Lekela bakwenu mambo na mutyima umo
“I enka namino ne Tata wa mūlu, aye ukemulongela monka, shi kadi bānwe bonso ku muntu, ku muntu, kemukalekele ne mutyima wa binebine mambo a bamwanenu.”—MATEO 18:35.
MOBIMWEKELA wādi ndumba, ke muntupo obwanya kulangila amba ukokeja kutanwa mu njibo ya muntu mwine Leza. Bantu bāfityilwe mityima pa kumumona’mo, mwanda bintu byaālongele byādi bisansa mutyima mpata. Wāfwenene mwana-mulume wanibwa wa bene, wātendela mingilo yandi, wāmubombeja maulu na impolo, ku mfulo kamupampula’o na nywene yandi.
2 Uno mwana-mulume i Yesu, kāelelepo mwenji uno mwana-mukaji wādi ‘uyukilwe mu kibundi bu kipya-mambo.’ Ino Shimona Mufadiseo, mwinē njibo mobādi, wātyityija mwanda amba i kipya-mambo. Yesu wālondolola na kuleta’po kifwa kya bantu babidi bādi na mapu kwa mwapulwa umo. Umo wādi na mapu mavule—kintu kya mfutwa ya mwingidi wingile myaka ibidi mituntulu. Mukwabo na kipindi kimo pa bipindi dikumi bya ano mapu, kityetye, kipitwe’ko na mfutwa ya myeji isatu. Abo pa kukomenwa kwaluja’o, mwapulwa ‘wēbalekela bitupu bonso babidi.’ Eyo, yewa wālekelwe mapu mavule wādi na bubinga bukatampe bwa kulombwela buswe. Yesu pa kupwa kutela biyampe byālongele mwana-mukaji, wābwejeje’ko musoñanya’mba: “Yewa walekelwa bityetye aye usanswa patyetye.” Kupwa wāmunena’mba: ‘Bubi bobe bubakulekelwa.’—Luka 7:36-48.
3 Wiipangule bidi amba, ‘Shi nadi uno mwana-mukaji nansha shi nadi mu ngikadilo idingakene na ino, abaumfwila’ko lusa, lelo nadi wa kubwanya kupelela ku nshikani kulekela bakwetu mambo abo?’ Usa kulondolola amba, ‘Mhm!’ Ino lelo ukulupile binebine amba udi na mutyima wa kulekela bakwenu? Le ye obe mwikadila? Wibalekelanga pakubulwa kwishisashisa, ne bantu bakwabo nabo bakuyukile amba wi muntu uyukile kulekela? Tutalei kisakilwa umo ne umo umbukata mwetu kwibandaula mu uno mwanda ne kwibata munda mwandi byabinebine.
Lulekelo lotusaka —ne lotulekelwanga
4 Wi muntu wakubulwa kubwaninina, abe mwine uyukile kala. Shi abakwipangula, kudipo mwa kubudilwa kwitabija’kyo, pakwabo usa kuvuluka ne bino binenwa bidi mu 1 Yoano 1:8: “Wivwane twisambe twa’mba, ketudipo na bubi, nankyo twiongolanga bātwe bene, ne [bubinebine kebudipo] mwetu, mhm.” (Loma 3:23; 5:12) Ku bamo, bubi i enka bobwa bukatampe, busansa mutyima. Eyo, nansha shi wiyukile amba kasha kwapile mambo a uno muswelo, ino yuka amba misunsa mivule ne mu miswelo mivule ujilulanga misoñanya ya Leza—uloñanga bubi. Lelo ke amopo?
5 Nanshi ngikadilo yobe ikokeja kudingakana na ino inena mutumibwa Polo amba: “Bānwe, byo mwadi bafwe pa mwanda wa kujilula bijila kwenu, ne bumpikwa disao ku ngitu yenu, [Leza] wemusangwile pamo nandi [Yesu], ne kwitulekela kujilula bijila kwetu konso.” (Kolose 2:13; Efisesa 2:1-3) Ivwana’po kino kishima, “kwitulekela kujilula bijila kwetu konso.” Kuno i kupūta milwi ne milwi ya bintu. Umo ne umo umbukata mwetu udi na buluji bwa kwabijija na mwaābijije Davida amba: “Abe Yehova pa mwanda wa dijina dyobe, ndekele bubi bwami, ke-buntu i bukatampe.”—Mitōto 25:11.
6 I muswelo’ka okokeja abe—nansha muntu ye-yense umbukata mwetu—kulekelwa? Kikatampe kifwaninwe kuyuka i kino, Yehova Leza udi na mutyima wa kulekela. I ngikadilo iyukilwanga’po bumuntu bwandi. (Divilu 34:6, 7; Mitōto 86:5) I byabine, usakanga tuvundamukile kwadi mu milombelo, tumulombe etufwile lusa, etulekele. (2 Bilongwa 6:21; Mitōto 103:3, 10, 14) Kadi wākwete kala mpango ilonda bijila ya kwitulombola luno lulekelo—ke kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu kadi.—Loma 3:24; 1 Petelo 1:18, 19; 1 Yoano 4:9, 14.
7 Ufwaninwe kumona kuswa kuswele Leza kulekela bantu bu kifwa kikulombola nobe muswelo ofwaninwe kulekela bantu nobe. Polo i munene ukoma uno mwanda, amba: “Mwikale ne kanye bānwe bene na bene, ne mutyima wa kukōka, mwikale kwilekela bānwe bene, monka mwemulekele aye Leza mudi Kidishitu.” (Efisesa 4:32) I bine, Polo wisambila pa kuboila ñeni ku kifwa kya Leza, mwanda vese ulonda’po unena’mba: “Iulai Leza bwi bandi bana baswe.” (Efisesa 5:1, BB) Ubamone mobikwatañenine? Yehova Leza i mukulekele abe, nanshi—mungya buluji buletele Polo—nobe ufwaninwe kumwiula, kwikala ‘na mutyima wa lusa, wa kulekela’ bakwenu mambo abo. Wiipangule amba, ‘Le ye monongelanga? Shi ke mwikadilapo wami, lelo neelelanga’ko kwikala uno muswelo, nonga bukomo bwa kwiula Leza mu kulekela?’
Twielelei’ko mu kuyuka kulekela
8 I kyendele’mo kulanga’mba mu kipwilo kya bwine Kidishitu kemudipo myanda mivule ilomba kulonda mulongelo wa bwine Leza wa kulekela bakwetu. Ino byotumona i bingi. I bine, batutu ne bakaka bene Kidishitu baloñanga bukomo bwa kulonda kifwa kya Yesu kya buswe. (Yoano 13:35; 15:12, 13; Ngalatea 6:2) Baloñanga bukomo tamba kalāa, ne pano bakilonga’bo, bwa kuleka milangilo, mineneno ne milongelo ya ino ntanda imbi. Basenswe binebine kulombola bumuntu bupya. (Kolose 3:9, 10) Inoko, ketwakilwai’ko buno bubine bwa’mba kipwilo kya ntanda yonso, ne kipwilo ne kipwilo pala pala, i kibundwe na bantu bakubulwa kubwaninina. Abo’ko pano i balumbuluke kutabuka mobādi bekadile pa kala, ino bakidi nyeke bakubulwa kubwaninina.
9 Leza witulombwele kala mu Bible amba tufwaninwe kuyuka amba mu kipwilo, mu bukata bwa batutu ne bakaka, mukidi kubulwa kubwaninina. Kifwa, ivwana byāsonekele Polo mu Kolose 3:13: “Ne kwifudila bānwe bene na bene, ne kwilekela bitupu bānwe bene, shi umo wapi mambo ku mukwabo; monka mwemulekele aye Mfumwetu ne bānwe nenu mulongele monka.”
10 I kya dyese, mwanda Bible wituvuluja pano kukwatañana kudi pa kulekela kwitulekela Leza ne kiselwa kyetu kya kulekela bakwetu. I kika kinenenwa amba i bulwi? Mwanda Polo wāitabije amba muntu ‘ukokeja kupya mambo ku mukwabo.’ Wādi uyukile amba kwipya myanda kekubulwangapo. Kwādi’ko mu myaka katwa imbajinji, nansha ke mu bene Kidishitu “bapandulwemo” bādi na ‘lukulupilo lwibabikilwe momwa mūlu.’ (Kolose 1:2, 5) Le tukokeja kulanga amba kekubwanyapo kwikala’ko dyalelo didi bene Kidishitu babine bavule bambulwa bukamoni bwa mushipiditu bulombola amba i “batongibwe ba Leza, bapandulwemo, baswedibwe”? (Kolose 3:12) Ketufwaninwepo nanshi kunena’mba bino bidi mu kipwilo kyetu bibapite, nansha shi mudi mambo euningwa—a kwilangila bibi pa myanda mimweke byabine nansha ya kwifwatakenya bitupu.
11 Myanda yānene Yakoba mwanabo na Yesu wa munda mwa inandi ilombola’mba tukokeja kufikilwa kyaba kimo na bimyanda bitulomba kulekela banabetu mambo. “Lelo wañeni, mufundijibwe, kwako ko mudi i ani? alombole ku mwikadilo wandi mulumbuluke mīngilo yandi ya pa kikōkeji kya ñeni. Ino shi mwikale ne mukao ulula bululu ne kwitolola mu mityima yenu, nabya kemukītumbijai ne kubepela [bubinebine].” (Yakoba 3:13, 14) “Mukao ulula bululu ne kwitolola” kutanwa’byo mu mityima ya bene Kidishitu babine, lelo bikokejika? Eyo, bikokejika, mo mulombwela binenwa bya Yakoba, amba ino myanda yālupukile mu myaka katwa imbajinji mu kipwilo, kadi ikokeja kulupuka ne dyalelo.
12 Ivwana kifwa kimweke kya bene Kidishitu babidi bashingwe-māni bādi batendelwa pangala pa mingilo yobādi bengila pamo na Polo. Padi kodi kala mutange myanda ya ba Eodia ne Shintake, ba pa kipwilo kya Fidipai. Nansha byobāfwidile byokebilombwelwe, inoko Fidipai 4:2, 3 ulombola’mba bēpīle myanda. Lelo yāshilwile na kinenwa kampanda kibi, kitapa’ni, na kufutulwila mukwabo mulongo’ni, nansha bēkwatyile mukao wa bintu kamukaya? Nansha shi wādi mwanda’ka, shi mwanda’ka, i bine wāningile, ne Polo wēwivwana, aye mu Loma mu bula bwa ntanda. Kubulwa kwineneja kwa bano bakaka babidi ba kumushipiditu padi kwēbafikije ne ku kwiepa ku kupwila, nansha kwisambila pa mukwabo mabi ku balunda.
13 Le kodi kala mwivwane mwanda pamo bwa uno pa bukata bwa bantu kampanda mu kyenu kipwilo’ni nansha ke mukufikile abe mwine? Tumyanda twa uno muswelo ketubulwangapo nansha ke dyalelo dino’di. I bika byotukokeja kulonga’po? Mu mwanda wālongekele pa kala, Polo wāsoñenye bano bakaka babidi bepāne “bēkale ne mutyima umo mudi Mfumwetu.” Kyēbalombele kwisambila pamo, kutōkeja mwanda, na mutyima wa kwilekela abo bonso, ne kwiula mutyima wa Yehova wa kulekela bantu. Eyo, ba Eodia ne Shintake kebādipo mwa kulekela kupwija mambo abo, ne batwe netu tukokeja kupwija etu. Mushipiditu wa kwilekela uno muswelo ukokeja kwitukwasha mpata ne dyalelo.
Pwana—lekela
14 Lelo kulekela kwine kulomba kulonga bika shi mubepi mambo na mwine Kidishitu mukwenu? Na bubine, kekudipo mulongelo unenwa amba o uno’u kete, mhm, ino Bible uleta bifwa bya kulondela’po ne madingi mafwaninwe. Kikatampe kine kilombwa i kwilwa mwanda, kwiuleka’tu upite—nansha bantu bavule byobekimonanga bu kikomo kwitabija ne kulonga. Divule shi kudi mwanda, pamo na wēpile ba Eodia ne Shintake, muntu ne muntu ulañanga’mba uponene nansha udi na kilubo i mukwabo. Mu bintu bya uno muswelo, ubwanya padi kulanga’mba mwine Kidishitu mukwenu ye wa kutopekwa, nansha amba ye ulongele bisansa kutabuka. Mwene ukokeja kumulekela’byo’tu byapita? Shi binebine ubamone amba mwine Kidishitu mukwenu ye ubadikile nansha ye udi na kilubo kyonso, yuka amba abe ye wa kubadikila kuleka ino myanda ipite, kuleka’yo bu ke mimulekelwe kala lonso, ke mipwe!
15 Tuvulukei nyeke amba Leza ye kifwa kyetu mu kulekela. (Efisesa 4:32–5:1) Mupolofeto Mika wāsonekele pa kifwa Kyandi kya kulekela ba bilubo amba: “Lelo ani Leza wifwene abe, ulekela bukondame, ne kupita pa kujilula kwa basheleshele ba bupyani bwandi, a? Kalaminepo bulobo bwandi nyeke, ehe, ke-muntu udi ne nsangaji pa kufwila kanye.”—Mika 7:18.
16 Panena Bible amba Yehova ‘upitanga pa kujilula,’ ke kunenapo amba kabwanyapo kuvuluka bibi, nansha amba wikalanga na kīlwa mu bintu bimobimo. Bandaula myanda yātene ba Samishoni ne Davida, abo bonso bālubile bilubo bikatampe. Leza wādi ukivuluka bubi kupwa kwa myaka mivule; ye kotwayukila ne batwe bubi bobālongele, mwanda Yehova i musonekeje’bo mu Bible. Mu bino byonso, Leza wetu uyukile kulekela wāfwidile lusa bano bakelenge babidi, wētutūdila’bo bu kifwa kya lwitabijo kyotufwaninwe kwiula.—Bahebelu 11:32; 12:1.
17 Bine, Yehova wāikele ‘kupita pa’a kujilula, monka mwāmulombele’kyo Davida misunsa mivulevule. (2 Samwele 12:13; 24:10) Lelo netu twabulwa’po kwiula Leza na kusolokwa mutyima wa kupita pa kutupa ne pa mambo etupya bengidi netu bakubulwa kubwaninina? Langa pamo bwa abe udi mu amviyo usa kutumbuka. Abe amba wele diso panja, ubamone panshi muntu oyukile ukulapwila kadimi. Ubayuka amba wafītwa, ne amba padi i abe wanena. Pakwabo ke abepo waelele mu milangwe yandi. Eyo, amviyo aye kalelemba mūlu, kodi kala mupite peulu pa uno muntu, papo komumone’nka bwa kakishiki. Kupwa kintu kya nsaa imo, kodi ku makilometele tutwa na tutwa, kakilongwa kandi ka kukusanshija ke kashale kala kulampe. Ne batwe netu mo monka, shi tutompa kwiula Yehova na kupita na tunangu pa bilubo bya bakwetu, kiketukwasha mpata mu myanda itala kulekela. (Nkindi 19:11) Mwene kakilubo katyetye kala pano, po pene kakekadidila katyutyutyutyu kupwa kwa myaka dikumi nansha tutwa tubidi mu Myaka Kanunu? Lelo kene’ko ne kyolekela kwikapityija i kika?
18 Kyaba kikwabo, ukokeja kulombela pa myanda kampanda ne kutompa kulekela’yo bakwenu, ino waivwana mutyima munda ukukulukuta amba kufwaninwepo kwibalekela. Ukalonga’po bika? Yesu wāsoñenye kwenda kukamona mwinē mambo ne kutompa kupwija bikoleja pa bunka bwenu mwanda wa kupwana. “Kadi shi ubaleta kyabuntu kyobe ku madabahu, kadi uvuluke ponka ne mwanda ōmwenena ne mwanenu, nankyo shia’kyo bidi konka ku madabahu, wende ukabadikile kupwana ne mwanenu, ebiya kōjoka shobe kwiya kupana kyabuntu kyobe.”—Mateo 5:23, 24.
19 Motwaivwanina, Yesu kanenepo kwenda kudi mwanenu kukamunekenya amba abe ye udi na bubinga, aye ye mupone. Eyo padi i mupone. Pakwabo kadi kilubo kidi kudi banwe bonso. Mu bino byonso, kitungo kekifwaninwepo kwikala kya amba mukwabo etabije bulube, akalabe ku maulu obe. Wivwane wenda ku mīsambo na uno mulangwe, yuka’mba divule ukakomenwa. Kadi kitungo kine kyoendela ke kukapitulukapo mu kamwanda ne kamwanda kalongelwe nansha ka kufwatakanya komwipile. Shi mu mīsambo yomwisamba na mutyima mutūke, wa buswe bwa bwine Kidishitu, mubamone amba kemwivwenepo kitako kine kya mwanda, nankyo tompai banwe bonso kupwija’o. Shi mīsambo yenu keifikilepo ku kwiivwana, le musaka’nka mwiivwane? Mwene kitabukile buya i kumvwañana banwe bonso amba umo ne umo ukimbanga na mutyima umo kwingidila Leza wetu uyukile kulekela? Ekale muyuke kino, kubapu, i kipēla kunena na mutyima umo amba, “Le kadi i kubulwa kubwaninina’tu kotwepila ino myanda. Shi ke pano, kyokeipwidile ke kyepi, ke kyoki.”
20 Vuluka’mba batumibwa nabo bādi bepya myanda, mwanda bamo bādi bakimba kulēmekwa pakatampe. (Mako 10:35-39; Luka 9:46; 22:24-26) Bino byādi bilengeja lupotopoto, pakwabo’nka ne kwiminina, ne kwipya myanda. Ino bādi bapita pa kwipya myanda kwa uno muswelo, bendelela nyeke na kwingidila umbumo. Umo umbukata mwabo wāsonekele mwenda mafuku amba: “Mwanda aye uswile būmi, ne kumona mafuku malumbuluke, nankyo ajidike ludimi lwandi ku bubi, ne milomo yandi kumo’mba, keīkinena byakyongo, nansha patyetye. Kadi avundamine bubi, alonge bilumbuluke; asake ndoe, ne kulonda’yo.”—1 Petelo 3:10, 11.
21 Twadi kala tubamone ditabula dibajinji dya mwendela myanda: Leza wētulekele kala bubi buvule botwālongele pa kala, netu nanshi tufwaninwe kumwiula na kulekela banabetu. (Mitōto 103:12; Isaya 43:25) Ino kudi ditabula dikwabo dya ino myanda. Yesu pa kupwa kuleta lulombelo lwa kifwa kya kulondela’po, wānene amba: “Shi mulekele bantu byo bemujilula, nankyo nenu Shenu wa mūlu ukemulekela.” Mwaka umo pa kupita’po, wājokela uno mwanda, kafundija bandi bana-babwanga kulombela’mba: “Bēkale kwitulekelapo myanda yetu mwanda bātwe tulekelanga bonso bakwitudilamo.” (Mateo 6:12, 14; Luka 11:4) Mafuku matyetye kumeso kwa kufwa, wābweja’ko amba: “Ponso po mwimana kulombelapo, shi udi na kānda ne mukwenu, nansha shi kānda ka, mulekeleiko’mba: Shenu wa mūlu ēmulekele nenu bupyamambo bwenu.”—Mako 11:25.
22 Bine, kukulupila kotukulupile kulekelwa na Leza kwimanine bikatampe pa muswelo otulekela banabetu mambo abo na mutyima tō. Shi kubalupuka mwanda pa bukata bwa bene Kidishitu, wiipangule amba, ‘Le kulekelwa na Leza mwene kupityile kulampe kwine kufikija tutu nansha kaka ku kwitabija amba i mupone mu kakilubo kampanda, ka mwanda kabidye, nansha ka kintu kamukaya kalombola kubulwa kubwaninina kwa bumuntu?’ Abe mwine uyukile kala kilondololwa.
23 Lelo shi mambo i makatampe, ke kakilubopo nansha kamwanda katyetye, bikekala namani? I kitatyi’ka kyotukokeja kwingidija madingi a Yesu adi mu Mateo 18:15-18? Ino i myanda ya kubandaula kyaba kikwabo.
[Footnote]
a Mufundi umo unena’mba muneneno wa kyelekejo wa Kihebelu wingidijibwe mu Mika 7:18 i “muselwe ku mwendelo wa ñenda wiendela lwandi, upita pambulwa kubanga bintu byakasakilepo kuta’ko mutyima. Mulangwe udi’po ke wa kunenapo amba Leza kamonangapo bubi, nansha amba wibumonanga bu mwanda mutyetye, wakubulwa mvubu, ehe, ino kebyelangapo ku mutyima na mulangwe wa kukapāna mfuto; ke kunenapo amba kapānangapo mfuto, ehe, ino ulekelanga.”—Batyibi 3:26; 1 Samwele 16:8.
Le uvulukile?
◻ Yehova witupele muswelo’ka kifwa kya kulonda mu mwanda utala kulekela?
◻ I bika byotufwaninwe kuvuluka pa boba badi mu kipwilo?
◻ Divule dine, i bika byotufwaninwe kulonga shi kudi kwitupa nansha kwipya mambo matyematye?
◻ Shi i kyendele’mo, i muswelo’ka otukokeja kupwana na mwanetu?
[Study Questions]
1, 2. (a) Kipya-mambo uyukilwe na bonso wālongele bika bilombola amba wātendele Yesu? (b) Lelo Yesu wānene’po mwanda’ka?
3. I bika byotufwaninwe kwibandaula batwe bene?
4. I kintu’ka kyotufwaninwe kwitabija pa batwe?
5. I bika byotufwaninwe kufwijija’ko Leza?
6. I bika byotukokeja kukulupila pa mwanda utala Yehova ne kulekela?
7. I mu mwanda’ka mofwaninwe kwiula Yehova?
8. Tufwaninwe kuyuka kika pa mwanda utala bantu ba mu kipwilo kyetu?
9, 10. Mwanda waka ketufwaninwepo kutulumuka shi myanda ibalupuka pa bukata bwa banabetu?
11. Mwanā-bwanga Yakoba wētudyumwine ku bika?
12. I mwanda’ka wālupukile mu kipwilo kya kala kya Fidipai?
13. I bika padi byālongele ba Eodia ne Shintake, ne bitupa kifwa’ka?
14. Mwanda waka divule kibwanika ne i kiyampe kupityija myanda?
15, 16. (a) I muswelo’ka ulombwele Mika mwikadile Yehova? (b) Kishima Leza ‘upitanga pa kujilula’ kishintulula namani?
17. (a) I kifwa’ka kikokeja kwitukwasha tupite pa kutupa, nansha pa bilubo bitulubila bakwetu? (b) Shi tulonge bukomo bwa kupita pa bilubo, i kika kilombola amba tubaiula Yehova? (Tala kunshi kwa dyani.)
18. Shi tubamone amba tubakomenwa kusūla mambo obetupile, i madingi’ka otukokeja kulonda?
19. I ngikadilo’ka yotufwaninwe kwikala nayo ne i yepi yotufwaninwe kwepuka shi tukimba kupwana na banabetu?
20. I ñeni’ka yotukokeja kuboila ku kifwa kya batumibwa?
21. Yesu wāletele madingi’ka a mushike atala pa kulekela?
22, 23. Kusaka kotusaka kulekela bakwetu kudi na lupusa’ka pa būmi bwetu bwa kumeso?
[Picture on page 10]
Shi mubepi kamwanda na mwine Kidishitu, ikala kupityija’ko’tu; mwenda mafuku kakekala ke katyutyutyutyu