Wakamina Yona anyi?
BIBLE udi utumanyisha se: Yona, muprofete wa Yehowa wa mu siekele wa 9 K.B.B., wakangata mazuwa pavuaye unyema bua kubenga kukumbaja mudimu mumulomba. Mu disabuka mbuu musaluke wa Méditerranée, tshipepele tshiakavuandulula mbuu, ne bendeshi ba mazuwa bakamukupamu. “Yehowa wakasungula mushipa kampanda munene bua kumina Yona, ne Yona wakashala munda mua mushipa matuku asatu a munya ne matuku asatu a butuku.”—Yona 1:3-17.
Bamue badi bamba ne: ‘Kabiena mua kuenzeka nanku nansha! Tshifukibua tshia mu mâyi nansha tshimue katshiena mua kumina muntu.’ Pabi, mushipa wa Kashalo anyi rekin mutoke munene, udi mua kuenza nunku. Mukanda wa National Geographic (Décembre 1992) wakafila lumue lungenyi ludi bu tshijadiki: mushipa wa rekin-balene. Ke mutambe bunene wa ku mishipa ya rekin udi mumanyike; udi mua kufika too ne ku bule bua metre 20 ne kuikala ne bujitu bua tone 70.
“Ngikadilu wa pa buende wa tshifu tshia rekin-balene ne njila udi biakudia bilonda, ntshimue tshijadiki tshidi tshibingisha muyuki wa Yona. Nenku, mbipepele bua kudifuanyikija muikale mukana mualabale mua mushipa wa rekin-balene . . . Nansha mukana muondoke mua rekin-balene mushadile, muvua mua kukumbana, ki ng’amu Yona umue, kadi babidi.”
Rekin-balene utu udidiisha ne plancton ne krill, bifukibua bia muinshi mua mbuu, “bidi bipueka mu muminu too ne mu cardia, anyi tshifu tshialabale tshidi tshinanyika.” Kadi, mmunyi mudi muntu mumina mua kupatukamu? Mukanda wa National Geographic udi wamba ne: “Mishipa ya rekin idi ne mushindu wa kuluka bitulubitulu bintu binene bivuayi mimine bidi kabiyi bivingutuka bimpe mu tshifu . . . Rekin udi mua kuluka ku kakese ku kakese bionso bidi mu cardia anyi mu tshifu tshiende, ne kutshishiya tshitupu, pa kubipingaja ne kubipitshisha mukana. . . . Nenku, muntu udi mua kulua munyana, kutampakana bilembuelembue ne kuselemuka, kadi udi mua kulongela ku muanda eu mumona, bualu kampanda bupiabupia.”
Lelu’eu, rekin-balene kayena isanganyibua kabidi mu mbuu wa Méditerranée, kadi bakayipeta mutantshi mule ne tshimenga tshia New York, ku Nord. Ivuaku mu mbuu wa Méditerranée mu tshikondo tshia Yona anyi? Nnganyi udi mua kubijadika? Bible kêna usunguluja tshifukibua tshia mu mâyi tshivua Yehowa mutumike natshi to, kadi Yezu yeye nkayende wakashindika bulelela bua muyuki wa Yona.—Matayi 12:39, 40.
[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 32]
Norbert Wu/Peter Arnold Inc.