Bantu Bāludikilwe na Mushipiditu wa Leza mu Myaka Katwa Kabajinji ne Dyalelo
“Byonsololo bino’bi bīngidilanga Mushipiditu umo na umo enka.”—1KOD. 12:11.
1. I myanda’ka yotusa kubandaula mu kino kishinte?
PENTEKOSA. Leka, leka, i kishima’tu kimo, ino kituvuluja binkumenkume bitulumukwa! (Bil. 2:1-4) Kupungululwa kwa mushipiditu sandu dyodya difuku dya mu myaka katwa kabajinji kwālombwele kushinta kukatampe kwa muswelo wikele Leza na bengidi bandi. Mu kishinte kibadikile, twabandawile miswelo imoimo ya mwākwashishe mushipiditu wa Leza bantu ba kikōkeji ba pa kala babwanye mingilo mikomo kadi ilomba kulonga tuntu tuvule. Ino le i kwishila’ka kudi pa bukata bwa muswelo wāingile mushipiditu wa Leza mu kitatyi kya kumeso kwa Bwine Kidishitu ne mowāingidile mu myaka katwa kabajinji? Dyalelo nadyo, i muswelo’ka umwenanga Bene Kidishitu mu mwingilo wa mushipiditu sandu wa Leza? Tutalei.
“Mupika wa Yehova I Ami Uno”
2. Le i muswelo’ka wēmwenine Madia mwingilo wa mushipiditu sandu?
2 Madia nandi wādi mu kyumba kya peulu kya mu Yelusalema kitatyi kyāpungulwilwe mushipiditu sandu wālailwe. (Bil. 1:13, 14) Inoko, myaka makumi asatu ne kupita kunyuma, wēmwenine mwingidilo wa mushipiditu wa Yehova mu muswelo utulumukwa. Yehova wātundulwile būmi bwa wandi Mwana kutamba mūlu kwiya pano panshi, na kulengeja Madia amwimite aye papo ukidi mujike. Kyokya kyāimitwe kyādi kya “Mushipiditu Sandu.”—Mat. 1:20.
3, 4. I mutyima’ka wādi na Madia, ne tukamwiula muswelo’ka?
3 Le mwanda waka Madia wātene dino dyese dyakubulwa kudingakanibwa? Mwikeulu pa kupwa kumulombola kisa kulonga Yehova pādi, Madia wānena’mba: “Nanshi mupika wa Yehova i ami uno, angubileko mwānenena mo monka. Ebiya mwikeulu wamufundukapo.” (Luka 1:38) Madia pa kunena namino, wālombwele bidi mu mutyima wandi byāpwile kala kumona Leza. Aye pa kwitabija kwampikwa kwikaka, wālombwele amba i mwitabije kala kiswa-mutyima kya Leza pa uno mwanda. Kālangilepo pa mukamumwena bantu na dimi nansha mukekadila kipwano kyandi na mulume umukwatyile. Madia pa kwitela bu umpika bitupu, wālombwele amba ukulupile na mutyima onso mudi Yehova amba ye Mfumwandi.
4 Lelo kodi mwiimvwane kyaba kimo bu ubalēmenenwa na bikoleja nansha na biselwa kampanda mu mwingilo wa Leza? I biyampe umo ne umo eipangule amba, ‘Le nkulupile binebine mudi Yehova amba ukapwija myanda kukwatañana na kiswa-mutyima kyandi? Le ngidi binebine na mutyima wa kwipāna?’ Yuka’mba Leza upānanga mushipiditu wandi ku boba bonso bamukulupile na mutyima onso ne kumukōkela bu Mubikadi.—Bil. 5:32.
Petelo Wākwashibwe na Mushipiditu Sandu
5. Lelo Petelo wēmwenine namani mwingilo wa mushipiditu kumeso kwa Pentekosa 33 K.K.?
5 Pamo bwa Madia, mutumibwa Petelo nandi wēmwenine mwingilo wa mushipiditu sandu wa Leza kumeso kwa Pentekosa 33 K.K. Yesu wāpele Petelo ne batumibwa bakwabo bukomo bwa kupanga bademona. (Mako 3:14-16) Nansha Bisonekwa byokebitelelepo kanda ne kanda, bimweka bu Petelo wāingidije buno bukomo. Bukomo bwa Leza bwāmwekele Yesu paāityile Petelo kulandala pa mema pa Dijiba dya Ngadilea, kadi Petelo wālandala’po. (Tanga Mateo 14:25-29.) Bimweka’mba Petelo wādi ukulupile mu mushipiditu sandu pa kulonga bintu bikatakata. Bukidi bonka mushipiditu wādi wa kwingila padi Petelo ne pa bana ba bwanga bakwabo mu miswelo mikwabo.
6. Le i bika byālongele Petelo kupityila ku mushipiditu wa Leza mu kitatyi kya Pentekosa 33 K.K. ne pa kupwa?
6 Mu difuku dya Masobo a Pentekosa 33 K.K., Petelo ne bakwabo bāpelwe bukomo mu kingelengele bwa kwisamba mu ndimi yādi inenwa na beni bāile mu Yelusalema. Kupwa, Petelo wātangidila mwisambo ku kibumbo kyādi kibungile. (Bil. 2:14-36) Eyo, uno muntu wādi na kansontomokela ne moyomoyo kitatyi kimo, wāpelwe bukankamane bwa kupāna bukamoni pampikwa kubanga kulondwalondwa ne kupangwapangwa. (Bil. 4:18-20, 31) Wātambwile buyuki pa kusokwelwa’bo na Leza. (Bil. 5:8, 9) Kadi wāpelwe enka ne bukomo bwa kusangula bafwe.—Bil. 9:40.
7. Le i bufundiji’ka bumo bwāfundije Yesu, bwāimvwanije Petelo enka pa kupwa kushingwa’ye māni?
7 Nansha ke kumeso kwa Pentekosa, Petelo wājingulwile bubinebine buvule bwāfundije Yesu. (Mat. 16:16, 17; Yoa. 6:68) Inoko kudi myanda imo ya mu bufundiji bwa Yesu yakājingulwilepo senene kumeso kwa Pentekosa. Kimfwa, Petelo kājingulwilepo amba Kidishitu wadi wa kusangulwa bu muntu wa ku mushipiditu mu difuku dya busatu nansha amba Bulopwe Bwandi i bwa mūlu. (Yoa. 20:6-10; Bil. 1:6) Mulangwe wa amba bantu babwanya kwikala na ngitu ya ku mushipiditu ne kukaludika mu Bulopwe bwa mūlu kyādi kintu kipya kudi Petelo. Ino aye mwine pa kubatyijibwa ku mushipiditu sandu ne kupebwa lukulupilo lwa kwenda mūlu, ebiya wāimvwanija buluji bwa byāfundije Yesu pa uno mwanda.
8. Le i buyuki’ka bupebwa bashingwe māni ne “mikōko mikwabo”?
8 Myanda imo yādi keijingulwilwepo na bana ba bwanga ba Yesu, bēijingulwile enka pa kupwa kutambula mushipiditu sandu. Balembi ba Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu bālembele myanda ya mpango ya Yehova kupityila ku bukomo bwa mushipiditu mwanda wa netu tumwene’mo. (Ef. 3:8-11, 18) Dyalelo, bashingwe māni ne “mikōko mikwabo,” badishibwanga muswelo umo ku mushipiditu, batambula bubinebine bumo bonka. (Yoa. 10:16) Lelo usangelanga buyuki ne kwimvwanija Kinenwa kya Leza bikupele mushipiditu sandu?
Polo ‘Wāyudilwe Mushipiditu Sandu’
9. I bika byālongele Polo kupityila ku mushipiditu sandu?
9 Kintu kya mwaka umo kupwa kwa Pentekosa 33 K.K., kudi muntu mukwabo wātambwile kyabuntu kya Leza kya mushipiditu sandu. Uno muntu i Solo wāyukene mwenda mafuku bu Polo. Mushipiditu wāingile pādi mu muswelo otumwena’mo dyalelo. Mutumibwa Polo wāpelwe mushipiditu asoneke mikanda 14 ya mu Bible. Kadi enka mobyāikadile kudi Petelo, mushipiditu wa Leza wākweshe Polo emvwanije ne kusoneka mu muswelo mwimvwanike myanda itala lukulupilo lwa būmi bwa kubulwa kufwa nansha kubola momwa mūlu. Kupityila ku mushipiditu sandu, Polo wābwenye kubelula babela, kupanga bademona, ne kusangula’nka ne mufwe. Inoko, bukomo bwādi butambulwa kupityila ku mushipiditu sandu bwādi na kitungo kampanda kya mvubu. Dyalelo nadyo bengidi bonso ba Leza batambulanga’bo, nansha byo kebukitambulwapo mu kingelengele.
10. Le i muswelo’ka mushipiditu sandu o wāpele Polo kyakanwa kya kwisamba?
10 Polo byaādi “muyūle ne Mushipiditu Sandu,” wāfunine ñanga wa majende kwampikwa moyo. Bine kino kyāikele na lupusa pa mwendeji mukatampe wa mu Saipusa, wāimvwene mwisambo onso mutuntulu! Uno mbikavu wāitabije bubinebine, “katendela pa lufundijo lwa Mfumwetu.” (Bil. 13:8-12) Bine, Polo wādi uyukile biyampe amba pa kwisamba bubinebine, bilomba kwikala na mushipiditu sandu wa Leza. (Mat. 10:20) Kupwa wēsāshile kipwilo kya Efisesa kilombele pa mwanda wandi amba apebwe “kyakanwa kya kwasama.”—Ef. 6:18-20.
11. Lelo Polo wāludikilwe namani na mushipiditu wa Leza?
11 Mushipiditu wāpele Polo bukomo bwa kwisamba, kadi wāmupeleje kyaba kimo kukasapula mu bibundi kankenge. Polo mu ñendo yandi ya bu mishonele, wādi uludikwa na mushipiditu wa Leza. (Bil. 13:2; tanga Bilongwa 16:6-10.) Yehova ukiludika mwingilo wa busapudi kupityila ku mushipiditu wandi. Pamo bwa Polo, bengidi bonso ba Yehova beelelanga’ko kusapula bubinebine na bupyasakane ne kwampikwa moyo. Nansha shi Leza katelelepo dishinda dya kwenda na mwaātelele kudi Polo, tubwanya kukulupila amba Yehova wingidijanga mushipiditu sandu wandi witutwale ku bantu bafwaninwe badi na mutyima wa kuteja bubinebine.—Yoa. 6:44.
“Miswelo ne Miswelo ya Mingilo”
12-14. Le mushipiditu wingilanga muswelo umo pa bengidi bonso ba Leza? Shintulula.
12 Lelo nsekununi ya madyese a Yehova pa kipwilo kya bashingwe māni ba mu myaka katwa kabajinji ibwanya kukankamika bengidi bepāne ba Leza dyalelo? I amo kadi! Vuluka binenwa bya Polo bya ku bukomo bwa mushipiditu ku kipwilo kya mu Kodinda bitala pa byabuntu bya mushipiditu bya kulonga bingelengele mu mafuku’a, amba: “Kudi miswelo ne miswelo ya byabuntu, nanshi Mushipiditu i umo [onka]. Kadi kudi miswelo ne miswelo ya mīngilo, ino Mfumwetu aye i umo enka. Kadi kudi miswelo ne miswelo ya mīngilo mishintuluke, nanshi i Leza umo enka, wakwingila byonso na byonso.” (1 Kod. 12:4-6, 11) Bine, mushipiditu sandu ukokeja kwingila mu miswelo palapala pa bengidi palapala ba Leza pa mwanda wa kitungo kampanda. Na bubine, mushipiditu sandu ukwashanga “kaluombe katyetye” ne “mikōko mikwabo” ya Kidishitu. (Luka 12:32; Yoa. 10:16) Inoko keukengilapo nyeke muswelo umo pa muntu ense wa mu kipwilo.
13 Kimfwa, bakulumpe batoñwanga na mushipiditu sandu. (Bil. 20:28) Inoko ke bashingwe māni bonsopo bengila bu batadi mu kipwilo. Le penepo, tukanena namani pa uno mwanda? Tukanena’tu amba, mushipiditu wa Leza wingilanga mu miswelo palapala pa banabetu mu kipwilo.
14 Mushipiditu utūlanga mu bashingwe māni “Mushipiditu wa bumwana,” kadi o onka wāingidije Yehova pa kusangula wandi Mwana wa bunka ne kumupa būmi bwa kubulwa kufwa momwa mūlu. (Tanga Loma 8:11, 15.) Uno mushipiditu umo onka o wāingidije Yehova pa kupanga diulu ne ntanda. (Ngal. 1:1-3) Yehova wāingidije enka uno mushipiditu mwanda wa kukwasha Bezalela abwanye mwingilo wa pa bula wa tabenakulo, wāpele Samishoni bukomo bwa kulonga bintu bilomba lupaka, kadi wākweshe Petelo alandale pa mema. Nanshi ketwakilanga’mba kwikala na mushipiditu wa Leza i kushingwa māni a mushipiditu wa Leza, mwanda bashingwe māni batoñwanga na mushipiditu mu muswelo wa pa bula. Bashingwe māni a mushipiditu batoñwanga na Leza aye mwine.
15. Lelo kubatyija bantu ku mushipiditu sandu kukendelela nyeke? Shintulula.
15 Bukomo bujila bwa Leza bwingilanga tamba kala mu miswelo mishileshile pa bengidi bandi ba kikōkeji kitatyi kyonso kyo bamukōkela, eyo, i tamba myaka tununu ne tununu kumeso kwa mushipiditu kushilula kushinga bantu māni. Mu Pentekosa 33 K.K., mo mwāshilwile mwingilo umpya wa mushipiditu, ino keukendelelapo nyeke. Kubatyijibwa ku mushipiditu kukapwa, ino mushipiditu ao ukendelela kwingila pa bantu ba Leza mwanda wa balonge kiswa-mutyima kyandi nyeke na nyeke.
16. I bika bilonga bengidi ba Leza kupityila ku mushipiditu wandi?
16 Lelo i bika bilongeka nakampata dyalelo pa ntanda kupityila ku mushipiditu sandu wa Yehova? Kusokwelwa 22:17 amba: “Ino Mushipiditu ne mutundaile’mba: Iyai! Kadi wakwivwana nandi anene’mba: Iyai! Kadi ne yewa wakyumwa, nandi aye; kadi ne uswele, nandi ayate’o, buntu bitupu, mema a bumi.” Bene Kidishitu dyalelo, pa kutononwa na mushipiditu wa Leza, batandabulanga lwito lwa Yehova lwa būmi ku muntu ense “uswele” kwitabija mema a būmi. Bene Kidishitu bashingwe māni bo bemanine uno mwingilo. Ino ba mikōko mikwabo beluñanga nabo ku kutandabula luno lwito. Bino bibumbo byonso bibidi bingilanga pamo na mushipiditu sandu pa kuvuija uno mwingilo. Bantu ba mu bino bibumbo byonso bibidi i balombole kwipāna kwabo kudi Yehova na kubatyijibwa mu “dijina dya Tata, ne dya Mwana, ne dya mushipiditu sandu.” (Mat. 28:19) Kadi abo bonso betabijanga mushipiditu wa Leza wingile mu būmi bwabo, ne kuleka ulupule bipa mobadi. (Ngat. 5:22, 23) Pamo bwa bashingwe māni, mikōko mikwabo nayo ilekanga mushipiditu wa Leza wibakwashe. Na bukwashi bwao, baloñanga bukomo bwa kufikila pa misoñanya ya buujila ibalombele Yehova.—2 Kod. 7:1; Kus. 7:9, 14.
Endelela Kulomba Mushipiditu Sandu
17. Le tukalombola namani amba tudi na mushipiditu wa Leza?
17 Nanshi nansha shi Yehova Leza i mukupe lukulupilo lwa būmi bwa nyeke mūlu nansha pano panshi, ukakubweja’ko “bukatampe bwine bwa bukomo” amba ulame bululame ne kutambula mpalo yobe. (2 Kod. 4:7) Padi ukafutululwa kitatyi kyoendelela na kusapula myanda miyampe ya Bulopwe. Inoko vuluka’mba, “wivwane munenenwe bibi pa mwanda wa dijina dya Kidishitu, nankyo mwi bakatōkwe; ke-muntu Mushipiditu wa ntumbo ne wa Leza ushikete padi bānwe.”—1 Pet. 4:14.
18, 19. Le Yehova ukakukwasha namani kupityila ku mushipiditu sandu wandi, ne ubasumininwa kulonga bika mu uno mwanda?
18 Mushipiditu sandu i kyabuntu kipāna Leza ku boba beukimba bya binebine. Ukokeja kuvudija bwino bobe kadi ne mutyima obe wa kulonga bukomo bobe bonso mu mwingilo wandi. Mwanda “Leza uningije mudi bānwe ne pa kusaka, ne pa kuningija kwine kumo, ku mutyima wandi mulumbuluke.” Kyabuntu kilēme kya mushipiditu sandu pamo ne bukomo botulonga bwa kulama “mwanda wa būmi,” biketutonona tufikijije “bidi lupandilo [lwetu] ne moyo ne luzakalo.”—Fid. 2:12, 13, 16.
19 Nanshi, pokulupila mushipiditu wa Leza binebine, wielelele mu mwingilo onso obakupa, vudija bwino mu mwingilo’wa, kadi lomba bukwashi bwa Yehova. (Yak. 1:5) Ukakupa byonso byosakilwa pa kwimvwanija Kinenwa kyandi, pa kulwa na makambakano mu būmi, ne pa kusapula myanda miyampe. “Mwikale kulomba nankyo kikemupebwapo; kadi mwikale kusaka, nankyo mukekimonapo; kadi mwikale kututula, nankyo kikemushitwilwapo,” mu bino mubadilwa ne kutambula mushipiditu sandu. (Luka 11:9, 13) Bine, endelela na kuzenza Yehova amba wikale bwa boba ba kikōkeji—ba pa kala ne ba dyalelo—baludikilwe na mushipiditu sandu wa Leza.
Le Ukokeja Kushintulula?
• Pamo bwa Madia, i mutyima wa muswelo’ka otufwaninwe kutamija pa kutambula madyese?
• Polo wāludikilwe na mushipiditu wa Leza mu buluji’ka?
• Lelo bengidi ba Leza dyalelo baludikwanga na mushipiditu wandi muswelo’ka?
[Kifwatulo pa paje 26]
Mushipiditu wa Leza wāpele Polo bukomo bwa kunekenya mishipiditu mibi
[Kifwatulo pa paje 28]
Dyalelo, mushipiditu udi’ko mwanda wa kukwasha Bene Kidishitu bonso, pampikwa kubanga lukulupilo lwabo