buná wa kunanga pamo na Kidishitu, ne i kipangujo’ka kyotubwanya kwiipangula?
17. (a) I kika kinenenwa’mba batwe bonso tudi na bivule bya kufwijija’ko, nansha ke mu bitatyi bikomokomo bine? (b) I byabuntu’ka bimobimo bitambanga kudi Yehova byotufwaninwe kumufwijija’ko nakampata?
18. I muswelo’ka otukokeja kulombola amba tufwijanga’ko Yehova?
19. Binenwa bya Polo bidi mu Kolose 2:6, 7 bitukwasha namani batwe bonso mu kwenda kutama kwetu mu kunanga pamo na Kidishitu?
[Kifwatulo pa paje 22]
Miji ya mutyi ikokeja kwikala mifyame, ino ayo iudisha ne kwiushimatyija
Usa Kulondolola Namani?
◻ Kunanga pamo na Kidishitu kulomba kulonga bika?
◻ ‘Kujīka miji mudi Kidishitu’ kishintulula namani?
◻ I muswelo’ka otukokeja ‘kushimikwa mudi Kidishitu’?
◻ Mwanda waka i kya mvubu kwikala ‘bashimatyije mu lwitabijo’?
◻ I buluji’ka botudi nabo bwa ‘kuvudijija kufwija’ko’?