Nkonko ya babadi
Bilondeshile luapolo ya ngumu, padi muana mumane kuledibua, imue mpitadi idi ilama ndanga (placenta) ne mûfu bua kupatula bintu mu mashi abi. Bualu ebu budi ne bua kutatshisha muena nkristo anyi?
Mu mpitadi mivule, bualu bu abu kabutu buenzeka, nenku bena nkristo kabena ne bua kuditatshisha. Pikalaku kabingila kalelela bua kuela meji ne: ngenzelu wa nunku udi ulondibua mu lupitadi muikala muena nkristo mua kulelela, nebikale biakanyine bua kumanyisha anu muondapi se: ndanga ne mûfu bikale ne bua kuimanshibua, kabena ne bua kutumika nabi mu mushindu kayi wonso.
Manga kabukabu a luondapu mmapetela ku bintu bidi ne muoyo, bikala nyama anyi bantu. Tshilejilu, imue hormone ivua miangatshila mu mênyi a tubalu tuvua ne mafu. Ku mashi a kabalu ke kudibu bapetele serum wa tétanos, ne ku mashi a mu ndanga ya bantu (tshia munda) ke kudibu bapetele kukadi tshikondo tshile tubulu tua gamma bua kuluisha masama. Imue mpitadi idi ilama ndanga eyi ne iyikamisha mu mashika makole ne pashishe bayisangisha kudi tshiapu tshia benji ba manga bua kutumika ne mashi aa àdì ne bikubi bivule bia mubidi bua kupatula tubulu tua gamma.
Mu matuku adi panshi aa, bakebuludi mbambe mudibu balubuluke mu ditumika ne mashi a ku tshia munda bua kuondapa mushindu umue wa disama dia mashi (leucémie), ne mbumvuije mudi mashi a nunku mafuane kuikala ne dikuatshisha mu diondapa imue mishindu ya dinyanguka dia ndongoluelu wa bukubi bua mubidi anyi mu ditumika nawu pamutu pa matentula a buongo bua mu mifuba. Bua nenku, kuvua dimanyisha kampanda ditangalaja bua baledi bavua bapatuisha, bakamisha ku mashika, ne balamisha mashi a bia munda bua se: avua mua kukuatshisha mu luondapu kampanda bua muan’abu mu bidimu bivua mua kulua.
Bungenda bu nunku bua mashi a mu ndanga kabuena bushuwa mua kuteta bena nkristo balelela, badi baludika ngelelu wabu wa meji ne mikenji mipuangane ya Nzambi. Mufuki wetu udi wangata mashi bu a tshijila, mikale aleja muoyo mufila kudi Nzambi. Ntumikilu umuepele ne mashi uvuaye mufidile dianyisha uvua anu pa tshilambuidi, musuikakaja ku milambu. (Lewitiki 17:10-12; fuanyikija ne Lomo 3:25; 5:8; Efeso 1:7.) Tshianana, mashi mapatula mu mubidi wa tshifukibua avua ne bua kupongolodibua panshi, kuimanshibua.—Lewitiki 17:13; Dutelonome 12:15, 16.
Padi bena nkristo bakuata nyama anyi bashipa nzolo peshi ngulube, badi bapatula mashi ne baimansha. Kabena bushuwa ne bua kuapongolola pa buloba, bualu tshidiku ntshia se: bimanshe mashi au pamutu pa kutumika nawu mu mushindu kayi wonso.
Bena nkristo bàdì babuele mu lupitadi badi bajingulula ne: bintu biumbusha ku mubidi wabu bidi bimanshibua, nansha bikalabi bunyawu anyi mênyi, tshitupa tshidi tshipie disama, peshi mashi. Bushuwa, munganga udi mua kuanji kusua bua amue matetesha enjibue kumpala, bu mudi ditetesha dia mênyi, dia tshitupa tshia mubidi tshipie disama, peshi dia mashi. Kadi pashishe, bintu ebi bidi bimanshibua bilondeshile mikenji ya ditunga. Mubedi katu pa tshibidilu ne bua kuenza malomba a pa buawu bua kubiimanshabu bualu bidi bia meji ne kabidi bileja budimu mu malu a luondapu pa kuimansha bintu bipatula mu mubidi bia nunku’eu. Bikala mubedi ne kabingila kalelela bua kuela mpata se: ngenzelu wa pa tshibidilu wa nunku neikale ne bua kulondibua, udi ne bua kumanyisha mumuondapi udi muanda eu utangila, pa kuamba ne: bua tubingila tua malu a ntendelelu mmusue bua se: bintu bionso bia nunku bimanshibue.
Kadi, anu bu mutuambi, eu mmuanda udi mua kutatshisha nangananga mubedi wa mu mulongo mupuekele bualu mu miaba ya bungi bintu biangata mu bia kuimansha bia nunku ne ditumika tshiakabidi ne tshia munda anyi bikuabu bintu bipatula mu mubidi kabena nansha mene babitangila bu bualu, peshi kabayi mene batumika nabi pa tshibidilu.
Tshiena-bualu tshia “Tukinayi malu adi mabi,” mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1 Tshiongo 1997, tshidi bu tshidi tshituma lungenyi ku diangatangana ne bana. Mmunyi mutudi mua kumvuija tshienzedi etshi?
Nkonga-miaku kampanda udi umvuija “diangatangana ne bana” (pédophilie) bu “diangatangana dinyanguke didi bana bikale tshintu tshianyisha bua masandi.” Tunungu tua ngenzelu eu ntupiisha mu Dutelonome 23:17, 18 (NW). Nzambi wakakulamu ukandika dilua muena masandi wa mu ntempelo (“peshi, ‘catamite,’ muana wa balume mukuata bua bipatshila bia masandi,” note kuinshi kua dibeji). Mvese eyi idi kabidi ikandika muntu kayi yonso bua kutuala mu “nzubu wa Yehowa” mushinga wa “mbua” (“pamu’apa pédéraste; muntu udi wenza diangatangana dia ku nyima, nangananga ne muana wa balume,” note kuinshi kua dibeji). Mêyi matela aa a mu Mifundu ne a mu mikanda mikuabu adi ajadika ne: bualu bùvuà Tshibumba tshia Nsentedi tshikonkonona buvua bua muana muvuija bu tshintu tshia dibambidika bua masandi, pamue ne dibomba, dienza kudi muntu mukulumpe.—Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary.