TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • nwt Muambi 1:1-12:14
  • Muambi

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Muambi
  • Bible—Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia
Bible—Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia
Muambi

MUAMBI

1 Mêyi a musangishi,*+ muana wa Davidi, mukalenge wa mu Yelushalema.+

 2 Musangishi udi wamba ne: “Tshianana tshia* menemene!

Tshianana tshia menemene! Malu onso adi tshianana!”+

 3 Ntshinyi tshidi muntu upeta ku mudimu wende wonso mukole

Udiye utatshila muinshi mua dîba?+

 4 Tshipungu tshia bantu tshidi tshipita, tshipungu tshia bantu tshidi tshilua,

Kadi buloba budi bushalaku* kashidi.+

 5 Dîba didi dipatuka,* ne dîba didi dibuela;

Pashishe didi dipingana lubilu* muaba udidi dipatukila kabidi.+

 6 Lupepele ludi luya ku sud ne ludi lunyungulukila ku nord;

Ludi lunyunguluka, lunyunguluka anu kunyunguluka; lupepele ludi lutungunuka ne kunyunguluka kualu.

 7 Tusulu* tuonso tudi tudiela mu mbuu, kadi mbuu kena uwula.+

Muaba udi tusulu tupueka, muaba au ke uditu tupingana bua kupueka kabidi.+

 8 Malu onso adi atshiokesha;

Kakuena muntu udi nansha mua kuakula bualu buawu.

Dîsu kadiena ditshioka ne kumona;

Nansha ditshi kadiena dipata ne kumvua.

 9 Malu adiku ke ikalaku,

Ne malu adibu benze ke enzabu kabidi;

Kakuena bualu bupiabupia muinshi mua dîba.+

10 Kudiku tshintu tshidi muntu mua kuamba ne: “Tangila etshi, ntshipiatshipia” anyi?

Tshikavuaku katshia ku kale;

Tshikavuaku kumpala kua tshikondo tshietu etshi.

11 Kakuena muntu udi uvuluka bantu ba bikondo bia kale;

Anyi muntu wavuluka bantu balua pashishe;

Anyi kabakubavuluka kudi bantu balua kulonda kabidi pashishe.+

12 Meme, musangishi, mvua mukalenge wa Isalele mu Yelushalema.+ 13 Ngakatuma muoyo wanyi ku dilonga ne ku dikonkonona ne meji+ bualu buonso budi buenzeke muinshi mua diulu,+ mudimu wa lutatu udi Nzambi mupeshe bana ba bantu udibu batungunuka ne kuenza.

14 Ngakamona midimu yonso ivuabu benze muinshi mua dîba,

Ne mona, bintu bionso bivua tshianana, kuipata kua lupepele.+

15 Tshintu tshidi tshikonyangale, kabena mua kutshilulamija,

Ne tshintu tshidi katshiyiku, kabena mua kutshibala to.

16 Pashishe ngakamba mu muoyo wanyi ne: “Mona! Ndi mupete meji a bungi kupita muntu kayi yonso uvuaku kumpala kuanyi mu Yelushalema,+ ne muoyo wanyi uvua mupete meji ne dimanya bipite bungi.”+ 17 Mvua mufile muoyo wanyi bua kumanya meji, bua kumanya bupale* ne bua kumanya butshimbakane,+ ne bualu ebu kabidi budi kuipata kua lupepele.

18 Bualu divulangana dia meji didi dikebesha tunyinganyinga tua bungi,

Ke bualu kayi muntu udi uvudija dimanya udi uvudija kanyinganyinga.+

2 Pashishe, ngakamba mu muoyo wanyi ne: “Luaku nganji ntete masanka* ne mmone bualu buimpe budi bulua.” Kadi mona, bualu abu kabidi buvua tshianana.

 2 Meme kuamba bua tuseku ne: “Mbupale!”

Ne bua masanka* ne: “Adi ne dikuatshisha kayi?”

3 Ngakadifila mu mvinyo bua kukonkonona ne muoyo wanyi,+ eku mulame meji anyi; meme kuditua mene mu butshimbakane bua kumanya tshidi tshimpe menemene bua bantu kuenza mu matuku abu makese a muoyo muinshi mua diulu. 4 Ngakenza midimu minene.+ Ngakadibakila nzubu;+ ngakadidimina madimi a tumuma tua mvinyo.+ 5 Ngakadienzela madimi ne mpangu ya bikunyibua, ne ngakakunamu mitshi ya bimuma ya mishindu yonso. 6 Ngakadienzela majiba a mâyi, bua kupuekesha mâyi mu ditu dia mitshi itshivua ikola. 7 Ngakapeta bena mudimu balume ne bakaji,+ ne mvua ne bena mudimu bavuabu balelele mu nzubu muanyi.* Mvua mupete kabidi bimuna bia bungi,+ ngombe ne mikoko, bipite bia bonso bavua bandianjidile mu Yelushalema. 8 Ngakapeta arjan ne or,+ mabanji a* bakalenge ne a mu provense.+ Ngakadisangishila bimbi ba misambu balume ne bakaji, kabidi ne bualu butu bupetesha bana ba bantu disanka dia bungi: mukaji, eyowa, bakaji ba bungi.* 9 Nunku ngakalua muntu munene ne meme kupita bonso bavua kumpala kuanyi mu Yelushalema.+ Kadi ntshivua anu ne meji anyi.

10 Tshivua mudipangishe tshintu nansha tshimue tshimvua natshi dijinga.*+ Tshivua mupangishe muoyo wanyi disanka* nansha dimue, bualu muoyo wanyi uvua usanka bua mudimu wanyi wonso mukole, ne edi divua difutu dianyi dia* mudimu wanyi wonso mukole.+ 11 Kadi pangakelangana meji a midimu yonso ivua bianza bianyi bienze ne a mudimu wonso mukole umvua mutatshile bua kukumbaja,+ ngakamona ne: malu onso avua tshianana, kuipata kua lupepele;+ kakuvua bualu nansha bumue bua mushinga mulelela* muinshi mua dîba to.+

12 Pashishe ngakatuma ntema yanyi ku meji, ku bupale ne ku butshimbakane.+ (Bualu, ntshinyi tshidi muntu udi ulua panyima pa mukalenge mua kuenza? Anu tshikadibu bamane kuenza.) 13 Ke meme kumona ne: meji adi ne dikuatshisha kupita butshimbakane,+ anu bu mudi butoke ne dikuatshisha kupita mîdima.

14 Muena meji udi ne mêsu ende matabale;*+ kadi mutshimbakane udi wenda mu mîdima.+ Ngakalua kujingulula kabidi ne: kudi bualu bumue budi bubafikila* buonso buabu.+ 15 Pashishe ngakadiambila mu muoyo wanyi ne: “Tshidi tshifikila muntu mutatakane netshimfikile meme kabidi.”+ Nunku, kuikala ne meji mapite bungi kuakampetesha tshinyi? Ke meme kudiambila mu muoyo wanyi ne: “Bualu ebu kabidi budi tshianana.” 16 Bualu kakuena tshivulukilu tshia kashidi bua muena meji nansha bua mutatakane to.+ Mu matuku adi alua, nebapue muntu yonso muoyo. Nunku, muena meji neafue mushindu kayi? Mushindu umue ne mutatakane.+

17 Nunku ngakalua kukina muoyo,+ bualu malu onso avuabu benza muinshi mua dîba avua bu avua antonda, bualu malu onso avua tshianana,+ kuipata kua lupepele.+ 18 Ngakalua kukina bionso bimvua muenzele mudimu mukole muinshi mua dîba,+ bualu mvua ne bua kubishiya bua muntu udi ulua panyima panyi.+ 19 Kadi nnganyi udi mumanye bikalaye muena meji anyi mutshimbakane?+ Kadi yeye neikale ne bukokeshi ku mutu kua bintu bionso bimvua mukuatshile mudimu mukole ne musamishile meji bua kubipeta muinshi mua dîba. Bualu ebu kabidi budi tshianana. 20 Nunku ngakatuadija kuteketa ku muoyo bua mudimu wonso mukole umvua mutatshile muinshi mua dîba. 21 Bualu muntu udi mua kuenza mudimu mukole, mulombola kudi meji, kudi dimanya ne kudi dipiluka, kadi tshiende tshitupa udi ne bua kutshipesha* muntu uvua kayi mutshienzele mudimu.+ Bualu ebu kabidi budi tshianana ne mbualu bubi menemene.*

22 Ntshinyi menemene tshidi muntu upetela ku mudimu wende wonso mukole ne ku tshidi tshimusaka* bua kuenza mudimu mukole muinshi mua dîba?+ 23 Bualu, mu matuku ende onso, mudimu wende udi umutuadila anu ntatu ne tunyinganyinga,+ ne nansha butuku muoyo wende kawena wikisha.+ Bualu ebu kabidi budi tshianana.

24 Kakuena bualu budi buimpe kudi muntu budi bupite kudia, kunua ne kupetela disanka* mu mudimu wende mukole.+ Bualu ebu kabidi, ndi mujingulule ne: budi bufuma ku tshianza tshia Nzambi mulelela,+ 25 bualu nnganyi udi udia ne unua bimpe kumpita meme?+

26 Yeye udi upesha muntu udi umusankisha meji ne dimanya ne disanka,+ kadi udi upesha muenji wa mpekatu mudimu wa kusangisha ne kukunguija anu bua kupesha muntu udi usankisha Nzambi mulelela.+ Bualu ebu kabidi budi tshianana, kuipata kua lupepele.

3 Kudi tshikondo tshisungula bua tshintu tshionso,

Tshikondo tshia bualu buonso muinshi mua diulu:

 2 Tshikondo tshia kuledibua ne tshikondo tshia kufua;

Tshikondo tshia kukuna ne tshikondo tshia kujula bivuabu bakune;

 3 Tshikondo tshia kushipa ne tshikondo tshia kuondopa;

Tshikondo tshia kupula ne tshikondo tshia kuibaka;

 4 Tshikondo tshia kudila ne tshikondo tshia kuseka;

Tshikondo tshia kuela kabobo ka muadi ne tshikondo tshia kuja maja;*

 5 Tshikondo tshia kuimansha mabue ne tshikondo tshia kukunguija mabue kaba kamue;

Tshikondo tshia kupukilangana ne tshikondo tshia kubenga kupukilangana;

 6 Tshikondo tshia kukeba ne tshikondo tshia kulekela tshintu bu tshikadi tshijimine;

Tshikondo tshia kulama ne tshikondo tshia kuimansha;

 7 Tshikondo tshia kupanda+ ne tshikondo tshia kutela;

Tshikondo tshia kupuwa+ ne tshikondo tshia kuakula;+

 8 Tshikondo tshia kunanga ne tshikondo tshia kukina;+

Tshikondo tshia kuluangana mvita ne tshikondo tshia ditalala.

9 Ntshinyi tshidi muenji wa mudimu upetela ku makanda ende onso adiye ufila?+ 10 Ndi mumone mudimu udi Nzambi mupeshe bana ba bantu bua bikale anu ne tshia kuenza. 11 Yeye mmuenze tshintu tshionso tshilengele* mu tshikondo tshiatshi.+ Uvua mene muteke lungenyi lua dikalaku tshiendelele mu muoyo wabu; nansha nanku bantu kabakujingulula mudimu udi Nzambi mulelela muenze ku ntuadijilu too ne ku ndekelu to.

12 Ndi mufike ku dimona ne: kakuena tshintu tshimpe kudibu tshidi tshipite kusanka ne kuenza malu mimpe matuku abu a muoyo,+ 13 kabidi ne: muntu yonso adie, anue ne apetele disanka mu mudimu wende wonso mukole. Ndipa dia kudi Nzambi.+

14 Ndi mufike ku dimanya ne: bualu buonso budi Nzambi mulelela wenza nebushalaku kashidi. Kakuena tshia kusakidilaku ne kakuena tshia kumbushilaku to. Nzambi mulelela mmuenze nanku bua bantu bamutshine.+

15 Tshionso tshidi tshienzeka tshikavua tshimane kuenzeka, ne etshi tshidi ne bua kulua tshikavua tshimane kuikalaku;+ kadi Nzambi mulelela udi ukeba tshidibu bipatshila.*

16 Ndi mumone kabidi bualu ebu muinshi mua dîba ne: Malu mabi avua pa muaba wa kulumbuluisha kuakane, ne malu mabi avua pa muaba wa buakane.+ 17 Ke meme kuamba mu muoyo wanyi ne: “Nzambi mulelela neabalumbuluishe buonso buabu, muntu muakane ne muntu mubi,+ bualu tshikondo tshidiku bua bualu buonso budi buenzeka ne bua tshienzedi tshionso.”

18 Ngakamba kabidi mu muoyo wanyi bua bana ba bantu ne: Nzambi mulelela neabatete ne neabaleje ne: badi bu nyama, 19 bualu kudi bualu budi bufikila* bantu ne bualu budi bufikila nyama; bionso bidi ne bualu bua muomumue budi bubifikila.+ Mudi umue ufua, ke mudi mukuabu ufua; buonso buabi bidi ne nyuma* umue.+ Nunku muntu ki mmupite nyama to, bualu malu onso adi tshianana. 20 Bionso bidi biya muaba wa muomumue.+ Bionso mbifumine ku lupuishi,+ ne bionso bidi bipingana ku lupuishi.+ 21 Nnganyi udi mumanye bushuwa bikala nyuma* wa bantu ubanda muulu, anyi bikala nyuma* wa nyama upueka muinshi mua buloba?+ 22 Nunku, ngakamona ne: kakuena tshintu tshimpe bua muntu tshidi tshipite kupetela disanka mu mudimu wende,+ bualu edi ndifutu diende;* bualu nnganyi udi mua kumupesha bukole bua kumona malu alua kuenzeka panyima yeye katshiyiku?+

4 Ngakatuma kabidi ntema yanyi ku bienzedi bionso bia dikengeshangana bidi bienzeka muinshi mua dîba. Ngakamona binsonji bia bantu bavuabu bakengesha, ne kakuvua muntu wa kubasamba.+ Bavua babakengesha bavua ne bukole, ne kakuvua muntu wa kubasamba. 2 Nunku ngakamba ne: bafue bakavua bamane kufua mba diakalenga kupita bantu ba muoyo batshivua ne muoyo.+ 3 Kadi muntu udi mubapite bonso babidi ngudi kayi muanji kuledibua,+ kayi muanji kumona bienzedi bidi binyingalajangana bidi bienzeka muinshi mua dîba.+

4 Ndi mumone mudi didifila bikole,* ne mudimu muenza ne dimanya bifumina ku ditembangana pankatshi pa bantu;+ bualu ebu kabidi budi tshianana, nkuipata kua lupepele.

5 Muntu mutatakane udi uvunga bianza biende eku mubidi wende wenda unyana.*+

6 Dianza dijima dia dikisha ndimpe kupita manza abidi majima a mudimu mukole ne dipata dia lupepele.+

7 Ngakatuma ntema yanyi ku tshilejilu tshia bualu bukuabu budi tshianana muinshi mua dîba: 8 Kudi muntu kampanda udi anu nkayende, kayi ne mulunda nansha umue; kena ne muana wa balume anyi ne muanabu wa balume, kadi mudimu wende wonso mukole kawena ne ndekelu to. Mêsu ende ki mmanji kukuta bubanji to.+ Kadi yeye udiku udiebeja ne: ‘Undi nkuatshila mudimu mukole ne ndipangishila* malu mimpe nunku nnganyi’ anyi?+ Bualu ebu kabidi budi tshianana ne mmudimu wa lutatu.+

9 Bantu babidi mbapite muntu umue,+ bualu badi ne difutu dimpe* bua mudimu wabu mukole. 10 Bualu biadishinda umue wa kudibu, mukuabu neambuluishe muena diende bua kujuka. Kadi ntshinyi tshiafikila muntu udi udishinda kayi ne muntu udi mua kumuambuluisha bua kujuka?

11 Kabidi, bantu babidi bobu balale pamue, badi bashala ne luya, kadi mmunyi mudi muntu udi anu nkayende mua kulama luya? 12 Kabidi, muntu udi mua kutshimuna muntu udi nkayende, kadi bantu babidi pamue badi mua kumukandamena. Ne kabena mua kukosa lukasa* muonji muluka ne nshinga isatu to.

13 Muana wa meji udi mupele mmupite mukalenge udi muntu mukulumpe kadi mutatakane,+ udi kayi ne lungenyi lukumbane bua kuteleja didimuija.+ 14 Bualu yeye* wakapatuka mu buloko bua kulua mukalenge,+ nansha muvuaye muledibue mupele mu bukalenge buende.+ 15 Ngakakonkonona bonso badi ne muoyo badi bendakana muinshi mua dîba, ne kabidi mudi malu enzeka bua nsongalume mupinganyi udi wimana pa muaba wa muntu mukuabu. 16 Nansha mudi bonso badi bamutua mpanda kabayi ne ndekelu, bonso badi balua pashishe kabakuikala ne disanka bua bualu buende to.+ Bualu ebu kabidi budi tshianana, nkuipata kua lupepele.

5 Ulame makasa ebe dîba dionso diudi uya ku nzubu wa Nzambi mulelela;+ kusemena pabuipi bua kuteleja nkuimpe+ kupita kufila mulambu bu mudi bantu batatakane benza,+ bualu bobu ki mbamanye ne: tshidibu benza ntshibi to.

2 Kuikadi lukasa ne mukana muebe, anyi kulekedi muoyo webe upatula malu lukasa lukasa kumpala kua Nzambi,+ bualu Nzambi mulelela udi mu diulu, kadi wewe udi pa buloba. Ke bualu kayi mêyi ebe adi ne bua kuikala makese.+ 3 Bualu tshilota tshidi tshilua bua bungi bua malu adi mu mutu,*+ ne dilabakana dia muntu mutatakane didi difumina ku mêyi mapite bungi.+ 4 Dîba dionso diudi wenza mutshipu kudi Nzambi, kujanguluki bua kuwukumbaja to,+ bualu yeye kena usanka bua bantu batatakane.+ Mutshipu uudi muditshipe, uwukumbaje.+ 5 Mbimpe wewe kubenga kuditshipa pamutu pa kuditshipa kadi kubenga kukumbaja.+ 6 Kulekedi mukana muebe mukufikisha* ku dienza mpekatu,+ ne kuambi kumpala kua muanjelu* ne: mvua mutupakane.+ Bua tshinyi kufiikisha Nzambi mulelela munda bua malu audi wamba, bua yeye abutule mudimu wa bianza biebe?+ 7 Bualu anu bu mudi bungi bua malu adi mu mutu bufikisha ku bilota,+ ke mudi kabidi mêyi a bungi afikisha ku malu a tshianana. Kadi wewe tshina Nzambi mulelela.+

8 Wewe mumone bakengesha mupele ne banyanga kulumbuluisha kuakane ne buakane mu tshitupa tshienu tshia buloba, kukemi bua bualu ebu to.+ Bualu mukokeshi munene au badi bamutangila kudi muntu udi munene kumupita yeye, ne kudi bakuabu badi pabu banene kubapita bobu.

9 Kabidi, badi babanyangana bobu bonso bintu bidi buloba bupatula; nansha mukalenge muine udi udiila ku budimi.+

10 Muntu udi munange arjan kakukuta arjan nansha, anyi muntu udi munange biuma kakukuta tshidiye upeta to.+ Bualu ebu kabidi budi tshianana.+

11 Padi bintu bimpe bivulangana, badi babidia badi bavula.+ Nunku tshidi muenabi upeta ntshinyi, pa kumbusha anu kubitangila ne mêsu ende?+

12 Tulu tua muena mudimu ntushême, nansha yeye udia bikese anyi bia bungi, kadi bintu bia bungi bia mubanji kabiena bimuladika tulu.

13 Kudi bualu bubi menemene* bundi mumone muinshi mua dîba: bubanji buvua muenabu mukunguije bua dikenga diende yeye muine. 14 Bubanji abu buakajimina bua mudimu uvua kawuyi muende bimpe, ne padiye ulela muana wa balume, kena kabidi ne tshintu nansha tshimue.+

15 Anu muvua muntu mupatuke mu difu dia mamuende, yeye neaye butaka, anu muvuaye mulue.+ Kena mua kuya ne tshintu nansha tshimue tshia ku mudimu wende wonso mukole to.+

16 Bualu ebu budi kabidi bualu budi bunyingalaja bikole:* Anu muvuaye mulue amu, ke muayaye; ne ntshinyi tshidi muntu udi utungunuka ne kuenzela lupepele mudimu mukole upeta?+ 17 Kabidi, dituku dionso udi udiila mu mîdima, muikale ne kanyinganyinga kakole ne masama ne tshiji.+

18 Bualu ebu ke bundi mumone buimpe ne bukumbane: muntu udi ne bua kudia ne kunua ne kusanka bua mudimu wende wonso mukole+ udiye utatshila muinshi mua dîba mu matuku makese a muoyo adi Nzambi mulelela mumupeshe, bualu adi ndifutu diende.*+ 19 Kabidi, padi Nzambi mulelela upesha muntu bubanji ne bintu,+ pamue ne bukole bua kubidia, yeye udi ne bua kuangata difutu diende* ne kusankila mu mudimu wende mukole. Edi ndipa dia kudi Nzambi.+ 20 Bualu kakutamba kumona* mudi matuku a muoyo wende apita, bualu Nzambi mulelela udi utuma lungenyi luende ku disanka dia mu muoyo wende.+

6 Kudi bukuabu bualu budi bunyingalaja* bundi mumone muinshi mua dîba, ne budi buenzeka bikole mu bantu: 2 Nzambi mulelela udi upesha muntu bubanji, bintu ne butumbi, bua muntu kapangidi tshintu nansha tshimue tshidiye ujinga;* kadi Nzambi mulelela kena umupesha bukole bua kubidia, nansha mudi muenyi mua kubidia. Bualu ebu budi tshianana ne budi lutatu lukole. 3 Bikala muntu mua kulela bana misangu lukama, kushala ne muoyo bidimu bia bungi ne kufika ku bununu, kadi kayi udia* bintu biende bimpe kumpala kua kubuelaye mu lukita,* ndi ne bua kuamba ne: muana mulela mufue udi bimpe kumupita.+ 4 Bualu yeye eu uvua mulue mu tshianana ne muye mu mîdima, ne dîna diende ndibuikila kudi mîdima. 5 Nansha muvuaye kayi muanji kumona dîba anyi kumanya bualu nansha bumue, yeye udi anu mupite* wa kumpala au.+ 6 Kushala ne muoyo bidimu tshinunu misangu ibidi kadi kakuyi disanka kudi ne mushinga kayi? Bonso kabena baya muaba umue anyi?+

7 Mudimu wonso mukole udi muntu wenza mbua kuwuja mukana muende;+ kadi nzala* yende kayena ijika nansha. 8 Bualu muena meji mmupite mutatakane ku tshinyi?+ Anyi kumanya tshia kuenza bua kushala ne muoyo* kudi naku mupele kudi ne mushinga kayi? 9 Mbimpe kuanyisha bidi mêsu amona pamutu pa kuipatshila majinga ebe.* Bualu ebu kabidi budi tshianana, kuipata kua lupepele.

10 Tshintu tshionso tshidiku bakadi bamane kutshinyika dîna, ne muntu mmumanyike tshidiye; yeye kena ne bukole bua kukokangana* ne muntu udi ne bukole kumupita. 11 Padiku mêyi a bungi,* malu a tshianana adi avula; bidi bipetesha muntu tshinyi? 12 Nnganyi udi mumanye tshidi tshitambe buimpe tshia muntu kuenza mu matuku ende makese a muoyo udi tshianana, adiye upitshisha anu bu mundidimbi?+ Bualu, nnganyi udi mua kuambila muntu tshikala mua kuenzeka muinshi mua dîba yeye mumane kuya?

7 Dîna dimpe* ndipite mafuta mimpe,+ ne dituku dia lufu ndipite dituku dia kuledibua. 2 Mbimpe kuya mu nzubu wa madilu pamutu pa kuya mu nzubu mudi tshibilu tshia disanka,+ bualu eu ke nshikidilu wa muntu yonso, ne badi ne muoyo badi ne bua kulama bualu ebu mu muoyo wabu. 3 Kanyinganyinga nkimpe kupita tuseku,+ bualu dibungama dia mpala didi dilengeja muoyo.+ 4 Muoyo wa muena meji udi mu nzubu wa madilu, kadi muoyo wa mutatakane udi mu nzubu wa masanka.*+

5 Mbimpe kuteleja mubelu wa muena meji+ pamutu pa kuteleja musambu wa batshimbakane. 6 Bualu bu mudi ditudika dia mêba adi atema muinshi mua luesu, ke mudi tuseku tua mutshimbakane;+ ne bualu ebu kabidi budi tshianana. 7 Kadi dikengeshibua didi mua kufikisha muena meji ku dienza malu bu mupale, ne mbuejilu idi inyanga muoyo.+

8 Ndekelu wa bualu mmuimpe kupita ntuadijilu wabu. Mbimpe kuikala ne lutulu pamutu pa kuikala ne lungenyi lua didibandisha.+ 9 Kuikadi ufiika munda lukasa,*+ bualu difiika dia munda ndisombe mu tshiadi tshia batshimbakane.*+

10 Kuebeji ne: “Bua tshinyi matuku a kale avua mimpe kupita a lelu?” Bualu ki mmeji adi akusaka bua kukonka bualu ebu to.+

11 Meji pamue ne bumpianyi ntshintu tshimpe ne ndikuatshisha kudi badi bamona butoke bua dituku.* 12 Bualu meji adi bukubi+ anu bu mudi makuta mikale bukubi,+ kadi buimpe bua dimanya budi nunku: Meji adi alama muoyo wa muenawu.+

13 Elangana meji a mudimu wa Nzambi mulelela, bualu nnganyi udi mua kuolola tshidiye mukonyangaje?+ 14 Mu dituku dimpe, uleje buimpe ebu,+ kadi mu dituku dia dikenga,* welangane meji ne: Nzambi wakenza dimue anu muvuaye muenze dikuabu,+ bua bantu kabamanyi* tshiabafikila mu matuku atshilualua.+

15 Mu matuku anyi a muoyo wa tshianana eu,+ ndi mumone malu onso, kubangila ku muntu muakane udi ujimina mu buakane buende+ too ne ku muntu mubi udi ushala ne muoyo matuku a bungi nansha mudiye ne malu mabi.+

16 Kuikadi muakane kupitshisha ne pa mikalu,+ peshi kudileji muena meji mapitepite bungi.+ Bua tshinyi udi ne bua kudikebela kabutu?+ 17 Kuikadi muntu mupitepite bubi, peshi kuikadi mutshimbakane to.+ Bua tshinyi udi ne bua kufua kumpala kua tshikondo tshiebe?+ 18 Mbitambe buimpe kulama didimuija edi, kuyi ulekela dikuabu adi;+ bualu muntu udi utshina Nzambi neateleje madimuija onso abidi.

19 Meji adi avuija muena meji ne bukole kupita bantu dikumi ba makanda mu tshimenga.+ 20 Bualu kakuena muntu muakane pa buloba utu wenza anu malu mimpe, kayi wenza mpekatu to.+

21 Kabidi, dîyi dionso didi bantu bamba, kudilami ku muoyo to;+ tshianana udi mua kumvua muena mudimu webe ukujingila malu mabi;* 22 bualu udi mumanye bimpe mu muoyo webe ne: misangu ya bungi wewe muine ukadi mujingile bakuabu malu mabi.+

23 Ngakakonkonona malu onso aa ne meji, meme kuamba ne: “Nendue muena meji.” Kadi bualu ebu buakampitshila. 24 Malu adi menzeke adi kuulu kule ne mmuondoke bikole menemene. Nnganyi udi mua kuajingulula?+ 25 Ngakatuma muoyo wanyi bua kumanya, bua kukonkonona ne bua kukebulula meji ne tshidi tshifikisha malu ku dienzeka, ne bua kujingulula bubi bua butatakane ne butshimbakane bua bupale.+ 26 Pashishe ngakajandula bualu ebu ne: Tshidi tshinyingalaja bikole kupita lufu mmukaji udi bu bukondo bua tshilembi, udi ne muoyo wende muenze bu tupamba, ne udi bianza biende bienze bu nkanu ya buloko. Muntu udi usankisha Nzambi mulelela neapanduke mu bianza biende,+ kadi muenji wa mpekatu neakuatshibue kudiye.+

27 “Mona, etshi ke tshimvua mupete,” ke mudi musangishi wamba.+ “Mvua mukonkonone bualu ku bumue ku bumue bua kufika ku nkomenu wanyi, 28 kadi tshimvua ntungunuka* ne kukeba, tshiena mutshipete to. Mu bantu tshinunu, ndi mupete muntu mulume* umue, kadi tshiena mupete muntu mukaji nansha umue munkatshi muabu. 29 Ndi mupete bualu bumue ebu ne: Nzambi mulelela wakafuka bantu balulame,+ kadi bobu mbakebe ngenyi ya bungi.”+

8 Nnganyi udi bu muena meji? Nnganyi udi mumanye tshia kuenza bua kujikija bualu?* Meji a muntu adi akenkesha mpala wende ne atekesha tshilunji tshia mpala wende.

2 Ndi ngamba ne: “Tumikila mêyi matuma a mukalenge+ bua mutshipu uuvua muditshipe kudi Nzambi.+ 3 Kumbuki kumpala kuende lukasa lukasa.+ Kulamatshi ku bualu bubi nansha bumue;+ bualu yeye udi mua kuenza tshionso tshidi tshimusankisha, 4 bualu dîyi dia mukalenge mbukokeshi bua ndekelu;+ nnganyi udi mua kumuambila ne: ‘Tshiudi wenza ntshinyi?’”

5 Muntu udi utumikila mikenji kakupeta lutatu to,+ ne muoyo wa meji newumanye tshikondo tshikumbane ne mushindu muimpe wa kuya ne malu.*+ 6 Bualu, bualu buonso budi ne tshikondo ne mushindu muimpe wa kuya nabu,*+ bualu ntatu ya bukua bantu mmipite bungi. 7 Bu mudi muntu nansha umue kayi mumanye tshienzeka, nnganyi udi mua kumuambila muenzekatshi?

8 Anu mudi muntu nansha umue kayi ne bukokeshi pa nyuma* anyi kayi mua kukanda nyuma, ke mudi muntu nansha umue kayi ne bukokeshi pa dituku dia lufu.+ Anu mudibu kabayi mua kumbusha muntu nansha umue ku mvita, ke muikala bubi kabuyi mua kulekela badi babuenza bua kupanduka.*

9 Ndi mumone malu onso aa, meme kutuma muoyo wanyi ku mudimu wonso udi muenjibue muinshi mua dîba, tshikondo tshidi muntu mukokeshe muntu mukuabu bua kumukengesha.*+ 10 Ne ngakamona bajiika bantu babi, bobu bavua babuela bapatuka muaba wa tshijila, kadi bakabapua muoyo diakamue mu tshimenga muvuabu benzela malu au.+ Bualu ebu kabidi budi tshianana.

11 Bu mudibu kabayi bafile dinyoka ne lukasa bua tshienzedi tshibi,+ muoyo wa bana ba bantu udi upeta dikamakama dia kuenza malu mabi.+ 12 Nansha muenji wa mpekatu mua kuenza malu mabi misangu lukama ne kushala ne muoyo tshikondo tshile, kadi ndi mumanye ne: malu neende bimpe bua badi batshina Nzambi mulelela, bualu bobu badi bamutshina.+ 13 Kadi malu kaakuenda bimpe bua muntu mubi,+ kakulepesha nansha matuku ende a muoyo adi bu mundidimbi to,+ bualu yeye kena utshina Nzambi to.

14 Kudi bualu bua tshianana* budi buenzeka pa buloba: Kudi bantu bakane badibu benzela malu anu bu bavua benze malu mabi,+ ne kudi bantu babi badibu benzela malu anu bu bavua benze malu ne buakane.+ Ndi ngamba ne: bualu ebu kabidi budi tshianana.

15 Nunku ngakatumbisha disanka,+ bualu kakuena tshintu muinshi mua dîba bua muntu tshidi tshimpe kupita kudia, kunua ne kusanka; bualu ebu budi ne bua kuikala nende padiye wenza mudimu mukole mu matuku a muoyo wende+ adi Nzambi mulelela umupesha muinshi mua dîba.

16 Ngakafila muoyo wanyi bua kupeta meji ne bua kumona mudimu wonso udi wenzeka pa buloba,+ tshiyi nansha ndala tulu munya ne butuku.* 17 Pashishe, ngakelangana meji a mudimu wonso wa Nzambi mulelela, meme kujingulula ne: bantu kabena mua kumvua tshidi tshienzeka muinshi mua dîba.+ Nansha bantu badienzeja mushindu kayi, kabena mua kutshiumvua to. Nansha bobu bamba mudibu ne meji makumbane a kumanya, bobu kabena mua kutshiumvua menemene to.+

9 Nunku ngakalama malu onso aa ku muoyo ne kujingulula ne: bantu bakane ne bena meji, pamue ne midimu yabu, bidi mu bianza bia Nzambi mulelela.+ Bantu ki mbamanye dinanga ne lukinu bivuaku kumpala kuabu. 2 Bonso badi ne bualu bua muomumue menemene budi bubafikila,*+ bantu bakane ne bantu babi,+ bantu bimpe ne bantu bakezuke ne bantu badi kabayi bakezuke, badi bafila milambu ne badi kabayi bayifila. Muntu muakane udi muomumue ne muenji wa mpekatu; muntu udi uditshipa mutshipu udi muomumue ne muntu udi mudimuke bua dienza dia mutshipu. 3 Ebu mbualu budi bunyingalaja budi buenzeka muinshi mua dîba: Bu mudi bonso bikale ne bualu bua muomumue budi bubafikila,*+ muoyo wa bantu udi kabidi muwule ne malu mabi; ne bupale budi mu muoyo wabu mu matuku abu a muoyo, ne pashishe badi bafua!*

4 Kudi ditekemena bua muntu yonso udi munkatshi mua badi ne muoyo, bualu, mbua wa muoyo mmupite ntambue mufue.+ 5 Bualu, badi ne muoyo mbamanye* ne: nebafue,+ kadi bafue ki mbamanye bualu nansha bumue,+ kabena kabidi ne difutu nansha, bualu tshivulukilu tshionso tshia bualu buabu mbatshipue muoyo.+ 6 Kabidi, dinanga diabu ne lukinu luabu ne mukawu wabu bikadi bimane kujimina, ne kabena kabidi ne tshia kuenza mu bualu nansha bumue bua ku malu adi enzeka muinshi mua dîba.+

7 Ndaku, udie biakudia biebe ne disanka, ne unue mvinyo webe ne muoyo wa disanka,+ bualu Nzambi mulelela ukadi mumane kuanyisha midimu yebe.+ 8 Bilamba biebe bikale bitoke* misangu yonso, ne kupangidi bua kuela manyi pa mutu pebe.+ 9 Usanke ne mukaji uudi munange+ matuku onso a muoyo webe wa tshianana adi Nzambi mukupeshe muinshi mua dîba, matuku onso ebe a malu a tshianana, bualu etshi ke diebe difutu* mu nsombelu ne mu mudimu webe mukole uudi utatshila muinshi mua dîba.+ 10 Tshionso tshidi tshianza tshiebe tshipeta bua kuenza, utshienze ne bukole buebe buonso, bualu kakuena mudimu anyi kulongolola kua malu anyi dimanya peshi meji mu Lukita*+ muudi uya.

11 Ndi mumone kabidi bualu bukuabu muinshi mua dîba ne: bena lubilu lukole kabatu misangu yonso bapatuka ba kumpala, anyi bena bukole batshimuna mvita to,+ anyi bena meji kabatu ne biakudia misangu yonso to, anyi bena lungenyi kabatu ne biuma misangu yonso to,+ peshi badi ne dimanya kabatu misangu yonso bapeta diakalenga to,+ bualu tshikondo ne malu adi kaayi matekemena* bidi bibafikila buonso buabu. 12 Bualu muntu ki mmumanye tshikondo tshiende to.+ Anu mudibu bakuata mushipa mu bukondo bubi ne bakuata nyunyi mu buteyi, ke mudi bana ba bantu bakuatshibua mu buteyi mu dituku dia dikenga,* padidi dibakuata diakamue.

13 Ngakamona kabidi bualu ebu budi butangila meji muinshi mua dîba, ne buakankemesha: 14 Kuvua tshimenga tshikese tshivua ne bantu bakese munda muatshi; ne mukalenge kampanda wa bukole wakalua bua kutshiluisha, yeye kutshinyunguluka ne kuasaye bintu binene bua kutshitshintshimika. 15 Bakasanganamu mupele kampanda kadi muikale muena meji, ne wakapandisha tshimenga ku meji ende. Kadi muntu nansha umue kakavuluka mupele au to.+ 16 Nunku ngakadiambila ne: ‘Meji mmimpe kupita bukole;+ kadi badi bapetula meji a mupele, ne mêyi ende kabena baateleja to.’+

17 Mbimpe kuteleja mêyi a lutulu a muena meji pamutu pa kuteleja mbila ya muntu udi ukokesha batshimbakane.

18 Meji mmimpe kupita bia mvita, kadi muenji wa mpekatu umue tshianana udi mua kunyanga malu mimpe a bungi.+

10 Anu mudi njiji mifue yinunkisha mafuta a muenji wa manananshi bibi ne yiatuntumuja, ke mudi butshimbakane bukese bubuikidija meji ne butumbi.+

2 Muoyo wa muena meji udi umulombola mu njila muimpe,* kadi muoyo wa mutatakane udi umulombola mu njila mubi.*+ 3 Mu njila yonso udi mutshimbakane wendela, yeye mmupangile lungenyi lujalame,*+ ne udi umanyisha bantu bonso ne: yeye mmutshimbakane.+

4 Tshiji tshia* mfumu tshiotshi ne bua kukutemena, kumbuki muaba uudi,+ bualu lutulu ludi lutuyisha mpekatu minene.+

5 Kudi bualu budi bunyingalaja bundi mumone muinshi mua dîba, tshilema kampanda tshienza kudi badi bakokesha:+ 6 Butshimbakane mbuteka pa miaba minene ya bungi, kadi babanji* mbashale pa miaba mishadile.

7 Ndi mumone bena mudimu babande pa tubalu kadi bakokeshi benda ku makasa anu bu bena mudimu.+

8 Muntu udi umbula dijimba udi mua kukulukamu;+ ne muntu udi utubula disoso mu tshimanu tshia mabue badi mua kumusuma kudi nyoka.

9 Muntu udi upanda mabue, adi mua kumuenzela bibi, ne muntu udi upanda mitshi, idi mua kumukebela njiwu.*

10 Tshiamu tshiotshi tshitshipale ne muntu kayi mutshinone, nebimulombe bua kufila makanda a bungi. Kadi meji adi ambuluisha bua kufika ku tshipeta tshimpe.

11 Nyoka yeye musumangane kumpala kua kumutekeshabu, muena mupongo wa ntekesha mupiluke* kena kabidi ne mushinga to.

12 Mêyi adi apatuka mukana mua muena meji adi apetesha dianyishibua,+ kadi mishiku ya muntu mutatakane idi kabutu kende.+ 13 Mêyi a kumpala adi apatuka mukana muende nga butshimbakane,+ ne mêyi ende a ndekelu nga bupale bubi menemene. 14 Kadi mutshimbakane udi utungunuka anu ne kuakula.+

Muntu ki mmumanye tshienzeka to; nnganyi udi mua kumuambila tshialua kuenzeka panyima pende?+

15 Mudimu mukole wa muntu mutatakane udi umuzengeja, bualu yeye kena nansha mumanye mua kupeta njila wa kuyilaye mu tshimenga.

16 Ndiakabi kayipu bua ditunga padi mukalenge wadi muikale muana wa balume,+ ne bakokeshi batuadija bibilu biabu bia masanka mu dinda! 17 Ndiakalenga kayipu bua ditunga padi mukalenge wadi muikale muana wa bantu banene, ne bakokeshi badia pa dîba dikumbane bua kupeta bukole, kabiyi bua kukuatshika!+

18 Bua lulengu lupite bungi musaka wa nzubu udi upuka, ne bua bianza bidi kabiyi bienza mudimu nzubu udi umatshisha mâyi.+

19 Diampa ndienza* bua tuseku, ne mvinyo udi wenza bua muoyo wikale usankisha;+ kadi makuta adi akumbaja majinga onso.+

20 Kuedi mukalenge mulawu* nansha mu lungenyi luebe,*+ ne kuedi bantu babanji mulawu mu nzubu webe wa bulalu; bualu nyunyi* udi mua kufikisha dîyi,* anyi bifukibua bidi ne mapuapua bidi mua kuambulula bivua biakudibue.

11 Kupa* diampa diebe pa mâyi,+ bualu neudipete kabidi panyima pa matuku a bungi.+ 2 Pesha bantu muanda mutekete anyi bantu muanda mukulu tshitupa tshia bintu,+ bualu kuena mumanye dikenga* dialua pa buloba.

3 Bikala matutu muwule tente ne mâyi, nealoke mvula pa buloba; ne mutshi wowu ukulukila ku sud anyi ku nord, muaba udi mutshi ukulukila ke muaba walalawu.

4 Muntu udi utangila lupepele kakukuna mamiinu to, ne muntu udi utangila matutu kakupuola to.+

5 Anu muudi kuyi mumanye mudi nyuma* wenza mudimu mu mifuba ya muana munda mua* mamu udi ne difu,+ ke muudi kuyi mumanye kabidi mudimu wa Nzambi mulelela udi wenza bintu bionso.+

6 Kuna mamiinu ebe mu dinda ne kulekedi tshianza tshiebe tshikisha too ne dilolo;+ bualu kuena mumanye bikala mua kukola, ni ngebi ni mbiabia, peshi ni biakola bionso bibidi bimpe.

7 Butoke mbuimpe, ne mbimpe bua mêsu kumona dîba. 8 Bualu, biashala muntu ne muoyo bidimu bia bungi, asankile mu buonso buabi.+ Kadi yeye udi ne bua kuvuluka ne: matuku a mîdima adi mua kuikala a bungi; bionso bidi ne bua kulua bidi tshianana.+

9 Wewe nsongalume, usanke pautshidi nsonga, ne muoyo webe usanke mu matuku a bunsonga buebe. Ulonde njila ya muoyo webe ne uye kudi mêsu ebe akulombola; kadi umanye ne: Nzambi mulelela neakulumbuluishe* bua malu aa onso.+ 10 Nunku, umbusha malu adi akebesha tunyinganyinga mu muoyo webe, ne epula mubidi* webe ku bintu bibi, bualu bunsonga ne tshikondo tshia buana bidi tshianana.+

12 Nunku, vuluka Mufuki webe Munene mu matuku a bunsonga buebe,+ kumpala kua matuku a dikenga* kulua+ ne kua bidimu kufika biwamba ne: “Tshiena kabidi nabi disanka to”; 2 kumpala kua dîba ne butoke ne ngondo ne mitoto kuluabi mîdima,+ ne kumpala kua matutu kupingana panyima pa* mvula mukole; 3 mu dituku didi balami ba nzubu babanga kuzakala,* ne balume ba bukole babanga kukobama, ne bakaji balekela kupela bua mudibu balue bakese, ne bainabanza badi batangidila pambelu ku madidishi bamona bibuitshibuitshi;+ 4 didi biibi bidi bitangile ku njila bikangibue, didi mutoyi wa dibue dia mpelu ukepela, didi muntu ujuka bua muadi wa nyunyi, ne didi bana ba bakaji bonso bena misambu bapungila bikole.+ 5 Kabidi, muntu udi utshina miaba mitumbuke, ne bintu bidi bienza buôwa bidi mu njila. Mutshi wa amande udi wela bilongo,+ ne mpasu udi udikoka, ne kamuma katu kajula nzala kadi katayika, bualu muntu udi wenda uya mutangile ku nzubu wende wa kashidi,+ ne badidi ba muadi badi batambakana mu njila;+ 6 kumpala kua nshinga wa arjan kumbuka, ne tshibakudi tshia or kuzajikatshi, ne mulondo udi ku mushimi wa mâyi kutayikawu, ne lukata lua ku tshina tshia mâyi kuzajikalu. 7 Dîba adi lupuishi ludi lupingana ku buloba,+ anu muvualu, ne nyuma* udi upingana kudi Nzambi mulelela uvua mumufile.+

8 Musangishi udi wamba ne: “Tshianana tshia* menemene!+ Malu onso adi tshianana.”+

9 Musangishi kavua anu mulue muena meji patupu to, kadi wakatungunuka ne kulongesha bantu malu avuaye mumanye,+ ne wakelangana meji ne kukebululaye bikole bua kusangisha nsumuinu ya bungi pamue.*+ 10 Musangishi wakakeba bua kupeta mêyi adi asankisha+ ne bua kufunda mêyi majalame a bulelela.

11 Mêyi a bena meji adi anu bu misongolo ya kusaka nayi ngombe,+ ne mêyi abu adibu basangishe adi bu misonso mibueja bikole; mmafidibue afumina kudi mulami umuepele. 12 Muananyi, bua bualu bukuabu pa kumbusha aa, wadimuka: Dienza dia mikanda ya bungi kadiena ne ndekelu, ne kutamba kudifila kudiyi kudi kutshiokesha mubidi.+

13 Eu ke nkomenu wa bualu, malu onso mamane kumvuika: Tshina Nzambi mulelela+ ne tumikila mikenji yende,+ bualu, ebu ke bualu buonso budi muntu ne bua kuenza.+ 14 Bualu Nzambi mulelela nealumbuluishe tshienzedi tshionso, kusakidila ne bualu buonso busokoka, bua kumanya ni mbuimpe ni mbubi.+

Anyi “mukunguiji; mubueji wa tshisangilu.”

Anyi “Malu a patupu.”

Ku mua.: “mbuimane.”

Anyi “dikenka.”

Anyi “dialukila dienda dipuyakana.”

Anyi “Tusulu tua mu tshikondo tshia mashika; tusulu tutuku bua tshikondo kampanda.”

Anyi “butshimbakane bua menemene.”

Anyi “kusanka.”

Anyi “kusanka.”

Ku mua.: “bana ba mu nzubu.”

Anyi “bintu bivua anu bua.”

Anyi “inabanza, eyowa, bainabanza.”

Ku mua.: “tshivua mêsu anyi akeba.”

Anyi “kusanka.”

Anyi “etshi tshivua tshianyi tshitupa tshia.”

Anyi “buvua ne dikuatshisha.”

Ku mua.: “udi ne mêsu ende mu mutu wende.”

Anyi “nshikidilu umue udi ubafikila.”

Anyi “tshintu tshionso udi ne bua kutshipesha.”

Anyi “ndikenga dinene.”

Ku mua.: “ne diditatshisha dia muoyo wende.”

Anyi “kuenza bua anyima wende amone malu mimpe.”

Ku mua.: “kutumpika; kubosoka.”

Anyi “tshilongolola bimpe; tshiakane; tshikumbane.”

Anyi pamuapa: “tshikadi tshipite.”

Anyi “nshikidilu bua.”

Anyi “mupuya wa muoyo.”

Anyi “mupuya wa muoyo.”

Anyi “mupuya wa muoyo.”

Anyi “etshi ntshiende tshitupa.”

Anyi “mudimu mukole.”

Ku mua.: “ne udi udia musunyi wende nkayende.”

Anyi “mpangisha anyima wanyi.”

Anyi “diakalenga dinene.”

Anyi “bipepele.”

Pamuapa mbakula bua muana wa meji.

Anyi “bua malu a bungi adi muntu welela meji.”

Ku mua.: “mufikisha musunyi webe.”

Anyi “mutuadi wa mukenji.”

Anyi “dikenga dinene.”

Anyi “dikenga dinene.”

Anyi “tshiende tshitupa.”

Anyi “tshiende tshitupa.”

Anyi “kuvuluka.”

Anyi “dikenga dinene.”

Anyi “kapangidi tshintu nansha tshimue bua anyima wende.”

Anyi “anyima wende kayi udia.”

Anyi “nansha lukita ki nduanji kulua tshintu tshiende.”

Ku mua.: “udi ne dikisha dia bungi kupita.”

Anyi “anyima.”

Ku mua: “bua kuenda kumpala kua badi ne muoyo.”

Anyi “pamutu pa ditambakana dia anyima.”

Anyi “kulumbulula tshilumbu tshiende.”

Anyi pamuapa: “bintu bia bungi.”

Anyi “Lumu luimpe.” Ku mua.: “Dîna.”

Anyi “wa manaya.”

Ku mua.: “lukasa mu lungenyi luebe.”

Anyi pamuapa: “ntshimanyinu tshia mutshimbakane.”

Mmumue ne: badi ne muoyo.

Anyi “tshipupu.”

Anyi “kabasokolodi.”

Ku mua.: “ukuela mulawu.”

Anyi “tshivua anyima wanyi utungunuka.”

Anyi “muntu muena bululame.”

Anyi “diumvuija dia tshilumbu?”

Anyi “ditshinka dia malu.”

Anyi “ditshinka dia malu.”

Anyi “mueyelu; lupepele.”

Anyi pamuapa: “malu mabi abu kaayi mua kusungila bantu babi.”

Anyi “kumuenzela bibi; kumutatshisha.”

Anyi “budi bubungamija.”

Anyi pamuapa: “ne bantu kabena bamona tulu mu munya nansha butuku.”

Anyi “nshikidilu wa muomumue.”

Anyi “nshikidilu wa muomumue.”

Ku mua.: “ne panyima pa bualu ebu, badi bafua!”

Anyi “mbadimanye.”

Mmumue ne: bilamba bidi bikenka bileja disanka, ki mbilamba bia madilu to.

Anyi “ tshiebe tshitupa.”

Anyi “Sheole,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.

Anyi “malu adi kaayi melela meji.”

Anyi “tshipupu.”

Ku mua.: “udi ku tshianza tshiende tshia balume.”

Ku mua.: “udi ku tshianza tshiende tshia bakaji.”

Ku mua.: “kena ne muoyo wa munda.”

Ku mua.: “nyuma wa; mueyelu wa.”

Anyi “badi bakumbane.”

Anyi pamuapa: “udi ne bua kuyidimukila.”

Ku mua.: “mfumu wa ludimi.”

Anyi “Biakudia mbienza.”

Anyi “kujingidi mukalenge malu mabi.”

Anyi pamuapa: “pa bulalu buebe.”

Ku mua.: “tshifukibua tshidi tshibuuka tshia mu diulu.”

Anyi “mukenji.”

Anyi “Tuma.”

Anyi “tshipupu.”

Anyi “mupuya wa muoyo.”

Ku mua.: “mifuba mu lukutu lua.”

Anyi “neakunyoke.”

Ku mua.: “musunyi.”

Anyi “matuku mabi.”

Anyi pamuapa: “ne.”

Anyi “kukanka.”

Anyi “bukole bua muoyo.”

Anyi “Malu a patupu a.”

Anyi “kuteka nsumuinu ya bungi milondangane.”

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu