Kakuena dilekela mudimu buetu!
“KAKUENA DILEKELA MUDIMU BUETU” ke muudi udiumvua paudi ukumbula nzubu kampanda wa pa buende mu Tokyo, ku Japon. Dîku dia balume ne bakaji 22, badi ne muayene wa bidimu wa 70, mbasombele muaba awu. Ki mbulongo budi bubatuangaje to kadi mbatuangajibue kudi tshipatshila tshia muomumue—mudimu wa bu-misionere. Mbananukile mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba bua bidimu biabu buonso bisangisha 1 026! Bena nzubu eu basatu badi bapite buonso ku bukulakaje bakaledibua mu 1910. Muanda-mutekete ba kudibu bakatuadija mudimu wabu wa ku dîba ne ku dîba patshivuabu ne bidimu dikumi ne bia mu njila. Tshitema ba kudibu mbamone didiunda dia mudimu wa dimanyisha Bukalenge mu Japon bituadijile ku buana buawu kunyima kua Mvita Mibidi ya Buloba Bujima.—Yeshaya 60:22.
Kadi, nzubu wa bisasa bisambombo eu wa kale wa filiale wa Watch Tower udi muaba wa dikankamijibua, nangananga bua lungenyi, dinyikibua dienzeji, dia ba-misionere badi basombelemu. Nansha mudi bavule ba kudibu ne mikalu ku mubidi mikebesha kudi bukulakaje ne masama, nansha umue wa ku bena mvita ya mu nyuma aba kêna mudiakaje bua kumbuka. Bantemu bena Japon mbabakajiluile nzubu eu mujima, pa kubapetesha Nzubu wa Bukalenge muinshi mua buloba ne tshibandishilu tshia nzembu.
Tshidi tshibasankisha
Bu mudibu bamane kupitshisha bidimu bivule mu mudimu wabu, ba-misionere aba badi bumvua ne: eu ke nzubu wabu. “Pangakaya ku Australie bua mpuilu wa distrike mu muvu wa été mushale,” ke muakamba umue wa ku bakulakaje muena dîku edi, “Mvua mudiakaje bua kupingana ku Japon kunyima kua mbingu ibidi!” Mbanange bantu badibu basadila ne mbadime dinanga diondoke buabu. Ba-misionere buonso mbanange bikole dibatumina mikanda ne dibeela nshinga bidi bivuluija matuku a kale.
Atshi ntshipeta tshia mudimu wa tshisumi. Basakibue kudi dinanga bua Yehowa, ba-misionere aba mbamanyishe Dîyi dia Nzambi ne diluijakana dionso mu nsombelu kabukabu. (Fuanyikija ne 2 Timote 4:2.) “Tuakadibidija bua kuikala ne disanka bualu tudi tusadila Yehowa,” ke mudi Vera MacKay wamba, udi musadile mu Japon bua bidimu 37. “Nansha biabenga muntu kulua ku tshiibi, tudi muaba awu bua kumanyisha malu adi atangila Yehowa.”
Dikumi ne babidi ba ku ba-misionere aba kabatu nansha musangu umue basele, kadi badi ne disanka bua kuikala ne mushindu wa kusadila Mukalenge kakuyi ditànàjì. (1 Kolinto 7:35) Gladys Gregory, udi musadile bu misionere bua bidimu 43, udi umue wa kudibu. Udi wamba ne: “Bua kupeta budikadidi bupite bunene bua mudimu wa Yehowa, ngakabuela mu mudimu wa bumpanda-njila, pashishe mu Galaad [Kalasa ka Bible ka Galaad ka Watchtower], ne pashishe mu mudimu wa bu-misionere. Kakuyi dienza dia mutshipu kampanda bua kushala mujike, ndi mushale mujike, ne anu bu Bantemu bakuabu bavule, tshitu musangu nansha umue mbungama pa bualu abu to.”
Ne diluijakana bua kudiakaja
Nansha mudi bakuabu bantu bavua bena mutu mukole padibu bakulakaja, ba-misionere badi ne diluijakana bua kudiakaja. Lois Dyer, Molly Heron, ne Lena ne Margrit Winteler bavua mu nzubu mutambe bukese wa ba-misionere mu muaba wa disombela ku Tokyo. Bakasombela muaba awu bua bidimu bipite pa 20 ne bakalua kunanga bikole bantu mu tshimenga atshi. Mu teritware yabu, bana betu ba bakaji ba-Winteler bavua ne bantu 40 bavuabu babanyina pa tshibidilu bibejibeji, bua Molly ne Lois bivua bantu 74. Pashishe, Société wakabalomba bua kuya kusombela ku nzubu wa bisasa bisambombo wa ba-misionere munkatshinkatshi mua Tokyo. “Ku ntuadijilu mvua mutekete mu mikolo ne mubungame,” ke mudi Lena utonda. Kadi, anu bu pa tshibidilu, bakadiakaja ku muaba mupiamupia wakabatumabu. Mmunyi mudibu badiumvua mpindieu? “Disanka dikole be,” ke mudi Lena wandamuna. “Mpindieu bana betu ba balume babidi bena dîku dia Betele badiku bua kutulambila ne kusukula nzubu. Badi batutabalela bimpe.” Badi buonso batua ku tshia Lois, udi wamba ne: “Ditabalela dia dinanga ditupetesha kudi bulongolodi bua Yehowa didi dituambuluisha bua kunanukila.”
Norrine Thompson yeye pende wakadiakaja ku nsombelu mipiamipia. “Bua bidimu 15,” ke mudiye wamba, “mvua ne disanka dia mudimu dia kuya ne bayanyi [diambedi bumbukila ku Nouvelle Zélande] mu mudimu wa distrike patshivua Japon mujima distrike dimue tshianana.” Kadi, makanda a mubidi a bayende akanyanguka, ne uvua ne bua kutshimuna diteta ditambe bunene dia mu nsombelu wende—lufu luende kukadi bidimu 18. “Tshikondo atshi,” ke mudiye wamba, “tshintu tshiakampetesha mushindu wa kutungunuka mu mudimu wa bu-misionere ndinanga dileja kudi bana betu mu Japon mujima, pamue ne masambila ne ditungunuka ne kuikala ne bivule bia kuenza mu mudimu.”
Dikima kumpala kua masama
“Bavule badi ne masama a mishindu mishilangane, kadi badi ne disanka, ne dijinga diabu bua kusadila nngikadilu wa pa buende,” ke mudi Albert Pastor, mutangidi wa nzubu wa ba-misionere wamba. Bua kutabalela ba-misionere, doktere kampanda ne mukajende, udi munganga mbabatume ku nzubu eu.
Dimue edi, kukadi bidimu bisatu, Elsie Tanigawa, muena dipolome dia Kalasa ka Galaad ka 11, wakajimija lumonu lua dîsu diende dia bakaji mu tshimpitshimpi. Ngondo inayi kunyima, dîsu diende dia balume diakanyanguka padi. “Imue misangu ndi nteketa mu mikolo se: tshiena kabidi ne mushindu wa kusadila bu mumvua ngenza kale. Kadi ne bintu bidi Société ufila ne kalolo ne diambuluisha dia dinanga dia muinanyi ne bakuabu, ndi ntungunuka ne kupeta disanka mu mudimu wa Yehowa,” ke mudi Elsie wamba.
Shinichi Tohara ne mukajende, Masako, bavua bena kalasa kamue ne Elsie ku Galaad, mbakamangane ne mateta mavule pa bidi bitangila makanda abu a mubidi bidimu bikese bishale ebi. Bua Shinichi, muenji wa kalanda musenga wa miyuki, ndutatu lunene bua kuikala katshiyi ne mushindu wa kumona note yende bualu bua dinyanguka dia lumonu lua mêsu ende. Nansha mukadibu bamane kumuenza dipanda dinene ne dikese dia mêsu bidimu bidi panshi ebi, mêsu ende adi akenka padiye wakula bua mulongi wa Bible wa bidimu 90 udiye wambuluisha mpindieu.
Nansha mudibu ne “dieba mu mubidi,” ba-misionere aba badi bangata matekete abu anu bu muakenza mupostolo Paulo, wakamba ne: “Hangikala mutekete, mpandi ne bukole.” (2 Kolinto 12:7-10) Bushuwa badi ne bukole! Batu batabala bua ntendelelu wa mu dinda dituku dionso pa dîba muanda-mutekete jajaja. Kunyima kua didia, aba badi ne bukole bua mubidi badi bapatuka mu mudimu wa budimi wa dindadinda.
Richard ne Myrtle Shiroma badi munkatshi mua aba batu bapatuka pa tshibidilu mu mudimu. Myrtle wakakuatshika disama dia mpalu dikebesha kudi luendu lukondakane lua mashi mu buongo mu 1978, kadi uvua uya ne bayende mu mudimu wa ngendu too ne mu Kasuabanga 1987. Mpindieu Richard, udi yeye muine ne bidimu 70, udi wambuluisha Myrtle bua kuenza tshintu kayi tshionso. Utu ubika pa dîba 5 wa dinda, umubisha pa bulalu, umuowosha mâyi, umuvuadika bilamba, umulaba bilabu, ne umudisha ne nkutu. Pashishe udi upatuka nende mu nkuasa wende wa nkata bua mudimu wa budimi dinda dionso, baya ku nzubu ne ku nzubu bua dîba pabuipi ne dimue ne kunyima badi baya kumanyisha bantu ku ngare ya bise. Myrtle kêna kabidi ne mushindu wa kuakula, kadi mêyi a ndekelu akambaye avua: Dendo, dendo, “Bumanyishi, bumanyishi” mu tshiena-Japon.
Muanabu mulela wa bakaji, Sandra Sumida, mmulue mu nzubu wa ba-misionere bua kubambuluisha. Sandra mmufume ku dijimija bayende munanga ku disama dia mutshima. Udi wanyisha ndongoluelu wa kalolo wa Société Watch Tower wa kumupingaja ku Japon kumbukila ku Guam, kuvuaye musadile bu misionere ne bayende. “Mvua pa tshibidilu ngumvua ne: tshivua nkumbaja tshitupa tshinene mu diambuluisha baledi banyi bualu mvua mu Guam,” ke mudiye wamba. “Muakunyanyi wa bakaji, Joanne, uvua ubatabalela mu nzubu eu. Nunku pakapeteka tshikondo etshi, ngakumvua bimpe bua bualu ebu. Kudiumvua mukengedibue apa mbuanga bungondapi katshia ku lufu lua mu tshimpitshimpi lua bayanyi.”
Mudimu udi ulubuluka
Nansha mudi ba-misionere bumvua buenzeji bua bukulakaje, badi babenga bua kulekela mmuenenu wabu wa bu-misionere. (Musambu wa 90:10; Lomo 5:12) Jerry ne Yoshi Toma, bavua munkatshi mua bena mapolome ba kumpala ba Galaad bakalua ku Japon, batshidi bapatuka mu teritware wa bungenda mu tshimenga tshia Shibuya. “Patuakafika ku nzubu wa bisasa bibidi uvua apa mu 1949, tuvua tuya ku tshina tshia disokomenena ne ku tshina tshia disokomenena. Mpindieu Tokyo mmulue tshimamuende wa bukalenge. Tukadi bakulakaje ne katuena mua kuenza bivule bu mutuvua tuenza pa tshibidilu. Kadi patudi tufuma ku dimanyisha, tudi bakankamijibue bikole,” ke mudi Yoshi wamba.
Lillian Samson wakumbaji bidimu 40 bu misionere mu Japon ne udi ne disanka dikole bua mudimu wende. “Ndi mpindieu ngambuluisha mukaji kampanda wa bidimu 80 uvua ulonga ne misionere nanyi, Adeline Nako, udi mupingane mu Hawaï bua kutabalela mamuende udi ne bubedi. Mu matuku adi panshi aa mukaji eu mmulue mumanyishi wa Bukalenge kunyima kua kutshimuna bualu bua ntendelelu wa ba-nkambua. Wakaya ku ntempelo ne kuambila mukaji wa muakuidi ne: ‘Ngakudimunyi mutshima ku Buena-nkristo!’” Bu mudiye ne masanka a mushindu’eu mu nsombelu wende, Lillian katu musangu nansha umue udiabakena bua dituku diakumbukaye ku mudimu wende wa ku mubidi pavuaye ne bidimu 19 bua kutuadija kupanda-njila.
Ruth Ulrich ne Martha Hess, ba-misionere badi benze mudimu pamue munkatshi mua bidimu bipite pa 45, mbatumikile mu nzubu eu wa ba-misionere bua bidimu 35. Bakadi bamane kubanza bimpe mu teritware eu. Dimue edi, mutangidi kampanda wa tshijengu wakebeja Martha ne: “Ndiku mua kusomba mpala webe bua kuya ku tshiibi ne ku tshiibi anyi?” Bantu bavua bamanye mpala wa Martha ne bavua bangata kakuyi lutatu bibejibeji, pabi mutangidi wa tshijengu uvua yeye ne lutatu bua kutuadija mayukidilangana.
Ruth utu ufila pa tshibidilu bibejibeji kudi mukaji kampanda udi kayi mua kubala bua masama. Kadi, mukaji eu utshidi mutungunuke ne kupeta bibejibeji ne wakanyisha mukanda wa L’humanité à la recherche de Dieu. Ruth wakadiebeja né uvua anu ne bua kutungunuka ne kufila bibejibeji bualu bivua bimueneka ne: muntu nansha umue kavua ubala mikanda eyi. Dimue edi, mulume wa mukaji eu wakasemena pabuipi ne Ruth ne mukanda wa Recherche, wamba ne: “Eu mmukanda wa mpatshi! Ndi muwubale wonso mujima misangu ibidi.” Ruth wakatuadija dilonga dia Bible nende ne mukajende.
Nzubu wa ba-misionere eu udi ujula ntema ya basankididi ba bulelela. Dimue edi mu iba mulolo, nsongalume kampanda wakalua ku nzubu ne kuambaye ne: “Ndi mmona se: bingalua apa, ndi mua kupeta diambuluisha bua kulonga Bible.” Dilonga dia Bible diakatuadijibua nende. Bu muvuaye mulambi mu tshidiilu tshia bena Chine, wakatumika ne mukaji kampanda mujike uvua muipata kukadi bidimu bivule. Bibejibeji bifila pakakumbula mumanyishi kampanda tshidiilu etshi biakafika too ne mu tshikuku. Nsongalume mulambi eu wakabinanga bikole ne kutuadijaye kuela Ntemu eu wa kale nkonko. Bu muvuaye kayi ukumbana bua kuyandamuna, wakamuambila bua kukumbulaye nzubu wa ba-misionere. Udi mpindieu usadila bu musadidi wa mudimu ne bu mpanda-njila. Kunyima, mukaji eu muipata wakapingajibua ne ndekelu wa bionso wakalua pende mpanda-njila wa pa tshibidilu.
Ba-misionere buonso badi mu nzubu eu badi ne dianyisha bua tshidi Yehowa mubenzele. Bakafumina ku Australie, Canada, Hawaï, Suisse, ne Etats-Unis, ne 11 ba kudibu mbena kalasa ka 11 anyi mbena tulasa tua kumpala tua Galaad tua ba-misionere. Mbamone dilubuluka dia mudimu wa Bukalenge mu Japon ne mbatuishibue kudi nyanji ya Mukalenge Davidi, wakamba ne: “Mvua muana mutekete, mpindiewu mbakulakaji, tshiena mumone muntu muakane mulekelela nkayende, nansha bende bana bakeba tshiakudia.” (Musambu 37:25, (36 Mukenji Malenga) Bua kuleja dianyisha bua ditabalela dia dinanga dia Nzambi, ba-misionere aba mbapangadije bua kubenga kulekela mudimu kadi bua kuya kumpala pa kusadila Yehowa.