“Nenku nzubu wenu wa Nzambi udi kuepi?”
BATU bela Bantemu ba Yehowa lukonko elu misangu mivule mu Mozambique. Bushuwa, too ne matuku adi panshi aa, luvua lukonko lukole bua kuluandamuna. Bidi nenku bualu too ne mu 1991 Bantemu ba Yehowa kabavua banyishibue kudi mikenji mu ditunga edi nansha. Ke bualu kayi, kakuvua mushindu wa kupeta miaba ya ntendelelu mimanyibue patoke, ne mishindame nansha.
Kadi, nsombelu eu wakashintuluka mu dia 19 Luishi 1994. Mu dituku adi dia munya mukenuke, bakabanjija Nzubu ya Bukalenge ibidi ya kumpala itu kayiyi mianji kuibakibua mu Mozambique. Bungi busanga bua bantu 602 bakalua ku dibanjija dia miaba eyi mimpe ya bisangilu mu tshimenga tshìdì ne dilobo tshia Beira, bu pankatshi pa muelelu wa Mozambique. Neyambuluishe ku majinga a bisumbu bisatu bia mu tshimenga atshi.
Mudimu wonso, kubangila ku diasa dia bishimikidi too ne ku dijikija dia nzubu yonso, wakangata tshidimu tshijima ne ngondo ibidi ya ditumika bikole. Misangu mivule badisuile 30 anyi bapite ba pabuipi apu mu Zimbabwe bakalua ne bakenza mudimu dikaya ku dikaya pamue ne Bantemu ba mu muaba au. Bu muvua buonso buabu kabayi mua kukumbana mu nzubu wa ba-misionere wa mu Beira, wakambuluisha bu nsangilu wa midimu yonso, bamue bakanji kusombela mu tumponya kumpenga kua nzubu au ku ndekelu ya mbingu ne misangu mikuabu bua mbingu mijima kabidi.
Muaba wa Nzubu wa Bukalenge wa Tshisumbu tshia Massamba ne tshia Munhava udi mu balabala munene wa Beira. “Mu dituku dikuabu dia mudimu muvule, pavua mudimu wenda ne lukasa ne dilubuluka ditambe kumueneka,” ke muakabambisha misionere mukuabu, “tuakamona njiwu ya mashinyi bu muvua ba-kanyemesha bapita pa kulengamena ku Nzubu wa Bukalenge, imue misangu bapua muoyo bua kukuata ku yenda.” Bavule bakiimana bua kubandila mudimu, ne bavua bakemeshibue nangananga kudi dikalaku dia bantu ba makoba mashilangane benza mudimu pamue bu muntu umue.
Bakatumika ne mpàngù ne malongolola bia bungi. Bishilangane ne midimu mikuabu mivule ya mu tshitupa etshi tshia buloba, muaba ùdì bia kuenza nabi mudimu ne mpetu bikale bikese, mudimu wa Nzubu ya Bukalenge kawakiimana nansha kakese bua dipangika dia bia kuenza nabi mudimu. Musangu mukuabu, kuvua kukengedibua mifuku 800 ya siman, ne mu muaba umuepele utuvua mua kuyipetela, kakuvua mifuku mimpe ivua ikengedibua bua kuelamu siman. Bana betu bakamanyisha biro bia filiale bia Société Watch Tower mu tshimamuende wa bukalenge mu Maputo; bakatuma mifuku ku ndeke, kuya nayi ku tshiapu tshia siman, ne kuyuuja. Mudimu wakatungunuka kakuyi diwimanyika.
Musangu mukuabu, pavuabu basuika bia kukolesha nabi musaka, tshisumbu tshia bena mudimu tshiakapangila mikamba ya biamu. Bua dikepela dikole, biamu bia mudimu bivua bifumine kule ku kilometre 600! Muntu kampanda uvua ubandila wakabikidibua kudi umue wa mu tshisumbu tshia bena mudimu ne kumukonka bu bikalaye uvua mumanye muaba uvuabu mua kupeta biamu bia kujikija nabi mudimu. Muntu au wakandamuna se: “Ndi muimane muab’eu munkatshi mua dîba dijima ne pa mutu, ne kabivua ne bua kuikala ku mpukapuka nansha. Tshiena mua kuambuluisha kadi ndi nkatshila mudimu unudi nuenza ne lungenyi lua mudimu eu. Ndi ne biamu binudi nukengela, ne nebikale disanka dianyi bua kunupeshabi bu dipa.” Biakamueneka bu difila dinene dienza mu tshikondo tshiadi.
Babandidi bavule bakadikonka bua ne: nkumpanyi kayi munene wa luibaku uvua munyima mua mudimu eu. Bushuwa, tshisumbu tshia bena mudimu tshivua ne ditshionkomoka dinene mu dibambila ne: aba bavua Bantemu ba Yehowa bavua badisuile bua kuenza midimu yabu. Ntshinyi nangananga tshiakakemesha babandidi aba? “Nudi tshisamba tshia buobumue,” ke muakamba umue. “Nansha munudi ba makoba mashilangane, nudi nutumika pamue bu bena muntu.” Tshipeta tshivua ne: bavule bakalua balomba malonga a Bible. Bivua kabidi ne buenzeji pa bisangilu. Tshilejilu, muayene wa babuedi ba mu bisangilu mu Tshisumbu tshia Manga, mmupite bungi bua Bantemu misangu ibidi.
Nzubu ya Bukalenge mipiamipia eyi idi bushuwa dibenesha dinene bua Bantemu ba mu muaba au. Ba bungi bavua badisangisha mu miaba ikena ya nsongo ya musaka wa bisonsa peshi ne malata makese pa mutu, kumfundu kua nzubu, anyi mu ka-tshibambalu kakese ka nzubu wa muntu kampanda. Misangu ya bungi bavua ne bua kubola pavuaku mvula; kadi bavua babuela mu bisangilu ne lulamatu luonso. Mu makumi a bidimu, eyi ke “Nzubu ya Bukalenge” ivua Bantemu bamanye mu Mozambique. Muanetu Caetano Gabriel, mukulu mu Tshisumbu tshia Massamba, wakajikula ne: “Tudi bena dianyisha kudi bana betu ba mu buloba bujima bakafila mapa bua dikumbaja dia mudimu eu.” Nsonga kampanda Ntemu wakavuluka ne: “Patuvua mu Carico (mu “tumponya tua dilongeshilula” muvuabu bakangile Bantemu ba Yehowa munkatshi mua bidimu bitue ku 12), tuvua ne tshilele tshia kuamba ne: ‘Netunanukile ne lulamatu luonso, ne Yehowa neatufute.’ Nzubu wa Bukalenge mupiamupia eu udi difutu dia kudi Yehowa.” Miaku yabu idi ileja dianyisha diabu diondoke ne dipangadika diabu dia kusamuna Yehowa.
Bansonga bavule bakatumika mu mudimu eu wa luibaku bakapeshibua lungenyi lua bumpanda-njila ne panyima bakangata mudimu wa bumpanda-njila bua pa tshibidilu. Nsongakaji Isabel, mpanda-njila wa pa tshibidilu mu Tshisumbu tshia Manga, wakabambisha bu muvuaye utangila Nzubu wa Bukalenge musukula bimpe bitambe dituku dia kumpala kua dimubanjija diende ne: “Buanyi meme, eu ke muaba mutambe bulengele mu tshimenga tshia Beira. Buanyi meme, ndisanka dipite bunene bua kuikala muaba eu.” Adão Costa, misionere kampanda, wakumvuija ne: bakokeshi ba mu muaba au bavua beleshanganyi ba diboko mu dianyisha mishindu ya pa buayi ya dibueja dia bintu mu ditunga, bualu bavua bamanyisha bua bululame bua Bantemu. Pashishe wakasakidila ne: “Nansha mutuvua bapungile bikole, divua disanka bua kumona mamuma a mudimu eu wonso bua lumu ne butumbi bia Yehowa.”
Mpindieu, dîba kayi dionso didi mulunda kampanda muena mu tshimenga tshia Beira ukonka ne: “Nenku nzubu wenu wa Nzambi udi kuepi?” Bantemu badi bamuludika ku umue wa ku Nzubu ya Bukalenge mipiamipia eyi ne bandamuna ne miaku bu eyi: “Udi mu Tshibeba tshia Bukua-matunga, Avenida Acordo de Lusaka, bela nyima ku Biro bia Bampulushi ba Tshisumbu Tshinayi.” Pashishe, basakidila diakajilula dimuepele se: “Kadi ki nnzubu wa Nzambi nansha. Udi Nzubu wa Bukalenge!”
[Karte/Bimfuanyi mu dibeji 20]
(Bua kumona malu bimpe, tangila mu mukanda)
AFRIKE
Mozambique
Beira
Maputo
[Mêyi a dianyisha]
Karte: Mountain High Maps® Copyright © 1995 Digital Wisdom, Inc.