I Ani Mwine Uludika Ntanda?

PADI kwamwene bulongolodi nansha bumo bwa bantapañani bakatampe. Le kino kishintulula amba kebadi’kopo? Bantapañani badi na manwa a kwifya mwine mobekadile, kadi babwanya abo’ko mu buloko ino bengidila pamo na bakwabo badi panja. Shako myanda ya mu majulunale isambila pa bulwi bwa kukankaja bintu bikolwañana, busekese bwa malwa, busunga bwa kusunga bantu, twimanine bidi pano, bino byonso bituvuluja lupusa lubi ne bipa bilula bilupuka ku bino bilongwa ne ku kwikala’ko kwa buno bupolapola. Tubayuka’mba bantapañani badi’ko bine, kupityila ku bino biyukeno byobakuma ku muzo wa muntu.

Bible, Kinenwa kya Leza, kilombola patōka amba Satana i muntu udi’ko bine, pamo bwa nkomokomo mfumwandya bantapañani, kadi kiswa-mutyima kyandi kimwekelanga kupityila ku “biyūkeno bya bubelabubela,” ne “bongojani bonso bwa bukondame.” Na bubine Bible unena’mba, Satana “wialamunanga aye mwine, kādi mwikeulu wa mu mwinya.” (2 Tesalonika 2:9, 10; 2 Kodinda 11:14) Kwikala’ko kwa Dyabola kuyukenanga kupityila ku biyukeno kampanda byalonga. Nansha nankyo, bantu bavule i bakomenwe kukulupila kwikala’ko kwa kipangwa kibi kya ku mushipiditu kyampikwa kumweka. Kumeso kwa kubandaula na katentekeji binena Bible padi Dyabola, tutalei bidi bijika biyukene ne milangwe ya bubela bikankaja bavule kwitabija amba Dyabola i muntu udi’ko bine.

◼ “Lelo Leza wa buswe wādi ukokeja kupanga Dyabola namani?” Bible byatela Leza bu muyampe ne mubwaninine, bibwanya kwikala bikomo kufwatakanya’mba i aye wāpangile nkuma-bibi, wa nshikani, ne mubi. Na bubine Bible kanenepo nansha dimo amba Leza wāpangile muntu wa uno muswelo. Inoko unena bitala padi Leza amba: “Aye i Dibwe, mingilo yandi i mibwaninine’tu; mwanda mashinda andi onso i moloke swā! I Leza wa binebine ne wampikwa bukondame, Aye i moloke ne mululame.”—Kupituluka 32:4; Mitōto 5:4.

Mwanda mwine otufwaninwe kubandaula i wa kuyuka shi muntu mubwaninine wāpangilwe na Leza wādi unenwe kulonga’nka byoloke. Leza pa kyaba kya kupanga bipangwa byandi bwa bimashini, wēbapele bwanapabo—lupusa lwa kwitongela byobasaka. Nanshi, kipangwa kibwaninine kadi kya ñeni, kikokeja kutonga kulonga kiyampe nansha kibi. Na bubine, enka bilongwa bilonga kipangwa kya ñeni, kikale kya bu muntu nansha kya ku mushipiditu, kipangilwe na bwanapabo, byo bibwanya kwikala na buluji kampanda mu mwikadilo.

I kimweke patōka’mba, Leza kādipo wa kupa bipangwa byandi bwanapabo bwa mu mwikadilo koku nako kadi wibikankaja kulonga bubi shi ye bobyatonga kulonga. Yesu wēsambile pa mwingidijijo mubi wa bwanapabo bwa kwitongela kitatyi kyaānene bitala padi Dyabola amba: “Ne kwimanapo mu byabinebine, mpika.” (Yoano 8:44) Bino binenwa bilombola patōka’mba yewa wāikele ke Dyabola wādi ku ngalwilo muntu mubwaninine wa ku mushipiditu, kyaba kimo wādi ‘wimanine mu bya binebine.’a Yehova Leza wāpangile bipangwa byandi na bwanapabo bwa kwitongela mwanda wibisenswe kadi wibikulupile.—Tala kapango kanena’mba, “Lelo Kipangwa Kibwaninine Kibwanya Kujimija Bubwaninine Bwakyo?” pa paje 6.

◼ “Dyabola i mwingidi wa Leza” Bamo banenanga’mba, Bible nandi i mwitabije uno mulangwe mu mukanda wa Yoba. Mungya mushintuludi umo wa Bible, binenwa bya’mba Dyabola wādi ‘wendakana koku ne koku pano panshi,’ bifunkila pa mwingilo wādi na batubedibedi Bene Peleshia bādi banangakana koku ne koku kupwa baleta lapolo kudi mulopwe utala mwingilo wabo. (Yoba 1:7) Inoko, shi bine Dyabola wādi kabedibedi ka Leza, mwanda waka wādi kashintulwila Leza amba wādi ‘wendakana koku ne koku pano panshi?’ Pa kyaba kya kumutela bu mulunda na Leza, nsekununi idi mu mukanda wa Yoba itela Dyabola bu Satana, ko kunena’mba “kinkwa,” kintu kilombola’mba i Walwana mukatampe wa Leza. (Yoba 1:6) Shi ke pano, ino ñeni ya kunena’mba Dyabola i mwingidi wa Leza i mitambe kwepi?

Ku ngalwilo kwa myaka katwa kabajinji K.K., mikanda ya bilembwa byampikwa kwitabijibwa (apocriphes), kimfwa “Mukanda wa Yubile” ne “Kijila kya Bantu Bonso” kya mu katangotango ka Qumran, bitela Dyabola bu wādi upatana na Leza kadi koku ulonga kiswa-mutyima kya Leza. Mulembi wa mānga J. B. Russell ushintulula mu dibuku dyandi Mephistopheles amba, Martin Luther Mwine Mishoni wadi umona Dyabola bu kingidilwa kya Leza, “pamo bwa ndobo nansha lukasu lwaadi udima nalo budimi.” Russell ubweja’ko mulangwe wa amba, mungya mumweno wa Luther, “lukasu lonakanyanga biyombo,” ino alo lushele mu kuboko kwa Leza mwine, amba lufikidije kiswa-mutyima kyandi. Lufundijo lwa Luther—lwaitabijibwe mwenda mafuku na mwifundi wa myanda ya Leza wa mu France, John Calvin—lwakalabeje bantu bavule badi basenswe boloke. Lelo Leza byadi wa buswe ubwanya namani kuleka bubi bwikale’ko ne kwibulengeja? (Yakoba 1:13) Ino nkulupilo ne binkumenkume bilenga moyo bilongekele mu myaka katwa ka 20, bikankajanga bantu bavule baleke kwitabija kwikala’ko kwa Leza ne kwa Dyabola kwine.

◼ “Dyabola i milangwe mibi idi mu muntu” Kulanga amba Dyabola i milangwe’tu mibi idi mu muntu kulengeja muntu akomenwe kwivwana bisonekwa bimo bya mu Bible. Kimfwa, mungya Yoba 2:3-6, le Leza wādi wisamba na ani? Le wādi wisamba na milangwe mibi yādi mu mutyima wa Yoba’ni nansha wādi wineneja’tu aye mwine? Pakwabo kadi, le Leza wādi utendela ngikadilo miyampe ya Yoba kitatyi kimo, koku kadi umuleka atompwe na milangwe mibi idi mu mutyima wandi? Kufwatakenya Leza ino milangwe, kekumwekejapo bu ‘mudi aye mutupu bukondame nansha pamo pene,’ ino kumumwekeja bu muntu wa kavutakanya. (Mitōto 92:15) Inoko Leza aye wāpelele ‘kōlola kuboko kwandi’ mwanda wa kulonga Yoba bibi. Na bubine, Dyabola ke milangwepo mibi idi mu mutyima wa muntu nansha ngikadilo mibi ya Leza, ino i muntu wa ku mushipiditu wēlongele aye mwine ke walwana na Leza.

Le I Ani Mwine Uludika Ino Ntanda?

Dyalelo, bavule balañanga amba kukulupila kwikala’ko kwa Dyabola i bintu bya bankambo. Inoko, kekudipo nshintulwilo ya bine ibingija’mba bubi budi’ko abo bwine kwakubulwa Dyabola. Na bubine, kusundula mulangwe wa kwikala’ko kwa Dyabola i kufikije bantu bangi bapele Leza ne misoñanya yo-yonso ya mu mwikadilo.

Musasudi umo Charles-Pierre Baudelaire wa mu myaka katwa ka 19 wasonekele amba: “Budyumuku bukatampe bwa Dyabola i bwa kwitunekenya tukulupile amba kadi’kopo.” Dyabola pa kwifya mwine mwaikadile, walengeja bantu batatane kwikala’ko kwa Leza. Le shi Dyabola kadi’kopo, kino kibulwe’po kumwekeja Leza bu ye nsulo ya bubi bonso? Mwene kyo kine kisaka Dyabola amba bantu bakulupile?

Pamo bwa ntapañani mukatampe, Dyabola wifyanga mwine mwaikadile mwanda’tu wa kufikidija kitungo kyandi. Le akyo kine i kitungo’ka? Bible ulondolola’mba: “Bakusabibwa meso a mutyima kudi Leza wa panopantanda, boba bakubulwa kwitabija, mwanda wa kutyina’mba, mwinya wa myanda-miyampe ya ntumbo ya Kidishitu, aye udi kifwa kya Leza, wakebatemena.”—2 Kodinda 4:4.

Kipangujo kikwabo kya mvubu kikidi’ko. Lelo i bika bikalonga’po Leza na uno mwine ufyeme kunyuma kwa bibi byonso ne masusu? Byo byotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

[Bushintuludi pa paje 5]

Le Dyabola i mwingidi wa Leza’ni nansha i kinkwa na Leza?

[Kapango/​Kifwatulo pa paje 6]

Lelo Kipangwa Kibwaninine Kibwanya Kujimija Bubwaninine Bwakyo?

Bubwaninine bwāpele Leza bipangwa byandi bya ñeni budi na mikalo. Nansha Adama byaāpangilwe mubwaninine, wādi ufwaninwe kulēmeka mikalo yāmutūdile’ko Umpangi wandi. Kimfwa, kādipo ukokeja kudya butyafu, mutyanga, nansha kityi ino kutana byaka mpika. Shi wāikele kupumpunya kijila kya bukomo bukokela bintu panshi, kakanda kūlu kulampe ne kwiela panshi, wādi ubwanya kufwa nansha kwilopola bibibibi.

Mo monka, i kutupu kipangwa kibwaninine—muntu nansha mwikeulu—ubwanya kupita mikalo ya mu mwikadilo itūdilwe’ko na Leza, kwampikwa kumona malwa. O mwanda shi kipangwa kya ñeni kingidije bibi bwanapabo bwakyo, nabya kibaponena bukidi bonka mu kilubo ne mu bubi.—Ngalwilo 1:29; Mateo 4:4.