TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w97 15/7 dib. 20-23
  • Pandisha muoyo wa muanebe!

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Pandisha muoyo wa muanebe!
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Ikala mulunda wa pa muoyo
  • Dinanga dia Nzambi
  • Ditshina dia Nzambi
  • Mafutu a disanka
  • Ukele muanebe biangatshile ku buana
    Nsapi wa disanka mu dîku
  • Baledi, longeshayi bana benu ne dinanga
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2007
  • Baledi, ambuluishayi bana benu bua banange Yehowa
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2022
  • Enza bua dîku diebe dikale dikole mu nyuma
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2001
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
w97 15/7 dib. 20-23

Pandisha muoyo wa muanebe!

MICHAEL ne Alphina mbasombele mu tshibandabanda tshia musoko munkatshi mua tukunakuna tufikuluke tua mu KwaZulu-Natal, ku Afrique du Sud. Bakapeta ntatu mivule mu dikolesha bana muanda-mutekete. Ne dikuatshisha dia tshishiki dia kudi mukajende, Michael wakenza muende muonso bua kutumikila dîyi dia mu Bible ditumina batatu ne: ‘Nudiundishe [bana benu] bimpe ne dibela ne didimuija bia Mukalenge.’ (Efeso 6:4) Kadi imue misangu ntatu itu imueneka.

Tshilejilu, ntshibidilu tshia bansongalume balami ba bimuna ba mu Afrike bua kusangisha pamue bisumbu bia ngombe ya baledi babu bua kumona mua kupeta dîba dikumbane dia kunaya pamue. Imue misangu batu baditua mu mineku ne bamba malu adibu kabayi ne bua kuamba. Pavua bana ba balume ba Michael baya bua kudisha ngombe ya dîku diabu, uvua ubelela mikandu mikolesha bua kubenga kudisangisha ne bana bakuabu. (Yakobo 4:4) Nansha nanku, mu difuma ku mudimu, uvua imue misangu usangana bana bende baye kudisangisha ne bana abu. Bu tshipeta, uvua ne bua kubanyoka.​—Nsumuinu 23:13, 14.

Udi wela meji ne: Michael uvua ne dîsu ditambe bukole kudi bana bende anyi? Bamue badi mua kumvua mushindu’au, kadi Yezu Kristo wakamba ne: “meji . . . adi adileja malelela ku bienzedi biawo.” (Matewuse 11:19, MMM) Michael ne Alphina bakakeba nsombelu wa dinanga mu dîku diabu, bapitshisha dîba ne bana babu ne babalongesha miyuki ne malelela bia mu Bible.

Michael ne Alphina badi ne bana ba bakaji banayi​—Thembekile, Siphiwe, Tholakele, ne Thembekani. Buonso buabu mbamanyishi ba ku dîba ne ku dîba ba lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi. Babidi ba ku bana babu ba balume badi basadila bu batangidi baludiki mu bisumbu bia Bantemu ba Yehowa. Muanabu wa balume muisatu, muena mukaji udi pende mumuangalaji wa evanjeliyo wa ku dîba ne ku dîba, udi wambuluisha bu musadidi wa mudimu.

Baledi bena nkristo ba bungi badi ne mêku manene mbabeneshibue ne bipeta bimpe mu dikolesha bana babu. Nansha nanku, bamue bana badi bapeta nkoleshilu muimpe wa kudi baledi, batu balekela bulelela. Kakuyi mpata, baledi babu mbalame mu lungenyi mufuanu wa Yezu wa muana muena butulatula ne badi ne ditekemena dia se: muanabu wa balume anyi wa bakaji neanyingalale ne ndekelu wa bionso neafike ku lupandu.​—Luka 15:21-24.

Kadi bia dibungama, bamue baledi bena nkristo badi benda bajimija bana babu bonso mu bulongolodi ebu. Ebi bidi nangananga tshiledi tshia kanyinganyinga mu miaba ya bungi mu Afrike mudi bana bamueneka bu badi benda bimpe too ne padibu bafika ku bidimu biabu bia bunsonga. Pashishe, mu tshikondo tshia ditanta dia bunsonga, badi bakokibua kudi njila ya buenzavi ya bulongolodi bua Satana. (1 Yone 5:19) Bu tshipeta, batatu ba bungi kabena bakumbaja malu-malomba bua kusadila bu bakulu mu tshisumbu. (1 Timote 3:1, 4, 5) Mbimueneke patoke se: tatu muena nkristo udi ne bua kumona lupandu lua bena dîku diende bu bualu bua mushinga mukole. Nenku, ntshinyi tshidi baledi mua kuenza bua kupandisha mioyo ya bana babu?

Ikala mulunda wa pa muoyo

Yezu kavua muntu mupuangane patupu, kadi uvua kabidi mutambe kubandila mu dimanya ne dimonamona dia malu kupita muntu kayi yonso. Nansha nanku, wakangata bayidi bende bapange bupuangane bu balunda bende ba pa muoyo. (Yone 15:15) Ke bualu kayi bakajinga bua kuikala nende ne bakalubuluka pavuayepu. (Yone 1:14, 16, 39-42; 21:7, 15-17) Baledi badi mua kulongela ku bualu ebu. Anu bu bikunyibua bipuekele bidi ne mabeji matangile ku nsense ya dîba, bana badi balubuluka padiku nsombelu wa dinanga ne wa bulunda mu dîku.

Baledi, bana benu batu badiumvua bapepele bua kusemena kunudi ne malu adi abatangila anyi? Nutu nubateleja anyi? Kumpala kua nuenu kufika ku nkomenu, nutu nukonkonona mu ngenyi ne nyanji yabu bua kupetamu dijingulula dijima dia malu anyi? Nutu nubambuluisha ne lutulu luonso bua kupeta mandamuna a nkonko kampanda mu dienza nabu makebulula mu mikanda miumvuiji ya Bible anyi?

Mamu mukuabu wa mu Afrique du Sud udi umvuija ne: “Kubangila ku dituku dia kumpala diakaya muanetu wa bakaji mu kalasa, tuvua misangu yonso tumukankamija bua kulonda malu avua menzeke munkatshi mua dituku. Tshilejilu, mvua mmukonka ne: ‘Nnganyi unuvua badie nende biakudia bia mundamunya? Ngambila tung bua mulongeshi wenu mupiamupia. Utu bishi? Mmidimu kayi idibu balongolole mu lumingu elu?’ Dimue edi, muanetu wa bakaji wakalua kumbelu ne wakamba ne: mulongeshi wa Anglais uvua ne bua kulua kuangata balongi bua kumona filme uvuabu mua kulua kuakuila pashishe. Tshiena-bualu tshia filme tshivua tshifila dielakana. Mu dikonkonona, tuakamona se: kavua mua kukumbanyina muena nkristo nansha. Tuakayukila bualu abu mu dîku. Dituku diakalonda muanetu wa bakaji wakaya kudi mulongeshi, umvuija ne: kavua musue kumona filme au, bualu malu avuaye uleja kaavua mua kuikala umvuangana ne mitabuja a Buena-nkristo. Mulongeshi wakakonkonona bualu ebu ne pashishe wakela muanetu tuasakidila, wamba ne: kavua musue kuangata balongi bua kuya kumona tshintu kampanda tshivua mua kulua kumunyingalaja.” Ditabalela dia dinanga divua baledi aba baleja misangu ya bungi bua lupandu lua muanabu wa bakaji diakakuama mamuma mimpe. Muanabu eu udi ne bumuntu bua disanka ne buimpe, ne mpindieu udi usadila bu muena budisuile mu filiale wa Watch Tower Bible and Tract Society mu Afrique du Sud.

Yezu wakashiya tshilejilu tshitambe buimpe mu disomba ne bana ba bantu bakuabu. Uvua musue bulunda buabu. (Mâko 10:13-16) Mmunyipu mudi baledi ne bua kuikala bena disanka bua kuenza malu pamue ne bana babu! Mu bimue bitupa bia mu Afrike, tatu udi ne bundu bua kumumonabu unaya ndundu anyi manaya makuabu ne bana bende ba balume. Kadi tatu muena nkristo kêna ne bua kumvua se: udi muntu wa mushinga wa bungi bua kumumonabu wenza malu kampanda pamue ne bana bende. Bana badi bajinga baledi batu basue kupitshisha dîba pamue nabu. Ebi bidi bifila dipepela kudi bana bua kujikulabu malu adi abatangila. Padibu balengulula majinga a mu mpampakenu bu aa, bana badi mua kufiika munda anyi kuditola, nangananga bikalabu balongolola bilema biabu misangu yonso.

Mu difundila bena Kolosai pa bidi bitangila malanda a mu dîku, Paulo wakamba ne: “Nuenu batatu, kanufikishi munda mua bana benu, bua mitshima yabo ka[y]ibungami.” (Kolosai 3:21) Ebi bidi mua kuleja ne: misangu mikuabu kudi dipanga nkatshinkatshi dia dinyoka dipite bungi ne bulunda bukese butambe. Bana, kukonga ne mipiankunde, badibu bananga ne banyisha nebatambe pamu’apa kuandamuna ku dinyoka didi dikengedibua.

Dinanga dia Nzambi

Bumpianyi bua mushinga mukole budi baledi mua kushila bana babu ntshilejilu tshiabu buobu bine tshia dileja dinanga. Bana badi bajinga bua kumona ne kumvua baledi babu bajikula ne baleja dinanga dilelela dia Nzambi. Nsongalume mukuabu udi usadila mu filiale wa Watch Tower Bible and Tract Society mu Afrique du Sud udi umvuija ne: “Pantshivua muana, mvua ngambuluisha tatuanyi mu midimu ya ku nzubu. Mvua musue kumuambuluisha, anu bualu Tatu uvua bushuwa wanyisha bikese bimvua ngenza. Uvua ne misangu ivuaye ungambila bintu bia bungi pa bidi bitangila Yehowa. Tshilejilu, ndi mvuluka mu Disambombo dikuabu patuvua tuenza mudimu mukole ku dikosa dia mashinda. Munya uvua mukole wa dikema. Tatu uvua utuka bisululu, ke meme kunyema ne kulua lukasa ne makopo abidi a mâyi ne kuelamu mabue a mashika. Tatu wakamba ne: ‘Muananyi, udi mumone mudi Yehowa muikale ne meji anyi? Mabue a mashika mmaleleme pa mâyi. Bu wowu mua kudina, mioyo yonso idi muinshi mua majiba a mâyi manene ne makese idi mua kufua. Bitambe buimpe, mabue a mashika adi ambuluisha bu tshizubu tshia bukubi! Abi kabienaku bituambuluisha bua kumanya Yehowa bimpe menemene anyi?’a Pashishe, pangakedibua mu buloko bua dilama ndubidilu, mvua ne dîba dia kuela meji. Pangakadiumvua mubungame butuku kampanda mu buloko, ngakavuluka mêyi a Tatu aa. Ndiumvuija kayipu divuawu nawu! Mvua mua kutendelela Yehowa bua kashidi bu meme muikale ne mushindu.”

Eyowa, bana badi bajinga bua kumona dinanga dia Nzambi dimuenekela mu tshintu tshionso tshidi baledi babu benza. Dinanga dia Nzambi ne dimutumikila ku budisuile bidi nangananga ne bua kumueneka bu bukole busonsodi budi munyima mua dibuela mu bisangilu bia bena nkristo, didifila mu mudimu wa budimi, ne dibala ne dilonga dia Bible mu dîku. (1 Kolinto 13:3) Bualu bua mushinga mupite bukole ndinanga dia Nzambi didi ne bua kumuenekela mu masambila a dîku menza ne muoyo mujima. Nudi mua kutamba kuela kashonyi pa mushinga wa difila bumpianyi bu ebu kudi bana benu. Ke bua tshinyi bakatumina bena Izalele dîyi edi ne: ‘Sua Yehowa, Nzambi webe, ne mutshima webe wonso ne muoyo webe wonso, ne bukole buebe buonso. Mêyi au angakukuambila lelu’eu ikale mu mutshima webe; wewe newayishe bana bebe, wewe neusombelele nabu bua mêyi au, pawashikama mu nzubu webe, ne pawenda mu njila, ne pawalala, ne pawabika.’​—Dutelonome 6:5-7; fuanyikija ne Matayo 22:37-40.

Tshipumbishi tshinene tshia dinanga ne ditumikila Nzambi ndikala dietu bena mpekatu katshia ku tshilelelu. (Lomo 5:12) Pa nanku, Bible udi kabidi utuma dîyi ne: “Nuenu badi bananga Yehowa, nuikale ne malu mabi lukuna.” (Musambu 97:10) Ngenyi mibi itu misangu mivule ifikisha ku bienzedi bibi. Bua kubiepuka, muana udi ne bua kudiundisha ngikadilu mukuabu wa mushinga wa bungi.

Ditshina dia Nzambi

Dinanga disangisha ne ditshina dia kanemu dia kubenga kubungamija Yehowa ntshintu kampanda tshia kujinga bikole. Yezu Kristo muine wakatushila tshilejilu tshipuangane tshia muntu uvua ne disanka “mu ditshina dia Yehowa.” (Yeshaya 11:1-3, NW) Ditshina dia nunku didi ne mushinga wa bungi padi muana ufika mu tshikondo tshia ditanta dia bunsonga ne ubanga kumvua buenzeji bukole bua masandi. Ditshina dia Nzambi didi mua kuambuluisha nsonga bua kukandamena makole menzeji a bulongolodi ebu adi mua kufikisha pamu’apa ku ngikadilu wa buenzavi. (Nsumuinu 8:13) Mu bimue binsanga, baledi badi bepela bua kulongesha bana babu mushindu wa kupita ne mateta a masandi. Bushuwa, ba bungi badi bela meji ne: mbibi bua kuyukila pa malu aa. Kadi ntshinyi tshidi tshipeta tshia dilengulula dia baledi dia mushindu’eu?

Bashikuluji ba malu a luondapu basatu bena mêna aa: Buga, Amoko, ne Ncayiyana bakebeja bansongakaji 1 702 ne bansongalume 903 ba mu misoko ya mu Transkei, mu Afrique du Sud. Tshikandakanda tshia South African Medical Journal tshiakamba ne: “76% ya bansongakaji ne 90,1% ya bansongalume mu dikonkonona edi bakavua bamane kuenda masandi.” Muayene wa bidimu bia bansongakaji uvua wa bidimu 15, ne bavule bavua benzejibue ku bukole bua kuenda masandi. Bapite pa 250 bakavua bapete difu dimue anyi mapite apu. Tshipeta tshikuabu tshibi tshivua njiwu minene ya dipeta masama a mu buendenda.

Mbimueneke ne: baledi ba bungi kabena bamona mushinga wa kulongesha bana babu mushindu wa kuepuka dimanya balume anyi bakaji kumpala kua dibuela mu dibaka. Pamutu pa nanku, tshikandakanda tshitela kuulu eku tshidi tshiumvuija ne: “Buledi ne bumamu mbiangatshibue bikole bu ngikadilu ya bukaji kudi bantu ba mu misoko ya mu Transkei, ne etshi ke tshidi bansongakaji bamona ne lukasa luonso padibu bapatuka diakamue mu tshikondo tshia bunsonga.” Tshilumbu tshimuetshimue etshi tshidi kabidi mu bitupa bikuabu bia buloba.

Bansonga ba bungi mu Afrike badi bajana baledi babu bua dibenga kubambuluisha bua kujingulula mudimu wa bitupa biabu bia lulelu. Bamue baledi bena nkristo badi badiabakena bikole bua kutumika ne mukanda wa Votre jeunesse​—Comment en tirer le meilleur parti.b Mu mabeji 20-23, udi umvuija ditumika dimpe ne bitupa bia lulelu ne mashintuluka adi enzeka mu bunsonga.

Baledi bena nkristo badi badienzeja bua kuyukila ne bana babu pa mmuenenu wa Nzambi bua bitupa bia lulelu badi ne bua kuedibua ka-lumbandi. Muanda eu mmuimpe menemene padiwu muenza ku kakese ku kakese, bilondeshile bukole bua ngumvuilu wa muana. Bilondeshile muanda bu mudi bidimu bia muana, baledi badi mua kujinga bua kutua munu pa bualu mu difunkuna bitupa bia mubidi ne midimu yabi. Patupu, muana udi kayi mumonemone malu udi mua kupanga kujingulula tshidibu bamba.​—1 Kolinto 14:8, 9.

Tatu mukuabu wa mu Afrique du Sud muikale ne bana ba bakaji babidi ne wa balume umue udi umvuija ne: “Misangu ne misangu, mvua mpeta mpunga wa kuyukila pa tshiena-bualu tshidi tshilenga mutshima tshia malu a bitupa bia lulelu nansha ne bana ba bakaji. Kadi, mukajanyi uvua ufila ntema ya pa buayi kudi bana betu ba bakaji, pa kutumika ne mukanda wa Votre jeunesse​—Comment en tirer le meilleur parti. [Tangila mabeji 26-31.] Pavua muananyi wa balume ne bidimu 12, ngakapangadija bua kuya kuendakana nende mutantshi mule ku mikuna. Musangu au, tuakayukila mu bule ne mu butshiame bua dikola dia mubidi wa nsongalume ne tshipatshila tshia pa buatshi tshivuawu mua kulua kuambuluisha mu dibaka. Ngakayukila nende kabidi pa dikengela dia kuepuka ngikadilu muatuke wa didisuya bitupa bia lulelu ne bua kuangata bansongakaji ne bunême ne kanemu​—anu bu mudiye wangata mamuende ne bana babu ba bakaji.”

Mafutu a disanka

Tatu ne mamu bamana kutela bakenza mudimu ne mitalu ne badi ne disanka muakapetabu bipeta bimpe mu dikolesha bana babu basatu. Bonso basatu badi mpindieu bakulumpe, baselangane ne bena nkristo ba lulamatu. Muanabu wa balume ne baku babu bonso badi basadila bu bakulu mu tshisumbu tshia bena nkristo, ne balume babidi ne bakaji babu ba munkatshi muabu bavua mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba wa dimuangalaja evanjeliyo munkatshi mua bidimu bia bungi.

Eyowa, baledi badi benza mudimu ne mitalu bua lupandu lua bena dîku diabu badi mua kutekemena difutu dia disanka didi difumina ku bana badi basungula bua kuitaba dilongesha dia mu Bible dia mushindu’eu, bualu Nsumuinu 23:24, 25 udi wamba ne: ‘Tatu wa muntu muakane neatambe kusanka; udi ulela muana wa meji neasanke bualu buende. Tatuebe ne mamuebe bikale ne disanka.’ Tangila dîku dinene ditela ku ntuadijilu wa tshiena-bualu etshi. “Pandi ngela meji bua didiunda dia mu nyuma didi bana banyi bapete,” ke mudi Alphina wamba, “mutshima wanyi udi uula tente ne disanka.” Baledi bonso bena nkristo benzaku mudimu bua kupeta difutu edi dia disanka.

[Mêyi adi kuinshi]

a Padi mâyi aya matangile ku dienza dibue, adi alua mapepele ne adi abanda pa mutu. Tangila mabeji 137-138 a mukanda wa La vie: comment est-elle apparue? Évolution ou création?, mupatula kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

b Tangila kabidi mukanda wa Les jeunes s’interrogent​—Réponses pratiques, mupatula kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Tatu udi mua kulongolola mushindu muakanyine bua kumvuija malu a mu nsombelu

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu