Yehowa udi uvuluka babedi ne bakulakaje
KUTANTAMENA “tshikondo tshia diakabi” kudi mua kuikala muanda mukole menemene. (Musambu wa 37:18, 19) Tshikondo tshia mushindu’eu tshidi mua kuikala bukulakaje ne kubotoloka peshi kuteketa kua mubidi kudi kufuminaku. Bamue badi babuela mu tshikondo tshia diakabi padibo ne disama dikole, dia mutantshi mule. Badi mua kumvua disama diabo bu didi diamba kuangata matuku abo wonso a muoyo, dikokesha ngenyi yabo yonso ne bienzedi biabo.
Kadi, bidi bikolesha ku muoyo pa kuvuluka se: Yehowa udi ulama mêsu ende matangija kudi bamusadidi bende buonso. Bidi bisankisha mutshima wende padi bamusadidi bende ba lulamatu batungunuka ne kuleja bulamatshi ku mikenji ne meji nansha mudiku bukulakaje, masama, ne nsombelu mikuabo mikole. (2 Kulondolola 16:9a; Nsumuinu 27:11) Mukalenge Davidi udi utujadikila se: “Yehowa udi pabuipi ne buonso badi bamubila, . . . ne kudila kuabo bua kupeta diambuluisha neakuteleje.” Eyowa, mmumanye madikolela abo; udi ubakolesha ne spiritu wende. “Ne neabapandishe.” Udi ubavuluka ne ubambuluisha bua kunanukila. (Musambu wa 145:18, 19) Kadi, nebikale munyi buetu tuetu? Anu bu Yehowa, tudi tuvuluka babedi ne bakulakaje anyi?
Kubotoloka kudi kufumina ku disama anyi ku bukulakaje mmakenga a mu bulungolodi ebu bua malu. Mmalu atudi ne bua kutata nawu too ne mualua Yehowa kukumbaja disua diende bua buloba ne bua bukua-bantu. Lelu’eu, bantu bavule badi ne muoyo too ne ku bidimu bia bungi; ke bualu kayi bavule ba kudibo badi bapeta kubotoloka kua mushindu’eu. Kabidi, patshidibo bana, bavule badi bapitakana ne njiwu idi yamba kujimija muoyo wabo peshi ibavuija balema anyi ibapetesha masama. Too ne muapita bulongolodi ebu bukulakaje, masama ne bukulakaje nebitungunuke ne kuikala amu ntatu minene.
Tudi bulelela tuanyisha babedi betu, bualu nansha mudibo basama ne bakulakaje, badi batungunuka ne kuikala bilejilu “bua bidi bitangila kunanukila bubi ne kuindila”! Eyowa, “tudi tuamba aba bakananukila ne: mba diakalenga.” (Yakobo 5:10, 11) Bantu bakulakaje bavule bàdì ne makanda makepele mpindieu, bakambuluisha bikole mu dilongesha, dikolesha ne difumba dia aba badi lelu’eu balombola mu tshisumbu. Bavule ba ku bantu bakulakaje badi kabidi ne disanka dia kumona se: bana babo mbadifile mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba.—Musambu wa 71:17, 18; 3 Yone 4.
Bia muomumue, tudi tuanyisha aba badi basama munkatshi muetu, ne badi badilongolole bua kutukankamija ku diambuluisha dia lulamatu luabu. Padibo bafila tshijadiki tshia ditekemena diabu kabayi bateketa, tshipeta tshidi tshitukankamija bikole ne ditabuja didi dikola. Ditalala diabo dia mu lungenyi ne disankishibua diabo bidi bimanyisha ditabuja didi diakanyine menemene kuidikija.
Bidi bibungamija bikole padi muntu upeta disama dia kansere, dia mutshima anyi bualu bukuabo budi mua kushintulula muoyo wende mujima. Bidi kabidi diteta dikole padi baledi bamona bana babo balela basama anyi bakenga bua njiwu ivua mibafikile. Ntshinyi tshidi bakuabo mua kuenza bua kufila diambuluisha? Tshikondo kayi tshionso tshia mushindu’eu tshia diakabi nditeta bua bana betu buonso bena nkristo. Mmushindu wa kuleja se: ‘mulunda mulelela mmuanetu mulela bua padiku tshikondo tshia dikenga’? (Nsumuinu 17:17) Bushuwa, babedi ne bakulakaje buonso kabena mua kutekemena diambuluisha kudi muena mu tshisumbu yonso. Kadi, Yehowa neajadike bua se: ku butuangaji bua spiritu wende, bavule badi badiumvua basakibue bua kuambuluisha mu mishindu mishilangane. Ne bakulu badi mua kutabalela malu aa bua kujadika se: kakuena muntu nansha umue udibo balengulula.—Tangila Ekesode 18:17, 18.
Keba mua kuditeka pa muaba wa muntu
Mu dikeba dia kuambuluisha muntu, mbimpe kuikala ne diumvuangana dilenga, ne ebi bidi bikengela dîba, lutulu ne diditeka pa muaba wende. Bu muudi muambuluishi, udi ujinga ‘kukankamija bikole ne miaku’; kadi teleja ne ntema kumpala kua kuakula anyi kuenza bualu kampanda, tshianana newikale ‘musambi udi utatshisha.’—Yobo 16:2, 5.
Babedi ne bakulakaje nebasangane se: mbikole bua kusokoka kanyinganyiga kabo. Bavule bavua ne ditekemena dia kuikala ne muoyo bua kupanduka ku dikenga dinene, kadi mpindieu badi badiumvua mu lubilu lua difuilakana ne dîba, lubilu ludibo kabatshiyi ne dishindika dia kutshimuna. Kabidi, nsombelu wabo udi misangu mivule ubatekesha ne ubanyingalaja. Bua kulama ditabuja dikole ne dia muoyo, bidi nangananga bikengela kuluangana mvita, nangananga padi muntu katshiyi ne mushindu wa kulonda dijinga dia mutshima dia kudifila menemene mu mudimu wa buena nkristo. Mukulu kampanda muena nkristo wakakumbula muanetu wa bakaji kansanga mukulakaje; ne pakasambilaye pamue nende, wakalomba Yehowa bua kutufuilaye luse bua mpekatu yetu. Kunyima kua disambila, wakamona se: muanetu wa bakaji uvua udila muadi. Wakumvuija se: uvua ukengela luse lua bungi kudi Yehowa bua muvuaye kayi kabidi mua kuenza mudimu wa ku nzubu ne ku nzubu. Eyowa, kubenga kukumbana bua kuenza midimu kampanda, nansha kakuyi kabingila, kudi mua kunyingalaja bikole muntu munda muende.
Ikala mumanye se: kanyinganyinga ne ditshioka bidi mua kutekesha makanda a muntu a mu lungenyi. Bualu kubotoloka kudi kufumina ku bukulakaje ne kanyinganyinga bua disama didi ditekesha lungenyi bidi mua kufikisha muntu ku diela meji se: Yehowa mmumulekele ne ku didiebeja ne: “Ndi muenze tshinyi? Bua tshinyi meme?” Tuvuluke miaku idi mu Nsumuinu 12:25: “Kanyinganyinga mu mutshima wa muntu ke kawinamija, kadi miaku mimpe ke yawusanguluja.” Keba mua kupeta miaku mimpe yakolesha bantu ku muoyo. Bakulakaje badi mu dikenga badi mua kuleja dijinga dia kufua anu bu Yobo. Ebi kabiena mua kutukemesha to; tukebe mua kuditeka pa muaba wabo. Didiabakena dia mushindu’eu kadiena misangu yonso tshijadiki tshia kupanga kua ditabuja nansha ditekemena to. Yobo wakasambila bua ‘kusokokibua mu Sheol,’ kadi miaku yende yakambaye kunyima idi ijadika ditabuja diende dikole dia se: Yehowa uvua ne bua kumubiisha ku bafue pashishe. Ditabuja dikole didi diambuluisha bua kushala pabuipi ne Yehowa nansha mu tshikondo tshia kanyinganyinga ne diteketa dia mu lungenyi.—Yobo 14:13-15.
Kuleja kanemu kudi babedi ne bakulakaje
Bidi ne mushinga mukole bua kuleja babedi ne bakulakaje kanemu ne buneme. (Lomo 12:10) Pikalabo kabayi bandamuna lukasa bu kumpala, kanujimiji lutulu luenu. Kanuikadi nuenza malu lukasa ne nubangatshila mapangadika. Nansha tuetu ne bipatshila bilenga kayi, patuikala ne ngikadilu wa kubatumina dîyi, nebipangishe bantu bakuabo dinanga dia bumuntu buabo nkayabo. Mu mukanda mufunda bua kupeta muanzu wa bu-doktere, wakapatulabo mu 1988, mukebuludi, Jette Ingerslev, wakumvuija tshivua kasumbu ka bantu ba bidimu 85 bangata bobo bine bu tshintu tshia mushinga mukole bua kulengeja nsombelu wabo: “Bakafila malu manene asatu adi pa muaba wa kumpala: kuikala ne balela; makanda a mubidi; ne dia ndekelu kadi kadiyi dia mushinga mushadile, kuikala ne mushindu wa kudiangatshila mapangadika.” Tumanye bimpe se: bana ba nkambua Yakoba kabakadia bumfumu pamutu pende pakaluaye mukulakaje; bakanemeka majinga ende.—Genese 47:29, 30; 48:17-20.
Aba badi basama badi kabidi ne bua kuangatshibua ne kanemu. Mukulu kampanda wakajimija dikanda dia kuakula, kubala, ne kufunda bua tshilema tshia ba-minganga bakamupanda. Buvua bualu bukole, kadi bakuende bakulu bakangata dipangadika dia kuenza tshionso tshivuabo mua kuenza bua kavu kudiumvua ne mushinga mukese. Mpindieu, badi bamubadila mikanda yonso idibu batumina tshisumbu ne bamubueja mu dilongolola dia makuabo malu a tshisumbu. Mu bisangilu bia bakulu, badi bakeba mua kupeta mmuenenu wende. Badi bamupetesha mushindu wa kumanya se: batshidi anu bamuangata bu mukulu nabo ne banyisha dikalaku diende munkatshi muabo. Mu tshisumbu tshia bena nkristo, buonso buetu tudi ne bua kuenza madikolela bua se: babedi ne bakulakaje kabadiumvu bu bantu ‘bimansha’ anyi bateka ku luseke.—Musambu wa 71:9.
Diambuluisha bua kupeta makanda a mu nyuma
Buonso buetu tudi tukengela biakudia bia mu nyuma bua kulama ditabuja dietu dia muoyo ne kudikolesha. Ke bualu kayi tudi bakankamijibue bua kubala Bible ne mikanda idi yumvuija Bible ku dituku dionso ne kufila ne mitalu mumvuija mu bisangilu bia bena nkristo ne kudifila mu mudimu wa buambi. Misangu mivule, babedi ne bakulakaje badi bakengela diambuluisha bua kuenza malu aa, ne bidi ne mushinga bua kuenza bidi bibakanyine. Diakalenga, bavule batshidi mua kubuela mu bisangilu bia buena nkristo pikalabo babafutshila njila ne babapetesha diambuluisha nansha dikese ku Nzubu wa Bukalenge. Dibuela diabo mu bisangilu didi dikankamija tshisumbu bikole. Dinanukila diabo didi dikolesha ku muoyo ne dikolesha ditabuja.
Mu nsombelu mivule, babedi ne bakulakaje badi mua kuenza mudimu muvumvuke mu mudimu wa bena nkristo. Bamue badi mua kubuejibua mu vwatire mudi kasumbu ka bamanyishi, bua mudimu wa buambi, ne kabiyi mpata nabadiumvue bakoleshibue mu nyuma pa kuenza amue makumbula. Pikalabi kabiyi mua kuenjibua nanku, badi mua kupeta disanka pa kuenza mudimu wa buambi wa mu mpukapuka kudi bantu badibo bamonangana nabo. Muanetu kampanda wa bakaji uvua mupie disama dia kansere wakangata dipangadika dia kufila matuku ende a muoyo avua mashale bua kuenza muende muonso bua kumuangalaja lumu luimpe. Mudimu wende wa buambi wa dikima wakakankamija bantu buonso. Kabidi, wakalongolola bionso bivua bikengedibua bua dimujika diende bua bumanyishi buimpe bufidibue kudi balela bende, bena mudimu nende ne bena mutumba nende. Nsombelu wende eu mukole “wakakudimuka bua dimuangalaka dia lumu luimpe,” ne dipangadika diende dia kuleja ditabuja ne dieyemena diende biakapetesha matuku ende a ndekelu mushinga wa pa buawo.—Filipoi 1:12-14.
Bidi bimpe kuambuluisha babedi ne bakulakaje bua kukolabo mu nyuma. Mêku adi mua kubabikila bua kupitshisha dilolo kampanda muaba umue anyi bua kuenza dilonga dia mu dîku pamue, pa kudienzela kua muntu udi kayi mua kupatuka kuende. Mamu kampanda wakaya ne bana bende babidi batekete ku nzubu kua muanetu kansanga wa bakaji mukulakaje bua buobo kubala mukanda wa Miyuki ya Bible kaba kamue. Ebi biakasankisha muanetu wa bakaji mukulakaje ne bana bakasanka bua dibaleja ditabalela diende.
Kadi, kudi imue misangu idi muntu mulema kayi ne bua kutamba kutatshishibua, ne bidi mua kuikala bimpe bitambe bua kumubadila mikanda ku musangu ne ku musangu ne dîyi dikole. Kadi, nuvuluke se: pikala muntu mubotoloke bikole mu mubidi bua kubuela mu diyukidilangana, utshidi anu ukengela ne ujinga balunda ba mu nyuma. Tudi mua kusambila ne bantu ba mushindu’eu, kubabadila, peshi kubalondela malu mamonamona; kadi katuena ne bua kusomba mutantshi mupite bule udibo kabayi mua kutantamena.
Kudi mudimu munsantu umue udi babedi ne bakulakaje bavule benza: kusambila bua bakuabo. Balongi ba kumpala bakangata mudimu eu ne mushinga mukole. Musangu kampanda bakabanya mudimu mu tshisumbu mu mushindu wa bapostolo kumonabo mua kutuukija lungenyi bua kusambila. Muena lulamatu Epafras mmutedibue bu ‘uvua uditatshisha bua bakuabo mu masambila ende.’ (Kolosai 4:12; Bienzedi 6:4) Disambila dia mushindu’eu didi ne mushinga mukole ne dienzela bakuabo bilenga.—Luka 2:36-38; Yakobo 5:16.
Yehowa udi uvuluka babedi ne bakulakaje ne udi ubakuba mu tshikondo tshiabo tshia diakabi. Udi utekemena bua tuetu petu kukonkonona tshitudi mua kuenza bua kubambuluisha ne kubakolesha ku muoyo. Diditatshisha dietu didi dileja dipangadika dietu dia kulama muoyo wetu mutoke. Ne tudi ne disanka dia kuela meji ku miaku ya Mukalenge Davidi eyi: “Yehowa mmumanye matuku a badi kabayi kalema, ne bumpianyi buabu mene nebutungunuke ne ku bikondo kabiyi bimanya.”—Musambu wa 37:18.
[Kazubu mu dibeji 28]
Mua kufila diambuluisha ne lumvu
BALUNDA ne balela ba babedi ne ba bakulakaje badi ne bua kupeta dimanya dia ntuadijilu, kadi diakane pa mushindu wa kubambuluisha. Kupita bionso, badi mua kubakankamija bua kulama mmuenenu muimpe pa bidi bitangila nsombelu, bua kudiumvuabo bakengedibue ne banyishibue, ne kudiumvua buobo nkayabo ne buneme. Nenku, mushindu udi nsombelu wabo newushale pa muaba udi ukuba disanka diabo mu Yehowa, nansha mudiku masama ne tunyinganyinga. Mbimueneke se: Bantemu ba Yehowa bavule badi bashala ne muoyo bidimu bia bungi mu bukulakaje buabo. Nenku, kabiyi mpata, bumue bualu bunene budi bubambuluisha nditekemena didibo nadi bua matuku atshilualua, ne mmuenenu wabo muimpe wa mu lungenyi, ne didifila diabo mu mudimu wa Bukalenge ne muabo muonso. Mulombodi washadi wa Société Watch Tower, Frederick W. Franz, ufuile ne ditalala mu tshidimu tshiende tshia 100 kunyima kua matuku a muoyo a disanka ne a mudimu muimpe, uvua tshilejilu tshia dikema pa bualu ebu.—Fuanyikija ne 1 Kulondolola 29:28.
Pa tshibidilu, ditabalela dia malu a nshindamenu a ku dituku ne ku dituku didi mua kumvuija bia bungi: mankenda, kudia kulenga, bia kunua ne luepu bungi bukumbane, didibidija mubidi dikumbanyine, kapepa kempe, kukamata, ne kuyukidilangana kuimpe. Ndilu muimpe udi mua kuambuluisha bua luendu luimpe lua lumvuilu, lumonu, buongo, bukole bua mubidi, ne ditantamena masama. Bua bantu bakulakaje, ndilu muimpe ne nnuinu muimpe bidi mua kuepula butekete bua bukulakaje. Imue misangu bidi bikengela kuela meji bua kupeta mushindu kampanda wa dibidija mubidi udi muakanyine muntu eu. Muanetu kampanda wa bakaji utu uya kubadila muanetu wa bakaji kansanga mukulakaje ne katshiyi umona bimpe mikanda utu utuadija ne ujikija dionso dia ku makumbula ende a ku lumingu pa kuja nende maja bitulubitulu mu nzubu. Tshisanji tshitu anu tshimana kulongolola ne misambu misungula, ne badi badifila bubidi buabo mu “didibidija” edi.
Mu matunga mavule, kudi malongolodi adi mua kufila diambuluisha dia mushinga mukole ne mamanyisha ne mibelu bidi bikengedibua pa masama a pa buawo ne mushindu wa kuwondopa. (Bushuwa, muena nkristo udi misangu yonso ne bua kutabalela bua kadilekeledi mu midimu idi mua kumupambula ku mudimu wetu mulelela wa buena nkristo.) Imue misangu, diambuluisha didi difidibua mu mishindu eyi: dísómbá dia bulalu bua lupitadi, biamu bia kuimana nabi ne bia kuteleja nabi, ne bikuabo. Bu mudi bakulakaje ba bungi bela meji se: kabena dijinga ne tshintu kayi tshionso peshi bua se: kabiena ne mushinga bua kupeta bintu bipiabipia bia mushindu’eu, baledi badi misangu mivule ne bua kufila mmuenenu wabo anyi kubakankamija. Tshikuatshidi tshimpe tshia tshiibi tshia tshiowedi tshia mâyi tshidi mua kusankisha kupita dibuki dia bilongo.
Kufila diambuluisha kudi bakulakaje kudi mua kutukengesha bikole mu lungenyi, nangananga pikala muntu eu mupete butekete bua bukulakaje. Misangu mivule, butekete bua bukulakaje butu bukuata mu musokoko bu buteyi. Kudi mushindu wa kuepula nsombelu eu pa kukeba bua mukulakaje kuikalaye ne bia kuenza. Mukulakaje udi ne kuteketa kua mubidi udi misangu mikuabo mua kufika munda mu tshita ne mu tshita ne muntu uvuaye muibidilangane nende bikole. Dîku diende didi kabidi ne bua kumanya se: mukulakaje udi imue misangu mua kupua bionso bidi bitangila bulelela muoyo—tshipeta tshibi tshia kuteketa kua mubidi, kadi ki ntshia kupanga kua ditabuja.
Pikala mubedi mu lupitadi peshi mu nzubu wa bakulakaje, bidi bikengela kupetangana pa tshibidilu ne aba badi benza mudimu miaba eyi bua kumanyabu tshia kuenza pa bidi bitangila matuku a mifikilu, a Noël, anyi mafesto makuabo a mu bulongolodi ebu. Pikala kupandibua kukengedibua, bena dîku badi ne bua kufila mumvuija ne mikanda bidi bileja mmuenenu uvua nende mubedi pa diedibua dia mashi.