NSHAPITA WA KUMPALA
Nzambi nnganyi?
1, 2. Nnkonko kayi itu bantu batamba kudiela?
BANA batu bela nkonko bikole. Udi mua kubumvuija bualu kampanda, kadi batu bobu anu bebeja ne: ‘Bua tshinyi?’ Paudi udienzeja bua kubandamuna, badi mua kuebeja ne: ‘Bidi nanku bua tshinyi?’
2 Nansha tuetu bikale bana anyi bakole, tuetu bonso tudi ne nkonko itutu tudiela. Tudi mua kuikala ne nkonko idi itangila tshituadia anyi tshituavuala anyi tshituasumba. Peshi tudi mua kuikala ne nkonko ya mushinga idi itangila nsombelu wetu wa mpindieu ne wa matuku atshilualua. Kadi patudi katuyi tupeta mandamuna mimpe a nkonko eyi, tudi mua kulekela kuakeba.
3. Bua tshinyi bantu ba bungi badi bela meji ne: kabena mua kupeta mandamuna a nkonko ya mushinga idibu nayi?
3 Bible udiku ne mandamuna a nkonko yonso ya mushinga itudi tudiela anyi? Bamue bantu badi mua kuandamuna ne: eyowa, kadi badi bela meji ne: Bible mmukole bua kumumvua. Badi mua kuela meji ne: anu balongeshi ne bampasata ke badi ne mandamuna ayi. Bakuabu badi bumvua bundu bua kuitaba ne: ki mbamanye mandamuna ayi to. Kadi wewe udi wela meji kayi?
4, 5. Nnkonko kayi ya mushinga iutu udiela? Bua tshinyi udi ne bua kutungunuka ne kukeba mandamuna ayi?
4 Utu pamuapa ukeba mandamuna a nkonko bu mudi: Bua tshinyi ndi ne muoyo? Ntshinyi tshiangenzekela pangafua? Nzambi utu mushindu kayi? Yezu, mulongeshi munene, wakamba ne: “Tungunukayi ne kulomba, nebanupeshe; tungunukayi ne kukeba, nenupete; tungunukayi ne kukokola, nebanunzuluile.” (Matayi 7:7) Kulekedi to, tungunuka too ne paudi upeta mandamuna mimpe audi mua kueyemena.
5 Bushuwa, wewe ‘mutungunuke ne kukeba,’ neupete mandamuna mu Bible. (Nsumuinu 2:1-5) Mandamuna aa ki mmakole menemene bua kuumvua to. Malu audi ulonga neakupeteshe nsombelu wa disanka divule mpindieu ne ditekemena dimpe ditambe bua matuku atshilualua. Tuanji kuakula bua lukonko lumue lutu lutatshisha bantu ba bungi.
NZAMBI UTU UTUTABALELA ANYI, PESHI MMUENA TSHIKISU?
6. Bua tshinyi bamue bantu badi bela meji ne: Nzambi kena utabalela tshilumbu tshia makenga abu?
6 Bantu ba bungi badi bela meji ne: Nzambi kena ututabalela to. Badi bela meji ne: bu Nzambi ututabalela, malu a pa buloba kaavua mua kuikala mudiwu emu to. Tudi tumona mvita, lukinu, ne makenga miaba yonso. Bantu badi basama, batata ne bafua. Bamue badi badikonka ne: ‘Bikala Nzambi ututabalela, bua tshinyi kena wimanyika makenga onso aa?’
7. a) Mmunyi mudi balombodi ba bitendelelu balongeshe bantu ne: Nzambi mmuena tshikisu? b) Bua tshinyi tudi bashindike ne: katuena ne bua kuela Nzambi tshilumbu pambidi bua malu mabi adi enzeka?
7 Balombodi ba bitendelelu batu imue misangu bafikisha bantu ku ditaba ne: Nzambi mmuena tshikisu. Padi malu makole enzeka, batu bamba ne: ndisua dia Nzambi. Badi bamba ne: uvua musue bua bienzeke nanku. Padibu bamba nunku, badi bushuwa bela Nzambi tshilumbu pambidi. Kadi Bible udi ulongesha ne: Nzambi ki ngutu ukebesha malu mabi to. Yakobo 1:13 udi utuambila ne: Nzambi kena uteta muntu ne malu mabi. Udi uleja ne: “Padi muntu mu diteta kambi ne: ‘Badi banteta kudi Nzambi.’ Bualu Nzambi kena mua kutetshibua ne malu mabi ne yeye muine kena uteta muntu nansha umue nanku to.” Bualu ebu budi bumvuija ne: nansha mudi Nzambi kayi mukande malu mabi bua kaenzeki, yeye katu uakebesha nansha. (Bala Yobo 34:10-12.) Tuangatabi tshilejilu.
8, 9. Bua tshinyi mbibi bua kuela Nzambi tshilumbu pambidi bua ntatu yetu? Fila tshilejilu.
8 Fuanyikijabi ne: nsongalume kampanda udi kua baledi bende. Tatuende mmumunange bikole, ne mmumulongeshe mua kuangata mapangadika mimpe. Kadi nsongalume eu udi utombokela tatuende ne umbuka kuabu. Udi wenza malu mabi ne upeta ntatu. Udi mua kuela tatuende tshilumbu pambidi bua malu adi menzeke bualu kavua mukande muanende bua kumbuki ku nzubu anyi? Tòo! (Luka 15:11-13) Anu bu tatu eu, Nzambi kavua mukande bantu pavuabu basungule bua kumutombokela ne kuenza malu mabi to. Nunku padi bualu bubi buenzeka, tudi ne bua kuvuluka ne: Nzambi ki ngudi mubukebeshe to. Nebikale bibi bua kuela Nzambi tshilumbu pambidi.
9 Kudi bualu buimpe menemene budi busaka Nzambi bua kubenga kukanda malu mabi bua kaenzeki. Neumanye tshidi Bible wamba bua bualu ebu mu Nshapita wa 11. Kadi ikala mutuishibue ne: Nzambi mmutunange, kabidi ne: yeye ki ngua kuela tshilumbu pambidi bua ntatu yetu to. Mu bulelela, anu Yeye nkayende ke udi mua kuyijikija.—Yeshaya 33:2.
10. Bua tshinyi tudi bajadike ne: Nzambi nealongolole malu mabi onso menza kudi bantu babi?
10 Nzambi ngua tshijila. (Yeshaya 6:3) Bionso bidiye wenza kabiena ne kalema, mbikezuke ne mbimpe. Nunku tudi mua kumueyemena. Bantu kabatu nanku to. Batu imue misangu benza malu mabi. Nansha mfumu wa muoyo muimpe menemene kena ne bukole bua kulongolola malu mabi onso adi bantu babi benza to. Muntu nansha umue kena ne bukole bua bungi bu bua Nzambi to. Yeye udi mua kulongolola malu mabi onso menza kudi bantu babi ne ke tshienzaye. Neumbushe malu mabi bua kashidi.—Bala Misambu 37:9-11.
MMUNYI MUTU NZAMBI UMVUA PADI BANTU BAKENGA?
11. Mmunyi mutu Nzambi umvua bua makenga audi nawu?
11 Mmunyi mutu Nzambi umvua padiye umona malu adi enzeka pa buloba ne audi utata nawu? Bible udi ulongesha ne: Nzambi “mmunange kulumbuluisha kuakane.” (Misambu 37:28) Nunku udi utabalela bikole tshilumbu tshia tshidi tshiakane ne tshidi tshibi. Udi unyingalala padi bantu bakenga. Bible udi wamba ne: “Muoyo wende wakabungama” pavuaye mumone pa buloba puwule tente ne malu mabi kale. (Genese 6:5, 6) Nzambi ki mmushintuluke to. (Malaki 3:6) Bible udi wamba ne: Nzambi udi bushuwa ukutabalela.—Bala 1 Petelo 5:7.
Bible udi ulongesha ne: Yehowa mMufuki wa diulu ne buloba udi ne dinanga
12, 13. a) Bua tshinyi tutu tunangangana ne tutabalela bakuabu? Mmunyi mutudi tumvua bua makenga adi pa buloba? b) Bua tshinyi tudi ne bua kuikala bajadike ne: Nzambi neumbushe makenga onso ne kansungansunga?
12 Bible udi wamba kabidi ne: Nzambi wakatufuka mu tshimfuanyi tshiende. (Genese 1:26) Mbuena kuamba ne: Nzambi wakatufuka ne ngikadilu mimpe ya muomumue ne idiye nayi. Nunku biwikala umvua bibi paudi umona bantu badi kabayi ne bualu bakenga, Nzambi udi ne bua kuikala yeye umvua bibi menemene padiye umona bualu ebu! Bua tshinyi tudi tuamba nanku?
13 Bible udi utulongesha ne: “Nzambi udi dinanga.” (1 Yone 4:8) Bualu buonso budi Nzambi wenza, dinanga ke didi dimusaka bua kubuenza. Nanku tutu tunangangana bualu Nzambi utu unangangana. Elabi meji bua bualu ebu: bu wewe muikale ne bukole, kuvuaku mua kumbusha makenga onso ne kansungansunga bidi pa buloba anyi? Uvua mua kuenza nanku bualu udi munange bantu. Netuambe tshinyi bua Nzambi? Udi ne bukole, ne bu mudiye mutunange, neumbushe makenga onso ne kansungansunga konso. Ikala mujadike ne: bualu buonso budi Nzambi mulaye budibu batele ku ntuadijilu kua mukanda eu nebukumbane! Kadi bua wewe kueyemena malu adibu balaye aa, udi ne bua kumanya malu a bungi adi atangila Nzambi.
NZAMBI MMUSUE BUA UMUMANYE
Wewe musue kulua mulunda wa muntu, udi umuambila dîna diebe. Nzambi udi utuambila dîna diende mu Bible
14. Dîna dia Nzambi nnganyi? Mmunyi mutudi bamanye ne: tudi ne bua kuditela?
14 Wewe musue kuikala mulunda wa muntu kampanda, ntshinyi tshiutu wanji kumuambila? Ndîna diebe. Nzambi utu ne dîna anyi? Bitendelelu bia bungi bidi biamba ne: dîna diende nNzambi anyi Mukalenge, kadi aa ki mmêna malelela to. Mmêna a mianzu patupu bu mudi “mukalenge” anyi “mfumu.” Nzambi mmutuambile ne: dîna diende n’Yehowa. Misambu 83:18 udi wamba ne: “Bamanye ne: wewe, udi ne dîna dia Yehowa, wewe nkayebe ke Mutambe Bunene pa mutu pa buloba bujima.” Bafundi ba Bible bavua bafunde dîna dia Nzambi misangu binunu ne binunu. Yehowa mmusue bua umanye dîna diende ne wikale uditela. Udi ukuambila dîna diende bua ulue mulunda wende.
15. Dîna Yehowa didi diumvuija tshinyi?
15 Dîna dia Nzambi dia Yehowa didi ne diumvuija dialabale. Didi diumvuija ne: Nzambi udi mua kukumbaja bualu buonso budiye ulaya, ne udi mua kukumbaja malu adiye mulongolole. Kakuena tshidi mua kumupangisha to. Anu Yehowa ke udi mua kuikala ne dîna edi.a
16, 17. Mianzu eyi idi yumvuija tshinyi: a) “Wa Bukole buonso”? b) “Mukalenge wa tshiendelele”? c) “Mufuki”?
16 Anu mutukavua babale, Misambu 83:18 udi wamba bua Yehowa ne: “Wewe nkayebe ke Mutambe Bunene.” Buakabuluibua 15:3 udi wamba kabidi ne: “Midimu yebe mminene ne ya dikema, Yehowa Nzambi, Wa Bukole Buonso. Njila yebe mmiakane ne milelela, Mukalenge wa tshiendelele.” Muanzu “Wa Bukole buonso” udi umvuija tshinyi? Udi umvuija ne: Yehowa udi ne bukole bua bungi kupita muntu kayi yonso mu diulu ne pa buloba. Muanzu “Mukalenge wa tshiendelele” udi uleja ne: yeye utu anuku. Misambu 90:2 udi umvuija ne: utuku katshia ku bikondo bia tshiendelele too ne ku bikondo bia tshiendelele. Bidi bikemesha be!
17 Yehowa nkayende ke Mufuki. Buakabuluibua 4:11 udi wamba ne: “Wewe, Yehowa Nzambi wetu, udi mukumbane bua kuangata butumbi ne bunême ne bukole, bualu wakafuka bintu bionso, ne bua disua diebe biakikalaku ne biakafukibua.” Eyowa, kubangila ku banjelu mu diulu too ne ku mitoto ya muulu, ku bimuma bidi ku mitshi ne ku mishipa ya mu mâyi manene, Yehowa ke udi mufuke tshintu tshionso tshidi mua kukuluila mu lungenyi!
UDI MUA KULUA MULUNDA WA YEHOWA ANYI?
18. Bua tshinyi bamue bantu badi mua kuela meji ne: kabena mua kuikala balunda ba Nzambi? Bible udi wamba tshinyi bua bualu ebu?
18 Padi bamue bantu babala malu adi atangila ngikadilu ya dikema ya Yehowa, badi bumvua buôwa ne bela meji ne: ‘Nzambi udi ne bukole bua bungi, mmunene bikole, ne udi kule menemene, ndi nganyi bua yeye kuntabalela?’ Kadi ke mudi Nzambi musue bua tuikale tudiumvua anyi? Nansha kakese. Yehowa mmusue kuikala pabuipi netu. Bible udi wamba ne: Nzambi kena “kule ne yonso wa kutudi” to. (Bienzedi 17:27) Nzambi mmusue bua usemene pabuipi nende, ne udi ulaya ne: ‘neasemene pabuipi nebe.’—Yakobo 4:8.
19. a) Mmunyi muudi mua kulua mulunda wa Nzambi? b) Nngikadilu kayi wa Yehowa uutu mutambe kunanga?
19 Mmunyi muudi mua kulua mulunda wa Nzambi? Yezu wakamba ne: “Bualu ebu budi bumvuija muoyo wa tshiendelele: bende bakumanya wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uuvua mutume, Yezu Kristo.” (Yone 17:3) Tungunuka ne kulonga, neufike ku dimanya Yehowa ne Yezu. Pashishe neupete muoyo wa tshiendelele. Tshilejilu, tukadi balonge ne: “Nzambi udi dinanga.” (1 Yone 4:16) Kadi udi kabidi ne ngikadilu mikuabu mimpe ya bungi. Bible udi utuambila ne: Yehowa udi Nzambi wa “luse udi uditeka pa muaba wa bakuabu, kena ukuata tshiji lukasa, mmuwule tente ne dinanga dia lulamatu ne bulelela.” (Ekesode 34:6) Yehowa ‘mmuimpe ne mmudiakaje bua kubuikidilangana.’ (Misambu 86:5) Nzambi udi ne lutulu ne lulamatu. (2 Petelo 3:9; Buakabuluibua 15:4) Neumanye malu a bungi adi atangila ngikadilu yende mimpe paudi wenda ubala malu adi amutangila mu Bible.
20-22. a) Mmunyi mutudi mua kudiumvua pabuipi ne Nzambi nansha mutudi katuyi mua kumumona? b) Ntshinyi tshiudi ne bua kuenza bikala bantu bakuabu basue bua ulekele kulonga Bible?
20 Mmunyi muudi mua kudiumvua pabuipi ne Nzambi pebe kuyi mua kumumona? (Yone 1:18; 4:24; 1 Timote 1:17) Paudi ubala malu a Yehowa mu Bible, udi ubanga kuenda kumumanya bu Muntu mulelela. (Misambu 27:4; Lomo 1:20) Paudi wenda ulonga malu a Yehowa, newende umunanga bikole ne neudiumvue pabuipi nende menemene.
Tatu utu munange bana bende, kadi tatu wetu wa mu diulu mmutunange bikole menemene
21 Neujingulule ne: Yehowa udi Tatu wetu. (Matayi 6:9) Uvua mutupeshe muoyo, ne mmusue kabidi bua tuikale ne nsombelu mutambe buimpe. Ke tshidi tatu wa dinanga mua kujingila bana bende. (Misambu 36:9) Eyowa, Bible udi ulongesha ne: udi mua kulua mulunda wa Yehowa. (Yakobo 2:23) Anji elabi meji: Yehowa Mufuki wa diulu ne buloba mmusue bua wewe wikale mulunda wende!
22 Bamue bantu badi mua kujinga bua ulekele kulonga Bible. Badi mua kuikala ne buôwa bua ne: neushintulule tshitendelelu tshiebe. Kadi kulekedi muntu nansha umue ukupangisha bua kulua mulunda wa Yehowa to. Yeye ke Mulunda mutambe buimpe uudi mua kuikala nende.
23, 24. a) Bua tshinyi udi ne bua kutungunuka ne kuela nkonko? b) Netulonge tshinyi mu nshapita udi ulonda?
23 Paudi wenda ulonga Bible, kudi malu awikala kuyi umvua. Kumvu bundu bua kuela nkonko anyi bua kulomba diambuluisha to. Yezu wakamba ne: tudi ne bua kuikala ne budipuekeshi anu bu bana batekete. (Matayi 18:2-4) Bana batu bela nkonko bikole. Nzambi mmusue bua upete mandamuna a nkonko yebe. Nunku longa Bible bimpe bua wikale mutuishibue ne: malu audi ulonga mbulelela.—Bala Bienzedi 17:11.
24 Mushindu mutambe buimpe wa kulonga malu a Yehowa nkulonga Bible. Mu nshapita udi ulonda netumanye bua tshinyi Bible mmushilangane ne mikanda mikuabu yonso.
a Bikala Bible webe kayi ne dîna Yehowa anyi wewe musue kumanya malu a bungi adi atangila diumvuija dia dîna dia Nzambi ne mua kudishindumuna, bala Dimanyisha dia ku ndekelu 1.