Majika-kanwa—Abasambakana Namani?

“Sosiete yetu ingilanga mingilo ya wa lupusa wa mu umbikalo wetu. Divule dine, twilaijanga myeji ibidi nansha isatu pa kupebwa mfutwa. Ino enka panō, muntu wingilanga mu umbikalo wangityile ku telefone. Wanena amba, uketufuta bukidibukidi—shi tumupe lupeto lwa majika-kanwa.”—JOHN.a

LELO nobe kodi mupāne ne majika-kanwa? Padi ke mu muswelopo watelwa kūlu’u, ino na bubine kodi padi mususuke na bipa bilupuka ku majika-kanwa.

Lapolo imo ya bulongolodi bwa ntanda yonso butala myanda ya majika-kanwa (TI) ya mu 2011 ilombola amba, “mu matanda ne myaba 183 mudi matanda mavule muvudile majika-kanwa.” Myaka ibidi kunyuma, buno bulongolodi bwajingulwile amba mu yabo lapolo ya mwaka wa 2009, banene’mo amba: “Kekudipo kipindi kya ntanda kikingilwe ku majika-kanwa.”

Mu myanda imo, bipa bilupukanga ku majika-kanwa i bilula. Kimfwa, Julunale Time wanene amba, “majika-kanwa ne kubulwa kalengwa” byo byalengeje kwikale mfu mivule kitatyi kyaponene kintenshi kikatampe mu Haiti mu mwaka wa 2010. Ubweja’ko kadi amba: “Bantu bobakanga mobo pampikwa kulonda bulombodi bwa basendwe bañeni, mwanda bapanga bantu ba umbikalo bemanine bijila bya mwa kūbakila mobo majika-kanwa.”

Le bibwanika kupwa majika-kanwa lonso? Pa kulondolola kino kipangujo, tusakilwa bidi kwivwanija bine bilengeja majika-kanwa. Tusa kubandaula bino bintu mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

[Bushintuludi pa paje 3]

“Majika-kanwa i kwingidija bibi lupusa lukupelwe mwanda wa kamweno ka abe mwine. Majika-kanwa asanshijanga muntu yense udi na būmi, kadīlo nansha nsangaji, bimanine pa kubulwa budimbidimbi kwa balupusa.”—TRANSPARENCY INTERNATIONAL