TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w93 1/4 dib. 3-4
  • Kutambuisha! Kutambuisha! Kutambuisha!—Kadi mbua tshinyi?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Kutambuisha! Kutambuisha! Kutambuisha!—Kadi mbua tshinyi?
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
  • Bintu bia muomumue
  • Bua tshinyi kutambula batismo?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2002
  • Batismo ntshipatshila tshimpe be!
    Shala ne muoyo kashidi!—Dilonga dia Bible dia nuenda nuyukila
  • Bua muntu kulua muena Kristo udi ne bua kubatijibua
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2018
  • Tshidi batismo webe umvuija
    Tutendelelayi Nzambi umuepele mulelela
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
w93 1/4 dib. 3-4

Kutambuisha! Kutambuisha! Kutambuisha!​—Kadi mbua tshinyi?

“MU LUPOLO lua ngondo mikese, mvua mutambuishe balume, bakaji ne bana bapite pa binunu dikumi.” Ke mufundile Francis Xavier misionere muena jésuite, pa bidi bitangila mudimu wende ku ditunga dia Travancore, ku Inde. “Mvua muye mu musoko ne mu musoko, ne mvua mubavuije bena nkristo. Ne muaba wonso umvua mpitshila, mvua nshiya umue wa ku mukanda wetu wa masambila ne mêyi [a Ekleziya] mu muakulu wa bena ditunga.”

Bu muakamulengabo bikole ku muoyo kudi mêyi avua mu mikanda mifunda kudi Francis Xavier, mukalenge Jean wa ditunga dia Portugal wakatuma dîyi bua mikanda eyi kubadibuayi ne dîyi dikole kumpala ku tshiakuilu mu matunga wonso avua ku bukokeshi buende. Mukanda wa mu Janvier 1545 utuatedi kulu eku wakapatuka mu bikandakanda. Ebi biakapatula bipeta kayi? Mu mukanda wende wa Les jésuites (all.), Manfred Barthel mmufunde ne: “Diakamue, tshitupa tshinene tshia balongi ba ku Mputu, ‘bakatua binu panshi e kupuekesha binsonji ku mesu,’ bakalomba ne dinanukila dionso bua kuya kukudimuna mitshima ya bampangano ku Inde. Udi usakidila ne: “Mu tshikondo atshi, lungenyi lua se: imue misangu bivua bikengela bantu bavule benji ba mudimu ne mâyi mabenesha ne kabuta kuwuja tente ne trakte bua kukudimuna mitshima ya bena mu ditunga buonso kaluvua lumueneka lufikile bavule mu meji to.”

Dikudimuna edi dia mitshima kudi musumba wa bantu diakatuala bipeta kayi? Muena jésuite Nicolas Lancilloto wakafila luapolo lulelela ludi lulonda elu ku Rome: “Bavule ba ku aba bakatambushibua badi ne kipatshila kashilangane. Bapika ba ba-Arabe ne ba-Hindou badi batekemena kupetelaku budikadidi buabu, kukubibua ku tshianza tshia mfumu muena tshinyangu peshi kupeta tshilamba tshipiatshipia anyi tshitambala tshipiatshipia tshia kusuika ku mutu bu tshifulu. Bavule badi bakudimuna mitshima bua kuepuka amue manyoka. . . . Aba badi basakibua ku dijadika dijima diabo buobo bine bua kukebela lupandu mu malongesha etu badi bangatshibua bu bapale. Bavule badi batontolola ne baalukila ku bilele biabo bia kale bia bampangano matuku makese kunyima kua batismo wabo.”

Bakumbudi ba diambedi bena ku Mputu ba mu tshikondo atshi bavua pabo basue kukudimuna mitshima ya bampangano ne kubatambuisha. Bakamba ne: Christophe Colomb wakatambuisha “ba-Indiens” ba kumpala bakapetanganaye nabo ku Antilles. Mu mukanda wa The Oxford Illustrated History of Christianity tudi tubala ne: “Mmuenenu mushindamene pa mikenji ya mbulamatadi wa ku ditunga dia Espagne uvua bantu buonso ne bua kulonda uvua wa kuangata dikudimuna dia mitshima ya bena ditunga bu muanda wa kumpala. Pabuipi ne ndekelu wa siekele wa dikumi ne muisambombo, ba-Indien 7 000 000 ba mu matunga avua ku bukokeshi bua mbulamatadi wa bena Espagne bavua bena nkristo, nansha muvuabo ba ku dîna. Mu miaba mutudi bamanye bungi bua aba bakakudimuna mitshima (Pedro de Gante, mulela kampanda wa mukalenge Charles Quint, wakalamata ba-misionere, wakamba muvuaye mutambuishe bantu 14 000 mu dituku dimue ne diambuluisha dia muena mudimu nende umu’epele), mbimueneke bulelela se: malongesha nansha makese a ntuadijilu adi akengedibua kaavua malongeshibue.” Dikudimuna dia mutshima edi dia tshidingishilu divua misangu mivule dienda pamue ne tshinyangu tshikole tshia luonji, tshia dinyawula ne dimuenesha kasuba.

Bu muvua batismo wangatshibua ne mushinga mukole, ebi biakakankamija bakumbudi aba ne ba-misionere. Mu tshifufu tshiakenzeka ku Florence mu 1439, pape Eugène IV wakamanyisha dipangadika ditudi mua kubala mushindu’eu: “Batismo munsantu udi pa muaba wa kumpala ku nsakramento yonso, bualu udi tshiibi tshia muoyo wa mu nyuma; ne bualu ku diambuluisha diende tudi tuvua bidimba bia Kristo ne tudi tusangishibua ku Ekleziya. Ne, bu mudi lufu lutampakane kudi buonso ku butuangaji bua muntu wa kumpala, tuetu katuyi baledibue tshiakabidi ku mâyi ne ku Spiritu-Munsantu, katuena mua kubuela mu bukalenge bua mu diulu.”

Kadi, mpata yakapatuka bua kumanya menemene batismo uvua mukumbanyine. Tshibungu tshia L’encyclopédie des religions (angl.) tshidi tshimanyisha ne: “Bu muvua kabidi batismo wangatshibua bu tshilele tshidi tshikengedibua bua kubuela mu Ekleziya, wakalombibua ne lukasa luonso mu Ekleziya mivule ivua itembangana. Yonso wa ku Ekleziya eyi uvua udiamba mudiye mulondi wa malongesha malelela ne udiwula mikuabo, wamba mudiyi mipambuki ne ya bapanduluki. Mashintuluka a bilele bia batismo kudi tusumbusumbu tua bapanduluki tushilangane kaavua kuepuka.”

Kumpala mene kua ditabuja dia bena nkristo, tshilele tshia ditambuishanga tshikavuaku. Bavua batamba kutambuishangana ku Babilone ne ku Ejipitu wa kale, kuvua mâyi a mashika a musulu wa Nile angatshibua bu mavudiji a bukole ne mapeteshi a muoyo ukena-ufua. Nansha bena Greke bavua pabo bela meji se: batismo uvua tshiakabidi mua kupingajila muntu makanda ende a diambedi, pamue ne muoyo ukena-ufua. Kasumbu ka bena Yuda kasa ku Qumrān kavua katambuishangana bua kupetesha dianyisha dia kusomba munkatshi mua bena ditunga. Bantu ba bisamba bia bende bavua banyisha ntendelelu wa buena-Yuda bavua balombibue bua kutengudibua ne kutambushibua pa kuinyibua mu mâyi kunyima kua matuku muanda-mutekete, kumpala kua bamonyi.

Bushuwa, mu kupita kua bikondo, batismo wakangatshibua ne mushinga mukole mutambe. Kadi, netuambe tshinyi lelu’eu? Udi ukengedibua mu tshikondo tshietu etshi anyi? Bikalabi nanku, mbua tshinyi? Bushuwa, udiku ne bua kutambushibua anyi?

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu