MUKANDA MUTUMINA BENA LOMO
1 Meme Paulo, mupika wa Kristo Yezu ne mubikidibue bua kuikala mupostolo, mutekibue ku luseke bua lumu luimpe lua Nzambi+ 2 luvuaye mulaye kale ku butuangaji bua baprofete bende mu Mifundu minsantu, 3 ludi lutangila Muanende wakapatukila mu bana* ba Davidi+ bilondeshile mubidi, 4 kadi uvuabu bamanyishe ne bukole mudiye Muana wa Nzambi+ bilondeshile nyuma wa tshijila ku diambuluisha dia dibishibua dia bantu ku lufu+ (bushuwa, Yezu Kristo Mukalenge wetu. 5 Tuakangata ngasa ne bupostolo+ ku butuangaji buende bua bantu ba munkatshi mua bisamba bionso bikale ne ditumikila ku ditabuja+ bua dîna diende, 6 munkatshi mua bisamba ebi munudi nuenu penu babikidibue bua kuikala bantu ba Yezu Kristo) 7 kudi bonso badi ku Lomo badi banangibue kudi Nzambi, babikidibue bua kuikala bansantu:
Ngasa ne ditalala bia kudi Nzambi Tatu wetu ne Mukalenge Yezu Kristo bikale nenu.
8 Tshia kumpala, ndi ngela Nzambi wanyi tuasakidila ku butuangaji bua Yezu Kristo bua bualu buenu nuenu bonso, bualu badi bakula bua ditabuja dienu pa buloba bujima. 9 Bualu Nzambi undi ngenzela mudimu wa tshijila ne nyuma wanyi mu diumvuangana ne lumu luimpe lua Muanende nntemu wanyi bua mundi tshiyi ndekela kunutela misangu yonso mu masambila anyi,+ 10 nsengelela bua ne: bikalaku mushindu, mpindieu nkokeshe ndekelu wa bionso bua kufika kunudi ku disua dia Nzambi. 11 Bualu ndi ne dijinga dikole dia kunumona bua nnupeshe kupa kampanda kua nyuma bua nuvuijibue bashindame; 12 anyi nansha bua tumone mua kukankamijangana+ muntu ne muntu ku ditabuja dia mukuabu, dienu ne dianyi.
13 Kadi bana betu, tshiena musue bua nuenu nupange kumanya ne: mvua musue kulua kunudi misangu ya bungi (kadi ndi mupete bipumbishi too ne mpindieu) bua mmone kabidi mua kupeta amue mamuma munkatshi muenu anu bu mumvua muapete munkatshi mua bisamba bikuabu. 14 Ndi muena dibanza kudi bena Greke ne kudi bantu ba ku babende,* kudi bena meji ne kudi badi kabayi ne meji; 15 nunku ndi ne dijinga dikole dia kunuambila kabidi nuenu badi ku Lomo+ lumu luimpe. 16 Bualu tshiena ngumvua bundu bua lumu luimpe+ to; mu bulelela, ludi bukole bua Nzambi bua lupandu kudi muntu yonso udi witabuja,+ kudi muena Yuda kumpala+ ne pashishe kudi muena Greke.+ 17 Bualu mu luolu buakane bua Nzambi budi bumueneshibua ku ditabuja ne bua ditabuja,+ anu bu mudibu bafunde ne: “Kadi muntu muakane neikale ne muoyo bua ditabuja.”+
18 Bualu tshiji tshia Nzambi+ tshidi tshimueneshibua mu diulu bua malu onso adi kaayi a dilamata Nzambi ne adi kaayi makane a bantu badi bapangisha bulelela bua kabumanyiki,+ benza nunku mu mushindu udi kawuyi muakane, 19 bualu malu a Nzambi adi mua kumanyika adi amueneka patoke munkatshi muabu, bualu Nzambi uvua muamueneshe patoke kudibu.+ 20 Bualu ngikadilu yende idi kayiyi imueneka idi imueneka bimpe katshia buloba buafukibua, bualu badi bayijinguluila ku bintu bidi bifukibue,+ nansha kabidi bukole buende bua tshiendelele+ ne Bunzambi buende;+ ke bualu kayi kabena ne tshia kudibingisha natshi nansha. 21 Bualu nansha muvuabu bamanye Nzambi, kabavua bamutumbishe bu Nzambi anyi kabavua bamuele tuasakidila, kadi ngelelu yabu ya meji yakalua tshianana ne mioyo yabu mipangile meji yakalua mîdima.+ 22 Nansha muvuabu bamba muvuabu ne meji, bakalua batshimbakane, 23 ne bakakudimuna butumbi bua Nzambi udi kayi mua kubola bulue tshintu tshidi tshienze bu tshimfuanyi tshia muntu udi ubola, tshia nyunyi, tshia nyama ya makama anayi* ne tshia nyama idi ilamba ikoka tshiadi panshi.*+
24 Ke bualu kayi Nzambi wakabalekela ku malu a bukoya bilondeshile majinga a mioyo yabu, bua mibidi yabu ifuishibue bundu munkatshi muabu. 25 Bavua bashintakaje bulelela bua Nzambi ku dishima ne banemekele* tshifukibua, batshienzele mudimu wa tshijila pamutu pa Mufuki udi mutumbishibue kashidi. Amen. 26 Ke bualu kayi Nzambi wakabalekela ku majinga mabi a bundu a disangila,+ bualu bakaji babu bavua bashintulule mushindu wa kuenza malu wa ku tshifukilu, bakavua baenza mu mushindu uvua kawuyi wa ku tshifukilu;+ 27 bia muomumue balume pabu bavua balekele mushindu wa ku tshifukilu wa kuenza malu* ne bakaji, kutuadijabu kusaminangana muoyo bobu nkayabu ne lukuka lukole, balume ne balume,+ benza malu a bundu ne badipetela dinyoka* dionso didi dikumbanangane ne tshilema tshiabu.+
28 Bu muvuabu kabayi bamone bikumbane bua kumanya Nzambi,* Nzambi wakabalekela ku meji adi kaayi manyishibue, bua kuenzabu malu adi kaayi makumbane.+ 29 Bavua buwule tente ne malu onso adi kaayi makane,+ ne bubi, ne lukuka,+ ne malu mabi, buwule tente ne dialakana,*+ ne dishipangana,+ ne matandu, ne dishima,+ ne lungenyi lubi,+ bikale bena manunganyi,* 30 bena bijanu bibi,+ bakinyi ba Nzambi, bapange malu, badibandishi, bena diambu, bantu badi bela meji a kuenzelangana bibi,* kabayi batumikila baledi babu,+ 31 kabayi ne dijingulula dia malu,+ kabayi bakumbaja mêyi abu, kabayi banange bantu nabu, kabayi luse. 32 Nansha mudi bantu aba bamanye bimpe menemene dîyi diakane dia Nzambi dia ne: bantu badi benza malu a nunku mbakumbanyine lufu,+ kabena anu batungunuka ne kuenza patupu to, kadi badi kabidi banyisha badi baenza.
2 Ke bualu kayi wewe kampanda, nansha wewe muikale nganyi,+ kuena ne tshia kudibingisha natshi wewe ulumbuluishangana to; bualu paudi ulumbuluisha muntu mukuabu, udi udipisha wewe muine, bualu wewe udi ulumbuluishangana udi wenza pebe malu a muomumue au.+ 2 Nunku tudi bamanye ne: dilumbuluisha dia Nzambi didi mu diumvuangana ne bulelela, bua bantu badi benza malu a nunku.
3 Kadi wewe kampanda, udi wela meji ne: paudi ulumbuluisha bantu badi benza malu a nunku eku wewe muine uenza pebe, neunyeme dilumbuluisha dia Nzambi anyi? 4 Anyi udi upetula bubanji bua bulenga+ buende, bua lutulu*+ luende, ne bua muoyo wende mule,+ bualu kuena mumanye ne: Nzambi mu bulenga buende udi ukeba mua kukufikisha ku dinyingalala bua mpekatu+ anyi? 5 Kadi bilondeshile mutu webe mukole ne dibenga kunyingalala dia muoyo webe, udi wenda udikungijila tshiji tshikole mu dituku dia tshiji tshikole ne dibuluibua dia dilumbuluisha diakane dia Nzambi.+ 6 Neafute muntu yonso bilondeshile midimu yende:+ 7 muoyo wa tshiendelele kudi badi bakeba butumbi ne bunême ne dibenga kubola+ pa kunanukila mu mudimu muimpe; 8 tshidibi bua bena matandu badi kabayi batumikila bulelela, kadi batumikila malu adi kaayi makane, nekuikale tshiji tshikole ne difiika dia munda.+ 9 Nekuikale dikenga ne kanyinganyinga kudi muntu yonso* udi wenza malu mabi, kudi muena Yuda kumpala ne pashishe kudi muena Greke; 10 kadi butumbi ne bunême ne ditalala kudi muntu yonso udi wenza malu mimpe, kudi muena Yuda kumpala+ ne pashishe kudi muena Greke.+ 11 Bualu Nzambi kena ne kansungansunga+ to.
12 Bualu bantu bonso bavua benze mpekatu kabayi ne mikenji+ nebajimine pabu kabayi ne mikenji; kadi bonso bavua benze mpekatu muinshi mua mikenji nebabalumbuluishe kudi mikenji.+ 13 Bualu bateleji ba mikenji ki mbadi bakane kumpala kua Nzambi to, kadi batumikidi ba mikenji nebabadibue bakane.+ 14 Bualu padi bantu ba bisamba bikuabu badi kabayi ne mikenji+ bikale ne tshibidilu tshia kuenza malu adi mu mikenji, bantu aba, nansha mudibu kabayi ne mikenji, badi mikenji kudibu bobu bine. 15 Bobu aba ke badi baleja ne: malu a mu mikenji mmafunda mu mioyo yabu padi eku kondo kabu ka muoyo kajadikilangana nabu, ne badi bapishibua anyi babingishibua kudi* meji abu bobu nkayabu. 16 Bualu ebu nebuenzeke mu dituku dialumbuluishabu malu masokome a bantu kudi Nzambi ku butuangaji bua Kristo Yezu+ bilondeshile lumu luimpe lundi ngamba.
17 Mpindieu biwikala muena Yuda ku dîna,+ mueyemene mikenji ne udisua bua Nzambi, 18 ne udi mumanye disua diende ne wanyisha malu adi malengele bualu mbakulongeshe* Mikenji,+ 19 ne udi mutuishibue ne: udi mulombodi wa bampofu, butoke bua badi mu mîdima, 20 mululamiji wa badi kabayi ne meji, mulongeshi wa bana batekete, muikale ne nshindamenu wa dimanya ne bulelela mu Mikenji . . . 21 nunku, wewe udi ulongesha mukuabu, kuena udilongesha wewe muine anyi?+ Wewe udi uyisha ne: “Kuibi,”+ udi wiba anyi? 22 Wewe udi wamba ne: “Kuendi masandi,”+ udi wenda masandi anyi? Wewe udi mukine mpingu, udi wiba bia mu ntempelo anyi? 23 Wewe udi udisua bua mikenji, udi ufuisha Nzambi bundu paudi ushipa Mikenji anyi? 24 Bualu “dîna dia Nzambi didi dipendibua munkatshi mua bisamba bikuabu bua bualu buenu,” anu bu mudibu bafunde.+
25 Mu bulelela, ditengudibua+ didi ne diambuluisha anu wewe utumikila mikenji;+ kadi biwikala mushipi wa mikenji, ditengudibua diebe ndilue dibenga kutengudibua. 26 Nunku bikala muntu udi kayi mutengula+ utumikila malu malomba makane a mu Mikenji, kabakumubadila dibenga kutengudibua diende bu ditengudibua anyi?+ 27 Muntu udi kayi mutengula mu mubidi, padiye utumikila Mikenji, udi ukulumbuluisha wewe udi mushipi wa mikenji nansha muudi ne mêyi ayi mafunda ne ditengudibua. 28 Bualu muntu kena muena Yuda bua tshidiye umueneka ku mêsu+ to, anyi ditengudibua ki ntshintu tshidi pambelu, pa mubidi+ to. 29 Kadi muntu mmuena Yuda bua tshidiye munda+ ne ditengudibua diende ndia mu muoyo+ kudi nyuma, kadi ki ndia kudi mikenji mifunda+ to. Butumbi bua muntu au budi bufuma kudi Nzambi, ki nkudi bantu to.+
3 Nunku nku tshinyi kudi muena Yuda mupitshile bakuabu, anyi buimpe bua ditengudibua budi ku tshinyi? 2 Mu mishindu yonso, nku malu a bungi. Tshia kumpala, bavua babapeshe mêyi a tshijila a Nzambi.+ 3 Kadi netuambe tshinyi? Bikala bamue bavua bapange ditabuja, dipanga diabu dia ditabuja nedivuije lulamatu lua Nzambi patupu anyi? 4 Nansha kakese! Kadi Nzambi amueneke muena bulelela,+ nansha mudi muntu yonso mua kumueneka muena dishima,+ anu bu mudibu bafunde ne: “Nunku ulejibue muakane ku mêyi ebe ne utshimune padibu bakulumbuluisha.”+ 5 Kadi bikala dipanga buakane dietu diteka buakane bua Nzambi kumpala, netuambe tshinyi? Nzambi udi ulua kayi muakane padiye uleja tshiji tshiende tshikole anyi? (Ndi ngakula ne miaku ya bantu.) 6 Nansha kakese! Bikalabi nanku, mmunyi mualumbuluisha Nzambi buloba?+
7 Kadi bikala dishima dianyi dimueneshisha bulelela bua Nzambi bikole menemene bua butumbi buende, bua tshinyi badi bandumbuluisha kabidi bu muenji wa mpekatu? 8 Bua tshinyi kubenga kuamba anu bu mudi bamue batushiminyina, bamba mutudi tuamba ne: “Tuenzayi malu mabi bua malu mimpe alue”? Dilumbuluisha dia bantu abu didi mu diumvuangana ne buakane.+
9 Netuambe tshinyi kabidi? Tudi bapite bakuabu anyi? Nansha kakese! Bualu tukadi bambe ne: bena Yuda ne bena Greke badi bonso ku bukokeshi bua mpekatu;+ 10 anu bu mudibu bafunde ne: “Kakuena muntu udi muakane, nansha umue;+ 11 kakuena muntu udi ne lungenyi lutue nansha lukese; kakuena muntu udi ukeba Nzambi to. 12 Bantu bonso mbapambuke, buonso buabu mbalue bantu tshianana; kakuena muntu udi wenzelangana malu mimpe, kenaku nansha umue to.”+ 13 “Muminu wabu ndukita ludi buashi; mbashime ne ndimi yabu.”+ “Lulengu lua nyoka wa ditshiula ludi munda mua mishiku yabu.”+ 14 “Mukana muabu mmuwule tente ne milawu ne mêyi a bululu.”+ 15 “Makasa abu adi aya lukasa bua kuela mashi panshi.”+ 16 “Dibutuka ne dikenga bidi mu njila yabu, 17 ne ki mbamanye njila wa ditalala to.”+ 18 “Kakuena ditshina dia Nzambi ku mêsu kuabu to.”+
19 Mpindieu tudi bamanye ne: malu onso adi Mikenji yamba, idi yambila bantu badi muinshi mua Mikenji, bua kupuwisha mukana muonso ne bua buloba buonso buikale bukumbanyine dinyoka dia Nzambi.+ 20 Ke bualu kayi kakuena muntu* wabadibua muakane kumpala kuende bua dienza malu adi mikenji ilomba,+ bualu dimanya dijalame dia mpekatu didi difumina ku mikenji.+
21 Kadi mpindieu buakane bua Nzambi mbumueneshibue kakuyi bualu bua mikenji,+ anu mudi Mikenji ne Baprofete bimanyisha,+ 22 bushuwa, buakane bua Nzambi ku diambuluisha dia ditabuja mu Yezu Kristo bua bantu bonso badi ne ditabuja. Bualu kakuena dishilangana to.+ 23 Bualu bantu bonso mbenze mpekatu ne kabena bafika ku butumbi bua Nzambi,+ 24 ne mbienze anu bu dipa dia tshianana+ padibu babadibua bakane ku ngasa wende+ ku dilekeledibua ku diambuluisha dia tshia kupikulangana natshi tshivua Kristo Yezu mufile.+ 25 Nzambi wakamufila bu mulambu wa kulengejangana nawu ne Nzambi*+ ku diambuluisha dia ditabuja mu mashi ende.+ Wakenza nanku bua kuleja buakane buende, bualu Nzambi mu lutulu* luende uvua ubuikidila bantu mpekatu ivua mienzeke kale. 26 Wakenza nanku bua kuleja buakane buende+ mu tshikondo etshi, bua ikale muakane nansha padiye ubala muntu udi witabuja Yezu ne: mmuakane.+
27 Nunku bualu bua kuditumbishila budi penyi? Kabuena ne muaba to. Mbua mikenji kayi? Mbua mikenji ya bidi bantu benza anyi?+ Nansha kakese, kadi mbua mikenji ya ditabuja. 28 Bualu tudi tumona ne: muntu udi ubadibua muakane bua ditabuja, ki mbua dienza malu adi mikenji ilomba to.+ 29 Peshi Nzambi udi anu Nzambi wa bena Yuda anyi?+ Kena kabidi Nzambi wa bantu ba bisamba bikuabu anyi?+ Bushuwa, udi Nzambi wa bantu ba bisamba bikuabu kabidi.+ 30 Bu mudi Nzambi muikale umue,+ neabale bantu badi batengula bakane+ bua bualu bua ditabuja ne bantu badi kabayi batengula bakane+ ku diambuluisha dia ditabuja diabu. 31 Nunku tudi tushipa mikenji ku diambuluisha dia ditabuja dietu anyi? Nansha kakese! Kadi tudi tuimanyina mikenji.+
4 Bu mudibi nanku, netuambe tshinyi bua tshivua Abalahama, nkambua wetu mu mubidi, mupete? 2 Tshilejilu, bu Abalahama mubadibue muakane bua bienzedi, uvua mua kuikala ne bualu bua kuditumbishila, kadi ki nkumpala kua Nzambi to. 3 Bualu dîyi dia mu Mifundu didi diamba tshinyi? “Abalahama wakitabuja Yehowa,* ne bakamubadila bualu ebu bu buakane.”+ 4 Mpindieu kabena babala difutu dia muntu udi wenza mudimu bu ngasa to, kadi badi badibala bu tshintu tshidibu ne bua kumupesha.* 5 Kadi bua muntu udi kayi wenza mudimu kadi muikale ne ditabuja kudi Yeye udi ubala muntu mubi ne: mmuakane, ditabuja diende didi dibadibua bu buakane.+ 6 Anu bu mudi Davidi wakula pende bua diakalenga dia muntu udi Nzambi ubala ne: mmuakane kabiyi bua bienzedi, wamba ne: 7 “Ba diakalenga mbadibu bafuile luse bua bienzedi biabu bibi ne badibu babuikidile* mpekatu yabu; 8 wa diakalenga mmuntu wikala Yehowa* kayi mua kubadila mpekatu wende.”+
9 Mpindieu diakalenga edi didi anu kudi bantu batengula anyi didi kabidi kudi bantu badi kabayi batengula?+ Bualu tudi tuamba ne: “Bakabadila Abalahama ditabuja diende bu buakane.”+ 10 Kadi ndîba kayi divuabu bamubadiladi bu buakane? Mpakavuaye mutengudibue anyi mpavuaye kayi muanji kutengudibua? Ki mpakavuaye mutengudibue to, kadi mpavuaye kayi muanji kutengudibua. 11 Nunku wakapeta tshimanyinu,+ mmumue ne: ditengudibua, bu tshitampi* tshia buakane bua ditabuja divuaye nadi pavuaye kayi muanji kutengudibua, bua ikale tatu wa bantu bonso badi ne ditabuja+ padibu kabayi banji kutengudibua bua babadibue bakane; 12 ne bua ikale tatu wa bana batengula, kayi anu wa badi balamate ku ditengudibua, kadi kabidi wa badi benda mu bulongame balonda makasa a ditabuja divua nadi tatu wetu Abalahama+ pavuaye kayi muanji kutengudibua.
13 Bualu Abalahama anyi bana* bende kabavua bapete mulayi wa ne: neapiane buloba bua bualu bua mikenji to,+ kadi mbua buakane ku diambuluisha dia ditabuja.+ 14 Bualu bikala bantu badi balamate mikenji bikale bapianyi, ditabuja didi dilua kadiyi ne mushinga ne mulayi mmuvuijibue tshianana. 15 Mu bulelela, Mikenji idi ilela tshiji tshikole,+ kadi muaba udi kawuyi mikenji kakuena kabidi dishipa dia mikenji to.+
16 Ke bualu kayi mulayi mmufumine ku ditabuja bua wikale bilondeshile ngasa,+ bua wikale mushindame bua bana*+ bende bonso, ki nganu kudi badi balamata Mikenji kadi kabidi kudi badi balamata ditabuja dia Abalahama udi tatu wetu bonso.+ 17 (Bidi anu bu mudibu bafunde ne: “Ndi mukuteke tatu wa bisamba bia bungi.”)+ Bualu ebu buakenzeka ku mêsu a Nzambi uvuaye muitabuje udi upesha bafue muoyo ne udi ubikila bintu bidi kabiyiku bienze anu bu ne: bidiku.* 18 Nansha muvuaye kayi ne tshivua tshimusaka bua kuikala ne ditekemena, kadi bua ditekemena, uvua ne ditabuja dia ne: uvua ne bua kulua tatu wa bisamba bia bungi bilondeshile tshikavuabu bambe ne: “Ke muikala bana* bebe nunku.”+ 19 Nansha muvuaye kayi mutekete mu ditabuja, wakela meji bua mubidi wende ukavua muenze bu mufue (bualu ukavua ne bidimu bitue ku lukama),+ ne wakela kabidi meji bua difua* dia lukutu lua Sala.+ 20 Kadi bua mulayi wa Nzambi, kakanyungishibua bua dipangila dia ditabuja to; kadi wakalua ne bukole bua ditabuja diende, utumbisha Nzambi 21 ne mutuishibue bikole ne: Nzambi udi kabidi ne bukole bua kuenza bualu buvuaye mulaye.+ 22 Ke bualu kayi “bakamubadila bualu ebu bu buakane.”+
23 Kadi dîyi dia ne: “Bakamubadila bualu ebu” kabavua badifunde anu buende yeye nkayende to,+ 24 kadi bavua badifunde kabidi buetu tuetu bikalabu ne bua kubadila buakane, bualu tudi tumuitabuja Yeye wakajula Mukalenge wetu Yezu ku lufu.+ 25 Uvua mufidibue bua bilema bietu+ ne bavua bamujule bua tubadibue bakane.+
5 Nunku mpindieu utudi babadibue bakane bua ditabuja,+ tuikale mu ditalala* ne Nzambi ku butuangaji bua Mukalenge wetu Yezu Kristo+ 2 kutudi kabidi tupetela, ku diambuluisha dia ditabuja, mushindu wa kubuela mu ngasa eu mutudi bimane mpindieu;+ nanku tusanke* bashindamene mu ditekemena dia butumbi bua Nzambi. 3 Ki mbua bualu ebu patupu to, kadi tusanke* patudi mu makenga,+ bualu tudi bamanye ne: dikenga didi dilela dinanukila;+ 4 dinanukila padi didi difikisha ku dianyishibua kudi Nzambi,+ dianyishibua edi didi padi dilela ditekemena,+ 5 ne ditekemena kadiena dielangana mâyi ku makasa;+ bualu mbapongolole dinanga dia Nzambi mu mioyo yetu ku diambuluisha dia nyuma muimpe* uvuabu batupeshe.+
6 Bualu, bushuwa, patutshivua ne butekete+ Kristo wakafuila bantu babi mu tshikondo tshisungula. 7 Bualu mbikole bua muntu kufuila muntu muakane; nansha mudi imue misangu muntu mua kuitaba bua kufuila muntu muimpe. 8 Kadi Nzambi udi utubela bua kuikala ne dinanga dia buena diende mu mushindu eu: patutshivua benji ba mpekatu, Kristo wakatufuila.+ 9 Nunku bu mutudi babadibue mpindieu bakane ku diambuluisha dia mashi ende,+ tuikale bashindike bikole ne: netupandishibue ku tshiji tshikole ku butuangaji buende.+ 10 Bualu bituikala patutshivua bena lukuna ba Nzambi tuvua balengejangane nende ku diambuluisha dia lufu lua Muanende,+ tuikale bashindike bikole ne: netupandishibue ku diambuluisha dia muoyo wende, mpindieu utudi bamane kulengejangana nende. 11 Ki mbua bualu abu nkayabu, kadi tudi kabidi tusankila mu Nzambi ku butuangaji bua Mukalenge wetu Yezu Kristo udi mutuambuluishe mpindieu bua kulengejangana nende.+
12 Ke bualu kayi, anu bu muvua mpekatu mubuele mu ba pa buloba kupitshila kudi muntu umue, ne lufu lubuele bua mpekatu,+ ne mushindu eu lufu lutampakane kudi bantu bonso bua muvuabu bonso benze mpekatu+ . . . 13 Bualu mpekatu uvua pa buloba kumpala kua Mikenji, kadi kabena babadila muntu mpekatu padiku kakuyi mikenji to.+ 14 Nansha nanku, lufu luakakokesha bu mukalenge kumbukila ku Adama too ne ku Mose, kabidi too ne pa bantu bavua kabayi benze mpekatu mu mushindu wa muomumue ne uvua Adama mushipe mikenji, yeye udi mufuanangane ne muntu uvua ne bua kulua.+
15 Kadi dipa kadiena bu tshilema to. Bualu bikala bantu ba bungi bafue bua tshilema tshia muntu umue, tuikale bashindike bikole ne: ngasa wa Nzambi ne dipa diende dia tshianana ku diambuluisha dia ngasa wa muntu umue,+ Yezu Kristo, mbivule* bua bantu ba bungi!+ 16 Bualu bukuabu, kabiena muomumue ne dipa dia tshianana bu muvua malu menzeke ku butuangaji bua muntu umue uvua muenze mpekatu to.+ Bualu dilumbuluisha divua dilue panyima pa tshilema tshimue divua dia dipila,+ kadi dipa divua difidibue panyima pa bilema bia bungi divua dia dibadibua bakane.+ 17 Bualu bikala bua tshilema tshia muntu umue lufu lukokeshe bu mukalenge ku butuangaji bua muntu umue au,+ tuikale bashindike bikole ne: bantu bapeta ngasa wa bungi ne dipa dia tshianana dia buakane+ nebakokeshe bu bakalenge+ mu muoyo ku butuangaji bua muntu umue eu, Yezu Kristo!+
18 Nunku, mpindieu, anu bu mudi bantu ba mishindu yonso bapete dipila bua tshilema tshimue,+ bia muomumue kabidi bua tshienzedi tshimue tshia buakane, bantu ba mishindu yonso+ badi babadibua bakane bua muoyo.+ 19 Bualu anu bu muvua ba bungi bavuijibue bena mpekatu ku dibenga kutumikila dia muntu umue au,+ bia muomumue kabidi, ba bungi nebavuijibue bakane ku ditumikila dia muntu umue eu.+ 20 Nunku Mikenji yakalua bua bilema bivulangane.+ Kadi muaba uvua mpekatu muvulangane, ngasa uvua muvulangane bikole kupita. 21 Mbua bualu kayi? Mbua ne: anu bu muvua mpekatu mukokeshe bu mukalenge pamue ne lufu,+ bia muomumue kabidi, ngasa akokeshe bu mukalenge ku diambuluisha dia buakane budi bufikisha ku muoyo wa tshiendelele ku butuangaji bua Yezu Kristo Mukalenge wetu.+
6 Nunku netuambe tshinyi? Tushale anu mu mpekatu bua ngasa avule anyi? 2 Nansha kakese! Bu mutuvua bafue pa bidi bitangila mpekatu,+ mmunyi mutudi mua kutungunuka ne kuikalamu ne muoyo kabidi?+ 3 Anyi kanuena bamanye ne: tuetu bonso bavua babatijibue mu Kristo Yezu+ tuvua babatijibue mu lufu luende anyi?+ 4 Nunku bavua batujiike nende ku dibatijibua dietu mu lufu luende+ bua ne: anu bu muvuabu bajule Kristo ku lufu ku diambuluisha dia butumbi bua Tatu, nunku tuetu petu tuende mu muoyo mupiamupia.+ 5 Bituikala nende mu buobumue bamufuane ku lufu luende,+ bushuwa netuikale kabidi nende mu buobumue bamufuane ku dibishibua diende ku lufu.+ 6 Bualu tudi bamanye ne: bavua bapopele bumuntu buetu bua kale ku mutshi pamue nende+ bua mubidi wetu wa mpekatu uvuijibue kawuyi ne bukole,+ bua katutungunuki ne kuikala bapika ba mpekatu to.+ 7 Bualu muntu udi mufue mmubingishibue* ku mpekatu wende.
8 Bualu bukuabu, bituikala bafue ne Kristo, tudi tuitabuja ne: netuikale kabidi nende ne muoyo. 9 Bualu tudi bamanye ne: mpindieu bu mukadibu bajule Kristo ku lufu,+ kena ufua kabidi to;+ lufu kaluena ne bukokeshi kudiye kabidi to. 10 Bualu bua lufu luakafuaye wakalufua pa bidi bitangila mpekatu* musangu umue bua kashidi,+ kadi muoyo udiye nawu udi nawu pa bidi bitangila Nzambi. 11 Bia muomumue, nuenu penu, nudimone bu bafue pa bidi bitangila mpekatu, kadi bikale ne muoyo pa bidi bitangila Nzambi ku diambuluisha dia Kristo Yezu.+
12 Nunku kanulekedi mpekatu utungunuka ne kukokesha bu mukalenge mu mibidi yenu idi ifua+ bua nuenu kutumikila majinga ayi nansha. 13 Anyi kanutungunuki ne kufila kabidi mibidi* yenu ku mpekatu bu bia mvita bia malu adi kaayi makane to, kadi nudifile kudi Nzambi bu bantu bavua bafue kadi mpindieu bikale ne muoyo; nufile kabidi mibidi* yenu kudi Nzambi bu bia mvita bia malu makane.+ 14 Mpekatu kena ne bua kunukokesha to, bualu kanuena muinshi mua mikenji+ kadi nudi muinshi mua ngasa.+
15 Tuambe tshinyi? Tudi ne bua kuenza mpekatu bualu katuena muinshi mua mikenji kadi bikale muinshi mua ngasa anyi?+ Nansha kakese! 16 Kanuena bamanye ne: nuenu nudifila kudi muntu bua kumutumikila bu bapika, nudi bapika ba muntu unudi nutumikila au,+ bapika ba mpekatu+ udi ufikisha ku lufu+ peshi bapika ba ditumikila didi difikisha ku buakane anyi? 17 Kadi tudi tuela Nzambi tuasakidila, bualu nansha munuvua kumpala bapika ba mpekatu, nuakalua kutumikila ne muoyo mujima tshilejilu tshia dilongesha kunuvua bafidibue. 18 Eyowa, bu muvuabu banupikule ku mpekatu,+ nuakalua bapika ba buakane.+ 19 Ndi ngakula ne miaku ya bantu bua butekete bua mibidi yenu; bualu anu munuvua bafile bitupa bia mibidi yenu bu bapika ba malu a bukoya ne ba malu mabi adi afikisha ku malu mabi, nunku mpindieu filayi bitupa bia mibidi yenu bu bapika ba buakane budi bufikisha ku bunsantu.+ 20 Bualu panuvua bapika ba mpekatu, nuvua badikadile ku buakane.
21 Nunku ndimuma kayi dinuvua nukuama tshikondo atshi? Mmalu adi anuenza bundu mpindieu. Bualu ndekelu wa malu au ndufu.+ 22 Kadi bu munuvua bapikudibue ku mpekatu ne balue bapika ba Nzambi, nudi mpindieu nukuama dimuma dienu pa bidi bitangila bunsantu,+ ne ku ndekelu kudi muoyo wa tshiendelele.+ 23 Bualu difutu dia mpekatu ndufu,+ kadi dipa didi Nzambi ufila mmuoyo wa tshiendelele+ ku butuangaji bua Kristo Yezu Mukalenge wetu.+
7 Bana betu, bidi mua kuikala ne: kanuena bamanye (bualu ndi ngakula ne bantu badi bamanye mikenji) ne: Mikenji idi ikokesha muntu patshidiye ne muoyo anyi? 2 Tshilejilu, mikenji mmisuike mukaji musela kudi bayende patshidiye ne muoyo; kadi bayende yeye mufue, udi usuluka ku mikenji ya bayende.+ 3 Nunku mpindieu patshidi bayende ne muoyo, yeye mulue mukaji wa muntu mukuabu nebamubikile ne: muena masandi.+ Kadi bayende yeye mufue, kena kabidi ku mikenji yende to; nunku yeye mulue mukaji wa muntu mukuabu ki mmuena masandi to.+
4 Nunku bana betu, nuenu penu nuvua balue bafue pa bidi bitangila Mikenji ku butuangaji bua mubidi wa Kristo bua nulue bantu ba muntu mukuabu,+ yeye uvuabu bajule ku lufu,+ bua tukuamine Nzambi mamuma.+ 5 Bualu patuvua tuenza malu a mubidi, majinga mabi avua Mikenji mijule avua enza mudimu mu mibidi* yetu bua tukuame mamuma bua lufu.+ 6 Kadi mpindieu tudi basuludibue ku Mikenji,+ bualu tudi bafue ku tshivua tshitukuate, bua tuikale bapika ba Nzambi mu mushindu mupiamupia ku diambuluisha dia nyuma,+ ki mmu mushindu wa kale ku diambuluisha dia mikenji mifunda nansha.+
7 Nunku tuambe tshinyi? Mikenji mmpekatu anyi? Nansha kakese! Bulelela, tshivua mua kufika ku dimanya mpekatu bu kabiyi bua Mikenji to.+ Tshilejilu, tshivua mua kuikala mumanye dialakana bu Mikenji kayiyi miambe ne: “Kuena ne bua kualakana” to.+ 8 Kadi mpekatu wakapetela mpunga mu dîyi edi, kujulayi dialakana dia mishindu yonso munda muanyi, bualu pavuaku kakuyi mikenji, mpekatu uvua mufue.+ 9 Mu bulelela, mvua ne muoyo tshikondo kampanda pavuaku kakuyi mikenji. Kadi pakalua dîyi, mpekatu wakapetulula muoyo, kadi meme ngakafua.+ 10 Nunku ngakamona ne: dîyi divua ne bua kufikisha ku muoyo,+ divua diodi difikisha ku lufu. 11 Bualu mpekatu wakapetela mpunga mu dîyi edi, kumpambulayi ne kunshipayi ku diambuluisha dia dîyi edi. 12 Nunku Mikenji yoyi nya tshijila, ne dîyi ndia tshijila, ndiakane, ne ndimpe.+
13 Nunku bualu buimpe buvua bunkebele lufu anyi? Nansha kakese! Kadi ke tshivua mpekatu muenze, bua bimueneke ne: mpekatu mmunkebele lufu ku bualu buimpe,+ bua ne: ku diambuluisha dia dîyi mpekatu alue mubi mutambe.+ 14 Bualu tudi bamanye ne: Mikenji nya mu nyuma; kadi meme ndi muntu wa mubidi, musumbisha mu mpekatu.+ 15 Bualu tshiena ngumvua tshindi ngenza to. Bualu tshindi musue, tshiena ntshienza to, kadi tshindi mukine ke tshindi ngenza. 16 Kadi bingikala ngenza tshindi tshiyi musue, ndi ngitaba ne: Mikenji mmimpe menemene. 17 Kadi mpindieu ki mmeme kabidi udi wenza bualu ebu to, kadi mmpekatu udi munda muanyi.+ 18 Bualu ndi mumanye ne: munda muanyi, mmumue ne: mu mubidi wanyi, kamuena tshintu tshimpe nansha tshimue to; bualu ndi ne dijinga dia kuenza tshidi tshimpe, kadi tshiena ne bukole bua kutshienza to.+ 19 Bualu, bualu buimpe bundi musue, tshiena mbuenza to, kadi bualu bubi bundi tshiyi musue ke bundi ngenza. 20 Nunku bingikala ngenza bualu bundi tshiyi musue kuenza, ki mmeme kabidi udi ubuenza to, kadi mmpekatu udi munda muanyi.
21 Nunku ndi nsangana mukenji eu kundi meme ne: pandi njinga kuenza bualu buimpe, bualu bubi budi nanyi.+ 22 Ndi nsanka bulelela bua mikenji ya Nzambi bilondeshile tshindi munda muanyi,+ 23 kadi ndi mmona mu mubidi* wanyi mukenji mukuabu uluangana ne mukenji wa mu meji anyi+ ne uya nanyi munkuate mutangile ku mukenji wa mpekatu+ udi mu mubidi* wanyi. 24 Meme muena dikenga! Nnganyi wansungila ku mubidi udi uya nanyi ku lufu elu? 25 Nzambi edibue tuasakidila ku butuangaji bua Yezu Kristo Mukalenge wetu! Nunku mpindieu, mu meji anyi, meme ndi mupika wa mikenji ya Nzambi, kadi mu mubidi wanyi, ndi mupika wa mukenji wa mpekatu.+
8 Ke bualu kayi bantu badi mu buobumue ne Kristo Yezu kabena ne dipila to. 2 Bualu mukenji wa nyuma udi ufila muoyo mu buobumue ne Kristo Yezu mmukupikule+ ku mukenji wa mpekatu ne wa lufu. 3 Tshivua Mikenji mipangile bua kuenza+ bua muvuayi mitekete+ ku butuangaji bua mubidi, Nzambi wakatshienza pakatumaye Muanende+ mu mubidi mufuane wa bena mpekatu+ ne bua mpekatu, upisha mpekatu mu mubidi, 4 bua malu malomba makane a mu Mikenji akumbane munda muetu tuetu+ badi benda kabiyi bilondeshile mubidi, kadi bilondeshile nyuma.+ 5 Bualu bantu badi benza malu bilondeshile mubidi badi bateka meji abu ku malu a mubidi,+ kadi badi benza malu bilondeshile nyuma badi baateka ku malu a nyuma.+ 6 Bualu kuteka meji ku malu a mubidi kudi kumvuija lufu,+ kadi kuteka meji ku malu a nyuma kudi kumvuija muoyo ne ditalala;+ 7 bualu kuteka meji ku malu a mubidi kudi kumvuija lukuna ne Nzambi,+ bualu kaena akokela mikenji ya Nzambi to, ne mu bulelela, owu mine kaena mua kuenza nanku to. 8 Nunku bantu badi mu diumvuangana ne mubidi kabena mua kusankisha Nzambi to.
9 Kadi nuenu, kanuena mu diumvuangana ne mubidi, kadi nudi mu diumvuangana ne nyuma+ bikala nyuma wa Nzambi munda muenu bulelela. Kadi muntu yeye kayi ne nyuma wa Kristo, muntu eu kena wa Kristo to. 10 Kadi bikala Kristo mu buobumue nenu,+ mubidi mmufue bua bualu bua mpekatu, kadi nyuma udi muoyo bua bualu bua buakane. 11 Mpindieu bikala nyuma wa yeye uvua mujule Yezu ku lufu munda muenu, yeye uvua mujule Kristo Yezu ku lufu+ neapeshe kabidi mibidi yenu idi ifua muoyo+ ku diambuluisha dia nyuma wende udi munda muenu.
12 Nunku mpindieu, bana betu, tudi benzejibue, kadi ki nku mubidi bua kuenza malu bilondeshile mubidi to;+ 13 bualu binuikala nuenza malu bilondeshile mubidi, nenufue bulelela; kadi nuenu bashipe bienzedi bia mubidi+ ku diambuluisha dia nyuma, nenuikale ne muoyo.+ 14 Bualu bonso badi nyuma wa Nzambi ulombola mbana ba Nzambi bushuwa.+ 15 Bualu kanuvua bapete nyuma wa bupika udi ukuatshishangana buôwa kabidi, kadi nuvua bapete nyuma wa diangatshibua bu bana udi utusaka bua kuela dîyi ne: “Aba,* Tatu!”+ 16 Nyuma muine udi umanyishangana ne nyuma wetu+ ne: tudi bana ba Nzambi.+ 17 Nunku bituikala bana, tudi kabidi bapianyi (bapianyi ba Nzambi bulelela, kadi bapianyi+ pamue ne Kristo) kadi anu tuetu bakenge nende+ bua tutumbishibue pamue nende kabidi.+
18 Bualu ndi ngangata makenga a tshikondo etshi bu adi kaayi ne tshia nsongo pa kuafuanyikija ne butumbi buamueneshibua kutudi.+ 19 Bualu bifukibua mbindile ne ditekemena dikole dimueneshibua dia bana ba Nzambi.+ 20 Bualu bifukibua biakatekibua ku bukokeshi bua malu a patupu,+ ki nku disua diabi, kadi ku butuangaji bua uvua mubitekaku, bua ditekemena 21 dia ne: bifukibua bine nebipikudibue kabidi+ ku bupika bua dibola ne nebipete budikadidi bua butumbi bua bana ba Nzambi. 22 Bualu tudi bamanye ne: bifukibua bionso bidi bitungunuka ne kutua mikemu popamue ne kukenga popamue too ne mpindieu. 23 Nansha tuetu petu badi ne mamuma a kumpala, mmumue ne: nyuma, eyowa, tuetu bine tudi tutua mikemu munda muetu,+ patudi bindile ne muoyo mujima diangatshibua bu bana,+ dipikudibua ku mibidi yetu ku diambuluisha dia tshia kupikulangana natshi. 24 Bualu tuakapandishibua mu ditekemena edi; kadi ditekemena didi dimueneka ki nditekemena to, bualu padi muntu umona tshintu, udi utshitekemena kabidi anyi? 25 Kadi tuetu tutekemena+ tshintu tshitudi katuyi tumona,+ tudi tutungunuka ne kutshindila ne muoyo mujima ne dinanukila.+
26 Bia muomumue, nyuma pende udi utuambuluisha mu butekete buetu;+ bualu tshilumbu tshidi ne: katuena bamanye tshitudi ne bua kulomba patudi dijinga ne kusambila, kadi nyuma muine udi ulomba pa muaba wetu patudi tutua mikemu kayiyi yumvuika.* 27 Kadi yeye udi utangila mu mioyo+ mmumanye tshidi nyuma ukeba, bualu nyuma udi ulombela bansantu bilondeshile disua dia Nzambi.
28 Tudi bamanye ne: Nzambi udi wenza bua malu ende onso akuatshishangane bua diakalenga dia bantu badi banange Nzambi, bantu badi babikidibue bilondeshile tshidiye mulongolole;+ 29 bualu bantu bavuaye muelele meji kumpala wakadianjila kabidi kubalongolola bua bikale bilondeshile tshimfuanyi tshia Muanende,+ bua ikale muanabute+ munkatshi mua bana betu ba bungi.+ 30 Bualu bukuabu, bantu bavuaye mudianjile kulongolola+ mbadiye kabidi mubikile;+ ne bantu bavuaye mubikile mbadiye kabidi mubale bakane.+ Ndekelu wa bionso, bantu bavuaye mubale bakane mbadiye kabidi mutumbishe.+
31 Nunku tuambe tshinyi bua malu aa? Bikala Nzambi ku tshietu, nnganyi watuenzela bibi?+ 32 Bu muvuaye kayi nansha muepule Muanende ku makenga, kadi mumufile buetu tuetu bonso,+ kakutupesha kabidi pamue nende bintu bikuabu bionso ebi ne muoyo mujima anyi? 33 Nnganyi wabanda bantu badi Nzambi musungule?+ Nzambi ke udi ubabala bakane.+ 34 Nnganyi wabapisha? Kristo Yezu ke wakafua, eyowa, kupita apu, yeye ke wakajulabu, udi ku tshianza tshia balume tshia Nzambi+ ne udi utuakuila kabidi.+
35 Nnganyi watupandulula ku dinanga dia Kristo?+ Ndikenga anyi? Nkanyinganyinga anyi? Ndikengeshibua anyi? Nnzala anyi? Mmusunsu anyi? Nnjiwu anyi? Mmuele wa mvita anyi?+ 36 Anu mudibu bafunde ne: “Bua bualu buebe tudi tushipibua dituku dijima; tudi bangatshibue bu mikoko ya kushipabu.”+ 37 Kadi mu malu onso aa, tudi tutshimuna tutshimuinamu+ ku diambuluisha dia yeye uvua mutunange. 38 Bualu ndi mutuishibue ne: ni ndufu, ni mmuoyo, ni mbanjelu, ni mmbulamatadi, ni mmalu a mpindieu, ni mmalu atshilualua, ni mmakokeshi,+ 39 ni mbutumbuke, ni nndondo, ni ntshifukibua kayi tshikuabu tshionso, kabiena mua kutupandulula ku dinanga dia Nzambi didi mu Kristo Yezu Mukalenge wetu nansha.
9 Ndi ngamba bulelela mu Kristo; tshiena nshima to, anu bu mudi kondo kanyi ka muoyo kamanyishangana nanyi mu nyuma muimpe* 2 ne: ndi ne kanyinganyinga kakole ne dikenga didi kadiyi dijika mu muoyo wanyi. 3 Bualu mvua mua kujinga bua bangumbushe meme muine kudi Kristo bu muntu muedibue mulawu bua bualu bua bana betu, balela banyi ku mubidi, 4 bena Isalele. Diangatshibua bu bana,+ butumbi, bipungidi,+ difila dia Mikenji,+ mudimu wa tshijila+ ne milayi+ mbiabu bobu. 5 Bankambua mbabu,+ ne kudibu ke kudi Kristo mufumine mu mubidi.+ Nzambi udi ku mutu kua bionso atumbishibue kashidi. Amen.
6 Kadi kabiena bu ne: dîyi dia Nzambi ndipangile to. Bualu ki mbonso badi bafumine kudi Isalele badi mu bulelela bena Isalele to.+ 7 Anyi bonso ki mbana anu bualu mbana* ba Abalahama+ to; kadi “wabikilabu ne: muanebe,* nealuile mu Izaka.”+ 8 Mbuena kuamba ne: bana ba mu mubidi ki mbana ba Nzambi bulelela to,+ kadi bana ba mulayi+ ke badi babadibua bu bana.* 9 Bualu dîyi dia mulayi divua nunku: “Tshikondo tshia buena etshi nendue, ne Sala neikale ne muana wa balume.”+ 10 Kabivua anu bua tshikondo atshi to, kadi kabidi pavua Lebeka muimite difu dia bana ba mapasa dia kudi muntu umue, nkambua wetu Izaka;+ 11 bualu pavuabu kabayi banji kuledibua ne kabayi banji kuenza bualu buimpe anyi bubi, bua bualu budi Nzambi mulongolole buvua butangila disungula kabutungunuki ne kushindamena pa malu adi muntu wenza, kadi butungunuke ne kushindamena pa Yeye udi ubikila, 12 bakamuambila ne: “Mukulu neikale mupika wa muakunyi.”+ 13 Anu mudibu bafunde ne: “Mvua munange Yakoba, kadi mvua mukine Esau.”+
14 Nunku tuambe tshinyi? Nzambi udi ne kansungansunga anyi? Nansha kakese!+ 15 Bualu udi wambila Mose ne: “Nendeje luse kudi muntu yonso undi musue kuleja luse, ne nengumvuile muntu yonso undi musue kumvuila.”+ 16 Nunku mpindieu, kabiena bilondeshila dijinga dia muntu anyi didienzeja diende to,* kadi bidi bilondeshila Nzambi udi ne luse.+ 17 Bualu dîyi dia mu Mifundu didi diambila Palô ne: “Ndi mukulekele anu bua bualu ebu: bua kuleja bukole buanyi ku butuangaji buebe ne bua dîna dianyi dimanyishibue pa buloba bujima.”+ 18 Nunku mpindieu, muntu yonso udiye musue kufuila luse udi umufuila luse, kadi muntu yonso udiye musue kulekela bua alue ne mutu mukole udi umulekela.+
19 Nunku neungambile ne: “Bua tshinyi yeye utshidi utula bantu bilema? Nnganyi udi mukandamene disua diende?” 20 Kadi wewe muntu udi nganyi bua kuelangana ne Nzambi?+ Tshintu tshifumba tshidiku mua kuambila mutshifumbi ne: “Udi mungenze nunku bua tshinyi”+ anyi? 21 Tuambe tshinyi? Mufumbi kena ne bukokeshi pa diima+ bua kuangata tshimoto tshimue tshimue atshi, kuenza natshi dibungu dia kuelela bintu bia bunême, dikuabu dia kuelela bintu bidi kabiyi bia bunême anyi? 22 Netuambe tshinyi mpindieu, bikala Nzambi uvua musue kuleja tshiji tshiende tshikole ne kumanyisha bukole buende, ne bikalaye uvua mulekele mabungu a tshiji avua malue kukumbanyina kabutu ne lutulu lua bungi? 23 Bikalaye muenze nunku bua kumanyisha bubanji bua butumbi buende kudi mabungu a luse,+ avuaye mudianjile kulongolola bua butumbi, 24 mbuena kuamba ne: kutudi tuetu bakabikilaye, ki mmunkatshi mua bena Yuda nkayabu, kadi ne munkatshi mua bisamba bikuabu kabidi,+ netuambe tshinyi? 25 Mbienze anu bu mudiye wamba kabidi mu Hoshea ne: “Nembikile bantu badi kabayi tshisamba tshianyi+ ne: ‘Tshisamba tshianyi,’ ne mukaji uvuabu kabayi banange ne: ‘Munangibue’;+ 26 ne muaba uvuabu babambidile ne: ‘Kanuena tshisamba tshianyi,’ nebababikidilapu ne: ‘Bana ba Nzambi wa muoyo.’”+
27 Yeshaya wakela pende lubila bua Isalele ne: “Nansha mudi bungi bua bana ba Isalele mua kuikala bu nsenga ya ku mbuu, anu bashadile ke bapandishibua.+ 28 Bualu Yehowa* nealumbuluishe buloba, neatuishe bualu ebu ku ndekelu ne neabukosoloje.”*+ 29 Anu muvua Yeshaya mudianjile kuamba kabidi ne: “Bu Yehowa* wa biluilu kayi mutushile ndelanganyi,* tuvua mua kuikala balue anu bu Sodoma ne tuvua mua kuikala bafuanangane ne Amola.”+
30 Nunku tuambe tshinyi? Tuambe ne: nansha muvua bantu ba bisamba bikuabu kabayi balonda buakane, bavua bafike ku buakane,+ buakane budi bufumina ku ditabuja;+ 31 kadi nansha muvua Isalele ulonda mukenji wa buakane, kavua mufike ku mukenji au to. 32 Mbua bualu kayi? Bualu kabavua bawulonde ne ditabuja to, kadi bavua bawulonde bienze bu ne bienzedi. Bakalenduka ku “dibue dia tshilenduishi”;+ 33 anu mudibu bafunde ne: “Tangilayi! Ndi nteka dibue+ dia tshilenduishi mu Siona ne dibue dinene didi dishindishangana, kadi muntu udi uditabuja kakuedibua mâyi ku makasa to.”+
10 Bana betu, dijinga dia muoyo wanyi ne disengelela dianyi kudi Nzambi bua bualu buabu bidi ne: bapete lupandu bulelela.+ 2 Bualu ndi njadika bua bualu buabu ne: badi ne tshisumi bua Nzambi,+ kadi ki mbilondeshile dimanya dijalame to. 3 Bualu bu muvuabu kabayi bamanye buakane bua Nzambi+ kadi bakeba bua kujadika buabu bobu,+ kabakakokela buakane bua Nzambi to.+ 4 Bualu Kristo udi ndekelu wa Mikenji,+ bua muntu yonso udi uleja ditabuja apete buakane.+
5 Bualu Mose mmufunde bua buakane budi bufumina ku Mikenji ne: “Muntu udi wenza malu aa neikale ne muoyo ku diambuluisha diawu.”+ 6 Kadi buakane budi bufumina ku ditabuja budi buamba nunku: “Kuambi mu muoyo webe+ ne: ‘Nnganyi wabanda mu diulu?’+ mbuena kuamba ne: bua kupuekesha Kristo, 7 anyi ne: ‘Nnganyi wapueka mu dijimba dile menemene?’+ mbuena kuamba ne: bua kubandisha Kristo ku lufu.” 8 Kadi budi buamba tshinyi? Budi buamba ne: “Dîyi didi pabuipi nebe, mukana muebe wewe muine ne mu muoyo webe wewe”;+ mbuena kuamba ne: “dîyi” dia ditabuja ditudi tuyisha. 9 Bualu biwikala wamba patoke ne mukana muebe ne: Yezu udi Mukalenge,+ ne uleja ditabuja mu muoyo webe ne: Nzambi wakamujula ku lufu, neupandishibue. 10 Bualu muntu udi uleja ditabuja ne muoyo wende bua buakane, kadi udi ujikula patoke ne mukana+ bua lupandu.
11 Bualu dîyi dia mu Mifundu didi diamba ne: “Muntu yonso udi umuitabuja kakuedibua mâyi ku makasa to.”+ 12 Bualu kakuena dishilangana pankatshi pa muena Yuda ne muena Greke to.+ Kudi Mukalenge umue ku mutu kua bonso udi mubanji* kudi bantu bonso badi bamubila. 13 Bualu “muntu yonso udi ubila dîna dia Yehowa* neapandishibue.”+ 14 Kadi mmunyi muamubilabu bikalabu kabayi bamuitabuje? Mmunyi muitabujabu muntu udibu kabayi banji kumvua bualu buende? Mmunyi mumvuabu padiku kakuyi muntu udi uyisha? 15 Mmunyi muayishabu padibu kabayi babatume?+ Anu mudibu bafunde ne: “Mona mudi makasa a bantu badi bamanyisha lumu luimpe lua malu mimpe mikale malengele!”+
16 Nansha nanku, kabavua batumikile bonso lumu luimpe to. Bualu Yeshaya udi wamba ne: “Yehowa,* nnganyi udi muitabuje bualu budibu bumvuile kutudi?”*+ 17 Nunku ditabuja didi difumina ku malu adi muntu umvua.+ Malu adi muntu umvua pawu adi afumina ku dîyi didi ditangila Kristo. 18 Kadi ndi ngebeja ne: Bavua bapange kumvua anyi? Ee, bulelela, “tshiona tshiabi tshivua tshipatuke tshiye pa buloba bujima, ne mukenji wabi uvua muye too ne ku ntengu ya buloba budi bantu basombe.”+ 19 Kadi ndi ngebeja ne: Isalele uvua mupange kumanya anyi?+ Tshia kumpala, Mose udi wamba ne: “Nennujule mukawu ku diambuluisha dia tshidi katshiyi tshisamba; nennujule tshiji tshikole ku diambuluisha dia tshisamba tshipote.”+ 20 Kadi Yeshaya udi upeta dikima dikole ne udi wamba ne: “Bavua bampete kudi bantu bavua kabayi bankeba;+ ngakamanyika kudi bavua kabayi bangebeja.”+ 21 Kadi udi wamba bua Isalele ne: “Dituku dijima, ndi muoluele tshisamba tshidi katshiyi tshitumikila ne tshidi ne mutu mukole bianza.”+
11 Nunku ndi ngebeja ne: Nzambi uvua mubenge tshisamba tshiende anyi?+ Nansha kakese! Bualu meme panyi ndi muena Isalele, wa mu bana* ba Abalahama, wa mu tshisa tshia Benyamina. 2 Nzambi kavua mubenge tshisamba tshiende tshivuaye muelele meji kumpala to.+ Kanuena bamanye tshidi dîyi dia mu Mifundu diamba bua Eliya padiye ufunda Isalele kudi Nzambi anyi? 3 “Yehowa,* mbashipe baprofete bebe, mbupule bioshelu biebe, meme nkayanyi ke udi mushale, ne mpindieu badi bakeba kuangata muoyo* wanyi.”+ 4 Kadi dîyi dia kudi Nzambi didi dimuambila tshinyi? “Ndi mushiye bantu 7 000 buanyi meme, badi kabayi batuile Bâla binu.”+ 5 Nunku bia muomumue mu tshikondo etshi kabidi, kudi bashadile+ badibu basungule ku diambuluisha dia ngasa. 6 Mpindieu bikalabi bua ngasa,+ kabitshiena kabidi bua bienzedi+ to; tshianana ngasa kakuikala kabidi ngasa to.
7 Netuambe tshinyi? Isalele kakapeta tshintu tshine tshidiye ukeba ne muoyo mujima to, kadi bantu bavuabu basungule bakatshipeta.+ Bakuabu bakapapisha biumvuilu biabu,+ 8 anu bu mudibu bafunde ne: “Nzambi mmubapeshe nyuma wa tulu tukole,+ mêsu adi kaayi amona ne matshi adi kaayi umvua too ne lelu eu.”+ 9 Davidi pende udi wamba ne: “Mêsa abu alue buteyi, alue bukondo, alue tshintu tshidi tshilenduisha ne difutu kudibu. 10 Mêsu abu alue mîdima bua kabamonyi, ne kobamija nyima yabu misangu yonso.”+
11 Nunku ndi ngebeja ne: Bavua balenduke ne bakuluke bakulukilamu anyi? Nansha kakese! Kadi bua tshilema tshiabu, bantu ba bisamba bikuabu badi bapeta lupandu, bua kubajula mukawu.+ 12 Mpindieu bikala tshilema tshiabu tshipetesha ba pa buloba bubanji ne bikala dikepela diabu dipetesha bantu ba bisamba bikuabu bubanji,+ bungi buabu buonso kabuakupetesha bubanji bupite bungi anyi?
13 Mpindieu ndi nnuambila nuenu bantu ba bisamba bikuabu. Bu mundi mupostolo bua bisamba bikuabu,+ ndi ntumbisha* mudimu wanyi+ 14 bua kumona ni ndi mua kujula bantu ba tshisamba tshietu tuetu* mukawu ne kupandisha bamue ba munkatshi muabu. 15 Bualu bikala dibengibua diabu+ diumvuija dilengejangana dia ba pa buloba ne Nzambi, nunku dibitaba nediumvuije kumbuka ku lufu kuya ku muoyo. 16 Bualu bukuabu, bikala ndambu wa bukula busopa budibu bangate bu mamuma a kumpala buikale bua tshijila, tshimoto tshionso tshia bukula abu tshidi patshi tshia tshijila; ne bikala muji muikale wa tshijila, matamba pawu nga tshijila.
17 Kadi bikalabu bapule amue matamba, ne bakulamakaje wewe ku mutshi munkatshi muawu, nansha muudi mutshi wa olive wa mu tshisuku, ne ukadi pebe udiila ku bufuke bua muji wa mutshi wa olive, 18 kuikadi ne diambu* kumpala kua matamba au to. Kadi biwikala ne diambu* kumpala kuawu,+ uvuluke ne: kuena muambule muji to, kadi muji ke udi mukuambule wewe. 19 Nunku newambe ne: “Bavua bapule matamba bua bandamakajaku meme.”+ 20 Mmuomu! Bavua babapule bua dipanga diabu dia ditabuja,+ kadi wewe udi muimane bua ditabuja.+ Lekela kudibandisha, kadi ikala ne ditshina. 21 Bualu bikala Nzambi kayi mupange kuapula matamba a mutshi muine, kakupanga kukuapula nansha wewe to. 22 Nunku ela meji bua bulenga bua Nzambi+ ne dîsu diende dikole. Udi ne dîsu dikole kudi bantu bavua bakuluke,+ kadi kuudi wewe udi ne bulenga, kadi anu wewe mushale mu bulenga buende; tshianana nebakukose pebe. 23 Bobu pabu kabidi, bikalabu kabayi bashale mu dipanga diabu dia ditabuja, nebabalamakaje ku mutshi,+ bualu Nzambi udi ne bukole bua kubalamakajaku kabidi. 24 Bualu bikalabu bakukose ku mutshi wa olive utu mu tshisuku, bakulamakaje ku mutshi wa olive wa mu budimi mu mushindu utubi kabiyi bienzeka, mmunyi muapangabu kulamakaja matamba a mutshi wa olive muine au ku mutshi wawu bipepele?
25 Bana betu, bua nuenu kubenga kulua bena meji ku mêsu kuenu, ndi musue numanye bualu busokoka bua tshijila+ ebu: Biumvuilu bia Isalele mbipape ndambu too ne padi bungi buonso bua bantu ba bisamba bikuabu bubuele, 26 ne mu mushindu eu ke muapandishibua Isalele mujima.+ Anu mudibu bafunde ne: “Musungidi* neafume mu Siona+ ne neumbushe malu mabi kudi Yakoba. 27 Etshi ke tshipungidi tshianyi nabu+ pangumbusha mpekatu yabu.”+ 28 Bulelela, bua lumu luimpe, mbena lukuna bua bualu buenu; kadi bua disungula dia Nzambi, mbanangibue bua bualu bua bankambua babu.+ 29 Bualu Nzambi kakunyingalala bua mapa ende ne dibikila diende to. 30 Bualu anu bu munuvua kumpala kanuyi nutumikila Nzambi+ kadi mpindieu banufuile luse+ bua dibenga kutumikila diabu,+ 31 nunku bia muomumue mpindieu mbapange kutumikila, bifikisha ku difuidibua dienu dia luse, bua bobu pabu bafuidibue luse mpindieu. 32 Bualu Nzambi mmubakangile bonso pamue mu dibenga kutumikila+ bua amone mua kubaleja bonso luse.+
33 Aka! Monayi ndondo wa bubanji bua Nzambi ne meji ende ne dimanya diende! Malumbuluisha ende kaena kujingulula, ne njila yende kayena kulondolola! 34 Bualu “nnganyi udi mufike ku dimanya lungenyi lua Yehowa* anyi udi mulue mumupeshi wa mibelu?”+ 35 Anyi “mmuntu kayi uvua mudianjile kumupesha bua yeye amupingajile?”+ 36 Bualu bintu bionso mbifume kudiye, bidiku ku bukole buende ne bidiku bua bualu buende. Butumbi buikale kudiye bua kashidi. Amen.
12 Ke bualu kayi bana betu, ndi nnusengelela bua luse lua Nzambi bua nufile mibidi yenu+ bu mulambu udi ne muoyo, wa tshijila+ ne udi muanyishibue kudi Nzambi, mudimu wa tshijila muenza ne tshieledi tshienu tshia meji.+ 2 Bualu bukuabu, lekelayi kuikala nufumbibua kudi ndongoluelu wa malu eu,* kadi nushintuluke pa kukudimuna meji enu,+ bua nudijadikile nuenu nkayenu+ disua dia Nzambi didi dimpe, didi dianyishibue ne didi dipuangane.
3 Bualu ku diambuluisha dia ngasa udibu bampeshe, ndi ngambila muntu yonso wa munkatshi muenu amu bua kadimonyi mupite tshidiye atshi to,+ kadi adimone mudibi bikengela, muntu ne muntu bilondeshile bunene bua ditabuja didi Nzambi mumupeshe.*+ 4 Bualu anu bu mutudi ne bitupa bia mubidi bia bungi mu mubidi umue,+ kadi bitupa bionso kabiyi ne mudimu wa muomumue, 5 nunku tuetu, nansha mutudi ba bungi, tudi mubidi umue mu buobumue ne Kristo, kadi muntu ku muntu tudi bitupa bia mubidi bidi bilamakanangane tshimue ne tshikuabu.+ 6 Nunku bu mutudi ne bipedi bishilangane bilondeshile ngasa utudi bapete,+ bikala tshipedi tshikale tshia kumanyisha mêyi a buprofete, tuamanyishe bilondeshile ditabuja dietu; 7 anyi bikala tshipedi etshi tshia mudimu wa Nzambi, tudifile mu mudimu eu; anyi muntu udi ulongesha, adifile mu dilongesha diende;+ 8 anyi muntu udi ukankamijangana,* akankamijangane;*+ muntu udi upeshangana,* apeshangane ne tshianza tshilekelela;+ muntu udi uludika,* aludike ne muoyo umue;*+ muntu udi ufuilangana luse, afuilangane luse ne disanka.+
9 Dinanga dienu kadikadi ne lubombo to.+ Nukine malu mabi ne muoyo umue;+ nulamate malu mimpe. 10 Mu dinanga dia buena muntu, nunangangane bikole. Nuikale ba kumpala* mu dipeshangana bunême.+ 11 Nuikale benji ba mudimu,* kanuikadi bena lulengu to.*+ Nuikale nusaba ne nyuma.+ Enzelayi Yehowa* mudimu bu bapika.+ 12 Nusanke mu ditekemena. Nunanukile mu makenga.+ Nusuminyine mu disambila.+ 13 Nuambuluishe bansantu bilondeshile majinga abu.+ Nuikale ne tshibidilu tshia kuakidila benyi.+ 14 Nutungunuke ne kubenesha badi banukengesha;+ beneshayi kadi kanuedi milawu+ to. 15 Nusanke ne badi basanka; nudile ne badi badila. 16 Ikalayi numona bakuabu bu munudi nudimona nuenu bine; kanuteki meji enu ku malu mabandile,* kadi nulombodibue pamue ne malu adi mapuekele.+ Kanulu bena meji ku mêsu kuenu nkayenu.+
17 Kanupingajidi muntu bubi ku bubi.+ Nuangate malu adi mimpe ku mêsu kua* bantu bonso ne mushinga. 18 Bikalaku mushindu, enzayi tshionso tshinudi nuenu mua kuenza bua kuikala mu ditalala ne bantu bonso.+ 19 Bana betu bananga, kanudisombuedi, kadi nushile tshiji* muaba;+ bualu mbafunde ne: “Yehowa* udi wamba ne: ‘Disombuela ndianyi; meme nemfute.’”+ 20 Kadi “muena lukuna webe yeye ne nzala, mupesha biakudia; yeye ne nyota, mupesha tshia kunua; bualu paudi wenza nanku, neumunguijile makala a kapia pa mutu wende.”*+ 21 Kulekedi malu mabi akutshimuna, kadi tungunuka ne kutshimuna malu mabi ku malu mimpe.+
13 Muntu* yonso akokele bakokeshi badi ku mutu,+ bualu kakuena bukokeshi budiku padi Nzambi kayi mubulekele;+ makokeshi adiku mmatekibue malondangane mu milongo yawu ku dianyisha dia Nzambi.+ 2 Ke bualu kayi muntu udi uluisha bukokeshi udi ubenga tshidi Nzambi mulongolole; bantu badi batshibenga nebadikebele dilumbuluisha. 3 Bualu bakokeshi abu mbantu ba kutshina, ki nkudi benji ba malu mimpe to, kadi nkudi benji ba malu mabi.+ Wewe udi musue kuikala kuyi ne buôwa bua mukokeshi anyi? Tungunuka ne kuenza malu mimpe,+ nebakutumbishe bua bualu abu; 4 bualu yeye udi muena mudimu wa Nzambi kuudi wewe bua diakalenga diebe. Kadi wewe wenza malu mabi, ikala ne ditshina, bualu ki mmuambule muele wa mvita bua tshianana to. Mmuena mudimu wa Nzambi, musombuedi bua kuleja tshiji kudi* muntu udi wenza malu mabi.
5 Nunku kudi bualu budi bunuenzeja bua kukokela, ki nganu bua tshiji atshi nkayatshi to, kadi bua kondo kenu ka muoyo kabidi.+ 6 Ke bualu kayi nudi kabidi nufuta bitadi; bualu mbena mudimu ba Nzambi kudi bantu, batungunuka ne kuenza mudimu bua bualu buine ebu. 7 Nupeshe bantu bonso bintu biabu: muntu udi ulomba tshitadi, tshitadi;+ muntu udi ulomba mulambu, mulambu; muntu udi ukengela kutshina, ditshina edi;+ muntu udi ukengela kupesha bunême, bunême ebu.+
8 Kanuikadi ne muntu dibanza dikuabu anu dia kunangangana;+ bualu muntu udi munange muntu nende mmukumbaje mikenji.+ 9 Bualu mêyi a mikenji a ne: “Kuena ne bua kuenda masandi,+ kuena ne bua kushipa muntu,+ kuena ne bua kuiba,+ kuena ne bua kualakana,”+ ne mêyi makuabu onso mmasangisha mu dîyi edi: “Udi ne bua kunanga mukuebe bu muudi mudinange.”+ 10 Dinanga kaditu dienzela mukuetu bibi to;+ nunku dinanga ndikumbajibua dia mikenji.+
11 Nuenze nunku bualu nudi bamanye tshikondo tshitudi, ne: dîba dia nuenu kubika ku tulu dikadi dikumbane,+ bualu mpindieu lupandu luetu lukadi pabuipi menemene kupita dîba dituvua balue bena kuitabuja. 12 Butuku bukadi buye bikole; bukadi pa kutshia. Ke bualu kayi tulekele malu a mu mîdima+ ne tuvualayi bia mvita bia butoke.+ 13 Tuendayi bimpe bu badi munda munya,+ ki mmu bibilu bia bisankasanka* ne mu dikuatshika dia maluvu, ki mmu diangatangana dia mu mishindu mibi ne mu tshikadilu tshia dikamakama,*+ ki mmu matandu ne mu mukawu.+ 14 Kadi nuvuale Mukalenge Yezu Kristo,+ ne kanuikadi nudianjila kulongolola malu bua majinga a mubidi to.+
14 Nuakidile muntu udi ne ditabuja ditekete,+ kadi kanulumbuluishanganyi bua ngelelu ya meji idi mishilangane* to. 2 Muntu mukuabu udi ne ditabuja dia kudia bintu bionso, kadi muntu udi mutekete udi udia anu bisekiseki. 3 Muntu udi udia kapetudi udi kayi udia, ne muntu udi kayi udia kalumbuluishi udi udia to,+ bualu Nzambi mmumuakidile. 4 Wewe udi nganyi bua kulumbuluisha muena mudimu wa muntu mukuabu?+ Yeye muimane anyi mudishinde, mbualu bua mfumuende.+ Bulelela, nebamuimanyike, bualu Yehowa* udi mua kumuimanyika.
5 Muntu mukuabu udi umona dituku kampanda dipite dikuabu;+ munga udi umona dituku kampanda dikale muomumue ne makuabu onso;+ muntu ne muntu ikale mutuishibue bimpe mu meji ende. 6 Muntu udi unemekela dituku udi udinemekela bua Yehowa.* Kabidi muntu udi udia udi udia bua Yehowa,* bualu udi wela Nzambi tuasakidila;+ ne muntu udi kayi udia kena udia bua Yehowa,* nansha nanku udi wela Nzambi tuasakidila.+ 7 Mu bulelela, kakuena muntu wa munkatshi muetu udi ne muoyo anu buende nkayende to,+ ne kakuena muntu udi ufua anu buende nkayende to. 8 Bualu tuetu ne muoyo, tudi nawu bua Yehowa,*+ ne tuetu bafue, tudi tufua bua Yehowa.* Nunku nansha tuetu ne muoyo anyi tuetu bafue, tudi bantu ba Yehowa.*+ 9 Bualu Kristo wakafua ne wakapetulula muoyo bua bualu ebu, bua ikale Mukalenge wa bafue ne wa badi ne muoyo.+
10 Kadi bua tshinyi wewe udi ulumbuluisha muanenu?+ Anyi bua tshinyi udi kabidi upetula muanenu? Bualu tuetu bonso netuimane kumpala kua nkuasa wa tshilumbuluidi wa Nzambi.+ 11 Bualu mbafunde ne: “Yehowa* udi wamba ne: ‘Bulelela, bu mundi meme ne muoyo,+ tshinu tshionso netshintuile panshi, ne ludimi luonso nelumanyishe Nzambi patoke.’”+ 12 Nunku mpindieu, yonso wa kutudi neabadile Nzambi malu ende nkayende.+
13 Ke bualu kayi, katuikadi tulumbuluishangana kabidi,+ kadi disuikayi bua kubenga kuteka tshilenduishi anyi tshipumbishi kumpala kua muanenu.+ 14 Ndi mumanye ne ndi mutuishibue mu Mukalenge Yezu ne: kakuena tshintu tshitu tshipange bukezuke to;+ kadi anu padi muntu umona tshintu ne: ntshipange bukezuke ke paditshi tshilua tshipange bukezuke kudiye. 15 Bualu bikala muanenu umvua bibi bua biakudia, kuena wenda kabidi bilondeshile dinanga to.+ Kukuludi* muntu udi Kristo mufuile au bua biakudia biebe to.+ 16 Nunku kanuanyishi bua bakule bibi bua malu mimpe anudi nuenza. 17 Bualu Bukalenge bua Nzambi kabuena bumvuija kudia ne kunua to,+ kadi budi bumvuija buakane ne ditalala ne disanka pamue ne nyuma muimpe.* 18 Bualu muntu udi wenzela Kristo mudimu bu mupika mu mushindu eu udi usankisha Nzambi ne wanyishibua kudi bantu.
19 Nunku mpindieu, tuipatshilayi malu adi afila ditalala+ ne malu adi akoleshangana.+ 20 Lekelayi kubumbula mudimu wa Nzambi anu bua biakudia.+ Bushuwa, bintu bionso mbimpe, kadi mbibi menemene bua muntu kudia dîba didibi mua kulenduisha bakuabu.+ 21 Mbitambe buimpe bua kubenga kudia munyinyi anyi kunua mvinyo anyi kuenza bualu buonso bukuabu budi bulenduisha muanenu.+ 22 Ditabuja diudi nadi, dilamina nadi nkayebe kumpala kua Nzambi. Muntu udi kayi udilumbuluisha bua malu adiye wanyisha ngua diakalenga. 23 Kadi bikalaye welakana, yeye mudie, ukadi mumane kupila, bualu kena udia ne ditabuja to. Bulelela, tshintu tshionso tshidibu kabayi benza ne ditabuja mmpekatu.
15 Kadi tuetu badi bakole, tudi ne bua kuambula matekete a badi kabayi bakole,+ katuyi tudisankisha to.+ 2 Yonso wa kutudi asankishe muinende bua diakalenga diende, bua kumukolesha.+ 3 Bualu nansha Kristo kakadisankisha to,+ kadi anu mudibu bafunde ne: “Bipendu bia badi bakupenda, mbimmatshile pambidi.”+ 4 Bualu malu onso avuabu bafunde kale bavua baafunde bua kutulongesha,+ bua tupete ditekemena+ ku diambuluisha dia dinanukila+ dietu ne dia busambi bua mu Mifundu. 5 Mpindieu Nzambi udi ufila bukole bua kunanukila ne busambi anuambuluishe bua nuikale munkatshi muenu ne meji a buena avua Kristo Yezu nawu, 6 bua nutumbishe Nzambi ne Tatu wa Mukalenge wetu Yezu Kristo mu buobumue+ ne dîyi dimue.*
7 Nunku nuakidilangane bimpe*+ anu muvua Kristo munuakidile bimpe+ bua butumbi bua Nzambi. 8 Bualu ndi nnuambila ne: Kristo wakalua muena mudimu wa batengula+ bua kuleja mudi Nzambi wamba bulelela, bua kujadika milayi ivua Nzambi mulaye bankambua babu,+ 9 ne bua bisamba bikuabu bitumbishe Nzambi bua luse luende.+ Anu bu mudibu bafunde ne: “Ke bualu kayi nenkumanyishe patoke munkatshi mua bisamba bikuabu ne nengimbe misambu ya kutumbisha nayi dîna diebe.”+ 10 Udi wamba kabidi ne: “Nuenu bisamba, sankayi pamue ne tshisamba tshiende.”+ 11 Udi wamba kabidi ne: “Tumbishayi Yehowa,* nuenu bisamba bionso, ne bantu bonso bamutumbishe.”+ 12 Yeshaya udi wamba kabidi ne: “Nekuikale muji wa Yishai,+ muntu wajuka bua kukokesha bisamba;+ bisamba nebitekemene kudiye.”+ 13 Nzambi udi ufila ditekemena anuwuje tente ne disanka dionso ne ditalala dionso bualu nudi numueyemena, bua ditekemena dienu divule* ku bukole bua nyuma muimpe.*+
14 Mpindieu bana betu, meme muine ndi mutuishibue bua bualu buenu ne: nuenu nudi penu buwule tente ne buimpe, buwujibue ne dimanya dionso, ne nudi mua kudimuijangana.* 15 Kadi ndi munufundile amue malu patoke menemene bua kunuvuluija kabidi. Ndi muenze nunku bua bualu bua ngasa uvua Nzambi mumpeshe 16 bua meme kuikala muena mudimu wa Kristo Yezu kudi bantu mu bisamba bikuabu.+ Ndi ngenza mudimu wa tshijila wa lumu luimpe lua Nzambi+ bua bisamba ebi bikale mulambu udi usankisha, mujidila ne nyuma muimpe.*
17 Nunku ndi ne bualu bua kusankila mu Kristo Yezu bua malu adi atangila Nzambi. 18 Bualu tshiena mua kuakula bua bualu bukuabu, anu bua malu adi Kristo muenze ku butuangaji buanyi bua bisamba bikuabu bikale ne ditumikila ku diambuluisha dia dîyi dianyi ne bienzedi bianyi, 19 ne bukole bua bimanyinu ne malu a kukema,*+ ne bukole bua nyuma wa Nzambi, bidi bimfikishe ku diyisha lumu luimpe lua Kristo bikole menemene+ kumbukila ku Yelushalema, kunyunguluka kufika too ne ku Iluliko. 20 Bulelela, mu mushindu eu mvua mudifundile tshipatshila tshia kubenga kuamba lumu luimpe muaba ukavuabu bamane kumanyisha dîna dia Kristo, bua kubenga kuibakila pa tshishimikidi tshia muntu mukuabu; 21 kadi anu bu mudibu bafunde ne: “Bantu bavua kabayi bapete lumu luende nebamone, ne bantu badi kabayi bumvue nebajingulule.”+
22 Ke bualu kayi mvua kabidi mupangile misangu ya bungi bua kulua kunudi. 23 Kadi mpindieu tshiena kabidi ne muaba undi tshiyi muyishe mu bitupa ebi to, ne kukadi bidimu bia bungi* bindi ne dijinga dikole dia kulua kunudi. 24 Ke bualu kayi, pandi ngenza luendu mutangile ku Espanye, ndi mutekemene ne: nennumone ne nenunshindikije kuntu aku tshitupa tshia njila pangikala muanji kusanka mutantshi munkatshi muenu. 25 Kadi mpindieu nkadi pa kuya ku Yelushalema bua kukuatshilaku bansantu mudimu.+ 26 Bualu bena ku Makedonia ne ku Akaya bavua ne disanka dia kufila bintu biabu bu dipa kudi bapele badi munkatshi mua bansantu ba ku Yelushalema.+ 27 Bulelela, bavua ne disanka dia kuenza nanku, ne bavua bushuwa bena dibanza kudibu; bualu bikala bisamba bikuabu biangate pabi bintu biabu bia mu nyuma, biobi pabi bidi ne dibanza dia kubambuluisha ne bintu biabu bia ku mubidi.+ 28 Nunku pangikala mujikije bualu ebu ne mubafikishile dipa* edi bimpe, nempitshile kuenu bua kuya ku Espanye. 29 Bualu bukuabu, ndi mumanye ne: pangalua kunudi, nendue ne mabenesha a bungi a kudi Kristo.
30 Mpindieu bana betu, ndi nnusengelela ku butuangaji bua Mukalenge wetu Yezu Kristo ne ku butuangaji bua dinanga dia nyuma bua nudifile nanyi bikole mu masambila kudi Nzambi bua bualu buanyi,+ 31 bua mpanduke+ mu bianza bia bena mu Yudaya badi kabayi bena kuitabuja ne bua diambuluisha dindi ntuadila badi ku Yelushalema dianyishibue kudi bansantu,+ 32 bua ne: ku disua dia Nzambi ndue kunudi ne disanka ne nkoleshibue pamue nenu. 33 Nzambi udi ufila ditalala ikale nenu bonso.+ Amen.
16 Ndi nnumanyisha bua* Foibe, muanetu wa bakaji, udi muena mudimu wa mu tshisumbu tshia ku Kanekelea+ 2 bua numuakidile mu Mukalenge mu mushindu udi muakanyine bansantu, ne bua numuambuluishe mu bionso bidiye mua kuikala nabi dijinga,+ bualu yeye pende ukadi muambuluishe bantu ba bungi, too ne meme muine.
3 Nungelele Pisika ne Akila+ benzejanganyi nanyi ba mudimu mu Kristo Yezu muoyo, 4 bobu bavua bambe kufila mioyo* yabu buanyi meme*+ ne ndi mbela tuasakidila, ki nganu meme nkayanyi to, kadi kabidi bisumbu bionso bia mu bisamba bikuabu. 5 Nuele kabidi tshisumbu tshidi mu nzubu muabu muoyo.+ Nuele munangibue Epaineto muoyo, yeye udi mamuma a kumpala a Kristo mu Asia. 6 Nuele Mariya udi munuenzele mudimu mukole muoyo. 7 Nuele balela banyi+ ne bena buloko nanyi, Andaloniko ne Yunia muoyo; bobu mbantu badi bamanyike bimpe kudi bapostolo ne bakadi mu buobumue ne Kristo matuku a bungi kumpita meme.
8 Nungelele Ampuliato, munangibue wanyi mu Mukalenge muoyo. 9 Nuele Ubano, muenzejanganyi netu wa mudimu mu Kristo, ne munangibue wanyi Staku muoyo. 10 Nuele Apele udi muanyishibue mu Kristo muoyo. Nuele ba mu nzubu mua Alistobulo muoyo. 11 Nuele mulela wanyi Helodio muoyo. Nuele ba mu nzubu mua Nâkiso badi mu Mukalenge muoyo. 12 Nuele Tufaina ne Tufoso, bantu bakaji badi benza mudimu mukole mu Mukalenge muoyo. Nuele munangibue wetu Pêsi muoyo, bualu muanetu wa bakaji eu mmuenze mudimu mukole mu Mukalenge. 13 Nuele Lufo, musungula mu Mukalenge, ne mamuende udi mamuanyi kabidi muoyo. 14 Nuele Asunkulito, Filegone, Hême, Pateloba, Hêma ne bana betu badibu nabu muoyo. 15 Nuele Filologo ne Yulia, Neleo ne muanabu wa bakaji, ne Olimpa ne bansantu bonso badibu nabu muoyo. 16 Nuelangane muoyo ne dituangana dia mishiku dia tshijila. Bisumbu bionso bia Kristo bidi binuela muoyo.
17 Mpindieu bana betu, ndi nnusengelela bua kudimukila bantu badi bakebesha matapuluka ne malu adi alenduishangana adi abengangana ne dilongesha dinudi balonge, ne nubepuke.+ 18 Bualu bantu ba mushindu eu ki mbapika ba Mukalenge wetu Kristo to, kadi mbapika ba majinga* abu, ne badi basesuisha mioyo ya bantu badi kabayi bamanye bualu ne mêyi mashême ne miyuki ya kulabidilangana nayi. 19 Ditumikila dienu ndilue kumanyika kudi bantu bonso, nanku, ndi nsanka bua bualu buenu. Tshidibi ndi musue bua nuikale bena meji mu malu adi mimpe, kadi kanuyi ne bualu mu malu adi mabi.+ 20 Ku luende luseke, Nzambi udi ufila ditalala neazaze Satana+ muinshi mua makasa enu mu katupa kîpi emu. Ngasa wa Mukalenge wetu Yezu ikale nenu.
21 Timote, muenzejanganyi nanyi wa mudimu udi unuela muoyo, ne Lukio, ne Yasona ne Sosipato, balela banyi,+ badi banuela pabu muoyo.
22 Meme Têtio udi mufunde mukanda eu ndi nnuela muoyo mu Mukalenge.
23 Gayo+ udi mungakidile kuende ne utu wakidila tshisumbu tshijima udi unuela muoyo. Elasto mulami wa tshibutshilu* wa mu tshimenga udi unuela muoyo, ne muanabu Kuâto udi pende unuela muoyo. 24* ——
25 Mpindieu kudi Yeye udi mua kunukolesha bilondeshile lumu luimpe lundi ngamba ne diyisha dia Yezu Kristo, bilondeshile dibuluibua dia bualu busokoka bua tshijila+ buvuabu balame mu tshimuma munkatshi mua bikondo bile menemene 26 kadi budi bumueneshibue* mpindieu ne bumanyishibue ku diambuluisha dia Mifundu ya baprofete munkatshi mua bisamba bikuabu bionso bilondeshile dîyi dituma dia Nzambi wa tshiendelele bua kusaka bisamba ku ditumikila mu ditabuja; 27 kudi Nzambi udi nkayende muena meji,+ butumbi buikale kudiye ku butuangaji bua Yezu Kristo bua kashidi. Amen.
Ku mua.: “dimiinu.”
Anyi “bantu badi kabayi bena Greke.” Ku mua.: “bantu ba tshianana.”
Anyi “bikono binayi.”
Anyi “bintu bidi bidikoka panshi.”
Anyi “batendelele.”
Anyi “mushindu wa ku tshifukilu wa kusangila.”
Anyi “difutu.”
Anyi “kabayi banyishe bua kuikala ne Nzambi mu dimanya dijalame.”
Anyi “disamina muoyo.”
Anyi “bena bijanu.”
Anyi “bapatudi ba malu mabi.”
Anyi “dilekelela malu.”
Anyi “anyima wa muntu yonso.”
Ku mua.: “munkatshi mua.”
Anyi “mbakulongeshe ne mêyi a mukana.”
Ku mua.: “musunyi.”
Anyi “wa dibuikila nawu mpekatu.”
Anyi “dilekelela malu.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “ bu dibanza.”
Anyi “balekeleele.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “tshieya; tshijadiki.”
Ku mua.: “dimiinu.”
Ku mua.: “dimiinu.”
Anyi pamuapa: “udi wenza bua tshintu tshidi katshiyiku tshikalaku.”
Ku mua.: “dimiinu.”
Anyi “bunkumba.”
Anyi pamuapa: “tudi ne ditalala.”
Anyi pamuapa: “tudi tusanka.”
Anyi pamuapa: “tudi tusanka.”
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Anyi “bidi biyila ne panshi.”
Anyi “mmulekeledibue; mmubuikidibue.”
Mmumue ne: bua kumbusha mpekatu.
Ku mua.: “bitupa bia mubidi.”
Ku mua.: “bitupa bia mubidi.”
Ku mua.: “bitupa bia mubidi.”
Ku mua.: “bitupa bia mubidi.”
Ku mua.: “bitupa bia mubidi.”
Muaku wa mu tshiena Ebelu anyi wa mu tshiena Alama udi umvuija ne: “Tatu wanyi!”
Anyi “dîyi kadiyi dipatuka.”
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Ku mua.: “ndimiinu.”
Ku mua.: “dimiinu diebe.”
Ku mua.: “dimiinu.”
Ku mua.: “bilondeshila muntu udi ujinga anyi muntu udi unyema to.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “neabuenze lukasa lukasa.”
Tang. Tshis. A5.
Ku mua.: “dimiinu.”
Anyi “tshipapayi.”
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Anyi “bualu butudi bambe.”
Ku mua.: “dimiinu.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “anyima.”
Anyi “ntemba.”
Ku mua.: “musunyi wanyi.”
Anyi “uditambisha.”
Anyi “uditambisha.”
Anyi “mupandishi.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “kudi tshikondo etshi.” Tang. Diumv.
Anyi “mumukosele; mumuabanyine.”
Anyi “ubelangana ne muoyo mujima.”
Anyi “abelangane ne muoyo mujima.”
Anyi “ufila.”
Anyi “udi ntunga mulongo.”
Anyi “ne meji onso.”
Anyi “bantunga mulongo.”
Anyi “Nuenze mudimu ne muoyo mujima; ne tshisumi.”
Anyi “Kanulenguluki ku mudimu wenu to.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “kanukebi bua kuikala ne lungenyi lua malu mabandile.”
Anyi “bilondeshile mmuenenu wa.”
Mmumue ne: tshiji tshia Nzambi.
Tang. Tshis. A5.
Mmumue ne: bua kutekesha muntu ne kuengulula malu ende makole.
Anyi “Anyima.”
Anyi “bua kunyoka.”
Anyi “budiavi ne bunuavi.”
Anyi “bienzedi bia tshikadilu tshia dipanga bundu.” Tshiambilu tshia mu tshiena Greke aselgeia ku bungi. Tang. Diumv.
Anyi pamuapa: “nkonko idi muntu udiela munda muende.”
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Anyi “kubutudi.”
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Ku mua.: “mukana mumue.”
Anyi “nuitabangane.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “diyile ne panshi.”
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Anyi “kulongeshangana.”
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Anyi “bintu bidi bileja bualu buenzeka matuku atshilualua.”
Anyi pamuapa: “ndambu.”
Ku mua.: “dimuma.”
Anyi “nnuanyishila.”
Ku mua.: “nshingu.”
Anyi “bua anyima wanyi.”
Anyi “mafu.”
Anyi “mulami wa bintu.”
Tang. Tshis. A3.
Anyi “bubuluibue.”