Sangela Ne Pa Mfulo Ngikadilo Ya Yehova

“Mwikale bakulonda Leza bu-bāna bakuswedibwa.”​—EF. 5:1.

UKALONDOLOLA’PO BIKA?

Le i muswelo’ka otubwanya kuvudija kusangela kotusangedile ngikadilo ya Yehova?

Le i bika bilengejanga muntu ekele ulumbwa?

Le i muswelo’ka otubwanya kwiula kubulwa mboloji kwa Yehova?

1. (a) Le i ngikadilo’ka ya Yehova ifwaninwe kubandaula mwine Kidishitu? (b) Le i muswelo’ka otukamwena mu kubandaula ngikadilo ya Leza?

KITATYI kyolangulukilanga pa bumuntu bwa Yehova, le i ngikadilo’ka yovulukanga? Bavule motudi bavulukanga buswe, boloke, tunangu ne bukomokomo. Inoko, tuyukile’mba Yehova udi na ngikadilo mivule ikunka mutyima. Na bubine, Yehova ubwanya kwikala na ngikadilo 40 ne kupita mishileshile isambilwe’po kala mu mabuku etu. Fwatakanya’po bidi myanda ya mvubu itala pa bumuntu bwa Yehova itutengele kusokolwa kupityila ku kifundwa kya kasuku nansha kifundwa kya kisaka! I mu miswelo’ka motubwanya kumwena mu kino kifundwa? Kino kifundwa kibwanya kuvudija nsangaji yotusangedile Tata wetu wa mūlu. Kadi, kuvudija nsangaji yotusangedile Yehova ne kukomeja mutyima wetu, biketufwenya kwadi ne kwitutonona tumwiule.​—Yos. 23:8; Mit. 73:28.

2. (a) Leta kimfwa kilombola muswelo otubwanya kuvudija kusangela kotusangedile ngikadilo ya Yehova. (b) Le i bika byotusa kubandaula?

² Le “kusangela” kintu kushintulula bika? Monka motusa kwingidijija kino kishima mu kino kishinte, kishintulula kuyuka mvubu minemine ya kintu. Kusangela kubwanya kuvudila’ko bityebitye. Tulete kimfwa: Tubwanya bityebitye kusangela bininge kyakudya kyoketwadile kashā na kulula luvumba lwakyo, kutompa mutobela kipindi ne kipindi, kupwa twakatēka’kyo batwe bene. Mu muswelo umo onka, tuvudijanga nsangaji yotusangedile ngikadilo ya Yehova na kwiiyuka biyampe, kulangulukila’po, ne kwiiula mu būmi bwetu. (Ef. 5:1) Kitungo kya kino kishinte ne bibidi bikwabo bilonda’ko, i kya kuvudija kusangela kotusangedile ngikadilo ya Leza yotubwanya padi kumona bu mityetye kutabuka ngikadilo yandi mikatampe. Mu kishinte ne kishinte, tusa kwisambila’mo pa bino bipangujo: Ino ngikadilo ishintulula bika? Yehova ulombolanga’yo namani? Ne i muswelo’ka otukokeja kwiula Yehova mu kulombola ino ngikadilo ya pa bula?

YEHOVA I MUNTU ULUMBWA

3, 4. (a) Le ubwanya kushintulula muntu ulumbwa namani? (b) Le Yehova witukulupija namani amba i muntu ulumbwa?

³ Twisambilei bidi dibajinji pa ngikadilo ya kulumbwa. Le i muswelo’ka obwanya kushintulula muntu ulumbwa? Ubwanya padi kunena’mba, ‘i muntu wa kanye, udi na kyaba kya kuteja ne upēla kwisamba nandi.’ Divule dine ubwanya kuyuka muntu ulumbwa ne kalumbwapo na kuteja byanena ne na kutala byalonga​—madingidijo, mumwekelo wa mpala ne biyukeno bikwabo byalombola.

⁴ Le Yehova wilombolanga namani amba i muntu ulumbwa? Nansha byādi Umpangi Mwine Bukomo Bonso wa diulu ne ntanda, Yehova witukulupija’mba witabije kadi usakanga kuteja ne kulondolola milombelo yetu. (Tanga Mitōto 145:18; Isaya 30:18, 19.) Tukokeja kwisamba na Leza mu mansá onso otusaka pa kitatyi nansha kifuko kyo-kyonso. Tukokeja kumufwena monso motusakila, koku tuyukile’mba kaketutopekapo pa kulonga namino. (Mit. 65:2; Yak. 1:5) Kinenwa kya Leza kitela Yehova mu bishima bya bu muntu mwanda wa kulombola’mba usakanga kulumbwa. Kimfwa, Davida mulembi wa mitōto wāsonekele’mba, “meso a Yehova adi” potudi ne amba ‘kuboko kwandi kwa lundyo’ kwitukwatyije. (Mit. 34:15; 63:8) Mupolofeto Isaya wādingakenye Yehova na mukumbi paānene amba: “Ukakwatakanya twana-twamikōko mu kuboko kwandi, ne kwituselela mu kyadi kyandi.” (Is. 40:11) Langa’po bidi! Yehova usakanga tumufwene pamo bwa kana ka mukōko kadi mu kyadi kya mukumbi. Bine, tudi na Tata ulumbwa! Le i muswelo’ka otubwanya kwiula Yehova mu uno mwanda?

NGIKADILO YA MVUBU MPATA

5. Mwanda waka i biyampe bakulumpe bekale balumbwa?

⁵ Panopano ponka, Batumoni bapyasakane ba mu matanda palapala baipangwilwe amba, “le musakanga mukulumpe ekale na ngikadilo’ka ya mvubu mpata?” Bantu bavule balēmenenwe balondolwele amba, “kwikala muntu ulumbwa.” Shako, mwine Kidishitu yense ufwaninwe kutamija ino ngikadilo, inoko i biyampe nakampata mukulumpe ekale ulumbwa. (Is. 32:1, 2) Kaka umo pa kwisambila pa bubinga bwaādi umwenine ino ngikadilo na mvubu mpata, wānene amba: “Tukabwanya kumwena mu ngikadilo mikwabo miyampe idi na mukulumpe shi i muntu ulumbwa.” Lelo ubamone bubinebine bwa uno mwanda? Ino le i bika bilengejanga muntu ekale ulumbwa?

6. Le lufungulo lwa kwikala muntu ulumbwa i lufungulo’ka?

⁶ Lufungulo lwa kwikala muntu ulumbwa i kuta bakwabo mutyima bya binebine. Shi mukulumpe utele bakwabo mutyima ne witabije kwibepānina, batutu, bakaka ne bana bakamwena mu ino ngikadilo. (Mako 10:13-16) Carlos wa myaka 12 unena amba: “Monanga bakulumpe ku Njibo ya Bulopwe bamungamunga, bekele na kanye, kadi nebasangelanga pa kino.” Na bubine, kebibwenepo mukulumpe kunena’tu amba i ulumbwa; ino ufwaninwe ne kumwekeja ino ngikadilo. (1 Yoa. 3:18) Le ubwanya kulonga kino namani?

7. Mwanda waka kuvwala kayukeno ka ku kitango kulengejanga divule mīsambo, ne i ñeni’ka yotubwanya kuboila’ko?

⁷ Langulukila bidi pa kuno kudingakanya. Panopano ponka, tutu umo wadi uvwele kayukeno ka ku kitango kitatyi kyaadi wenda ku njibo mu amviyo pa kupwa kwa kitango. Muntu umo wādi mu amviyo pa kumona kayukeno kalembe’po amba, “Bulopwe bwa Leza Bufike!” wanena tutu amba, “Bine, bufike​—tufwaninwe kwisamba bivule pa uno mwanda.” Mwenda mafuku, bashilula kwisamba, ne uno muntu waitabija na nsangaji mapepala etu. Bantu bavule mu bukata mwetu ke bemwene myanda ya uno muswelo. Mwanda waka dyalelo kayukeno ka ku kitango kalengejanga divule mīsambo? Mwanda mu buluji bumo bidi, kalombolanga bantu amba: “Mfwenei na bwanapabo. Ngipangulei nkoñenda.” Kayukeno ka kukitango i kiyukeno kimweka na meso kilengeja bantu bayuke amba, tudi na mutyima wa kusapula nkulupilo yetu. Mu muswelo umo onka, bakulumpe bene Kidishitu basakanga kuleta biyukeno bilombola banababo mu lwitabijo amba: “Mfwenei na bwanapabo.” Le i biyukeno’ka bimobimo bibadilwa mu bino biyukeno?

8. Le bakulumpe balombolanga namani amba batele bakwabo mutyima bya binebine, ne kino kidi na lupusa’ka pa kipwilo?

⁸ Bibidiji bibwanya kwishila mungya ntanda ne ntanda, ino divule shi tumungamunga na batutu ne bakaka, kwibasambija, kwibemuna na nsangaji, tulombolanga’mba twibatele mutyima bya binebine. Le i ani ufwaninwe kubadikila kulonga kino? Tala kimfwa kyāshile Yesu. Mateo unena amba, paēbungile na bandi bana ba bwanga, ‘Yesu wafwena kobadi kaesambe nabo.’ (Mat. 28:18) Mu muswelo umo onka, bakulumpe dyalelo babadikilanga kufwena banababo mu lwitabijo ne kwisamba nabo. Le kino kibwanya kwikala na lupusa’ka pa kipwilo? Kaka umo pania wa myaka 88 wanene amba: “Kumungamunga ne binenwa bikankamika byaunene bakulumpe kitatyi kyonatwelele mu Njibo ya Bulopwe byalengeje nebasanswe.” Kaka mukwabo wa kikōkeji ubweja’ko amba: “Kibwanya padi kumonwa bu kintu kityetye, ino kitatyi kindubula mukulumpe na mimungomungo ku kupwila, kino kishintululanga bivule kondi.”

ULUMBWA KADI UDI NA KYABA KYA KUTEJA

9, 10. (a) Le Yehova i mulete kimfwa’ka kiyampe? (b) Le i muswelo’ka ubwanya bakulumpe kwikala na kyaba kya kuteja bakwabo?

⁹ I kimweke patōka amba, ketubwanyapo kwikala balumbwa shi ketudipo na kyaba kya kuteja. Yehova i mwitupe kimfwa kiyampe mu uno mwanda. “Kadipo ne kulampe kwine na bātwe bonso, mhm.” (Bil. 17:27) Muswelo umo ulombolanga bakulumpe amba badi na kyaba kya kwisamba i na kwibikila’ko kitatyi kya kwisamba na batutu ne bakaka​—bankasampe ne bakulu kumeso ne pa kupwa kwa kupwila. Tutu umo pania unena amba: “Kitatyi kingipangulanga mukulumpe mongikadile kupwa waimana kateje malondololo ami, nemonanga bu mulēme.” Kaka umo waingidile Yehova kubwipi kwa myaka 50 wanene amba: “Bakulumpe badi na kitatyi kya kwisamba nami kupwa kwa kupwila bānengeje nemone bu wa mvubu.”

¹⁰ Na bubine, bakumbi bene Kidishitu nabo basakilwa kuvuija biselwa byabo bikwabo. Ino ku kupwila, bafwaninwe kwikala na kitungo kya kuta dibajinji mikōko mutyima.

YEHOVA KADIPO NA MBOLOJI

11, 12. (a) Le kwikala wakubulwa mboloji kushintulula bika? (b) Le Yehova i mwitupe kimfwa namani mu mwanda utala kubulwa mboloji?

¹¹ Kubulwa mboloji i ngikadilo mikwabo ya Yehova ikunka mutyima. Le kwikala wakubulwa mboloji kushintulula bika? I kwikala moloke, kubulwa ntondo nansha maviyo. Kubulwa mboloji kwa binebine kumwekelanga ku bintu bibidi: ngikadila ne bilongwa. Mwanda waka byonso bibidi bidi na mvubu? Mwanda i enka muntu wakubulwa mboloji mu mumweno wandi ukamona bantu bonso pampikwa mboloji. Mu Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu, ‘kubulwa kulēmeka muntu amba yeu ye yeu’ kushintulula pa bute pa bute ‘kubulwa kushalañanya yeu ne yeu,’ ko kunena’mba, kwampikwa kutala kilungi. (Bil. 10:34, Bisonekwa Bitokele) Nanshi, muntu wampikwa mboloji kalēmekangapo muntu ku mumwekelo wandi wa panja ne ku bupeta bwandi, ino i ku mwiendelejo wandi.

¹² Yehova i kimfwa kikatampe kya kubulwa mboloji. Kinenwa kyandi kinena’mba, aye “kalemekangapo bantu’mba: Yeu ye yeu” ne amba “kabangilepo bantu amba yeu e yeu.” (Tanga Bilongwa 10:34, 35; Kupituluka 10:17.) Mwanda wālupukile mu mafuku a Mosesa ulombola kino.

13, 14. (a) Lelo bana-bakaji batano bana ba Zelofahade bātenwe na mwanda’ka? (b) Le Yehova wālombwele kubulwa mboloji namani?

¹³ Kumeso’tu kwa bene Isalela kutwela mu Ntanda ya Mulao, bankungakaji batano ba munda mumo bātenwe na mwanda mukomo. Le i mwanda’ka? Bādi bayukile amba kisaka kyabo pamo bwa bisaka bikwabo bya bene Isalela, kyādi kifwaninwe kupebwa kipindi kya ntanda yāpelwe bashabo bu kishi. (Umb. 26:52-55) Ino shabo Zelofahade wa ku kisaka kya Manase wāfwile. Mungya kibidiji, kyepelo kya kupyana ntanda kyādi kya kupebwa’nka bana ba Zelofahade bana-balume. (Umb. 26:33) Mu kino kisaka byokemwādipo mwana mwana-mulume wa kupebwa ntanda, le ntanda ya kyabo kisaka yādi ya kupebwa babutule, kadi bana bana-bakaji bādi bakushala pampikwa kipyanwa kya kisaka?

¹⁴ Bana-bakaji batano bāfwenene Mosesa ne kumwipangula amba: “Lelo i mwanda ka le dijina dya tata o difundwidilwe umbukata mwa difu dyandi, a?” Bamwisāshila amba: “Nanshi betupe netu bya kishi, umbukata bwa bamwanabo na tata.” Lelo Mosesa wānene’tu amba, ‘kijila kifwaninwe kwingidijibwa ponso? Mhm, wāletele “mwanda wabo ku meso a Yehova.” (Umb. 27:2-5) Yehova nandi walonga’po namani? Wasapwila Mosesa amba: “Bāna ba Zelofahade bana-bakaji abanena bilulame; binebine ukebapa kishi kya kupyana ne kwipyanununa umbukata mwa bāna babo na shabo, kadi ukebapyanika bupyani bwa shabo kudi abo.” Yehova wābwejeje’ko bikwabo. Waālamwine uno mwanda wa pa bula ke kijila na kulombola Mosesa amba: “Shi muntu afwe, mwana mwana-mulume mpika, nankyo ukapyanika mwana wandi mwana-mukaji.” (Umb. 27:6-8; Yos. 17:1-6) Tamba penepa, bana-bakaji bonso bene Isalela bādi batanwa na mwanda wa uno muswelo bādi bakingwa.

15. (a) Le Yehova umonanga bengidi bandi namani, nakampata boba bampikwa bukomo? (b) Lelo i nsekununi’ka mikwabo ya mu Bible ilombola’mba Yehova kadipo na mboloji?

¹⁵ Bine, buno bwādi butyibi bwa kanye kadi bwampikwa mboloji! Yehova wālēmekele bano bana-bakaji bampikwa bukomo na mwaālongele na bene Isalela bādi mu ngikadilo miyampe. (Mit. 68:5) Ino i nsekununi’tu imo ya mu nsekununi mivule ya mu Bible ilombola buno bubinebine bukunka mutyima bwa amba: Yehova umonanga bengidi bandi bonso pampikwa mboloji.​—1 Sam. 16:1-13; Bil. 10:30-35, 44-48.

TUBWANYA KWIULA YEHOVA

16. Le i muswelo’ka otubwanya kutandabula ne kutamija kubulwa mboloji?

¹⁶ Le i muswelo’ka otubwanya kwiula kubulwa mboloji kwa Yehova? Vuluka’mba, kubulwa mboloji kumwekanga mu bintu bibidi. Tukamona bakwetu pampikwa mboloji enka shi ketudipo na mboloji. Na bubine, batwe bonso tusakanga kwilangila bu tudi na ñeni miputuke ne amba ketudipo na mboloji. Inoko, padi uketabija amba kebipēlangapo nyeke kubandaula milangwe yetu senene. Penepa, le i bika byotufwaninwe kulonga pa kuyuka shi ketudipo na ntondo? Yesu paākimbile kuyuka byobya byādi binena bantu padi, wāipangwile balunda nandi bakulupilwe amba: “Le ami, Mwanā muntu, bantelanga’mba ne ani?” (Mat. 16:13, 14) Le ubulwe’po kulonda Yesu mu uno mwanda? Ubwanya kwipangula mulunda nobe umo oyukile bu wampikwa kafinda shi bakuyukile bu muntu wampikwa mboloji. Shi waitabija’mba bimweka bu kyaba kimo ukimbanga kusañuna tubila, musaka, bantu mungya tumweno, le ukalonga’po namani? Lomba Yehova na kininga pa milangwe yobe, muzenze akukwashe ushinte ngikadilo yobe mwanda wa imwekeje ne pa mfulo kubulwa mboloji kwandi.​—Mat. 7:7; Kol. 3:10, 11.

17. Le i muswelo’ka otubwanya kumona bakwetu pampikwa mboloji?

¹⁷ Mu kipwilo kya bwine Kidishitu, tulombolanga mutyima wetu wa kwiula kubulwa mboloji kwa Yehova na kumona batutu ne bakaka na bulēme ne na kanye. Kimfwa, shi ke tulombola kizaji, twitanga banabetu bo-bonso mu lwitabijo ku mobo etu, kubadila’mo ne boba badi na bitamina bishile na byetu, balanda, bana ba nshiye ne babishala. (Tanga Ngalatea 2:10; Yakoba 1:27.) Nakampata, mu mwingilo wa kusapula Bulopwe, tusapulanga myanda miyampe pampikwa mboloji ku bantu ba bitamina byonso, kubadila’mo ne ba matanda a bweni. Bine, tudi na nsangaji pa kwikala na mabuku esambila pa Bible mu kintu kya ndimi 600. Buno bine i bukamoni bulombola kubulwa mboloji!

18. Le i muswelo’ka okalombola’mba usangedile kulumbwa ne kubulwa mboloji kwa Yehova?

¹⁸ Na bubine, shi twitūdile’ko kitatyi kya kulangulukila pa kwikala kwikele Yehova bu muntu ulumbwa ne wakubulwa mboloji, nsangaji yotumusangedile ikavudila’ko. Kuvudija nsangaji nako kuketutonona twiule ne pa mfulo ngikadilo ya Yehova, kwiilombola mu muswelo otwikele na bana-betu mu lwitabijo ne na boba botusapwila.