Iula Yehova na Kwikala na Mutyima Unekena

1. Le bene Kidishitu bafwaninwe kwikala pamo bwa mutyi muswelo’ka? (Tala ne kifwatulo.)

“KIVULA kekityumunangapo mutyi unekena.” Luno lukindi lulombola ngikadila ya mvubu mpata ilengejanga mityi imo ileke kupona: kunekena. Ne batwe bene Kidishitu netu pa kwendelela kwingidila Yehova na nsangaji, tufwaninwe kwikala banekena nansha betabija kusendekwa. Muswelo’ka? Tufwaninwe kwikala ba mutyima unekena na kwibidila ngikadilo shi kubaikala kushinta mu bwetu būmi ne na kulēmeka mumweno wa bantu bakwabo ne butyibi bwabo.

2. Le i ngikadila’ka iketukwasha twibidile kushinta kwa bintu mu bwetu būmi, ne i bika byotusa kumona mu kino kishinte?

² Batwe bengidi ba Yehova tusakanga kwikala na mutyima unekena. Kadi tusakanga kwikala betyepeje ne ba lusa. Mu kino kishinte, tusa kumona’mo ino ngikadila moyakwashishe bene Kidishitu bamo pashintyile bintu mu bwabo būmi. Kadi tusa kumona muswelo oibwanya netu kwitukwasha. Ino dibajinji, tuboilei bidi ñeni kudi ba Yehova ne Yesu, bimfwa bibwaninine bya bantu badi na mutyima unekena.

BA YEHOVA NE YESU BADI NA MUTYIMA UNEKENA

3. I bika bilombola’mba Yehova udi na mutyima unekena?

³ Yehova utelwanga bu “Dibwe,” mwanda i mwimanije kadi kajinangapo. (Kup. 32:4) Inoko kadi, udi na mutyima unekena. Bintu pobyenda bishinta mu ino ntanda, Leza wetu wendelelanga kushinta bintu mwanda wa kulengeja mpango yandi ifikidile. Yehova wāpangile bantu mu kyelekejo kyandi na bukomo bwa kushinta shi bintu bibashinta mu bwabo būmi. Yehova i mwitupe misoñanya ya mu Bible ya patōkelela itukwasha tukwate butyibi bwa tunangu nansha shi tubatanwa na bikoleja’ka. Kimfwa kitushidile Yehova aye mwine ne misoñanya yaetupele i bubinga bwa patōkelela bulombola’mba nansha byadi “Dibwe,” udi ne na mutyima unekena.

4. Leta kimfwa kilombola’mba Yehova udi na mutyima unekena. (Bene Levi 5:7, 11)

⁴ Mashinda a Yehova i mabwaninine kadi a bujalale. Yehova kalongelangapo bantu bintu na kasuminiji. Twisambilei’ko kimfwa pa muswelo wālombwele Yehova mutyima unekena ku bene Isalela. Kālombelepo kitapwa kya muswelo umo ku muntu yense, ekale mpeta nansha mulanda. Kyaba kimo, wādi witabija muntu ne muntu alambule bitapwa mungya tumweno twandi.—Tanga Bene Levi 5:7, 11.

5. Leta kimfwa kilombola kwityepeja kwa Yehova ne lusa lwandi.

⁵ Kwityepeja kwa Yehova ne lusa lwandi bimulengejanga ekale na mutyima unekena. Kimfwa, kwityepeja kwa Yehova kwāmwekele kitatyi kyaādi kaonakanya bantu babi ba mu Sodoma. Kupityila ku bamwikeule bandi, Yehova wālombwele Lota muntu moloke anyemene mu ntanda ya ngulu. Lota wākwetwe moyo kwenda’ko. Ebiya wāmwisāshila’mba aye pamo ne kisaka kyandi bende ku Zoale, kakibundi katyetye kādi kanenwe konakanibwa. Yehova wādi ubwanya kuningila Lota ende’nka ku kifuko kwaāmusoñenye kwenda. Inoko, Yehova wāitabija byālombele Lota, wāleka konakanya kibundi kya Zoale. (Ngo. 19:18-22) Myaka tutwa na tutwa pa kupita’po, Yehova wālombwele lusa ku bekadi ba mu Nineva. Wātumine mupolofeto Yona akasapule musapu wa konakanya kino kibundi ne bekadi bakyo babi. Inoko bene Nineva pa kwisāsa, Yehova wēbafwila lusa, wāleka konakanya kibundi.—Yona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Le i bimfwa’ka bimo bilombola’mba Yesu wāiwile mutyima unekena wa Yehova?

⁶ Yesu wāiwile mutyima unekena wa Yehova. Wātuminwe pano pa ntanda mwanda wa kusapwila “mikōko mijimine ya njibo ya Isalela.” Inoko wālombwele mutyima unekena paādi wingila uno mwingilo. Difuku dimo, mwana-mukaji umo ke mwine Isalelapo wāmuzenzele amundapile wandi mwana mwana-mukaji wādi “mukwatwe na ndemona byamalwa.” Yesu pa kwivwanina uno mwana-mukaji lusa, wālonga byaāmulombele, wāmukomejeja wandi mwana. (Mat. 15:21-28) Twisambilei’ko pa kimfwa kikwabo. Yesu wānenene ku ngalwilo kwa mwingilo wandi amba: “Yewa ense untuna . . . , nami nkamutuna.” (Mat. 10:33) Ino le wātunine Petelo, mwine wāmutunine misunsa isatu? Aa. Yesu wāyukile amba Peteleo i mwialakanye bininge, ne amba i muntu wa lwitabijo. Yesu pa kupwa kusangulwa, wāmwekēle Petelo kadi mobimwekela wāmukulupije amba i mumulekele kadi umusenswe.—Luka 24:33, 34.

7. Le kukwatañana na Bene Fidipai 4:5, tusakanga kuyukana bu bantu ba muswelo’ka?

⁷ Tubamone amba ba Yehova Leza ne Yesu Kidishitu badi na mutyima unekena. Le batwe netu? Yehova usakanga twikale ba mutyima unekena. (Tanga Bene Fidipai 4:5.) Bwalamuni bumo i bwalamune uno vese amba: “Yukanai bu bantu ba mutyima unekena.” Tubwanya kwiipangula’mba: ‘Le bantu bamonanga bu wa mutyima unekena ne witabija binena bakwabo? Nansha le bamonanga bu muntu wa kasuminiji, wa kominija, nansha wa mutwe mūmu? Lelo ningilanga bakwetu balonge bintu enka momwena ami bu ye mobifwaninwe kulongelwa? Nansha le ntejanga bakwetu ne kwitabija milangwe yabo ponso pobibwanika?’ Muswelo otwikele na mutyima unekena ulombolanga motwiwila ba Yehova ne Yesu. Tubandaulei’ko myanda ibidi motunenwe kwikala na mutyima unekena—kitatyi kishinta bintu mu bwetu būmi ne shi mumweno wa bakwetu ne butyibi bwabo bibeshila na byetu.

IKALA NA MUTYIMA UNEKENA SHI KUBAIKALA KUSHINTA MU BŪMI

8. Le i bika biketukwasha twikale na mutyima unekena shi kubaikala kushinta mu bwetu būmi? (Tala ne kunshi kwa dyani.)

⁸ Tunenwe kwikala na mutyima unekena shi kubaikala kushinta mu bwetu būmi. Kushinta kumo kubwanya kwituletela bikoleja byoketwadipo tulangila. Kimfwa, batwe bonso tubwanya kutanwa na misongo mikomo mu kitulumukila. Kadi kushinta kwa misokwe mu kitulumukila nansha kwa myanda ya politike kubwanya kwituletela makambakano makomo mu bwetu būmi. (Mus. 9:11; 1 Ko. 7:31) Enka ne kushinta kwa mu bulongolodi kubwanya kwitutūla pa ditompo. Nansha shi tubatanwa na makambakano’ka, tubwanya kwibidila kushinta’kwa shi tulonge bino bintu biná: (1) itabija kushinta, (2) tala byobwanya kulonga mu kine kitatyi’ka, (3) tá mutyima pa bintu biyampe, ne (4) kwasha bantu bakwabo.b Tubandaulei’ko bimfwa bimo bya bantu bamwenine mu kulonga bino bintu.

9. Le ba mulume ne mukaji bamo bamishonele balwile namani na makambakano a mu kitulumukila?

⁹ Itabija kushinta. Ba Emanuele ne Francesca batuminwe bu bamishonele mu ntanda ya bweni. Pobashilwile’tu kwifunda ludimi ne kwibidila banabetu mu kipwilo kyabo kipya, kipupo kya Corona kyashilula, kadi badi banenwe kwishila kyaba na bakwabo. Kupwa mu kitulumukila inandya Francesca wafwa. Francesca wadi usaka kwikala pamo na kyandi kisaka, inoko kino kipupo kyamulengeje akomenwe kwenda’ko. Le i bika byamukweshe alwe na kutyumukwa mutyima? Dibajinji, ba Emanuele ne Francesca balombēle pamo mwanda wa Yehova ebape tunangu ne kuleka kulēmenenwa na kutyumukwa mutyima. Yehova walondolwele milombelo yabo kupityila ku byakudya bya ku mushipiditu bya pa kitatyi kifwaninwe. Kimfwa bakankamikilwe na tutu umo wanenene mu bwipangudi bwa mu video, amba: “Shi twitabije bukidibukidi ngikadilo yetu mipya, bukidi bonka tukajokeja nsangaji yetu ne kulonga byotubwanya mu ngikadilo yetu mipya.”c Kya bubidi, bakwete butyibi bwa kulumbulula bwino bwabo bwa kusapula ku telefone, basokola enka ne kifundwa. Kya busatu, baitabije na kufwija’ko bukwashi bwa batutu ne bakaka ba mu kipwilo kyabo kipya. Kaka umo wadi wibatumina musapu mudi kisonekwa kīpi difuku ne difuku mu bula bwa mwaka mutuntulu. Shi netu twitabija ngikadilo yetu mipya, tukasangela kulonga byobya byotubwanya.

10. Le kaka umo waibidile namani kushinta kukatampe kwa mu bwandi būmi?

¹⁰ Tala byobwanya kulonga mu kine kitatyi’kya, ne kuta mutyima pa bintu biyampe. Kaka Christina wa mu Rumani ushikatanga mu Jampani, watyumukilwe mutyima paipailwe kipwilo kya Angele mwaadi upwila. Inoko, kaendelelepo kulangulukila pa byalongekele. Wakwete butyibi bwa kulonga byabwanya na kupwila mu kipwilo kya ludimi lwa Kine Jampani kya kwine’kwa, na kulonga bukomo bwa kusapula mu luno ludimi. Wanena mwingidi-nandi wa kala amukwashe kwisamba senene Kine Jampani. Mwana-mukaji’wa waitabija kwingidija Bible ne boloshile Ikala Mūmi Nyeke! mwanda wa kufundija kaka Christina Kine Jampani. Kaka Christina kalumbulwilepo’tu enka bwino bwandi bwa kwisamba Kine Jampani, ino uno mwana-mukaji washilwile ne kusangela bubine. Shi tute mutyima pa bintu byotubwanya kulonga mu kine kitatyi’kya ne pa bintu biyampe, kushinta kwa mu kitulumukila kubwanya kwituletela madyese oketwadipo tulangila.

11. Le i bika byakweshe ba mulume ne mukaji bamo balwe na makambakano a misokwe?

¹¹ Kwasha bantu bakwabo. Ba mulume ne mukaji badi mu ntanda mukankajibwe mwingilo wetu bashilwile kwikala na makambakano a misokwe pokwaikele kukoma kwa misokwe mu yabo ntanda. Le baibidile namani kuno kushinta? Dibajinji, balongele bukomo bwa kutyepeja milupu yabo. Kupwa, pa kyaba kya kuta mutyima pa makambakano abo, bakwete butyibi bwa kuta mutyima ku kukwasha bantu bakwabo na kulonga bivule mu mwingilo wa busapudi. (Bil. 20:35) Mulume wanenene amba, “Kuvudilwa bya kulonga mu busapudi kwetukweshe twikale na kitatyi kityetye kya kuta mutyima pa bintu bibi, ne kwitupa kitatyi kivule kya kuta mutyima ku kulonga kiswa-mutyima kya Leza.” Nanshi, shi kubaikala kushinta mu bwetu būmi, tufwaninwe kuta mutyima pa kamweno kadi mu kwendelela kukwasha bantu bakwabo, nakampata kupityila ku mwingilo wa busapudi.

12. Le kimfwa kya mutumibwa Polo kitukwasha namani twikale bantu bapēlelwa kushinta mu mwingilo wetu wa busapudi?

¹² Tunenwe kwikala bantu bapēlelwa kushinta mu busapudi. Tutananga bantu ba mwikadila ne nkulupilo mishileshile kadi ba bibidiji palapala. Mutumibwa Polo wādi upēlelwa kushinta, netu tubwanya kuboila ñeni ku kimfwa kyandi. Yesu wātongele Polo bu “mutumibwa wa mizo.” (Loma 11:13) Mu mwingilo wandi, Polo wādi usapwila Bayuda, Bangidiki, bantu bafunde, ba panshi, ba kunja, ba bulēme, ne balopwe. Pa kutenga mityima ya bano bantu beshileshile, Polo wāikele “bintu byonso ku bantu ba miswelo yonso.” (1 Ko. 9:19-23) Wātele mutyima ku bibidiji, bitamina, ne nkulupilo ya bantu baādi usapwila ne kujadika musapwilo wandi. Netu tubwanya kulumbulula mwingilo wetu wa busapudi shi tupēlelwa kushinta ne kulonga bukomo bwa kulangulukila pa muswelo muyampe wa kusapwila muntu ne muntu.

LĒMEKA MUMWENO WA BANTU BAKWABO

13. I kyaka’ka kidi mu 1 Bene Kodinda 8:9 kyotubwanya kwepuka shi tulēmekele mumweno wa bantu bakwabo?

¹³ Kadi mutyima unekena witukwashanga tulēmeke mumweno wa bantu bakwabo. Kimfwa, bakaka bamo basenswe kwipenta, inoko bakwabo nabo kebasakenga’byopo. Bene Kidishitu bamo basangelanga kutoma mālwa pa ntomeno, ino bakwabo nabo i bakwate butyibi bwa kuleka kwiatoma. Bene Kidishitu bonso basakanga kwikala na bukomo bwa ngitu buyampe, inoko batoñanga miswelo palapala ya kwiundapija. Shi tumona’mba butongi bwetu bo buyampe ne kuningila bakwetu batonge butongi na bwetu, nabya tukakukaja bakwetu ne kuleta nkalañani. Na bubine, ketukasakepo nansha dimo kulonga namino! (Tanga 1 Bene Kodinda 8:9; 10:23, 24) Tubandaulei’ko bimfwa bibidi bilombola kwingidija misoñanya ya mu Bisonekwa mokubwaninya kwitukwasha twikale na bujalale ne kulama ndoe.

14. Le i misoñanya’ka ya mu Bible yotufwaninwe kulonda pa muvwadilo wetu ne mwidyangwilo?

¹⁴ Muvwadilo ne mwidyangwilo. Yehova ketulombwelepo kamo ne kamo pa byotufwaninwe kuvwala, ino i mwitupe misoñanya yotufwaninwe kulonda. Tunenwe kuvwala mu muswelo ufwaninwe bengidi ba Leza, na kulombola bujalale, butūkanye, ne “ñeni mibwane.” (1 Tm. 2:9, 10; 1 Pe. 3:3) O mwanda ketukokelangapo milangwe ya bantu potudi kupityila ku muswelo otuvwala. Kadi misoñanya ya mu Bible ikakwasha bakulumpe baleke kutūla’ko bijila bya abo bene pa mwanda utala muvwadilo ne mwidyangwilo. Kimfwa, bakulumpe bamo basakile kukwasha batutu bamo bankasampe baiwile mwitendejejo mutumbe wa nywene mīpi inoko misalakane. Le bakulumpe badi babwanya kwibakwasha namani pampikwa kutūla’ko kijila? Mutadi wa kipindi wadingīle bakulumpe balombole bano batutu amba, “Shi udi ku lukala ino banabetu bata mutyima bininge ku mumwekelo obe pa kyaba kya byonena, nabya muvwadilo obe ne mwidyangwilo obe bidi na makambakano.” Ino nshintulwilo ipēla yapwijije mwanda pa kubulwa kutūla’ko kijila.d

15. Le i bijila’ka bya mu Bible ne misoñanya bituludikanga potutonga muswelo wa kwiundapija? (Bene Loma 14:5)

¹⁵ Kwiundapija. Mwine Kidishitu ufwaninwe kwikwatyila butyibi pa muswelo wa kwiundapija aye mwine. (Ngt. 6:5) Mwine Kidishitu patonga muswelo wa kwiundapija kudi’tu bijila bityetye kete bya mu Bible byanenwe kukōkela, pamo bwa kwilama ku mashi ne ku bya majende. (Bil. 15:20; Ngt. 5:19, 20) Inoko myanda mikwabo i butyibi bwa muntu aye mwine. Bamo bendanga enka ku bamuñanga mwanda wa kwibondapa, ino bakwabo basakanga kukimba’ko miswelo mikwabo ya kwiundapija. Nansha shi tumona’mba muswelo kampanda o muyampe kwiundapija, tunenwe kulēmeka bwanapabo bwa batutu ne bakaka bwa kukwata butyibi pa muswelo wa kwiundapija abo bene. Pa kino, tufwaninwe kulama ino myanda mu ñeni: (1) Enka Bulopwe bwa Leza kete bo bukapwija lonso misongo. (Isa. 33:24) (2) Mwine Kidishitu yense ufwaninwe “kukulupila na kusumininwa” byobya biyampe kwadi. (Tanga Bene Loma 14:5.) (3) Ketutyibilangapo bakwetu mambo nansha kwibatūdila kikukaja. (Loma 14:13) (4) Bene Kidishitu balombolanga buswe kadi bevwanije amba, bumo bwa kipwilo budi na mvubu mpata kutabuka bwanapabo bwabo bwa kwitongela bintu. (Loma 14:15, 19, 20) Shi tulame ino myanda mu ñeni, tukekala nyeke mu kipwano kiyampe na batutu ne bakaka ne kuleta ndoe mu kipwilo.

16. Le mukulumpe ubwanya kulombola namani mutyima unekena na bakulumpe bakwabo? (Tala ne kifwatulo.)

¹⁶ Bakulumpe bafwaninwe kuleta kimfwa kiyampe mu kwikala bantu ba mutyima unekena. (1 Tm. 3:2, 3) Kimfwa, mukulumpe kafwaninwepo kulanga’mba milangwe yandi yo iketabijibwa nyeke mwanda’po’tu i mukudile bakulumpe bakwabo. Ujingululanga’mba Yehova ubwanya kulengeja mukulumpe ye-yense mu kitango kyabo anene bintu bibwanya kulengeja bakwate butyibi buyampe. Kadi shi kekudipo musoñanya wa mu Bible ujilwilwe, mukulumpe wa mutyima unekena ukwatakanyanga na mutyima tō butyibi bwa bavule mu kitango kya bakulumpe, nansha shi butyibi’bwa kebukwatañenepo na byaadi usaka.

BYABUYABUYA BIDI MU KWIKALA NA MUTYIMA UNEKENA

17. Le i byabuyabuya’ka byotumwenanga mu kwikala na mutyima unekena?

¹⁷ Shi tudi na mutyima unekena tumwenanga’mo byabuyabuya bivule. Twikalanga mu kipwano kiyampe na batutu ne bakaka, kadi kipwilo kikalanga mu ndoe. Tusangelanga bumuntu ne bibidiji bilumbuluke bishileshile bya mu batōtyi ba Yehova badi mu bumo. Kutabukidila, tusangalanga pa kuyuka’mba twiulanga Yehova, Leza wetu wa mutyima unekena.