Bulongolodi ebu nebupanduke anyi?

Kakuena tshikuabo tshikondo tshikadi bantu bumvue bakula bia bungi nenku bua nshikidilu wa bulongolodi bua malu to. Bavule badi batshina bua dibutuka dia bukua-bantu mu mvita ya bingoma bia mukitshi bia nikleere. Bakuabo badi bela meji se: dinyanguka dia buloba, mâyi ne kapepa didi mua kubutula bulongolodi ebu. Kadi, bakuabo pabo badi badilakana bua dinyanguka dia mianda ya mabanji bela meji se: ntatu eyi neyijule mvita munkatshi mua bantu.

Bulongolodi ebu budi mua kushikila menemene anyi? Pikalabi nanku, ebi bidi mua kupatula bipeta kayi? Bikadiku bienzeke bua bulongolodi kampanda kushikilabo anyi?

Bulongolodi bumue budi bushikila​—⁠Bukuabo bubupingana

Bushuwa, bilondeshile Bible, bulongolodi kampanda buakashikila. Anjibi kuvuluka bulongolodi buakatamba kubipa mu tshikondo tshia Nowa. Bible udi umvuija ne: “Bulongolodi bua mu tshikondo atshi buakabutudibua pakinyibuabo mu mâyi.” Bible udi kabidi wamba ne: “[Nzambi] kakapanga kunyoka bulongolodi bua kale, kadi, wakalama ne muoyo Nowa, muambi wa buakane, ne bakuabo muanda-mutekete pakavuijaye mvula wa kabutu pa bulongolodi bua bapidi ba Nzambi.”​—⁠2 Petelo 2:5; 3:⁠6.

Tangila tshivua ndekelu wa bulongolodi abo umvuija ne tshivuaye kayi umvuija. Kavua umvuija ndekelu wa bukua-bantu to. Nowa ne bena dîku diende bakapanduka ku Mvula wa kabutu wa Buloba bujima. Bia muomumue, buloba ne diulu dia mitoto kabiakabutudibua to. “Bulongolodi bua bapidi ba Nzambi” ke buakabutudibua, peshi bulongolodi bua malu bubi.

Pashishe, bu muvua ndelanganyi ya Nowa yenda ivulangana, bukuabo bulongolodi buakadiunda. Buine bulongolodi buibidi abu butshidi’anuku too ne mu tshikondo tshietu etshi. Mianda idi mienzekemu mmiuwule tente ne mvita, bibawu ne tshikisu. Ntshinyi tshienzekela bulongolodi ebu? Nebupanduke anyi?

Tshienzekela bulongolodi ebu ntshinyi?

Kunyima kua wowo mumane kuamba se: bulongolodi bua mu matuku a Nowa buakabutudibua, muyuki wa mu Bible udi ­utungunuka ne kuamba ne: “Amu ku dine dîyi, diulu ne buloba bia lelu bidi mpindieu biunguija bua kapia.” (2 Petelo 3:⁠7) Bushuwa, anu muvua mukuabo mufundi wa Bible mumvuije: “Bulongolodi [budiku lelu] ebu budi bupita.”​—⁠1 Yone 2:⁠17.

Bible kêna usua kuamba ne: buloba ne diulu biena dîna nebijimine, anu bu muvuabi kabiyi bijimine mu tshikondo tshia Nowa. (Musambu wa 104:⁠5) Kadi, bulongolodi ebu, ne “diulu” diabu peshi bamfumu ba mbulamatadi badi ku bukokeshi bua Satana, ne “buloba” buabo peshi nsangilu wa bantu nebibutudibue anu bu mu kapia. (Yone 14:30; 2 Kolinto 4:⁠4) Bulongolodi ebu, nebubutudibue bushuwa anu bu muakabutudibua bulongolodi bua mu tshikondo tshia kumpala kua Mvula wa kabutu. Nansha Yezu Kristo wakakula bua nsombelu wa mu “matuku a Nowa” bu tshilejilu tshia mianda idi ne bua kuenzeka kumpala kua nshikidilu wa bulongolodi ebu bua malu.​—⁠Matayi 24:​37-39.

Mbia mushinga pa kumona se: pakakula Yezu bua matuku a Nowa, bivua bua kuandamuna ku lukonko lua bapostolo bende lua se: “Tshimanyinu tshia dilua diebe, ne tshia nshikidilu wa bulongolodi ebu ntshimanyinu kayi?” (Matayi 24:​3, Tra­duc­tion Œcu­mé­ni­que de la Bible) Balongi ba Yezu bavua bamanye ne: bulongolodi ebu nebushikile. Bualu ebu bùtshìvuà ne bua kulua buakabatshinyisha anyi?

Kadi, pakamba Yezu mianda itshivua ne bua kuenzeka kumpala kua nshikidilu wa bulongolodi ebu wakabakankamija bua kusanka ‘bualu dipikudibua diabo dikavua pabuipi.’ (Luka 21:28) Bushuwa, ndipikudibua ku buenzeji bua Satana ne bulongolodi buende bua malu bubi bua kubuela mu bulongolodi bupiabupia bua malu bua ditalala!​—⁠2 Petelo 3:13.

Kadi, ndîba kayi diashikila bulongolodi ebu bua malu? Ntshinyi tshiakafila Yezu bu “tshimanyinu” tshia “dilua” diende “ne tshia nshikidilu wa bulongolodi ebu”?

“Tshimanyinu”

Muaku wa tshiena-Greke udibo bakudimune apa ne: “dilua” udi pa·rou·siʹa, ne udi ne diumvuija dia “dikalaku,” mbuena kuamba ne: kuikalapu. Nenku, padi “tshimanyinu” tshimueneka, katshiena ne bua kumvuija se: Kristo ukadi pa kufika mpindieu kadi ukadi mumane kualukila ne muikalepu. Bidi ne bua kumvuija se: ukadi mumane kutuadija kukokesha bu mukalenge wa mu diulu ukena kumueneka, kabidi ne: ukadi pa kubutula baluishi bende.​—⁠Buakabuluibua 12:​7-12; Musambu wa 110:​1, 2.

Yezu kakafila anu muanda umu’epele bu “tshimanyinu” to. Wakumvuija mianda mivule ne nsombelu ya mu bulongolodi ebu. Yonso eyi ivua ne bua kuenzeka mu tshikondo tshidibo babikila kudi bafundi ba Bible ne: “matuku a ku nshikidilu.” (2 Timote 3:​1-5; 2 Petelo 3:​3, 4) Tukonkononayi amue a ku malu akadianjila Yezu kumanyisha bua se: avua ne bua kusunguluja “matuku a ku nshikidilu.”

“Ditunga dimue nediluishe dikuabo ditunga ne bukalenge bumue nebuluishe bukuabo bukalenge.” (Matayi 24:⁠7) Mu tshikondo tshietu etshi, mvita yakatamba kukola kupita mu bikondo bionso bia kale. Mushikuluji kampanda wa mianda ya kale wakafunda ne: “Mvita ya Kumpala ya pa buloba bujima [yakatuadija mu 1914] ivua mvita yambedi yakenzeka miaba ‘yonso.’ ” Kadi, mvita mibidi ya pa buloba bujima yakabutula bantu bungi bupite. Kabidi, mvita mmitungunuke ne kubutula bantu pa buloba. Bushuwa, miaku ya Yezu mmikumbane mu mushindu wa dikema!

“Nekuikale biyole bia nzala.” (Matayi 24:⁠7) Kunyima kua Mvita ya Kumpala ya pa buloba bujima, kuakenzeka tshiyole tshia nzala tshia katshia ne katshia. Kuakenzeka kabidi tshiyole tshikole tshia nzala kunyima kua Mvita Mibidi ya buloba bujima. Muntu umue pa batanu pa buloba bujima kêna ne diilu muimp; ke tshidi tshishipa miliyo 14 ya bana ku tshidimu tshionso. Bulelela, kudi “biyole bia nzala”!

“Nekuikale bikumina binene.” (Luka 21:11) Katshia ku 1914, mwayene wa bantu badi bafua ku bikumina udi wa bantu misangu dikumi kupita mu bikondo bia kumpala kua tshidimu tshia 1900. Tuanji ­kuangata bimue bia ku bikumina binene: mu 1920, ku Chine, bantu bakabutuka 200 000; mu 1923, ku Japon, bantu bakabutuka 99 300; mu 1939, ku Tur­quie, bantu bakabutuka 32 700; mu 1970, ku Pérou, bantu bakabutuka 66 800; ne mu 1976, ku Chine, bantu bakabutuka pabuipi ne 240 000 (peshi bilondeshile imue mikanda, bakabutuka 800 000). Bushuwa, ebi bivua “bikumina binene”!

“Mu muaba umue kunyima kua mukuabo, nekuikale bipupu bia masama.” (Luka 21:11) Kunyima kua Mvita ya Kumpala ya buloba bujima, bantu batue ku miliyo 21 bakafua ne disama dia grippe espa­gnole. Tshikandakanda tshia Science Digest tshiakafunda ne: “Katshia ne katshia, kakutu kuanji kuenzeka dibutuka dia bantu dikole nenku ne dia lubilu nenku.” Kubangila pine apo, disama dia mutshima, dia kansere, dia SIDA, ne bikuabo bipupu mbibutule miliyo ya bantu.

“Kuvulangana kua dipetula dia mikenji.” (Matayi 24:12) Bulongolodi ebu, katshia ku 1914 mbuende lumu bu muaba udi divulangana dia dibunda dia bibawu ne tshikisu. Miaba mivule, bantu kabena badiumvua bakubibue mu misesu, nansha munda munya. Butuku, bantu badi basomba mu mpangu mikanga ne bikuvu ne biibi bikanga, batshina mua kupatuka pambelu.

Mianda mikuabo mivule yakadianjila kumanyishibua bua se: neyikale ne bua kuenzeka mu matuku a ku nshikidilu, ne buonso buayi idi anu yenda ikumbana. Ebi bidi biumvuija ne: nshikidilu wa bulongolodi ebu ukadi pabuipi. Kadi, diakalenga, nekuikale bamue bantu bapanduka. Kunyima kua yeye mumane kuamba ne: ­“bulongolodi ebu budi bupita,” Bible udi ufila dilaya edi: “Eu udi wenza disua dia Nzambi neashaleku kashidi.”​—⁠1 Yone 2:⁠17.

Nenku, tudi tukengela kulonga disua dia Nzambi ne kudienza. Apu, ke tuetu kupanduka ku nshikidilu wa bulongolodi ebu ne kupeta kashidi mabenesha a mu bulongolodi bupiabupia bua Nzambi. Bible udi ufila dilaya edi bua tshikondo atshi: “Nzambi . . . neakupule tshinsonji tshionso ku mesu [kua bantu], ne lufu kaluena luikalaku kabidi, nansha madilu, nansha mbila, nansha bisama kabiakuikalaku kabidi to.”—Buakabuluibua 21:3, 4.