Banzambi-bakaji ba lulelu ne mvita
MU MIDIMU kampanda ya diumbula bintu mu buloba ku Ebla, mu Syrie, tshishadile kampanda tshia lupingu lua Ishtar, nzambi-mukaji wa lulelu ne mvita wa bena Babilone, tshiakasokolodibua. Muena malu a diumbulula bintu mu buloba Paolo Matthiae udi utshileja bu “tshitampi tshibunguluke tshidi ne tshimfuanyi kampanda tshia ntendelelu tshidi tshileja muakuidi-mukaji mudibuikile tshitambala kumpala kua tshimfuanyi tshia nzambi tshia pa buatshi . . . ne mutu watshi musuika ku tshieyemenu tshikese tshile.”
Disokolola edi ndia mushinga, bualu tshimfuanyi etshi ntshia katshia ku ntuadijilu wa siekele wa 18 K.B.B. Bilondeshile Matthiae, ebi bidi bipetesha “tshijadiki tshidi tshituisha” tshia se: ntendelelu wa Ishtar wakanenga bidimu bitue ku 2 000.
Ntendelelu wa Ishtar wakatuadija ku Babilone ne mu siekele yakalonda wakatangalaka mu Ampire wa bena Roma. Yehowa wakatumina bena Izalele dîyi bua kumbusha kamanyinu konso ka ntendelelu wa dishima mu Buloba Bulaya, kadi bu muakapangabu kuenza nunku, ntendelelu wa Ashtoreth (wa bena Kanana mufuanangane ne wa Ishtar) wakalua buteyi kudibu.—Dutelonome 7:2, 5; Balumbuluishi 10:6.
Nansha mudi Ishtar ne Ashtoreth [nzambi] udi mufuanangane nende kabatshiyipu, ngikadilu yakalejabu—tshiendenda ne tshikisu—mbitangalake. Tudi mua kudiebeja bikala nsangilu wa bantu wa buena-lelu mushilangane menemene ne nshidimukilu eyi ya kale ya bantu bavua batendelela banzambi-bakaji aba ba lulelu ne mvita.
[Tshimfuanyi mu dibeji 20]
Bavua kabidi balambula Tanit bana
[Mêyi a dianyisha]
Ralph Crane/Bardo Museum