Ndi ne dianyisha nansha mu ntatu​—Muvua Bible mungambuluishe bua kuyitantamena

Muyuki mulonda kudi Enrique Caravaca Acosta

Tuvua mu dia 15 ngondo muinayi 1971. Mvua nya ku budimi buetu bua kutangila bena dîku dietu. Mumvua mushiyangane nabu matuku a bungi, mvua ne muoyo kulukulu bua kumonangana ne bantu bonso. Mvua ndikonka mundamunda ni mvua mua kusangana bantu bonso ne kumanya uumvua mua kumonangana nende wa kumpala. Ntula anu makasa, muoyo wa munda kunsama pangakasangana bantu banayi bashipa, banshibela kabidi ne mamu!

MUOYO wakansama bikole be! Ntshinyi tshivua tshienzeke? Mvua mua kuenza tshinyi? Lungenyi lua kandubakana ne mu maboko kunteketa pamvua ntshiyi mumone muntu nansha umue pabuipi ne kumbelu kuetu. Kumpala kua meme kutungunuka ne muyiki, nganji ndulondela malu makese a mu nsombelu wanyi. Pashishe nenumvue bimpe tshimvua mumvue bua bualu ebu ne makuabu avua mamfikile mu nsombelu wanyi.

Mutuvua bapete bulelela

Ndi mulelela mu musoko wa Quirimán, pabuipi ne tshimenga tshia Nicoya mu ditunga dia Costa Rica. Mu tshidimu tshia 1953 pamvua ne bidimu 37, tuvua basombele ne baledi banyi ku budimi buetu. Nansha mutuvua bakolele mu Katolike, katuvua basue amue malongesha abu to, ne tuvua ne nkonko ya bungi ituvua tukeba mandamuna ayi.

Dimue dituku mu dinda, tatu mukuabu diende Anatolio Alfaro kuluaye kuetu ne kutukankamijaye bua kulonga Bible. Tuetu kuyukila nende malu a mu mvese ya bungi ne malongesha a mu Bible. Tatu, Mamu ne muakunyanyi umue wa balume ne umue wa bakaji ne mulunda wende uvua musombele kuetu ne meme muine tuvua basombe tuteleja Anatolio. Tuetu kuyikila dituku dijima too ne butuku. Tuvua bele ne nkonko mipite bungi.

Anatolio kushala netu butuku bujima abu, too ne dituku diakalonda. Malu avuaye mutuambile akatukemesha bikole ne tuvua basanke bikole muvuaye muandamune nkonko yetu yonso anu ne Bible. Muyiki au wakashintulula nsombelu wetu bikole. Tuetu kuelangana meji a malu atuvua balonge e kumona ne: tuvua bapete bulelela. Anatolio kutushila imue mikanda ne bibejibeji bivua biakula malu a mu Bible. Tuvua tubala mikanda eyi ne tuyilonga mu dîku matuku a bungi ku dilolo. Tuvua ne lutatu bualu katuvua ne nzembu. Kumpala kua tuetu kusomba ne kutuadija kulonga, muntu yonso uvua wambula mufuku munene wa bilunga ubuejamu mikolo bua kuepuka tumue.

Kunyima kua ngondo isambombo, bantu batanu ba mu dîku dietu (meme ne baledi banyi tudi ba ku buobu) kutambula. Tuetu kutuadija kuambila bantu bakuabu ku nzubu ne ku nzubu malu atuvua balonge au ne disanka dia bungi. Tuvua tuenza luendu lua mêba abidi ku makasa ne imue misangu babande pa tubalu batangile mu tshimenga tshia Carrillo bua kudisangisha ne tshisumbu tshia Bantemu ba Yehowa ba muaba au. Anatolio uvua anu ulua kutulongesha Bible ku mbelu. Pashishe bobu kulongolola bua bisangilu bikale bienzekela kuetu anu ne bantu batue ku 8. Buonso buabu bakalua kutambula. Tuetu kuvula, tuetu kuenza kasumbu kakese ne bantu batue ku 20.

Kuenza mudimu wa Nzambi wa kuyisha mêba a bungi

Biro bidi bitangila mudimu wa Bantemu ba Yehowa ba mu Costa Rica biakabikila bantu bavua mua kuenza mudimu wa kuyisha mêba a bungi. Mu 1957, meme kuitaba dibikila edi ne kutuadija panyi kuenza mudimu wa kuyisha dituku dionso. Mudimu eu uvua muimpe mutambe. Mvua misangu ya bungi ngenza ngendu ya mêba a bungi bua kuya ku misoko bua kuyisha. Imue misangu bantu bavua babenga kuteleja. Ndi mvuluka misangu mitue ku isatu ivua bantu bakuabu bantshingishe ne miele, bakeba kummanya ne mudimu umvua ngenza.

Kale mu bidimu bia 1950, njila ya bungi ivuaku ivua anu tujila tukese tupitshila mu metu, ne tuvua tutata bikole bua kufika miaba ivua bantu. Bua kufika ku imue miaba, tuvua ne bua kuya ne tubalu. Tuvua tusabuka misulu ne imue misangu tulala pa mbelu mu tshisuku. Bungi buvua tumue buvua bututondesha nsombelu. Tuvua tuenda badimuke bua nyoka ne ngandu. Nansha muvuaku ntatu yonso eyi, mvua ne disanka divule dia kuambuluisha bantu bua balonge mua kumanya Yehowa Nzambi. Pamvua mpingana kumbelu, mvua ne disanka ne ndiumvua mupepele bua mumvua muyukile malu malelela a mu Bible ne bantu bakuabu. Bu muvua nyisha ne ndilongela Bible dituku dionso, dinanga dianyi dia Yehowa Nzambi divua dienda dikole ne mvua ndiumvua pabuipi nende menemene.

Panyima pa bidimu, bobu kumpesha midimu mikuabu. Ndi muenze mudimu wa kuendakana mu bisumbu bia Bantemu ba Yehowa ngenda mbikolesha ku tshimue ku tshimue lumingu luonso bidimu bipite pa dikumi. Nansha mumvua mulekele mudimu au bua masama, ndi anu ntungunuka ne mudimu wa kuyisha mêba a bungi musombele muaba umue.

Ntatu mikole idi inkuata

Mu 1971 pamvua ku Nicoya, ngakapingana kuetu bua kumona baledi banyi ne bana betu. Pandi mbuela mu nzubu, ndi nsangana mamu wanyi mulale panshi (ukavua ne bidimu 80). Bavua bamuase tshingoma ne bamutua ne tuele. Pandi nginama bua kumuambula, utshivua upuyakana. Mutantshi mukese pashishe, yeye kumfuila mu maboko. Pandi nkenzakana, ndi mmona mamu muena mudimu uvua utulambila mulale panshi mu tshikuku, uvua ne difu dia ngondo 8. Ukavua pende mufue. Kakuvua kuanji kujika to, meme kusangana kabidi Ntemu wetu mukuabu mushipela mu kulware, ne muana wa mamu muena mudimu wetu au mushipa muteka mu dilongo dia tshiowedi. Bavua babatue bonso tuele tubi, babase ne bingoma. Nganyi uvua muenza bualu bukuate buôwa bua nunku, ne tshivuaye muenzele nunku ntshinyi?

Pandi mpatuka pambelu, ndi nsangana tatu panshi. Bavua bamuase dizaji ku mutu, kadi utshivua ne muoyo! Meme kuya lubilu mutangile mua muakunyanyi wa balume mutantshi wa minite 15 ya luendu; kadi anu bua kumvua kabidi ne: mbashipe mamu mukuabu ne muanende wa balume. Bia kansama ku muoyo pakangambilabu ne: mmuana wa muakunyanyi wa bakaji wa bidimu 17 uvua kayi Ntemu wa Yehowa ne usama dibuluka, ke uvua mushipe bantu bonso aba! Uvua munyemene muaba mukuabu. Bena mbulamatadi kutuadijabu kumukeba ne muoyo mujima, katshia kabatu banji kukeba muntu nanku mu ditunga dia Costa Rica.

Bakakula bua bualu ebu ditunga dijima. Panyima pa matuku 7, bampulushi kupetabu mushipianganyi eu, uvua ne kele kale ka dikema ne tshingoma tshia kalibre 22 tshivua muntu mukuabu mumusumbishe nansha muvua muntu au mumanye ne: muana au uvua ne disama dia mpala. Bakasa muana eu pavuabu benda bajikangana nende bua kumukuata.

Pavuabu benda bamukeba apu, bantu ba bungi kumbelabu bua meme kunyema kuya muaba mukuabu, bavua ne buôwa bela meji ne: muana au uvua mua kupingana bua kunshipa panyi. Meme kuenza disambila, bualu bivua bikengela ngikale pabuipi ne bana betu bavua ne muoyo, kabidi ne bena Kristo netu. Ke meme kushala anu musombe.

Ntatu idi itua ishilangana

Tatu wakalua kufua panyima pa tshidimu tshijima. Tshidimu kunyima kua lufu lua tatu, kushipabu muakunyanyi wa bakaji uvua wenzela Yehowa Nzambi mudimu ne tshisumi kudi bantu bakuabu. Balela betu bakanyingalala bikole bua lufu lua muanetu mukuabu au. Kakuena mêyi atudi mua kumvuija nawu kanyinganyinga katuvua naku pamue ne balunda betu to. Mu tshikondo tshionso tshia ntatu atshi, ngakeyemena Yehowa ne muoyo mujima ne mvua anu mmulombe bua ampeshe bukole.

Mu 1985 meme kubuela mu kalasa ka bakulu ba bisumbu bia Bantemu ba Yehowa kavua kenza matuku 3 ka mu San José, tshimenga tshikulu tshia Costa Rica. Pakajika kalasa, meme kumvua malanda anyi ne Yehowa makole bikole. Mu dimue mu dinda menemene, meme kuya bua kuangata bise bua kupinga kumbelu. Pamvua nya mutangile muaba wa kuangatshila bise apu, bobu kunkuata kudi bena mutshima, kumfinakajabu mu diminu ne kunyengabu bintu. Bivua bienzeka mu minite mikese, meme kupangila ne bua kumona nansha mpala yabu. Tshivua tshienzeka atshi tshiakampangisha bua kuikala kuakula bu mudi bena mu Costa Rica bakula pa tshibidilu. Mu tshimenga tshia Guanacaste, padi bantu batuilangane batu bela mbila ne belangana muoyo ne dîyi dikole nansha bua kuleja difika diabu muaba kampanda. Kumpala kua kungibabu, mvua ngela panyi mbila, kadi panyima pa bobu bamane kungiba ntshivua mua kuenza kabidi nanku to.

Mu 1979 meme kusela Celia, Ntemu wa mu tshisumbu tshituvua badie natshi mutumba. Celia uvua munange Bible. Tuvua tubala Bible pamue ne tumulonga dituku dionso. Bia dibungama, wakafua disama dia kansere mu ngondo wa 7 wa 2001. Ngakadiumvua mushale nkaya, kadi ditekemena dia dibika diakankolesha.​—Yone 5:28, 29.

Ne disanka nansha mu ntatu

Nansha mumvua mutuilangane ne ntatu mikole ya bungi mu nsombelu wanyi mipite ya bantu ba bungi, ngakayimona bu mpunga mumpeshe bua kuleja ditabuja ne lulamatu luanyi kudi Yehowa. (Yakobo 1:13) Tshivua tshingambuluishe bua kushala ne bukole nansha mumvua mu ntatu, mpamvua mvuluka ne: kudi ‘bikondo bidi malu atutulukila’ bonso. (Muambi 9:11) Mvua kabidi muvuluke ne: tudi mu ‘matuku a kunshikidilu a malu makole,’ bualu bua bantu mbalue bena luonji, bena tshikisu ne kabayi kudikanda. (2 Timote 3:1-5) Mvua mvuluka kabidi tshilejilu tshia Yobo. Nansha muvuaye mufuishe bana, mupeta disama, mujimije bubanji buende, Yobo wakamba ne muoyo mujima ne: “Dîna dia Yehowa ditumbishibue.” Ne Yehowa wakabenesha Yobo bikole bua lulamatu luende. (Yobo 1:13-22; 42:12-15) Malu a mu Bible onso au mmangambuluishe bua kushala ne disanka nansha mumvua mu ntatu ya bungi.

Yehowa uvua mungambuluishe bua meme kumuteka anu muaba wa kumpala mu nsombelu wanyi. Dibala dia Bible dituku dionso divua dinsambe ne dimpeshe bukole bua kutantamena ntatu. Bu mundi ne tshibidilu tshia kusambila Yehowa, ndi ne disanka dia kuikala ne “ditalala dia Nzambi didi ditamba dijingulula dionso dia bantu.” (Filipoi 4:6, 7) Ngakapeta ditalala dia mu lungenyi. Dibuela mu bisangila bionso ne difilamu mandamuna bivua pabi binkoleshe bikole.​—Ebelu 10:24, 25.

Nansha munkadi muntu mukulumpe, ndi ne dianyisha kudi Yehowa bua muntshidi ne bukole bua kuenza mudimu ne bena Kristo nanyi, kulongesha bantu bakuabu Bible ne kuenza mudimu wa diyisha. Kuenzela bantu bakuabu mudimu nunku, kudi kumpesha bukole bua kutantamena tunyinganyinga. Ndi ne dianyisha kudi Yehowa ne muoyo wanyi wonso mujima nansha mumvua mutuilangane ne ntatu ya bungi mu nsombelu wanyi.a

[Mêyi adi kuinshi]

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 18]

Dibala dia Bible dituku dionso divua dinsambe bikole ne dimpesha bukole bua kutantamena

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Muyuki wanyi wa kumpala wa malu a Bible

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Mu mudimu wa buambi pantshivua nsonga