Nzubu ya bena lulamatu idí yambuluja didiunda mu Sri Lanka
DIMANYIKE bu Ceylan too ne mu 1972, ditunga dia Sri Lanka ntshisanga tshilengele tshidi ne mielelu milengeja ne milongo ya mabuè, milongo ya mikuna, ne bipele bikese. Mu bintente, lusongo lua Mukuna wa Adam, ku metre 2 243, mmuaba wa tshijila bua bitendelelu binene binayi.a Pabuipi ne muab’eu, tudi tusangana Ndekelu wa Buloba, matelu aa mmuaba udi lubuebue elu lupulumuka tendu kumbukila ku butumbuke bua metre 1 500. Muab’eu ng’umue wa ku mitambe buimpe wa mu Sri Lanka.
Bena ditunga miliyo 18 ba mu Sri Lanka badi buonso ne nsombelu umue wa bangabanga udi ukoka ntema. Kubangila mu siekele muitanu K.B.B., ndelanganyi ya bena Inde ne bena ku Mputu bavua bafumina ku Nord wa Inde bakalua kuasa mu tshisanga etshi. Mba-Cinghalais, badi benze mpindieu bu bitupa bisatu pa binayi bia bena ditunga. Pashishe, kutuadija tshikondo tshia siekele ya kumpala too ne mu siekele wa 12, kuakalua tshisumbu tshia ba-Tamoul bena tshimuangi bafumine ku Inde wa ku Sud; buobu aba badi mpindieu batamba kusombela ku Nord ne ku Est wa tshisanga etshi. Bena Portugal, bena Hollande, ne bena Grande-Bretagne pabu mbashiye bimanyinu biabu biangatshile ku bikondo bia bumfumu buabu. Kusakidila apu, bangenda-mushinga bena ngendu ya pa mbuu bafumine ku matunga a Arabie ne a Malaisie mbalue kusambakana mu bantu bena ditunga edi. Mudi kabidi musanganyibua tusumbu tua bena ku Mputu, ba-Parsi, bena Chine, ne bakuabu.
Pa kumbusha disambakana dia makoba, miakulu ne ntendelelu mu Sri Lanka bidi bileja nsombelu yende ya bangabanga mishilashilangane. Miakulu minene mu tshisanga etshi idi cinghalais, tamoul, ne anglais. Bena Sri Lanka bavule mbamanye miakulu ibidi ya ku isatu eyi, anyi yonso mine. Nsombelu ya bisa ya bangabanga idi kabidi ne buenzeji bukole mu ntendelelu wa bantu. Ba-Cinghalais mbatambe kuikala bena Buddha, kadi ba-Tamoul mbatambe kuikala buobu bena Hindu. Aba badi ne malanda ne bena Arabie anyi ne bena Malaisie badi pa tshibidilu balamata ku Izlame, ne aba badi ne bankambua ba ku Mputu badi pa tshibidilu bena mu ekleziya ya Bukua-buena-nkristo, Katolike ne Mishonyi.
Diluangana ne mudimu mukole
Bionso ebi bidi bivuija mudimu wa Bantemu ba Yehowa mukole mu Sri Lanka. Buobu aba badi batumika bikole bua kukumbaja mudimu mubimikila kudi Yezu ne: “Lumu luimpe elu lua bukalenge nelumanyishibue pa buloba bujima, neluikale tshimanyinu bua matunga wonso.” (Matayo 24:14, NW) Kusakidila pa lutatu lua kuakama miakulu mivule, bamanyishi ba lumu luimpe badi mua kuyukila ne bena Buddha, bena Hindu, bena ekleziya ya Bukua-buena-nkristo, nansha ne bavidi ba dikalaku dia Nzambi bine—buonso aba mu bungi kampanda bua mêba a buambi.
Bua kupatula bipeta bimpe mu mudimu wabu, bamanyishi badi ne bua kutuala bibejibeji bia Tshibumba tshia Nsentedi ne bia Réveillez-vous ne mikuabu mikanda miumvuiji ya Bible mu miakulu ya tamoul, cinghalais, ne anglais. Aba badi batantamane, badi kabidi bambula Bible mu miakulu ayi. Bamanyishi bavua bapete disanka divule mu matuku mashale aa pavuabu bapatule musangu umue broshire ya Dieu se soucie-t-il vraiment de nous? ne Nos problèmes—Qui nous aidera à les résoudre? pamue ne trakte wa Bulongolodi ebu nebupanduke anyi? mu miakulu isatu eyi. Ebi bivua biumvuija bintu bivule bua mudimu wa budimi.
Bantemu mbatumike bikole kubangila mu 1912, pavua Charles Taze Russell, mulombodi wa Nsangilu wa Bukua-matunga wa Balongi ba Bible tshikondo atshi, mulue kukumbula kakese Ceylan. Kadi, dilubuluka dinene divua ne bua kuindila dilua dia bena mapolome a Kalasa ka Bible ka Watchtower ka Galaad mu 1947. Kubangila tshikondo atshi, bamanyishi mu Sri Lanka mbamone bipeta bimpe bitambe mu mudimu wabu wa buambi. Mu 1994, bamanyishi ba Bukalenge 1 866 bavua balombola, bu muayene, malonga a Bible 2 551 ku ngondo wonso. Ne bungi bua bantu 6 930 bavua mu Tshivulukilu buvua bu misangu inayi kupita bua bamanyishi mu bisumbu bionso. Ndibenesha kayipu dia mpatshi!
Pa kufuanyikija ne amue matunga, dilubuluka mu Sri Lanka didi mua kumueneka bu dilualua bitekete. Tshijikilu tshimue tshidi mua kuikala malanda makole munkatshi mua mêku. Kadi, malu adi mua kupita mu mushindu mukuabu muimpe kabidi. Pavua mfumu wa basalayi muena Roma Korneliyo mutue bulelela nyama ku mikolo, bena mu nzubu muende bakenza pabu nunku. (Bienzedi 10:1, 2, 24, 44) Mukanda wa Bienzedi udi kabidi utela imue nzubu ya bena nkristo mishindame, bu mudi eyi ya Ludia, Kulisipo, ne ya mulami wa Paulo ne Sila mu buloko.—Bienzedi 16:14, 15, 32-34; 18:8.
Bushuwa, malanda makole a bena dîku adi mua kututshisha dikasa dimpe mu muaba udi ndongoluelu muimpe ne dinanukila dia lulamatu. Pa kuvuluka mêyi adi mu Yeshaya 60:22, misionere wa mutantshi mule Ray Matthews udi wamba ne: “Mbimueneke se: Yehowa udi mpindieu wambuluja malu mu tshikondo tshiakanyine, kabiyi anu kudi bantu pa nkayabu kadi kabidi kudi bena nzubu mijima.”
Dîku didilongolole didi diambika Nzambi butumbi
Bushuwa kudi nzubu ya bena lulamatu ya mushindu’eu mu Sri Lanka lelu’eu. Tshilejilu, kudi bena dîku didilongolole bimpe dia Sinnappa badi basombele ku Kotahena, zone umue wa Colombo, tshimenga tshinene tshia Sri Lanka. Nansha muvua mfumu wa dîku, Marian, mufue kukadi kupite matuku, mukajende, Annamma, ne bana 12 ba ku 15 badibu balela, bikale ne bidimu kutuadija ku 13 too ne ku 33, badi batungunuka ne kusadila Yehowa bu dîku. Patudi tufunda apa, bana muanda-mukulu bakavua batambushibue, ne basatu bavua mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba, basadila bu bampanda-njila ba pa tshibidilu. Basatu bakuabu bakavua benze mudimu wa bumpanda-njila buambuluishi ku musangu ne ku musangu. Munkatshi mua bena mu nzubu batshidi batekete muvua bamanyishi banayi bakena batambule. Kusakidila apu, bikulu banayi, nansha mutshidibu batekete menemene, bavua balonga Bible ne babuela mu bisangilu bia bena nkristo mu tshisumbu tshia Bantemu ba Yehowa tshia Colombo-Nord.
Mu tshidimu tshia 1978 ke muvua Annamma muteleje bua musangu wa kumpala lumu luimpe lua Bukalenge pakanyishaye tshibejibeji tshimue tshia Tshibumba tshia Nsentedi. Dilonga dia Bible diakatuadija, ne pakamanaye dilonga dia Bible ne mukanda wa Bulelela budi bufikisha ku muoyo wa kashidi, Annamma wakalambula muoyo wende kudi Yehowa Nzambi ne wakatambushibua, pa kufila nunku tshilejilu tshia nzanzanza bua bavule ba mu nzubu muende.
Anu bu musalayi Korneliyo, Annamma udi ne ndongoluelu muimpe mu dîku diende. “Tuvua ne bua kudilongolola bua bisangilu ne mpuilu bia bena nkristo—kabiyi kutela kalasa,” ke mudi Annamma uvuluija. “Divuala ke muanda uvua mukole, kadi ne dibenesha dia Yehowa tuvua tukumbana bua kudipetela bilamba bipiabipia bua mpuilu yonso. Dîku dijima divua difika divuala bimpe ne didiisha kabidi bimpe—ne dikala kabidi ne mimuemue mivule.”
Bana badi bavuluka ndongoluelu wa mu nzubu muabu ne dinanga. Bua kuambuluisha dîku dijima bua kubuela mu bisangilu bia bena nkristo, bana bakulumpe bavua pa tshibidilu bapeshibua majitu a pa buawu. Tshilejilu, Mangala uvua usukula bilamba, ne Winnifreda ubikoma. Winnifreda, uvua wambuluisha kabidi bana batekete bua kuvuala, udi wamba ne: “Muntu ne muntu uvua umueneka muvuala bimpe pavuabu bapatuka kumbelu.”
Biakudia bia mu nyuma bivua bilongolola mu mushindu muakane. Muana wa bakaji Pushpam, udi mpanda-njila wa pa tshibidilu mpindieu, udi uvuluka ne: “Dituku dionso, dîku dietu divua disanka pa kubala Bible ne kukonkonona pamue mvese ya mu Bible ya dituku dionso.” Annamma udi usakidila ne: “Muana ne muana udi ne wende Bible, Tshibumba tshia Nsentedi, ne mikanda mikuabu. Ndi nteleja ne ntema mumvuija abu wonso mafila mu bisangilu. Muaba udi ukengela diambuluisha, ndi mpinganunapu kumbelu ne dikankamija ne dilengeja. Butuku tudi tusangila pamue bua kukoma dituku ne disambila mu dîku.”
Bana bakulumpe badi ne mushinga mukole mu diambuluisha Annamma bua kupetesha nkoleshilu muimpe wa buena nkristo bua bena mu dîku buonso. Nansha mudi midimu ibafinakaja, kayena ipumbisha dijinga diabu dia kuabanya lumu luimpe mu mbanza mikuabu. Pa kusangisha, bena mu dîku buonso badi balombola malonga a Bible 57 ku nzubu ne bena mutumba. Rajan, muku [wa Annamma], udi wamba ne: “Dîku didi dilombola malonga a Bible adi alubuluka. Mukajanyi, Pushpam, ukadi mupete disanka dia kumona umue wa ku balongi bende ulambula muoyo wende kudi Yehowa.”
Biakanyungusha bushuwa Kotahena pakumbuka dîku dinene dia mushindu’eu mu Ekleziya Katolike wa bena Roma. Nansha muvua nsaserdose muine kayi mulue kukumbula dîku bua kumanya né mbua tshinyi, wakalomba bitabi bena mu ekleziya bua bakononone muanda eu. Mayukidilangana mavule akalonda, nangananga pa dilongesha dia Busatu-bunsantu. Annamma uvua misangu yonso weyemena Yehowa ne ushindamena pa Bible bua kubingisha ditabuja diende. Mvese wende wa pa muoyo mu mayukidilangana aa uvua Yone 17:3.
Nzubu wa Sinnappa mmuleje patoke mudi ndongoluelu muimpe ne madikolela a bushuwa mua kupatula bipeta bidi bisankisha. Ku madikolela abu a mitalu, tshipungu tshipiatshipia tshia bamanyishi ba Bukalenge tshidi tshienda tshikola, bionso ebi bua butumbi bua Yehowa.
Buluishi budi busuikakaja dîku pamue mu ntendelelu mulelela
Nzubu wa Ratnam udi ku tshibanda pabuipi ne ba-Sinnappa, mu Narhenpitya, zone mukuabu wa Colombo. Buobu pabu bavua ku kale bena Ekleziya Katolike wa Roma. Mu 1982, Bantemu bavua mu mudimu wa ku nzubu ne ku nzubu bakapetangana ne Balendran, bayende wa yayabu buonso, Fatima. Dilonga dia Bible diakatuadija ne dîku dijima. Katupa kîpi, bana babu basatu bakaya kuebeja kakuabu-mukaji Ignasiamal dîna dia Nzambi. Pakandamuna bana ne: “Yehowa,” bakajula dijinga dia kumanya bivule dia kakuabu-mukaji, ne bakatuadija nende dilonga dia Bible. Pashishe, bana bende ba bakaji babidi, Jeevakala ne Stella, bakadisanga pabu mu dilonga edi, ne mu 1988 busatu buabu bakatambushibua.
Pinapu, Balendran ne Fatima bavua balonga bulelela ne mukuabu muakunyi wa Fatima wa bakaji, Mallika, ne bayende Yoganathan. Mu 1987, bena dibaka babidi aba bakatambushibua, ne mbakune munda mua bana babu babidi dinanga didi dienda didiunda bua Yehowa. Pushpa, mukuabu muakunyi wa Fatima wa bakaji, wakalua pashishe mu bulelela. Wakadilambula ne kutambushibua mu 1990. Pavuabu ku Tokyo, bayende, Eka, uvua usadila pamue ne tshisumbu tshia muakulu wa anglais, ne Pushpa uvua wambuluisha muanabu [mulela] wa balume mutekete, Alfred, bua kukoleshibua mu njila wa Yehowa.
Kupita apu, banayi ba ku bana dikumi ba mu dîku dia Ratnam badi batua ntendelelu mulelela nyama ku mikolo. Diakalenga, basatu bakuabu badi benda balubuluka mu malonga abu a Bible nkayabu. Mu bikulu 11, wa bakaji umue, Pradeepa, ukadi mumana kutambushibua. Bakuabu muanda-mutekete batshidi batekete badi balongeshibua pa tshibidilu ku diambuluisha dia malonga a Bible mu dîku. Kusakidila apu, pa kusangisha, malonga a Bible 24 adi alombodibua ku nzubu ne bantu badi basankidila bulelela pabuipi nabu.
Bionso ebi ki mbienzeke kakuyi lutatu. Ku ntuadijilu, kuvua buluishi bua bena mu dîku. Tatuabu, Muthupillai, ne bana bakulumpe bavua baluisha bikole muena mu dîku kayi yonso uvua ubuela mu bisangilu bienza ku Nzubu wa Bukalenge anyi uvua udifila mu mudimu wa buambi bua patoke. Nansha muvua buluishi ebu butangila diditatshisha bua dikubibua dia muntu pa nkayende, Muthupillai udi usakidila ne: “Mvua mudilambule mujima kudi ‘bansantu’ ne tshivua mua kuanyisha bua dîku dianyi kumbukadi mu Ekleziya Katolike.” Kadi, mpindieu udi witaba se: badi batendelela Nzambi mulelela bualu udi udimuenena masanka adi ditabuja diabu dibatuadile.
Tshilejilu, musangu kampanda mfumu muena Buddha muena tshitupa tshia buloba atshi wakateta bua kubipata mu tshitupa tshiende tshia buloba pa kubalowa. Wakalua bumue butuku ne kuteka “buanga” buenza ne bimue bimuma bu madima kumpenga kua nzubu. Bena mutumba bena bitabataba bakatuadija kutshina, buonso bakashala bindila bua kumona bualu bubi kampanda buvua ne bua kuenzekela nzubu wa Ratnam. Kadi, pakamanya Ignasiamal bualu ebu, yeye ne bana bende bakumbusha patupu bimuma ebi kakuyi buôwa anyi ditshina dine—ne bualu bubi nansha bumue kabuakabenzekela. Tshienzedi tshiabu tshikena buôwa tshiakalua bushuwa bumanyishi mu tshitupa atshi, tshiakenzeja bantu bua kuikalabu ne kanemu kuondoke kudibu. Stella wakakumbana bua kutuadija malonga a Bible abidi ku nzubu ne mêku a pabuipi nabu. Mukankamijibue pa bualu ebu, muku [wa bakaji] Nazeera wakitaba pende dilonga dia Bible.
Pa kutangila mabenesha wonso adi dîku diende dipete, Ignasiamal udi wamba ne: “Ndi ne disanka dia bungi pa kumona didiunda dia mu nyuma munda mua dîku dianyi. Tudi babeneshibue kudi Yehowa bualu buluishi mbulue kuteketa, ne buobumue bua dîku dietu mbukoleshibue.”
Ndibeneshapu kayi didi nzubu minene eyi mikale. Mbasakidile mêyi abu ku aa a bena mêku makese, a mêku adi ne muledi anu umue, ne a bena nkristo bajike badi baluangana bikole bua kuambuluja dimanyisha dia lumu luimpe lua Bukalenge mu “ditunga didi diengelela,” bu mudi dîna dia Sri Lanka diumvuija. Badisangishe pamue ne bena nkristo nabu pa buloba bujima, Bantemu bena Sri Lanka mbatekemene diasulula dia Mparadizu, utudi mua kuvuluka nansha mpindieu bu mutudi tumona mielelu ne mikuna bia ditunga dilengele dia Sri Lanka.
[Mêyi adi kuinshi]
a Batu bamba ne: tshibuangalaka kampanda tshialabale ku muab’eu ntshifundu tshishiya tshia dikasa dia Adama, Buddha, Siva, ne “Munsantu” Thomas, bilondeshile mianu ya ba-Mizilma, bena Buddha, bena Hindu, ne ya ekleziya.
[Bimfuanyi mu mabeji 24, 25]
Bantu ba bungi mu Sri Lanka badi bandamuna bimpe ku buambi ne dilongesha bia bena nkristo