TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w93 1/7 dib. 24-25
  • Beer-sheba—Muaba uvua muoyo musuikakaja ku tshiina

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Beer-sheba—Muaba uvua muoyo musuikakaja ku tshiina
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
  • Bintu bia muomumue
  • Ntendelelu mulelela udi ulomba kudifila bikole
    Mabeji a tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu wa buena Kristo—2016
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
w93 1/7 dib. 24-25

Bimfuanyi bia mu Buloba Bulaya

Beer-sheba​—Muaba uvua muoyo musuikakaja ku tshiina

“KUMBUKILA ku Dan too ne ku Beer-sheba.” Etshi ntshiambilu tshidi babadi ba Bible bibidilangane natshi. Tshidi tshileja Izalele mujima, kumbukila ku Dan, pabuipi ne mikalu ya ku Nord, too ne ku Beer-sheba ku Sud. Tshilejilu, ke mushindu uvuabo baleja ditalala divua mu ditunga mu bukokeshi bua Solomo: “Yuda ne Izalele bakatungunuka ne kusomba mu dikubibua, muntu yonso muinshi mua muonji wende wa mvinyo ne muinshi mua mutshi wende wa mfigi, kumbukila ku Dan too ne ku Beer-sheba, mu matuku wonso a Solomo.”​—1 Bakalenge 4:25; Balumbuluishi 20:1.

Dishilangana didi pankatshi pa Dan ne Beer-sheba kadivu’amu bua mutantshi uvua pankatshi pabi nansha. Tshilejilu, mvula uvua uloka bikole ku Dan; mâyi avua alopokela mu buloba bua kuenza umue wa ku mpokolo ya musulu wa Yordane, bu mudibi bileja pa foto udi ku dia balume eku. Ndishilangana kayipu ne Beer-sheba, uvua mu buloba bûme peshi mu tshipela, pankatshi pa mielelu ya Mbuu wa Méditerranée ne ku Sud wa muelelu wa Mbuu Mukamakane!

Mu rejon wa Beer-sheba, mâyi a mvula bua tshidimu tshijima avua abuela mu buloba ne buondoke bua santimetre 15 too ne 20. Ne muanda eu mu lungenyi, utangile foto udi kuulu eku udi uleja muaba eu muzangame wa pa kakuna ka dikolo ku Beer-sheba.a Bisosa bibishi bia mâyi a matamba biwudi mumone ebi bidi bileja se: foto uvua mukuatshibue matuku makese kunyima kua tuvula tukese tua mu muvu wa Hiver, pavua, madimi adi manyunguluke Beer-sheba afikuluka bu mâyi a matamba bua tshikondo tshîpi. Mpata idi ku mpenga ne muaba eu, ivua ne itshidi amu mikumbanyine bua kukuna bukua-nteta.

Bu muvua rejon eu mûme, miyuki ya mu Bible idi yakula pa bidi bitangila Beer-sheba, idi itamba kuakula bua biina ne bukenji bua kusunamu mâyi. Njila ivua bantu milongolongo bapitshila ivua pabuipi ne tshimenga, iya mitangile ku Sud pa kukosoluela mu tshipela. Amu muudi mua kubitshinka, benji ba ngendu, bavua bapitshila anyi batudila muaba eu, bavua ne dikengedibua dia mâyi, buabu buobo bine ne bua nyama yabu. Mâyi a mushindu’eu kaavua alopokela mu buloba bu ku Dan nansha; kadi bivua bikengela kuangatshila mu biina. Bushuwa, mu tshiena-Ebelu, muaku be’erʹ uvua umvuija dijimba anyi tshiina, biumbula bua kuangata mâyi adi mu buloba. Beer-sheba udi umvuija “Tshiina tshia Mutshipu” anyi “Tshiina tshia Muanda-mutekete.”

Abrahame ne dîku diende bakasombela matuku mavule ku Beer-sheba ne mu bimenga bivua bimunyunguluke; ne bavua bamanye bulenga bua tshiina. Pakanyemena Agare muena mudimu wa Sara mu tshipela, uvua imue misangu wela meji muvuaye mua kupetela mâyi mu biina anyi kualomba kudi ba-Beduina bavua batumika nabi​—amu bu mudi foto udi mu dibeji didi dilonda uleja mukaji kampanda mu-Beduina usuna mâyi mu tshiina tshidi mu tshitupa tshia buloba tshia mukuna wa Sinayi tshidi tshibuela bikole mu mbuu. Ku shòò, pakipataye Agare ne muanende uvua ne ngakuilu wa bipendu, Abrahame wakapeta muoyo mulenga bua kumupesha mâyi avuabu ne bua kunua mu njila. Ntshinyi tshikabafikila pakajika mâyi awu? “Nzambi wakunzulula mesu ende, diakamue, wakamona tshiina tshia mâyi; ne wakaya kuwuja nzaba wende wa tshiseba ne mâyi ne kupesha muanende wa balume mâyi a kunua.”​—Genese 21:19.

Nkuepi kuvua Abrahame mupetele mâyi avuaye muwuje nzaba wa tshiseba wa Agare? Pamu’apa, mmu tshiina tshivuaye mumbule yeye muine ne kuvuaye mukune mutshi wa tamaris. (Genese 21:25-33) Tudi mua kumanyisha se: bashikuluji ba mianda ya bukua-mitshi mbamanye lelu’eu bua tshinyi Abrahame wakasungula mutshi wa tamaris, bualu mabeji awu mmatambe bukese ne kaena atamba kujimija mâyi mavule: nenku, udi mua kusampila nansha mu buloba ebu bûme.​—Utangile foto udi kuinshi eku.

Dikalaku dia tshiina etshi, tshivua Abrahame mumbule, mbatusokolueladi ku ndululu ivua pankatshi pende ne mfumu wa bena Filisti. Bu muvua mâyi kaayi atamba kumueneka misangu mivule, ne diumbula tshiina tshiondoke dilomba padi mudimu mukole, nunku, tshiina tshionso tshivua tshintu tshia mushinga mukole. Mu tshikondo atshi, kutumika ne tshiina kakuyi dianyisha dia muenatshi kuvua bu kudiangatshila tshintu tshidi katshiyi tshiebe.​—Fuanyikija ne Nomba 20:17, 19.

Biwakumbula Tell Beer-sheba, kumbukila ku mupulumuku udi ku Sud-Ouest, udi mua kupueka too ne ku mishiku ya tshiina tshile. Muntu nansha umue kêna mumanye dîba divuabo batshiumbule mu lubuebue lukole, ne tshitupa tshia ku mishiku yatshi (idi imueneka pa foto udi kuinshi eku), ntshiibaka tshikolesha ne mabue. Bashikuluji ba bintu biangula mu buloba ba bena lelu, bakumbusha bukoya buvuamu too ne pa buondoke bua metre 30 nanshabo kufika muinshi mua tshiina. Umue wa kudibu wakamba ne: “Bidi bitusaka ku difila nkomenu wa se: tshiina etshi tshivua . . . ‘Tshiina tshia Mutshipu’ muaba uvua Abrahame ne Abimeleke badile tshiovo tshiabu.”​—Biblical Archaeology Review.

Mbimueneke patoke se: tshimenga tshia Beer-sheba tshiakadiunda pashishe mu tshikondo tshivua Bible ufundibua, bua kuluatshi tshimenga tshivua ne ngumbu mikolesha ne tshivua ne tshiibi tshinene. Kadi, dikalaku dia tshimenga etshi ne dilubuluka diatshi bivua bilondeshile ku mâyi a tshiina tshiatshi tshiondoke.

[Mêyi adi kuinshi]

a Bua kumona tshimfuanyi tshidiundisha tshia Beer-sheba pa kakuna, utangile Calendrier des Témoins de Jéhovah 1993.

[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu