BIPANGUJO BYA BANKASAMPE
I bika byomfwaninwe kuyuka pa kwitumina misapu?
:-) Kwitumina misapu na tunangu, ubwanya kwikala muswelo muyampe wa kwisamba na bakwetu.
:-( Ino shi tuleke kuta’ko mutyima, kwitumina misapu kubwanya kona kipwano kyetu na bakwabo—enka ne bulēme bwetu bwine.
Kino kishinte kisa kwitulombola byotufwaninwe kuyuka pa
Mu kino kishinte mudi ne:
Bolembela
Bankasampe bavule bamonanga kwitumina misapu bu muswelo muyampe wa kwisamba. Ubwanya kwisamba na muntu ye-yense odi nandi nimelo, kupityila ku misapu nansha shi udi kwepi—pampikwa kukankajibwa na bambutwile.
“Tata ufitwanga shi ami ne mwanetu mwana-mukaji twisamba na bana-balume. Shi tusaka kwisamba nabo poso’nka ku telefone idi mu pitapita kadi kwisambila nabo pa bantu.”—Lenore.
Byofwaninwe kuyuka: Shi upa muntu ye-yense nimelo yobe, ubwanya kutanwa na makambakano.
“Shi kutepo mutyima ku bantu badi na nimelo yobe, ubwanya padi kutambula misapu nansha mafoto okusakepo.”—Scott.
“Shi ulembela muntu wa ngitu ingi kitatyi ne kitatyi, kukejepo kusanswa yao muntu.”—Steven.
Binena Bible: “Mukosoke umonanga kibi wefya.” (Nkindi 22:3) Shi wikwatyile’ko mpango, ubwanya kwikinga ku makambakano mavule.
Mwanda mulongeke: “Nadi mpwene na mwana-mulume umo, kadi twadi twilembela nandi bininge. Nadi nanga’mba i bulunda’tu. Nkyadipo mwene amba padi mwanda, ino waiya kunombola’mba wansanswa. Pano najingulula’mba nkyadipo mfwaninwe kupwana nandi owa muswelo ne kwilembela nandi bininge.”—Melinda.
Languluka’po: Le kuyuka kwayuka Melinda mwiivwanina mulunda nandi, kubwanya kufudija bulunda bwabo kwepi?
Lemba monka uno mwanda! Le i bika byadi bikokeja kulonga Melinda mwanda wa bulunda bwabo buleke kwalamuka ke bukena?
Bya kulemba
Misapu ipēlanga kutuma—kadi bisangajanga kwiitambula—o mwanda bipēlanga kwilwa’mba bantu babwanya ne kwivwanija bibi musapu obe.
Byofwaninwe kuyuka: Bishima bilembelwe mu musapu bibwanya kwivwanwa muswelo ungi.
“Kubwanyapo kuyuka mwiivwanino wa muntu mu byalembele—nansha shi welele’mo tuyukeno twa mu misapu. Bishima bibwanya kwivwanwa bibi.”—Briana.
“Ndyukile basongwakaji bamo badi ke banenenwa bibi ne kumomwa bu basakanga bana-balume pa mwanda wa byobalembēle bana-balume mu misapu yabo.”—Laura.
Binena Bible: “Mutyima wa moloke ulangulukanga kumeso kwa kulondolola.” (Nkindi 15:28) Le i ñeni’ka yotuboila’ko? Tangulula musapu obe kumeso kwa “kwiutuma”!
Kitatyi kya kutuma musapu
Shi ulangulukile’po biyampe, nabya uketūdila’ko mikalo ya mwa kulembela misapu na bulēme—nansha’mba, munenenanga bantu bamo amba, bibidiji biyampe bya kutuma misapu.
Byofwaninwe kuyuka: Shi kutadijepo bibidiji byobe bya kutuma misapu, ukapalula balunda pa kyaba kya kwibakoka.
“Bipēlanga kwilwa bibidiji biyampe bya kutuma misapu. Ke bimfikile kyaba kimo ntuma musapu koku nesamba na muntu nansha tudya ku meza.”—Allison.
“I kyaka shi utuma musapu kuko wendeja motoka. Shi ubalabikwa mu dishinda ubwanya kulonga akishida.”—Anne.
Binena Bible: “Bintu byonso bidi na kitatyi kitungwe, . . . kitatyi kya kwikala talala ne kitatyi kya kwisamba.” (Musapudi 3:1, 7) Uno musoñanya ufwaninwe kulondwa mu kwisamba ne mu kutuma misapu.
Madingi pa kwitumina misapu
Bolembela
;-) Kōkela bikulombola bambutwile bobe.—Bene Kolose 3:20.
;-) Tonga bantu ba kupa nimelo yobe. Shi upela na bulēme kulombola bantu myanda ikutala—kubadila’mo ne nimelo yobe ya telefone—nabya utamijanga bwino bokasakilwa shi ubatama.
;-) Kokebidila bininge kutuma misapu idi’mo milangwe ya bya buswe. Shi ino milangwe ikulemenene, usa kwiletela makambakano ne kwisanshija mutyima.
“Nadi ñingidija biyampe telefone yami, o mwanda bambutwile bankulupile amba mbwanya kutonga na tunanga manimelo onsa kutwejeja mu telefone yami.”—Briana.
Byolemba mu musapu
;-) Kumeso kwa kulemba musapu wiipangule’mba: ‘le muswelo muyampe wa kwisamba na umo muntu pa ino myanda i kumulembela? Padi i biyampe kwita ku telefone nansha kwisamba nandi mpala na mpala?
;-) Kokilemba kintu kyokubwanyapo kulombola muntu mpala na mpala. Sarah, wa myaka 23 unena’mba: “Bintu byokubwanyapo kunena na diwi ditunduke, kufwaninwepo ne kwibilemba.”
“Shi muntu wakutumina mafoto ampikwa kwendela’mo, lombola’mo bambutwile bobe. Kwibalombola kukakukinga kadi kukalengeja bambutwile bobe bakukulupile.”—Sirvan.
Kitatyi kya kutuma musapu
;-) Badikila kwitungila kitatyi kyokufwaninwepo kwingidija telefone yobe. Nsongwakaji umo witwa bu Olivia unena’mba: “Nkikalangapo na telefone yami potudya ku meza nansha ponefunda. Neifuñanga potudi ku kupwila, kutyina nakekala na mutyima wa kwela’ko diso.”
;-) Ikala na bulēme. (Bene Fidipai 2:4) Kokilemba misapu shi wisamba na muntu mpala na mpala.
“Netūdile’ko mikalo ami mwine, kimfwa ya kuleka kulemba misapu potudi na balunda, poso’nka shi i myanda ya bukidibukidi. Kadi nkipengapo muntu oketwiibidilepo nandi nimelo yami.”—Janelly