Bya Kulonga shi Abetulongela Bintu na Bukondame

1-2. Lelo bantu bavule baloñanga namani pobamona bukondame, ne i bika padi byotubwanya kwiipangula?

TUDI mu ntanda ya bukondame. Bantu bavule balongelwanga bintu na bukondame, padi i pa mwanda wa bulanda, kwikala mwana-mukaji nansha mwana-mulume, kabila kabo, nansha lukoba lwabo. Kadi basusulwanga na makambakano atamba ku konwa konenwe ino ntanda na bendeji babi ne ba makomwa-meso. Buno bukondame ne bukwabo bwitususulanga batwe bonso, mu muswelo mumweke nansha wampikwa kumweka.

² Ke kya kutulumukapo shi bavule dyalelo i bakalabale pa mwanda wa bukondame bobamona mu ino ntanda. Batwe bonso tusakanga kushikata mu ntanda motudi na mutyima-ntenke ne kulongelwa bintu na boloke. Bantu bamo i beele mu kukimba kwalamuna bintu. Bashinyanga mikanda ya kulomba kushinta bintu, belunga na bisumpi bya batombokela ba lupusa, kadi bakwatakanya bendeji ba politike balaya kulwa na bukondame. Inoko, batwe bene Kidishitu twi bafundijibwe kuleka kwikala ba “ino ntanda” ne kwilaija Bulopwe bwa Leza bwiye kufundula’ko bukondame bonso. (Yoa. 17:16) Nansha nankyo, tubwanya kwivwana bulanda—enka ne kuloba—kitatyi kyotumona muntu ulongelwa bintu na bukondame. Padi tubwanya kwiipangula’mba: ‘Le nonge’po namani? Le kudi kintu kyombwanya kulonga mwanda wa kutalula’ko buno bukondame tamba’nka pano?’ Pa kulondolola bino bipangujo, lekai bidi tubandaule muswelo umona ba Yehova ne Yesu bukondame.

BA YEHOVA NE YESU BASHIKILWE BUKONDAME

3. I bubinga’ka bulengejanga twivwane bulobo potumona bukondame? (Isaya 5:7)

³ Bible witupa bubinga bwa kine kilengeja twivwane bibi potumona bukondame. Ulombola’mba Yehova wētupangile mu kimfwa kyandi ne amba “aye usenswe boloke ne bululame.” (Ngo. 1:26; Ñim. 33:5) Kaloñangapo bukondame nansha dimo kadi kasakengapo nansha umo ebulonge! (Kup. 32:​3, 4; Mika 6:8; Zek. 7:9) Kimfwa, mu mafuku a mupolofeto Isaya, Yehova wāivwene “madilo a tusua” a bene Isalela bavule bādi basusulwa na bakwabo. (Tanga Isaya 5:7.) Yehova wālongele’po kintu na kupa mfuto boba bonso bādi basūla Bijila ne kulongela bantu bakwabo bintu na bukondame.—Isa. 5:​5, 13.

4. Lelo kinkumenkume kimo kitanwa mu Maevanjile kilombola namani mumwena Yesu bukondame? (Tala ne kifwatulo.)

⁴ Yesu nandi, usenswe boloke ne kushikwa bukondame. Difuku dimo paādi uvuija mwingilo wandi pano pa ntanda, wāmwene muntu mulemane—wa kuboko kūmu. Yesu wamona’mba i biyampe amukwashe, inoko bendeji ba bipwilo ba mityima myūmu kebāsangedile’byopo. Bātele mutyima bininge pa kukomeneja mwivwanino wabo mubi wa kijila kya Sabato pa kyaba kya kukwasha muntu wādi usakilwa bukwashi. Lelo Yesu wēbimwene namani? “Wafītwa bininge pa kumona mityima yabo myūmu.”—Mako 3:​1-6.

5. Lelo i bika byotufwaninwe kuvuluka shi tubaivwana bulobo potumona bukondame?

⁵ Shi ba Yehova ne Yesu bevwananga bulobo pobamona bukondame, nanshi ke kibipo shi netu twiivwana nabya. (Ef. 4:26 ne bilembwa bya kwifunda bya mu Angele pa kishima, “Kalabalai”) Inoko, tufwaninwe kuvuluka’mba, nansha shi bulobo botwaivwana i bwendele’mo, kebubwanyapo kutalula’ko bukondame. Ne na bubine, shi tuleke bulobo bwetu bwendelele, nabya bubwanya kuketusanshija mu malango ne ku ngitu. (Ñim. 37:​1, 8; Yak. 1: 20) Pene’pa, i bika byotufwaninwe kulonga potumona bukondame? Tuboilei ñeni ku kimfwa kya Yesu.

BYĀLONGELE YESU PAĀMWENE BANTU BALONGELWA BINTU NA BUKONDAME

6. Lelo i bukondame’ka bwādi buvudile pano pa ntanda bwāmwene Yesu? (Tala ne kifwatulo.)

⁶ Yesu paādi pano pa ntanda, wāmwene bantu balongelwa bintu na bukondame bukatampe. Wāmwene bantu bitupu basusulwa na bendeji ba bipwilo. (Mat. 23:​2-4) Wāmwene ba lupusa ba kasusu bene Loma basusula bantu. Bayuda bavule bādi babila kukūlwa ku kasusu ka bene Loma. Bamo, kimfwa Bazelote, bādi beteakanye kulwila bwanapabo. Inoko Yesu kātūdile’kopo kakisumpi ka kulwa mwanda wa kushinta būmi bwa bantu nansha kukwatakanya bisumpi bikwabo. Paāmwene amba bantu kebakimbe kumukwata mwanda wa kumubikika bu mulopwe, Yesu wēbanyemene.—Yoa. 6:15.

7-8. Mwanda waka Yesu kāsakilepo kupwija bukondame kitatyi kyaādi pano pa ntanda? (Yoano 18:36)

⁷ Yesu paādi pano pa ntanda, kāingidilepo pamo na bitango bya politike bya mu mene mafuku’a mwanda wa kufudija bukondame. Mwanda waka? Mwanda wādi uyukile amba bantu kebadipo na lupusa nansha na bukomo bwa kwiludika abo bene. (Ñim. 146:3; Yel. 10:23) Bantu kebadipo na bukomo bwa kutalula’ko nsulo mine ya bukondame. Ntanda yendejibwanga na Satana Dyabola, ntapañani; aye i kipangwa kya ku mushipiditu kingidija bukomo bwakyo mwanda wa kutonona bantu balonge bintu na bukondame. (Yoa. 8:44; Ef. 2:2) Kubulwa kubwaninina kulengejanga bikale bikomo enka ne ku bantu ba mityima miyampe kulonga kitatyi kyonso bintu byoloke.—Mus. 7:20.

⁸ Yesu wādi uyukile amba enka Bulopwe bwa Leza kete bo bukafundula ne pa mfulo nsulo mine ya bukondame. O mwanda, wāpityije kitatyi kyandi ne bukomo mu kusapula “ne kunena myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza.” (Luka 8:1) Wākulupije boba bonso “badi na nzala ne kyumwa kya boloke” amba bukondame bonso busa kupwa. (Mat. 5:6 ne bilembwa bya kwifunda, mu Falanse; Luka 18:​7, 8) Ke bukomopo bwa bantu bukafudija bukondame; buludiki bwa Bulopwe bwa Leza budi momwa mūlu, bwine “ke bwa ino ntandapo,” bo bukafudija’bo.—Tanga Yoano 18:36.

TWIULEI YESU KITATYI KYOTUMONA BUKONDAME

9. Le i bika bikukulupija’mba enka Bulopwe bwa Leza kete bo bukapwija bukondame?

⁹ Dyalelo bukondame i buvudile’ko kupita bobwa bwādi’ko mu mafuku a Yesu. Satana ne bantu ba kubulwa kubwaninina badi munshi mwa lupusa lwandi, yo nsulo ya bukondame botumona mu ano “mafuku a mfulo.” (2 Tm. 3:​1-5, 13; Kus. 12:12) Netu tuyukile amba i enka Bulopwe bwa Leza kete bukatalula’ko nsulo mine ya bukondame. Byotukwatakenye ne pa mfulo buno Bulopwe, o mwanda tupelanga kwikuja mu kutankuka kwa mu ino ntanda, mu kutombokela imbikalo, nansha ke mu bukomo bukwabo bulongwa mu ino ntanda mwanda wa kupwija bukondame. Tutalei kimfwa kya kaka witwa bu Stacy.a Kumeso kwa aye kuyuka bubine, wadi wikuja kyaba kyonso mu tutango twa kukimba kushinta būmi bwa bantu. Inoko washilwile kutatana bilongwa byandi. Unena’mba: “Kitatyi kyonso kyonadi nelunga ku buno butomboki, nadi neipangula kyaba kyonso shi ngidi ku mutamba muyampe. Ino pano ponkwatakenye Bulopwe bwa Leza, ndyukile amba ngidi ku mutamba muyampe. Kadi ndyukile amba Yehova ukalwila senene muntu ense ususulwa kupita ne mombwanya kwibilongela.”—Ñim. 72:​1, 4.

10. Lelo tutangotango twa kukimba kushinta bintu tuloñanga namani bintu bishile na madingi a Yesu atanwa mu Mateo 5:​43-48? (Tala ne kifwatulo.)

¹⁰ Bitango bya kukimba kushinta būmi bwa bantu dyalelo mu ino ntanda, biludikwanga divule na mushipiditu wa bwanapabo ne wa bulobo, mwine wishidile kulampe na kimfwa kya Yesu ne bufundiji bwandi. (Ef. 4:31) Tutu umo witwa bu Jeffrey unena’mba: “Ndyukile amba enka ne kutankuka kumweka bu kwa ndoe, divule kwalamukanga ke kwa bukalabale ne kwiba bintu bya bantu.” Inoko, Yesu witufundija’mba tufwaninwe kulongela bantu bonso bintu na buswe, nansha shi betulwa ne kwitupangapanga. (Tanga Mateo 5:​43-48.) Batwe bene Kidishitu tuloñanga bukomo bwa kwepuka kintu kyonso kekikwatañenepo na kimfwa kitushidile Yesu.

11. Le i bika bibwanya kutūla pa ditompo kusumininwa kwetu kwa kuleka kwikuja mu tutango tukimba kushinta bintu?

¹¹ Nansha byotuyukile amba Bulopwe bwa Leza busa kupwididila lonso bukondame, kyaba kimo tubwanya kukomenwa kwiula Yesu shi tubalongelwa bintu na bukondame. Talai byobya byatene Janiya, mwine walongēlwe bintu na mboloji. Unena’mba: “Nakalabele. Byansansa, kenkimbe kwaluja kinongo pa bukondame’bwa. Pene’pa, nalanga ya kwenda kukakwatakanya kitango kimo nenki kyadi kilwa na myanda ya kwisañuna. Nalanga’mba shi ntwele’mo, ye monsa kulombola bulobo bwami mu muswelo muyampe.” Kitatyi pa kupita’po, Janiya wamona’mba wadi usakilwa kushinta mumweno wandi. Unena’mba: “Nalekele bakwabo baludike mulangilo wami ne kwiulengeja utūle kikulupiji mu bantu, pa kyaba kya kutūla’kyo mudi Yehova. Ebiya nakwata butyibi bwa kuleka kwilunga nansha dimo na kitango’kya.” Tufwaninwe kudyumuka kutyina’mba bulobo bwetu bwendele’mo bwaketulengeja tujilule mwimanino wetu wa kuleka kwikuja mu myanda ya politike ne mu myanda ya bantu.—Yoa. 15:19.

12. Mwanda waka i biyampe tutonge na tunangu myanda yotwivwana?

¹² I bika bibwanya kwitukwasha twīfule potuloba pangala pa bukondame botumona? Bavule i bamone amba kutonga senene bintu byobatanga, byobateja ne byobatala i kwibakwashe bininge. Bisanji bimo bitūlanga pa malezo bintu bikolomona bukondame ne bikwatakanya tutangotango twa kukimba kushinta bintu. Divule, mapya alombolanga myanda mu muswelo ulombola’mba i malēmenene mutamba umo. Nansha shi lapolo yotwaivwana i ya bukondame bwa bine, lelo kulangulukila’po kubwanya bine kwitukwasha? Shi tupityija kitatyi kivule na kulonda ino myanda, tubwanya kulobejibwa bitupu ne kutyumukwa mutyima. (Nki. 24:10) Kadi kibi mpata, tukokeja’nka ne kujimija mu ñeni kingidilwa kine kikapwija lonso bukondame—ke Bulopwe bwa Leza kadi.

13. Lelo kibidiji kiyampe kya kutanga Bible kibwanya kwitukwasha namani tulame mumweno muyampe potumona bukondame?

¹³ Kwikala na kibidiji kiyampe kya kutanga Bible ne kulangulukila’po kubwanya kwitukwasha tulwe na bukondame. Kaka umo witwa bu Alia waivwene bibi mpata paadi umona bantu ba mu kyabo kibundi basusulwa. Byadi bimweka bu basusujañani kebadipo na wa kwibapa mfuto. Unena’mba: “Nashikete, keneipangula’mba, ‘Lelo bine nkulupile amba Yehova usa kupwija ano makambakano’a?’ I mu kine kitatyi’kyo monatangile Yoba 34:​22-29. Ano mavese amvulwije amba i kutupu kintu kifyame ku meso a Yehova. Aye kete, ye udi na mumweno mubwaninine pa boloke, kadi enka aye kete, ye ukalemununa senene myanda.” Pano potwilaija Bulopwe bwa Leza bulete boloke bwa binebine, tunenwe kulwa na bukondame. Namani le?

BYOTUBWANYA KULONGA PANO

14. I bika byotubwanya kulonga kutyina’mba twakalunga kuboko ku bukondame bwa ino ntanda? (Bene Kolose 3:​10, 11)

¹⁴ Ketubwanyapo kuludika bilongwa bya bukondame bilonga bakwabo, inoko tubwanya kuludika byetu. Monka motwesambilanga, tubwanya kwiula Yesu na kulombola buswe. Buno buswe buketutonona tulongele bantu bakwabo bintu na bulēme, enka ne boba balonga bintu na bukondame. (Mat. 7:12; Loma 12:17) Shi tulongele bantu bonso bintu na kanye ne boloke, tukasangaja Yehova.—Tanga Bene Kolose 3:​10, 11.

15. Lelo bubine bwa mu Bible botusapulanga bukwashanga namani mu kutyepeja bukondame budi’ko dyalelo?

¹⁵ Kintu kya mvubu mpata kyotubwanya kulonga pa bukondame i kya kusapwila bantu bakwabo bubine bwa mu Bible. Mwanda waka tubanena namino? Mwanda “buyuki bwa Yehova” bo bubwanya kwalamuna muntu wadi wa bukalabale ne wa bya lūma, ke muntu wa kanye ne usenswe ndoe. (Isa. 11:​6, 7, 9) Kumeso kwa kwifunda bubine, mwana-mulume umo witwa bu Jemal wakelungile na kisumpi kya bantomboki badi balwa na umbikalo obadi bamona’mba ususulanga bantu. Unena’mba: “Kubwanyapo kushinta muntu ku bukomo. Kadi nami nkyashintyilwepo ku bukomo, ino nashintyilwe na bubine bwa mu Bible bonadi nefunda.” Myanda yefundile Jemal yamulengeje aleke lūma. Shi bantu bavule abaalamunwa na bubine bwa mu Bible, nabya kekukekalapo bantu bavule balonga bintu na bukondame.

16. I bika bibwanya kukupa bukomo usapwile bantu bakwabo lukulupilo lwa Bulopwe?

¹⁶ Pamo bwa Yesu, tudi na kipyupyu kya kusapwila bantu amba Bulopwe bwa Leza kete bo busa kupwija lonso bukondame budi’ko dyalelo. Luno lukulupilo lukankamikanga boba bonso basusulwa. (Yel. 29:11) Stacy watelwanga’wa unena’mba: “Kwifunda bubine kwankweshe ndwe na bukondame bonamwene ne bonalongēlwe. Bine, Yehova wingidijanga musapu wa mu Bible mwanda wa kusenga bantu.” Bilomba kwiteakanya pa kusapwila bantu musapu usenga wa mu Bible wa mukapwila bukondame. Shi unekenibwe senene na bubine bwa mu Bisonekwa botwabandaula mu kino kishinte, nabya ukapēlelwa kusapula ino myanda na bunwa ku bakwenu ba ku masomo, nansha ba ku kaji.b

17. Lelo Yehova witukwashanga namani tulwe na bukondame budi’ko dyalelo?

¹⁷ Tuyukile amba pano pakidi’ko Satana, “mulopwe wa ino ntanda,” tukendelela kulwa na bukondame. Ino nansha nankyo, pano potutengēle ‘elwe panja,’ tudi na bintu bibwanya kwitukwasha, kadi tudi ne na lukulupilo. (Yoa. 12:31) Yehova i mwitusokwele mu Bisonekwa kine kivudile bukondame dyalelo, ino kadi i mwitulombole mwamwena masusu alupukile’ko. (Ñim. 34:​17-19) Yehova witufundija kupityila kudi wandi Mwana, byobya byotubwanya kulonga pa bukondame budi’ko dyalelo, ne musa kupwijija Bulopwe bwandi panopano ponka bukondame budi’ko dyalelo, dimo kupwididile. (2 Pe. 3:13) Nanshi, twendelelei kusapula na bupyasakane myanda miyampe ya Bulopwe, koku twilaije na kipyupyu kitatyi kikayula “bululame ne boloke” pano pa ntanda.—Isa. 9:7.