Tuendayi ne meji pa kutangidila bulongolodi ebu
“Pa bidi bitangila aba ba pambelu, tungunukayi ne kuenda ne meji.”—KOLOSAI 4:5.
1. Mmalu kayi avua bena nkristo ba kumpala bapetangane nawu, ne mmubelu kayi uvua Paulo mupeshe tshisumbu tshia ku Kolosai?
BENA nkristo ba kumpala bavua basombele mu misoko ya bena Roma bavua batamba kupetangana ne ditendelela mpingu, dikebakeba dia masanka mu tshiendenda, mikiya ne bilele bia bampangano. Kabiyi mpata, aba bavua base ku Kolosai, tshimenga tshivua ku Centre-Ouest wa Azi Minere, bakapetangana ne ntendelelu wa nzambi-mukaji-mamu, bumpaka-manga ne ditempa lubuku bia bena musoko wa Phrygie, filozofi wa bampangano bena Greke bavua babakuate ku bupika ne ntendelelu wa bena Yuda bena tshimuangi. Ke bua tshinyi mupostolo Paulo wakabela tshisumbu tshia bena nkristo bua ‘kutungunuka ne kuenda ne meji’ pa bidi bitangila bantu aba “ba pambelu.”—Kolosai 4:5.
2. Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa badi ne bua kuenda ne meji lelu’eu pa bidi bitangila aba ba pambelu?
2 Lelu’eu, Bantemu ba Yehowa badi badimona munkatshi mua bilele ebi bibi bidi bibanyunguluke, ne kupita pine apo. Nenku, buobo pabo, badi bakengela kuikala ne meji mu malanda abo ne aba ba pambelu, badi kabayi mu tshisumbu tshilelela tshia bena nkristo. Mu miaba minene ya bamfumu ba bitendelelu ne ya politike, nansha mu bamuangalaji ba ngumu, bavule mbaluishi ba Bantemu. Nansha bienzeka buludiludi, peshi mu musokoko, misangu mivule, bamue batu bakeba mua kunyangisha lumu lua Bantemu ba Yehowa ne kubajudila buluishi kudi bantu. Amu bu muvuabo bashiminyina bena nkristo ba kumpala ne: “nkasumbusumbu” ka bena bitabataba binekesha, ka njiwu, ke mudi Bantemu ba Yehowa bangatshibua misangu mivule lelu’eu mu mushindu mubi bua malu atubo babashiminyina.—Bienzedi 24:14; 1 Petelo 4:4.
Mua kutshimuna mabandu
3, 4. (a) Bua tshinyi bena mu bulongolodi ebu kabena mua kunanga bena nkristo balelela nansha kakese, kadi ntshinyi tshitudi mua kukeba bua kuenza? (b) Ntshinyi tshiakafunda mufundi kampanda pa bidi bitangila bakaji Bantemu ba Yehowa bavua bakuatshibue mu kamponya ka midimu mikole ka bena Nazi?
3 Bena nkristo balelela kabena batekemena bua kubanangabo kudi bena mu bulongolodi ebu, bualu, bilondeshile mupostolo Yone, “badi ku bukokeshi bua mubi.” (1 Yone 5:19) Nansha bikale nanku, Bible udi ukankamija bena nkristo bua kuenza madikolela bua kukoka bantu kudi Yehowa ne ku ntendelelu wende mukezuke. Ke tshitudi tuenza ku mudimu wa buambi, ku nsombelu wetu mulenga. Mupostolo Petelo ufundile pa muanda eu ne: “Nuikale misangu yonso ne nsombelu muimpe munkatshi mua bena matunga, bua se: nansha padibo banuamba munudi benji ba malu mabi, bafike ku ditumbisha Nzambi mu dituku dia dikontolola diende, bua midimu yenu milenga idibo badimuena ne mêsu.”—1 Petelo 2:12.
4 Pa bidi bitangila bakaji Bantemu ba Yehowa bavua bakuatshibue pamue nende mu kamponyi ka midimu mienzeja ku bukole mu bukokeshi bua bena Nazi, Sylvia Salvesen udi wamba mu mukanda wende wa Kufuila luse—kadi ki nkupua muoyo (tshiena-Norvège) ne: “Babidi abu, Käthe ne Margarethe, ne bakuabo [bakaji Bantemu ba Yehowa], bakangambuluisha bikole, ki ng’amu ku ditabuja diabo, kadi ne ku nsombelu wabo. Buobo ke bakatupesha mikusu ya bilamba ya kumpala ya mankenda bua kusuika peshi kusukula mputa yetu . . . Mu mêyi makese, tuvua bapetangane ne bantu bavua basue amu kutuenzela bimpe, ne bavua balejila muoyo wabo muimpe ku bienzedi biabo.” Mbumanyishi kayipu bulenga budi bufumina kudi “aba ba pambelu”!
5, 6. (a) Mmudimu kayi udi Kristo ukumbaja mu tshikondo tshietu etshi, ne ntshinyi tshitudi katuyi ne bua kupua muoyo? (b) Mmuenenu kayi utudi ne bua kuikala nende kudi bena mu bulongolodi ebu, ne mbua tshinyi?
5 Tudi mua kuenza bia bungi bua kujikija mabandu a bantu pa kuikala ne meji mu ngikadilu wetu ne aba ba pambelu. Bushuwa, tudi mu tshikondo tshidi Mfumu wetu Yezu Kristo utapulula bantu ba matunga “amu bu mudi mulami utapuluka mikoko ne mbuji.” (Matayi 25:32) Kadi, katupu muoyo nansha kakese bua se: Kristo ke udi Nzuji; amu yeye ke udi wangata dipangadika dia kuamba ne: aba ke “mikoko” ne bakuabo aba ke “mbuji.”—Yone 5:22.
6 Muanda eu udi ne bua kuikala ne buenzeji pa mmuenenu wetu kudi aba badi kabayi mu bulongolodi bua Yehowa. Tudi mua kubamona amu bu bantu ba mu bulongolodi ebu, kadi, badi munkatshi mua bulongolodi bua bantu badi “Nzambi munange . . . bikole e kubapesha Muanende umuepele bua muntu yonso udi wenza midimu ya ditabuja kudiye kabutudibu, kadi apete muoyo wa kashidi.” (Yone 3:16) Mbitambe buimpe menemene bua kuangata bantu amu bu mikoko pamutu pa kuangata dipangadika ne lutambishi luonso ne: bantu aba mmbuji. Bamue bavua baluisha bulelela ne tshikisu tshionso bakadi Bantemu baditshipe ba Yehowa lelu’eu. Ne, diambedi kabayi banji kutabalela bumanyishi buine, bavule ba kudibo bakanji kukokibua bua bienzedi bia buimpe. Ke tshilejilu tshidi tshilejibue mu tshimfuanyi tshidi mu dibeji dia 18.
Ne mitalu, kadi kabayi baluishi
7. Ntshijanu kayi tshivua pape mumanyishe, ne ndukonko kayi ludi mua kuedibua?
7 Pape Jean Paul II uvua upepeja tusumbusumbu tuonso, ne nangananga Bantemu ba Yehowa. Wakamba ne: “Mitalu ya njiwu idi bamue benda bakeba nayi bena kuitabuja bapiabapia, baya ku nzubu ne ku nzubu anyi biimanyika bapitshi ba mu njila mu masangu, nditentula dibi dia tshisumi tshia bapostolo ne ba-misionere.” Kadi, tudi mua kudiebeja ne: bikala mitalu yetu mikale “ditentula dibi dia tshisumi tshia bapostolo ne ba-misionere,” mmuaba kayi utudi mua kusangana mitalu milelela mu dimuangalaja dia evanjeliyo? Kabiyi mpata, ki nkudi bena katolike, nansha bena mishonyi bine peshi bena Ekleziya ortodokse.
8. Mmushindu kayi utudi mua kukumbaja mudimu wetu wa ku nzubu ne ku nzubu, ne nekupatuke bipeta kayi?
8 Nansha bikale nanku, bua kujikija ditubanda edi dia se: tudi [ne ngakuilu wa] buluishi mu mudimu wetu wa bumanyishi, musangu wonso, tudi ne bua kuikala ne mmuenenu wa bulunda, wa kanemu ne wa bukalanga patudi tuyukila ne bantu. Mulongi Yakobo wakafunda ne: “Nnganyi udi muena meji ne muena lungenyi munkatshi muenu? Alejile midimu yende ne bupole-malu bua meji ku nsombelu wende mulenga.” (Yakobo 3:13) Ku luende luseke, mupostolo Paulo udi utukankamija bua katuikadi “baluanganyi ba mvita.” (Tito 3:2) Tshilejilu: pamutu pa kubipisha diakamue malongesha a muntu utudi tumanyisha lumu luimpe, bua tshinyi kubenga kukeba mua kumanya mmuenenu yende ne muoyo mujima? Pashishe, tudi mua kumumanyisha lumu luimpe lua mu Bible. Bituikala ne mmuenenu mulenga patudi tuyukidilangana ne bantu ne bituabaleja kanemu, netuambuluishe aba badi kabayi ne mitabuja etu bua kudiakajabo bua kututeleja ne, pamu’apa, nebajingulule mushinga wa mukenji wa mu Bible. Bu tshipeta, pamu’apa, bamue badi mua kufika ku “ditumbisha Nzambi.”—1 Petelo 2:12.
9. Mmunyi mutudi mua kutumikila mubelu udi Paulo mufile (a) mu Kolosai 4:5? (b) mu Kolosai 4:6?
9 Mupostolo Paulo wakafila mubelu eu: “Pa bidi bitangila aba ba pambelu, tungunukayi ne kuenda ne meji, pa kudisumbila tshikondo tshiakanyine.” (Kolosai 4:5) Bua kumvuija tshiambilu etshi tshia ndekelu, J. B. Lightfoot wakafunda ne: “Pa kubenga kupitshisha mpunga nansha umue bua kuamba ne kuenza bidi mua kutungunuja bipatshila bia Nzambi.” (Tuetu ke badi bele kashonyi kuinshi.) Eyowa, tudi ne bua kuikala badiakaje ne miaku ne bienzedi mu tshikondo tshiabi. Meji adibo batele apa adi akengela kabidi kumanya mua kusungula tshikondo tshiakanyine bua kuya kutangila bantu. Biabenga muntu kampanda mukenji wetu, mbua padiye kayi mujingulule mushinga wawu peshi mbua patudi bamukumbule kabiyi mu tshikondo tshiakanyine? Paulo wakafunda kabidi ne: “Ngakuilu wenu ikale mulenga ne mutue bu luepu, bua kumanya mushindu unudi ne bua kuandamuna kudi muntu yonso.” (Kolosai 4:6) Bua kufika aku, bidi bikengela kuela meji kumpala kua kuakula ne kunanga bushuwa muntu netu. Misangu yonso, tuikalayi tuleja bilenga mukenji wa Bukalenge.
Bena kanemu ne “badiakaje bua mudimu wonso muimpe”
10. (a) Mmubelu kayi uvua mupostolo Paulo mupeshe bena nkristo bavua ku Crete? (b) Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: Bantemu ba Yehowa mbantu ba tshitembu mu mushindu wabo wa kulonda mubelu wa Paulo?
10 Katuena mua kushipa mêyi-maludiki a mu Bible. Ku luseke lukuabo, katuena ne bua kuikala tukokangana ku mêyi patupu bua malu adi kaayi ateka muoyo wetu mutoke mu njiwu. Mupostolo Paulo wakafunda ne: “Tungunuka ne kubavuluija [bena nkristo ba ku Crete] bua kukokelabo mbulamatadi ne bakokeshi, ne bua kubatumikila, amu bu balombodi, bua kuikala badiakaje bua mudimu wonso muimpe, kabajanyi muntu, kabikadi baluanganyi ba mvita, kuikalabo bela meji biakane, baleje bupole-malu kudi bantu buonso.” (Tito 3:1, 2) Pa bidi bitangila mvese eu, E. F. Scott, mushikuluji wa malu a mu Bible, mmufunde ne: “Bena nkristo kabena ne bua kuikala amu batumikila bakokeshi, kadi, badi kabidi ne bua kuikala badiakaje bua mudimu wonso muimpe. . . . Abi bidi biumvuija ne: pavuabi bikengedibua mu nsombelu kampanda, bena nkristo bavua ne bua kuikala mu mulongo wa kumpala wa aba bavua ne bua kuenza bualu kampanda bua diakalenga dia bantu buonso. Pa tshibidilu, diosheka dia nzubu peshi mashinyi, makenga kampanda, bikumina bia mishindu yonso, ke bidi mua kusaka bena-muabo balenga bua kuambuluisha bantu nabo.” Pa buloba bujima, kutu kuenzeka bikumina bivule bitu bifikisha Bantemu ba Yehowa ku dikala mu mulongo wa kumpala munkatshi mua aba badi batuadila bena dikenga diambuluisha. Kabena bambuluisha amu bana babo nkayabo, kadi ne aba ba pambelu.
11, 12. (a) Mmuenenu kayi udi bena nkristo ne bua kuikala nende kumpala kua bakokeshi? (b) Mu diibaka Nzubu ya Bukalenge, kukokela bakokeshi kudi kumvuija tshinyi?
11 Mvese eu wa mu mukanda wa Paulo mutumina Tito udi ushindika kabidi mushinga wa kuikala ne mmuenenu wa kanemu kudi bakokeshi. Bansonga bena nkristo badi bafika ku dilumbulula kumpala kua banzuji bua mmuenenu wabo wa ndubidilu, badi ne bua kutabalela nangananga bua kuenda ne meji pa bidi bitangila aba ba pambelu. Ku mvuadilu wabo, ngikadilu wabo ne ngakuilu wabo kumpala kua bakokeshi aba, badi mua kufikisha tshisamba tshia Yehowa ku diangatshibua bimpe peshi kutshinyangila lumu. Badi ne bua ‘kupingaja kanemu kudi eu udi ulomba kanemu,’ ne kudibingisha ne kanemu kuondoke.—Lomo 13:1-7; 1 Petelo 2:17; 3:15.
12 Ku “bakokeshi” kudi kabidi bamfumu ba mbulamatadi ba ku zone ne ba rejon. Mpindieu, bu mudi Nzubu ya Bukalenge mivule yashibua, bakulu nebapetangane ne bilumbu ne bakokeshi ba miaba idibo basombele ne pa tshibidilu batu ne tshilele tshia kubandangana. Kadi, padi ba-muena-mpala ba tshisumbu benza malanda malenga ne bena mbulamatadi ne bumvuangana ne tshibambalu tshia mbulamatadi tshia midimu ya luibaku, dibandangana edi didi mua kujika. Misangu mivule, bantu bavua bamanye kakese anyi kabayi bamanye Bantemu ba Yehowa ne mukenji wabo, batu bafika ku difila bumanyishi bulenga pa bidi bibatangila.
‘Pikalaku mushindu, ikalayi mu ditalala ne bantu buonso’
13, 14. Mmubelu kayi udi Paulo mupeshe bena nkristo ba ku Roma, ne mmunyi mutudi mua kuutumikila mu malanda etu ne aba ba pambelu?
13 Paulo wakafila mubelu udi ulonda eu kudi bena nkristo bavua ku Roma, tshimenga tshia bampangano: “Kanupingajidi muntu bubi pa bubi. Nutabalele tshionso tshidi tshimpe ku mêsu kua bantu buonso. Pikalaku mushindu, ku disua diebe—ikalayi mu ditalala ne bantu buonso. Bananga, kanudisombuedi nuenu nkayenu to, kadi, nushile tshiji muaba; bualu mbafunde ne: Yehowa udi wamba ne: ‘Disombuela ndianyi; meme ke wapingaja difutu.’ Kadi, ‘bikala muena lukuna nebe ne nzala, umupeshe biakudia, bikalaye ne nyota, wamupesha tshiakunua.’ Bualu, pa kuenza nenku, udi unguija makala a kapia pa mutu wende. Kulekedi bibi bikutshimuna, kadi, tungunuka ne kutshimuna bibi ku bimpe.”—Lomo 12:17-21.
14 Bu mutudi bena nkristo balelela, kakuena mushindu wa kupanga kupetangana ne baluishi. Mu mvese utudi tufuma ku ditela eu, Paulo udi uleja ne: njila wa meji nkuenza madikolela bua kutantamena buluishi ebu ku bienzedi bia buimpe. Amu bu makala a kapia, bienzedi ebi bia buimpe bidi mua kujima lukuna ne kufikisha muluishi ku dikala ne mmuenenu wa diumvuangana, pa bidi bitangila basadidi ba Yehowa, ne pamu’apa, kujudija dijinga dia kumanya bia bungi bua lumu luimpe. Padibi bienzeka nenku, bibi bidi bitshimunyibua kudi bimpe.
15. Ndîba kayi nangananga didi bena nkristo ne bua kutabalela bua kuenda ne meji pa bidi bitangila aba ba pambelu?
15 Bidi nangananga bia mushinga mukole bua kuenda ne meji pa bidi bitangila aba ba pambelu mu mêku adi ne umue wa ku bena dibaka kayi muanji kuitaba bulelela. Ditumikila mêyi-maludiki a mu Bible didi divuija balume balenga, bakaji balenga, batatu balenga, bamamu balenga ne bana bena butumike bua bungi ne badi balonga bimpe bitambe mu ekole. Eu udi kayi muena kuitabuja udi ne bua kuikala mukumbane bua kumona buenzeji bulenga budi nabu mêyi-maludiki a mu Bible kudi eu udi muena kuitabuja. Nenku, bamue badi mua “kukokibua, kabiyi ku dîyi, kadi ku nsombelu” wa bena nkristo baditshipe ba mu dîku diabo.—1 Petelo 3:1, 2.
‘Kuenzela bantu buonso bimpe’
16, 17. (a) Mmilambu kayi idi ilengelela Nzambi? (b) Mmunyi mutudi mua kuenzela bana betu “bimpe” kabidi ne aba ba pambelu?
16 Bualu butambe buimpe butudi mua kuenzela muntu netu nkumumanyisha mukenji wa muoyo ne malongesha adi atangila kupunga ne Yehowa ku butuangaji bua Yezu Kristo. (Lomo 5:8-11) Ke bua tshinyi Paulo udi utuambila ne: “Ku butuangaji buende [bua Kristo], tulambulayi amu kulambula Nzambi mulambu wa kumusamuna nawu, mbuena-kumba ne: tshimuma tshia mishiku tshidi tshifila bumanyishi bua patoke bua dîna diende.” (Ebelu 13:15) Paulo udi usakidila ne: “Ku luseke lukuabo, kanupu muoyo bua kuenzelangana malu mimpe ne bua kuabanyangana ne bakuabo, bualu milambu ya mushindu eu ke idi isankisha Nzambi.” (Ebelu 13:16) Pa kumbusha mudimu wetu wa patoke, katuena ne bua kupua muoyo bua “kuenza malu mimpe.” Kuenza nenku ntshimue tshia ku milambu idi isankisha Nzambi.
17 Mbimueneke patoke se: tutu tuenza malu mimpe bua bana betu mu ditabuja badi mu ntatu ya kunangibua, ya mu nyuma, ya ku mubidi ne ya bintu bia ku mubidi. Ke kuvua Paulo wela meji pakafundaye ne: “Bua bualu ebu, bu mututshidi ne tshikondo tshiakanyine, tuenzelayi buonso bimpe, kadi, nangananga kudi aba badi balela betu mu ditabuja.” (Galatia 6:10; Yakobo 2:15, 16) Kadi, katuena ne bua kupua muoyo bua se: uvua kabidi muambe ne: “Tuenzelayi buonso bimpe.” Tshienzedi kampanda tshia buimpe tshienzela mulela wetu, muena mutumba netu anyi muena mudimu netu tshidi mua kuambuluisha bikole bua kutshimuna malu adibo batubanda nawu ne kunzulula mutshima wa muntu bua kuanyisha bulelela.
18. (a) Nnjiwu kayi itudi ne bua kuepuka? (b) Mmunyi mutudi mua kuangata buimpe buetu bua bena nkristo bua kutua nabu mudimu wetu wa buambi nyama ku mikolo?
18 Bua kufika aku, kabiena bikengela kuvuija aba ba pambelu balunda ba pa muoyo nansha. Malunda a mushindu’eu adi mua kuikala njiwu kutudi. (1 Kolinto 15:33) Ne katuena tukeba mua kuikala balunda ba bena mu bulongolodi ebu nansha. (Yakobo 4:4) Kadi, buimpe buetu bua bena nkristo budi mua kutua mudimu wetu wa buambi nyama ku mikolo. Mu amue matunga, pa tshibidilu, bitu bikole bua kuyukila ne bantu ku mabo. Imue nzubu itu milama ne biamu bia nzembu, ke tshidi tshitupumbisha bua kupetangana ne benayi. Mu matunga a bena kantu ku bianza, telefone ke mushindu mupepele wa kuyukila ne bantu aba. Mu matunga mavule, kudi mushindu wa kufila bumanyishi mu misesu. Nansha bikale nanku mu miaba yonso pa buloba, ditabalelangana ne mimuemue, bukalanga ne kuambuluishangana ne tudimu-dimu bidi biambuluisha bua kujikija mabandu ne kufila bumanyishi bulenga.
Kupuwisha baluishi
19. (a) Bu mutudi katuyi ne bua kulengelela bantu, ntshinyi tshitudi mua kutekemena? (b) Mmu ngumvuilu kayi mutudi mua kuenza madikolela bua kulonda tshilejilu tshia Danyele ne kulonda mubelu wa Petelo?
19 Bantemu ba Yehowa ki mbasankishi ba bantu, ne ki mbabatshinyi to. (Nsumuinu 29:25; Efeso 6:6) Mbamanye bimpe bitambe bua se: nansha mudibo benza madikolela bua kuikala bambuluishanganyi ba tshitembu ne ba muena-muabo balenga, nekuikale amu bantu babamuangalajile malu a dishima ne kubapenda ne dipetu. (1 Petelo 3:16) Bu mudibo bamanye malu aa, badi bakeba mua kuidikija Danyele, uvua bena lukuna bende bambe ne: “Katuakusangana bualu bua kubanda nabu Danyele, amu bituabukeba mu mukenji wa Nzambi wende.” (Danyele 6:5) Katuena mua kushipa mêyi-maludiki a mu Bible nansha kakese bua kulengelela bantu. Ku lukuabo luseke, katuena tukeba bua kufuila ditabuja to. Tudi tuenza madikolela bua kuikala mu ditalala ne kulonda mubelu eu wa mupostolo: “Ke disua dine dia Nzambi bua se: pa kuenza bimpe nudi mua kupuwisha dipanga dimanya dia bantu babule meji.”—1 Petelo 2:15.
20. (a) Ndishindika kayi ditudi nadi, ne ndikankamija kayi didi Yezu mutupeshe? (b) Mmunyi mutudi mua kutungunuka ne kuenda ne meji pa bidi bitangila aba ba pambelu?
20 Tudi batuishibue bua se: dishindika dietu dia kuikala batapuluke ne bulongolodi ebu didi mu diumvuangana dipuangane ne Bible. Muyuki wa bena nkristo ba mu siekele wa kumpala udi utupesha petu kabingila kakole. Mêyi adi alonda aa a Yezu adi atukolesha ku muoyo: “Mu bulongolodi ebu, nudi ne makenga, kadi, kolayi ku muoyo! Ngatshimunyi bena mu bulongolodi ebu.” (Yone 16:33) Katuena ne buowa. “Bushuwa, nnganyi wanuenzela bibi binuikala ne mitalu bua malu mimpe? Nansha binuakenga bua buakane, nudi ba diakalenga! Kadi, kanutshinyi tshintu tshia ditshina diabu, ne kanupampakanyi. Kadi, nutumbishe Kristo mu mitshima yenu, bu Mukalenge, nuikale badiakaje misangu yonso bua kukudimuna dîyi kudi muntu yonso udi unuebeja kabingila ka ditekemena didi munda muenu, kadi nuenze nunku ne bupole-malu ne kanemu kuondoke.” (1 Petelo 3:13-15) Bituenza nenku, netutungunuke ne kuenda ne meji pa bidi bitangila aba ba pambelu.
Diambulula
◻ Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa badi ne bua kuenda ne meji pa bidi bitangila aba ba pambelu?
◻ Bua tshinyi bena nkristo balelela kabena mua kutekemena bua kunangibua kudi bena mu bulongolodi ebu, kadi ntshinyi tshidibo ne bua kuteta bua kuenza?
◻ Mmuenenu kayi utudi ne bua kuikala nende pa bidi bitangila bena mu bulongolodi ebu, ne mbua tshinyi?
◻ Bua tshinyi tudi ne bua “kuenza malu mimpe” ki ng’amu kudi bana betu, kadi ne kudi aba ba pambelu kabidi?
◻ Mmunyi mudi kuenda ne meji pa bidi bitangila aba ba pambelu mua kutuambuluisha mu mudimu wetu wa kufila bumanyishi patoke?
[Tshimfuanyi mu dibeji 18]
Ku dia bakaji: Mu France, bena nkristo balelela mbalue kuambuluisha bena mutumba nabo kunyima kua disapalala dia mâyi too ne mu nzubu ya bantu
[Tshimfuanyi mu dibeji 20]
Bienzedi bia buimpe bua bena nkristo bidi mua kuambuluisha bikole bua kujikija mabandu
[Tshimfuanyi mu dibeji 23]
Bena nkristo badi ne bua “kuikala badiakaje bua mudimu wonso muimpe”