Le Dijina Dyobe Didi mu “Mukanda wa Būmi”?

1. Kukwatañana na Malaki 3:16, le i mukanda’ka ulembanga Yehova, ne i bika bidi mu uno mukanda?

YEHOVA ulembanga mukanda wa pa bula, pano kepadi myaka tununu ne tununu. Mu uno mukanda mudi majina a tamba pa Abele, kamoni mubajinji wa kikōkeji.b (Luka 11:50, 51) Tamba pene’pa, Yehova ubwejanga majina mu uno mukanda. Kadi pesambwa pano, kemudi majina midiyo ne midiyo. Uno mukanda utelwa mu Bible bu “mukanda wa kivulukilo,” “mukanda wa būmi,” ne bu “muvungo wa būmi.” Mu kino kishinte, tusa kutela uno mukanda bu “mukanda wa būmi.”​—Tanga Malaki 3:16; Kus. 3:5; 17:8.

2. Le i majina a bāni alembelwe mu uno mukanda, ne dijina dyetu dibwanya kulembwa’mo namani?

² Mu uno mukanda wa pa bula, mudi majina a boba bonso batōta Yehova na kumwakamwa nansha na nzuba, kadi basenswe dijina dyandi. Bano’ba bakekala na mukenga wa kupebwa būmi bwa nyeke. Dyalelo dijina dyetu dibwanya kulembwa mu uno mukanda, shi tupwane bininge na Yehova kupityila ku kitapwa kya kinkūlwa kya wandi Mwana, Yesu Kidishitu. (Yoa. 3:16, 36) Nansha shi tudi na lukulupilo lwa kukekala na būmi momwa mūlu nansha pano pa ntanda, batwe bonso tusakanga majina etu atanwe mu uno mukanda.

3-4. (a) Le tukekala na būmi bwa nyeke shi dijina dyetu i dilembwe pano mu mukanda wa būmi? Shintulula. (b) Le i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte ne mu kishinte kilonda’ko?

³ Le kino kishintulula’mba boba bonso balembelwe majina abo mu uno mukanda, bakatambula kala būmi bwa nyeke? Tutana kilondololwa ku kino kipangujo mu byobānenene Mosesa kudi Yehova, mu Divilu 32:33. Yehova wānenene amba: “Yewa ense umpile mambo, ye onkabula mu mukanda wami.” Nanshi, majina alembelwe pano mu uno mukanda, abwanya kubulwa’mo, nansha kutalulwa’mo, pamo bwa Yehova wialembele’mo dibajinji na kidiyo. (Kus. 3:5, kunshi kwa dyani) Tufwaninwe kulonga bukomo amba, majina etu ashale mu uno mukanda enka ne byoalembwa’mo lonso, pamo bwa ao malembwe na bike.

⁴ Ye bino bibaleta bipangujo. Kimfwa, le Bible unena bika pa boba balembelwe majina abo mu mukanda wa būmi ne boba kebalembelwe’mopo majina abo? Le boba ba majina abo akashala mu uno mukanda, bakapebwa būmi bwa nyeke kitatyi’ka? Le bikekala namani na boba bafwile pa kubulwa kwikala na mukenga wa kuyuka Yehova? Le bibwanika majina abo kulembwa mu uno mukanda? Bino bipangujo bisa kulondololwa mu kino kishinte ne mu kishinte kilonda’ko.

I MAJINA A BĀNI ADI MU UNO MUKANDA?

5-6. (a) Kukwatañana na Bene Fidipai 4:3, le i majina a bāni alembelwe mu mukanda wa būmi? (b) I kitatyi’ka kikalembwa majina abo lonso mu mukanda wa būmi?

⁵ Le i majina a bāni alembelwe mu uno mukanda wa kyelekejo? Pa kulondolola kino kipangujo, tusa kwisambila pa bisumpi bitano bya bantu. Bamo majina abo i malembwe mu mukanda wa būmi, ino bakwabo nabo majina abo kealembelwe’mopo.

⁶ Kisumpi kibajinji i kya boba batongelwe kukaludika na Yesu momwa mūlu. Le majina abo i malembwe pano mu mukanda wa būmi? En-en. Kukwatañana na binenwa bya mutumibwa Polo ku “bengidi nandi” ba mu Fidipai, majina a bashingwe māni betyilwe kukaludika na Yesu, i malembwe pano mu mukanda wa būmi. (Tala Bene Fidipai 4:3.) Ino pa kusaka’mba majina abo ashale nyeke mu uno mukanda wa kyelekejo, bafwaninwe kwikala nyeke ba kikōkeji. Ebiya shi abatambula kiyukeno kya mfulo, padi kumeso kwa abo kufwa nansha kumeso kwa kyamalwa kikatampe kushilula, ebiya majina abo akalembwa lonso mu uno mukanda.​—Kus. 7:3.

7. Kukwatañana na Kusokwelwa 7:16, 17, le i kitatyi’ka kikalembwa lonso majina a bantu ba mu kibumbo kikatampe kya mikōko mikwabo mu mukanda wa būmi?

⁷ Kisumpi kya bubidi i kya kibumbo kikatampe kya mikōko mikwabo. Le majina abo i malembwe pano mu mukanda wa būmi? En-en. Le majina abo akashala mu mukanda wa būmi pa kupwa kupanda pa Amakedona? En-en. (Kus. 7:14) Yesu wānenene amba, bano bantu badi pamo bwa mikōko bakenda “mu būmi bwa nyeke.” (Mat. 25:46) Inoko boba bakapanda pa Amakedona kebakapebwapo būmi bwa nyeke ponka na ponka. Majina abo akashala malembwe mu uno mukanda wa būmi, pamo bwa ao malembwe’mo na kidiyo. Mu Umbikalo wa Myaka Kanunu, Yesu ‘ukebakumba kadi ukebatwala ku masulo a mema a būmi.’ Boba bakakōkela bwendeji bwa Kidishitu, kadi bakamonwa ku mfulo bu ba kikōkeji kudi Yehova, majina abo akalembwa lonso mu mukanda wa būmi.​—Tanga Kusokwelwa 7:16, 17.

8. I bāni kebalembelwepo majina abo mu mukanda wa būmi, ne i bika bikebafikila?

⁸ Kisumpi kya busatu i kya bambuji bakonakanibwa pa Amakedona. Majina abo keadipo mu mukanda wa būmi. Yesu wānenene amba “bakenda mu kutyibwa’ko kwa nyeke.” (Mat. 25:46) Polo witusapwila ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Bano’ba bo bakapebwa mfuto ya konakanibwa kwa nyeke.” (2 Ts. 1:9; 2 Pe. 2:9) Bino ye byotubwanya kunena ne pa boba balongele ku kusaka, mu bula bwa mānga, bubi bwa kutuka mushipiditu ujila. Nabo kebakapebwapo būmi bwa nyeke, ino bakonakanibwa lonso. Na bubine, kebakasangulwangapo. (Mat. 12:32; Mako 3:28, 29; Bah. 6:4-6) Shi ke pano, twisambilei’ko pa bisumpi bibidi bya bantu bakasangwilwa pano pa ntanda.

BOBA BAKASANGULWA

9. Monka mulombwela’kyo Bilongwa 24:15, le i bisumpi’ka bibidi bya bantu bakasangulwa, ne i kwishila’ka kudi pa bino bisumpi bibidi?

⁹ Bible utela bisumpi bibidi bya bantu bakasangulwa na mukenga wa kwikala’ko nyeke pano pa ntanda, “boloke” ne “bakondame.” (Tanga Bilongwa 24:15.) “Boloke” i boba baingidile Yehova na kikōkeji pobakidi bōmi. Inoko, “bakondame” kebaingidilepo Yehova na kikōkeji. Kadi bavule kebadipo na mwiendelejo moloke. Bantu ba mu bino bisumpi bibidi byobakasangulwa, le tubwanya kunena’mba majina abo i malembwe mu mukanda wa būmi? Pa kulondolola kino kipangujo, twisambilei’ko pa kisumpi ne kisumpi.

10. Mwanda waka “boloke” bakasangulwa, ne i dyese’ka dikapebwa bamo mobadi? (Tala “Bipangujo bya Batangi” bīsambila pa lusangukilo lwa pano pa ntanda, enka mu kino Kiteba.)

¹⁰ Kisumpi kya buná i kya “boloke.” Kumeso kwa abo kufwa, majina abo alembelwe mu mukanda wa būmi. Le majina abo atalwilwe mu uno mukanda pobafwile? Aa, mwanda badi nyeke “bōmi” mu luté lwa Yehova. Yehova “i Leza wa bōmi, ke wa bafwepo, aa, mwanda kwadi bonso i bōmi.” (Luka 20:38) Kino kishintulula’mba, kitatyi kikasangulwa boloke pano pa ntanda, majina abo akatanwa malembwe mu mukanda wa būmi, nansha byoalembelwe’mo dibajinji na “kidiyo.” (Luka 14:14) Kadi bamo mu bano bakasangulwa, bakapebwa dyese dya kwingila bu “bamfumu mu ntanda yonso.”​—Ñim. 45:16.

11. Le “bakondame” bakasakilwa kufundijibwa bika kumeso kwa majina abo kulembwa mu mukanda wa būmi?

¹¹ Ku mfulo, kisumpi kya butano i kya “bakondame.” Padi kebadipo na mwiendelejo moloke kumeso kwa abo kufwa, mwanda kebadipo bayukile bijila bya Yehova. Majina abo kealembelwepo mu mukanda wa būmi. Inoko Leza byakebasangula, ukebapa mukenga wa majina abo kulembwa mu uno mukanda. Bano “bakondame” bakasakilwa kukwashibwa bininge. Bamo mu būmi bwabo bwa kala, badi balonga bintu bibi mpata. O mwanda bakasakilwa kufundijibwa mwa kwiendejeja mungya misoñanya myoloke ya Yehova. Pa kino, Bulopwe bwa Leza bukatūla’ko mpangiko mikatampe ya kufundija bantu, keyamwekele kashā mu mānga yonso ya muzo wa muntu.

12. (a) Le i bāni bakafundija bakondame? (b) I bika bikafikila boba bakapela kulonda byobebafundija?

¹² Le i bāni bakafundija bakondame? I bantu ba mu kibumbo kikatampe ne boba boloke bakasangulwa. Pa kusaka’mba bakondame balembwe majina abo mu mukanda wa būmi, bakasakilwa kupwana na Yehova ne kwipāna kwadi. Yesu pamo ne boba bakengila nabo bu batyibi, bakalondelela na katentekeji muswelo uketaba bano bantu bonso bakondame, ku byobakebafundija. (Kus. 20:4) Yewa yense ukapela buno bukwashi, ukepaibwa nansha shi kadi na myaka 100. (Isa. 65:20) Ba Yehova ne Yesu babwanya kumona bidi mu mityima, kadi kebakalekapo muntu nansha umo alete kavutakanya mu ntanda mipya.​—Isa. 11:9; 60:18; 65:25; Yoa. 2:25.

LUSANGUKILO LWA BŪMI NE LWA BUTYIBI

13-14. (a) Le mafuku kunyuma, i muswelo’ka otwaivwanije binenwa bya Yesu bidi mu Yoano 5:29? (b) I bika byotufwaninwe kuta’ko mutyima mu bino binenwa?

¹³ Kadi Yesu wēsambīle pa boba bakasangulwa pano pa ntanda. Kimfwa wānenene amba: “Nsá īyanga, boba bonso badi mu bibundu bakevwana diwi dyandi ne kutamba bakatamba’mo, boba badi balonga biyampe ku lusangukilo lwa būmi, boba badi balongalonga bibi nabo ku lusangukilo lwa butyibi.” (Yoa. 5:28, 29) Le i bika byādi bikimba kunena Yesu?

¹⁴ Mafuku kunyuma, twaivwanije bu binenwa bya Yesu bifunkilanga pa bilongwa bikalonga boba bakasangulwa pa kupwa kusangulwa; ko kunena’mba, bamo bakasangulwa kebalonga bintu biyampe, ino bakwabo nabo bakasangulwa kebalongalonga bintu bibi. Inoko musa kumona’mba, Yesu kanenapo amba bantu bakitamba mu kusangulwa mu bibundu bakalonga biyampe, nansha’mba bakalongalonga bibi. Yesu paesamba wingidija kitatyi kya kala. Wisambila pa boba “badi balonga biyampe” ne boba “badi balongalonga bibi.” Kino kilombola’mba, balongele bino bilongwa kumeso kwa abo kufwa. Mwene bidi na buluji? Mwanda i kutupu muntu nansha umo ukalekwa ulongalonga bintu bibi mu ntanda mipya. Bakondame balongelelongele bino bintu bibi kumeso kwa abo kufwa. Le pene’po, i muswelo’ka otwaivwanija binenwa bya Yesu bitala “lusangukilo lwa būmi” ne “lusangukilo lwa butyibi”?

15. I bāni bakasangulwa ku “lusangukilo lwa būmi,” ne mwanda waka?

¹⁵ Boloke badi balonga biyampe kumeso kwa abo kufwa, bakasangulwa ku “lusangukilo lwa būmi” mwanda majina abo akekala malembwe kala mu mukanda wa būmi. Ko kunena’mba, lusangukilo lwa “boba badi balonga biyampe” lwisambīlwe’po mu Yoano 5:29, lo alo lonka lusangukilo lwa “boloke” lutelelwe mu Bilongwa 24:15. Uno mwivwanino ukwatañene na byobya binenenwe mu Bene Loma 6:7, amba: “Yewa wafwa watalulwa mambo a bubi bwandi.” Bubi bwalongele bano bantu boloke bwatalwilwe pobafwile, inoko bilongwa byabo bya kikōkeji byashala. (Bah. 6:10) Shako bano boloke bakasangulwa, bakasakilwa kwikala nyeke ba kikōkeji pa kusaka’mba majina abo ashale mu mukanda wa būmi.

16. Le “lusangukilo lwa butyibi” lushintulula bika?

¹⁶ Le tunene namani pa boba badi balongalonga bibi kumeso kwa abo kufwa? Nansha bubi bwabo byobwatalwilwe pobafwile, ino kebaingidilepo Yehova na kikōkeji pobadi bōmi. Majina abo kealembelwepo mu mukanda wa būmi. Nanshi lusangukilo lwa “boba badi balongalonga bibi,” lo alo lonka lusangukilo lwa “bakondame” lwisambīlwe’po mu Bilongwa 24:15. Lusangukilo lwabo i “lusangukilo lwa butyibi.”c Bakondame bakatyibilwa mambo mu buluji bwa amba, Yesu ukebatala ne kwibalondelela. (Luka 22:30) Bikalomba kitatyi kampanda pa kuyuka shi i bafwaninwe kulembwa majina abo mu mukanda wa būmi. Bano bantu bakondame bakalembwa majina abo mu mukanda wa būmi, enka shi abashinta mwiendelejo wabo mubi wa pa kala ne kwipāna kudi Yehova.

17-18. I bika bikasakilwa kulonga boba bakasangulwa pano pa ntanda, ne “bilongwa” bitelelwe mu Kusokwelwa 20:12, 13 bifunkila pa bilongwa’ka bimo?

¹⁷ Ekale badi dibajinji boloke nansha bakondame, boba bakasangulwa bakasakilwa kukōkela bijila bikatanwa mu mivungo mipya ikapūtulwa mu bula bwa myaka 1 000. Mutumibwa Yoano ushintulula byaāmwene mu kimonwa amba: “Namwene bafwe, bakatampe ne batyetye, bemene kumeso kwa lupona, ebiya mivungo yavungululwa. Ino muvungo mukwabo wavungululwa; i muvungo wa būmi. Bafwe’ba batyibilwa mambo mungya byobya bilembelwe mu mivungo mwendele bilongwa byabo.”​—Kus. 20:12, 13.

¹⁸ Le boba bakasangulwa bakatyibilwa mambo pa ‘bilongwa’ka’ bimo? Le i pa byobalongele kumeso kwa abo kufwa? Aa! Vuluka’mba bubi bwabo bwa kala bwatalwilwe pobafwile. Nanshi “bilongwa byabo” bīsambilwa’po pano, ke bilongwapo byobalongele mu būmi bwabo bwa kala. Ino bifunkila pa muswelo obaketaba ku bufundiji bobakebafundija mu ntanda mipya. Enka ne bana-balume ba kikōkeji pamo bwa Noa, Samwele, Davida, ne Danyele, bakasakilwa kufundijibwa myanda ya Yesu Kidishitu, ne kulombola lwitabijo mu kitapwa kyandi. Shi ne bano bantu bakafundijibwa, lelo bakondame ke pepi?

19. Le i bika bikafikila boba bakapela uno mukenga wa kutendelwa?

¹⁹ Le i bika bikafikila boba bakapela uno mukenga wa kutendelwa? Kusokwelwa 20:15 witusapwila’mba: “Yewa ense kadipo mulembwe mu mukanda wa būmi waelwa mu dijiba dya mudilo.” Bine, bakonakanibwa lonso fututu. Nanshi i kya mvubu mpata tulonge bukomo amba, dijina dyetu dilembwe mu mukanda wa būmi ne kushala’mo nyeke!

20. Le i mwingilo’ka wa nsangaji ukengilwa mu Umbikalo wa Myaka Kanunu? (Tala kifwatulo pa kibalu.)

²⁰ Bine, Umbikalo wa Myaka Kanunu ukekala kitatyi kya nsangaji! Mukekala mpangiko ya kufundija bantu keyamwekele kashā pano pa ntanda. Inoko kadi, kikekala kitatyi kikabandaulwa mwiendelejo wa boloke ne bakondame. (Isa. 26:9; Bil. 17:31) Le uno mwingilo wa kufundija bantu ukengilwa namani? Kishinte kilonda’ko kiketukwasha twivwanije ino mpangiko ya kutendelwa, ne kwiisangela.