Mu Dijiba dia Galela

MU Mâko 4:35-41 badi balonda muvua Yezu ne bayidi bende babuela mu buatu bua kusabuka Dijiba dia Galela bamba ne: ‘Tshipepele tshikole tshiakalua, mavuala akabuela mu buatu, buatu buakadi buule tente ne mâyi. Yeye uvua ku tshitaku tshia buatu, mulale tulu pa musamu.’ Ke mudibi nanku.

Eu ke muaba umuepele udi muaku wa tshiena-Greke udi umvuija “musamu” muikale mu Bible. Ke bualu kayi balongi ba tshiena-Greke kabena bamanye diumvuija dijalame dia muaku udi muaba eu to. Bible ya bungi idi ikudimuna muaku eu ne: “musamu.” Uvua musamu wa mushindu kayi? Mu tshiena-Greke, Mâko udi wakula bua musamu bileja ne: uvua tshimue tshia ku bintu bitu mu buatu. Buatu budibu bangule pabuipi ne Dijiba dia Galela mu tshidimu tshia 1986 budi butuambuluisha bua kumanya bimpe tshidi muaku wa tshiena-Greke udi Mâko mufunde eu umvuija.

Padibu bakebulule malu mbapete ne: buatu bua metre muanda mukulu buvua buenda ne diambuluisha dia nkaya ne bilamba bisuikila ku mionji. Bavua bakuata nabu mishipa ne ku tshitaku tshiabu ke kuvuabu basuikila bukondo bunene buvua ne bujitu. Badi bela meji ne: bavua benza mudimu ne buatu ebu mu tshikondo tshia pankatshi pa bidimu bia 100 kumpala kua bikondo bietu ebi ne bidimu bia 70 bikondo bietu ebi, ne budi mua kuikala bua mumue ne buvua Yezu ne bayidi bende nabu. Shelley Wachsmann uvua pende ku bavua bumbule bua kupatula buatu abu mu buloba wakafunda mukanda uvua ne tshiena-bualu ne: Buatu bua ku Dijiba dia Galela ndiangula dinene dia tshintu tshikadi ne bidimu 2000 (Angl.). Udi wamba ne: “musamu” uvua Yezu muladile uvua tshibombi tshia lusenga tshivua tshiambuluisha bua kujalamija buatu. Mulobi wa kale wa mu tshimenga tshia Jaffa utu uloba ne bukondo bunene bua bujitu udi wamba ne: “Pantshivua nsonga, matu amvua ngenza nawu mudimu mu Mbuu wa Mediterane avua amu ne tshibombi tshimue tshia lusenga anyi bibidi. . . . Bavua balame bibombi ebi mu buatu bua kubujalamija bimpe. Kadi pavua mudimu wabi ujika, bavua babiteka ku tshitaku tshia buatu. Nunku, pavua muntu upungila, uvua uya lua kunyima kua buatu, uladila pa mufuku wa lusenga bienza bu musamu.”

Balongi ba malu bavule batu bela meji ne: Mâko udi uleja ne: Yezu uvua mulale lua panyima pa buatu pa tshibombi tshia lusenga tshia kujalamija natshi buatu; tshitupa tshia buatu etshi tshitu tshikandamana bimpe padiku tshipepele tshikole. Nansha musamu au wowu wa mushindu kayi, bualu bua mushinga menemene mbuakenzeka pashishe: Yezu wakabatamija mâyi ne tshipepele ku diambuluisha dia bukole bua Nzambi. Biakafikisha bayidi bende bua kudikonka ne: ‘Eu mmuntu kayi? Lupepele ne mâyi a dijiba bidi bimumvuila.’