Dibaka: bisuikidi bidi bienda biteketa

MAMU kampanda uvua wimbidija muanende wa katoto wa ngondo ibidi. Diakamue, tshiji tshikole e kumukuata, kumufikisha too ne ku ditaya muana panshi. Muana eu wa balume wa katoto e kufua mu mêba makese akalonda. Wakamba ne: “Ngakamutaya panshi ku bukole, bualu bayanyi kêna utabalela dîku diende.” Pamutu pa kuyukidilangana ne bayende, wakajikijila muana wa katoto uvua kayi ne tshilumbu tshiji tshiende.

Amu bamamu bakese ke batu bangata mapangadika mabi, kadi bavule batu balonda mmuenenu wa mukaji eu. Lutatu ludi luenda lukola bua kulubuluja dibaka. Tudi mua kubala mu tshikandakanda tshia Journal of Marriage and the Family ne: “Bu mudiku ngelakanyi mivule bua kupeta dibaka dia disanka ku Etats-Unis lelu’eu, bidi njiwu mikole bua kusuika dîyi ne muoyo umue ne muena dibaka nende, nunku, muntu nansha umue udi ne makokeshi ne lungenyi biende biwule ntuntuntu kêna mua kuanyisha bua kuenza nunku.”

Mu bikondo ebi bisaluke mutudi ne muoyo, tshiendenda tshia masandi, dipanga kumvuangana mu mmuenenu, mabanza, disuyangana ne baku ne budinangi bidi bikolesha nsombelu, idi misangu mivule ifikisha ku dishipa dia dibaka. Bua bukole bua nsombelu ku Japon, Eklezia katolike utu mumanyike bua mmuenenu wende mubengangane ne dishipa dia dibaka, wafiki ku dienza komité kampanda wa ditua aba ba ku bena kuitabuja bende bavua bashipa mabaka ne basela anyi basedibua tshiakabidi nyama ku mikolo. Bena kuitabuja bavule badi bashipa mabaka.

Kadi, bungi bua mabaka adi afua budi buleja amu lusongo lukese ludi lupatuke lua dibue dinene dijimija kudi mâyi. Nkonko miela bantu ku Etats-Unis idi isokolola se: divulangana dia difua dia mabaka ndikebesha kudi dinyanguka dia nsombelu pankatshi pa bena dibaka, kadi ki ntulemalema patupu tua mu nsombelu tudi mua kukebesha difua dia mabaka nansha. Nsombelu wa bena mu dibaka udi wenda unyanguka ku kakese ku kakese padi dienza madikolela ne didifila kabitshiyiku. Bavule badi badingidija mudibo basombe mu dibaka, pabo kabayi balala pa bulalu bumue ne kabayi bakuishangana pa tshibidilu. Bamue badi ne mmuenenu wa muomumue ne wa mukaji kampanda wa ku ditunga kansanga dia kudi dîba dipatukila wakadianjila kusumba lukita luende, wakamba ne: ‘Tshiena nganyisha bua kunjikabu pamue ne bayangi nansha.’ Bu muvuaye kayi mua kushipa dibaka patshidiye ne muoyo, udi ujinga bua kupeta dianyisha dia kushipa dibaka ku nguluba (mu musoko wa bafue). Nansha mudi bantu aba kabayi bashipa mabaka, nsombelu wa bena dibaka kêna ubatuadila disanka.

Ke muvuabi bua Isao. Wakasela kayi mubielela meji ne kayi ne dijinga nansha dikese dia kulekela nsombelu wende wa budinangi. Bu muvuaye muendeshi wa mashinyi manene, uvua ne upeta mfranga bungi bukumbane, kadi mfranga yonso ivuaye upeta ivua ijikila amu ku disumba dia biakudia ne maluvu; kabidi kavua ukumbaja bivua bena mu dîku diende bakengela. Nsombelu eu uvua ujudija matandu misangu mivule. Isao udi uvuluka ne: “Musangu wonso uvua malu kaayi enda bimpe buanyi meme, mvua ngalukila kuanyi ne njikijila mukajanyi ne bana banyi tshiji.” Amu bu mukuna uvua kawuyi mua kulekela kuluka kapia, tshilumbu tshia dishipa dibaka tshivua tshilakuka bu kapia matuku wonso mu dîku.

Balume ne bakaji bavule kabena balubuluka mu dibaka. Nansha bashipa peshi kabayi bashipa mabaka, kabena bapeta disanka. Kudiku mushindu wabambuluisha bua kulubuluja mabaka abu anyi? Ntshinyi tshidi tshikengela kuenza bua kukolesha bisuikidi bia dibaka?