Lama ‘muoyo webe mutoke’ mu matuku makole aa
KAMONA-KAMBA mukuabu wa bena Katolike, diende Vittorio Messori, wakafunda malu adi alonda aa pakamonaye malu mabi a masandi avua makuate Ekeleziya wa mu Italie. Wakafunda ne: “Kakuena muntu udi mua kuela mpata ne: lelu eu mu Ekeleziya kamuena lutatu lua kupeta badimu badilame kabayi benda masandi nansha. Kabidi kaluena mua kujika anu bua padibu bitabila badiambike bua kubuelabu mu dibaka to, bualu pa bilumbu lukama, bilumbu 80 bidimu mbia balume benda masandi ne balume nabu, tuambe se: bikadilu bibi bitambe bia bansaserdose balala ne balume nabu anyi banyanga tuana tua balume tutekete.”—La Stampa.
Malu mabi adi matangalake lelu adi bulelela tshimanyinu tshia ‘matuku a ku nshikidilu’ wa bulongolodi ebu. (2 Tim. 3:1-5) Ngumu idi ileja mudi dinyanguka dia bikadilu bilenga dinyange bantu bonso, too ne bantu badi badiamba mudibu bena Nzambi. Dinyanguka dia mioyo yabu ne malu a bukoya bidi bibasaka bua kuenza malu a bundu mapite bubi. (Ef. 2:2) Yezu uvua muambilamu pakafilaye didimuija dia ne: ‘Meji mabi ne kushipa kua bantu ne masandi ne tshiendenda ne buivi ne mashimi ne kupenda Nzambi bidi bilopoka mu mutshima.’ (Mat. 15:19) Kadi Yehowa Nzambi mmusue bua bantu bende banange “muoyo mutoke.” (Nsu. 22:11; MMM) Mpindieu mmushindu kayi udi muena Kristo mua kuikala ne muoyo mutoke mu matuku aa makole?
Kuikala ne “muoyo mutoke” kudi kumvuija tshinyi?
Mu Bible, muaku “muoyo” anyi “mutshima” batu misangu ya bungi bautela mu tshimfuanyi. Bilondeshile mukanda kampanda, muaku mutshima anyi muoyo udi mu Bible udi umvuija “munda menemene mua muntu” ne “tshidi muntu nangananga munda muende tshitu Nzambi utamba kutangila, tshiotshi atshi ke muaba utu ditabuja dia muntu dia malu a Nzambi disombele, tshiotshi atshi ke tshitu tshisaka muntu ku bikadilu bilenga anyi bibi.” Muoyo udi uleja tshitudi menemene munda muetu. Anu bu mudi mukanda utudi batele eu uleja, muoyo wa muntu ke udi Yehowa ukonkonona, wowu au ke utuye wanyisha kudi bantu bende.—1 Pet. 3:4.
Mu Bible, muaku ‘butoke’ ne bukezuke idi mua kuleja mankenda a tshintu anyi a mubidi. Kadi miaku eyi badi kabidi bayitela bua kuakula bua tshintu tshidi katshiyi tshinyanga kudi tshikuabu: katshiyi tshibolesha, katshiyi tshilaba manyanu anyi tshiatuke mu malu a bikadilu anyi a Nzambi nansha. Mu muyiki wa Yezu wa pa Mukuna, wakamba ne: ‘Badi ne mitshima mitoke badi ne disanka.’ Muaba eu uvua wakula bua bantu badi batoke bushuwa munda muabu. (Mat. 5:8) Dinanga diabu, majinga abu ne bukole budi bubasaka bua kuenza malu, bionso mbikezuke bimpe. Mbanange Yehowa ne muoyo wabu mujima, kakuyi lubombo, anu bua dinanga ne dianyisha bidibu nabi. (Luka 10:27) Kuenaku musue kuikala ne butoke bua mutshima bua nanku anyi?
Bitu lutatu bua kushala ne “muoyo mutoke”
Mutendeledi wa Nzambi kena ne bua kuikala anu ne “bianza bidi kabiyi bienza bualu bubi,” kadi udi kabidi ne bua kuikala ne “mutshima mutoke.” (Mus. 24:3, 4) Kadi lelu eu lutatu lua mua kushala ne “mutshima mutoke” ludi luenda luvulangana munkatshi mua batendeledi ba Nzambi. Satana ne bulongolodi ebu budiye ulombola, kabidi ne mubidi wetu wa mibi, bidi bituenzeja anu bua kupanduluka ne Yehowa. Bua kukandamena malu aa, mbitambe buimpe bua tuetu kunanga “mutshima mutoke” anyi “muoyo mutoke” ne kuenza muetu muonso bua kushala anu nawu. Kuenza nunku nekutukube ne nekutuambuluishe bua kutungunuka ne kuikala balunda ba Nzambi. Mmushindu kayi utudi mua kulama muoyo mutoke?
Badi batudimuija mu Ebelu 3:12 ne: ‘Bana betu, nudimuke bua bumue kakulu kuikala umue wenu udi ne mutshima mubi wa bupidia munda muende, mu dilekela diende dia Nzambi wa muoyo.’ Katuena mua kuikala ne mutshima anyi “muoyo mutoke” bituikala ne ‘mutshima mubi wa bupidia’ nansha. Nngenyi kayi idi Satana mutangalaje lelu bua kufikisha bantu ku dipangila ditabuja kudi Nzambi? Imue ya kudiyi ke dilongesha dia mudi bintu bionso bidiku bidienze, lungenyi lua kuenza anu tshidi muoyo musue mu malu a bikadilu ne a nzambi, ne diela mpata mudi Bible kayi mufundisha kudi Nzambi. Katuena ne bua kuitaba ngenyi mibi ya mushindu eu itunyanga nansha. (Kolos. 2:8) Nanku tshitambe buimpe tshia kuenza bua kutshimuna mvita eyi, nkubala Bible dituku dionso, kuelela bitudi tubalamu meji kabidi. Dimanya dilelela dia Dîyi dia Nzambi nedikoleshe dinanga dietu dia Yehowa ne lumvu luetu lua malu ende. Dinanga ne dianyisha bia mushindu eu bidi ne mushinga wa bungi patudi basue bua kuepuka meji mabi ne kushala anu ne ditabuja dikole kudi Yehowa bua tuetu kuikala anu ne muoyo mutoke.—1 Tim. 1:3-5.
Padi majinga mabi a mubidi atuvuila
Lukuabu lutatu lutudi mua kupeta patudi tuluangana bua kulama “muoyo mutoke” ndua majinga a mubidi ne a kuikala ne bintu. (1 Yone 2:15, 16) Dinanga dia makuta anyi dijinga dia kuikala ne ntente mu nzubu ntente pa mbelu didi mua kunyanga muoyo wa muena Kristo, e kumufikisha ku dienza malu adi abengangana ne disua dia Nzambi. Bamue mbafike too ne ku diba ku midimu, ku dishimakaja bakuabu, anyi mene ku diba makuta anyi bintu bia bende.—1 Tim. 6:9, 10.
Kadi patudi ne ditshina dimpe dia kubenga kunyingalaja Yehowa, tunanga buakane ne tudisuika bua kuikala anu ne kondo ka muoyo kalenga, tudi tuleja mutudi banange “muoyo mutoke.” Dinanga adi didi ditusaka bua kutungunuka anu ne “kuenda bimpe mu malu onso.” (Eb. 13:18) Tuetu bikale tuenza malu adi malulame, muoyo wetu mutoke udi mua kuyisha bantu bimpe. Ntemu mukuabu wa Yehowa wa mu Italie, diende Emilio, utu wenza mudimu mu kumpanyi wa diambula bantu mu mashinyi. Dimue dituku wakapeta kabuta ka makuta kikale ne dolare 680. Wakangata kabuta aku e kukapesha mfumuende wa mudimu, yeye pende kuluaye kukapingajila muenaku; kadi bena mudimu bakuabu bakakema bikole! Ngikadilu wa Emilio wakalenga bamue ba ku bena mudimu nende bikole, bobu kujinga bua kumanya malu a bungi a mu Bible, kubangabu kumulonga. Bua bualu abu, bantu 7 ba mu mêku 2 bakitaba bulelela. Bushuwa, kuikala ne bienzedi bia bululame bia mutshima mutoke kudi mua kufikisha bakuabu ku ditumbisha Nzambi.—Tito 2:10.
Tshintu tshikuabu tshidi mua kunyanga muoyo mutoke wa muena Kristo mmeji mabi adi nawu bantu pa disangila dia mulume ne mukaji. Mushindu udi bantu banyisha disangila dia bajike, dia mulume ne mulume anyi mukaji ne mukaji ne dia muntu ne udi kayi muena dibaka nende, udi mua kunyanga muoyo wa muena Kristo. Muntu udi ufika ku dienda masandi udi mua kufika ku dikala ne mpala ibidi, ubanga kusokoka bubi buende. Tshienzedi tshia mushindu au katshiena tshileja ne: muntu udi ne “muoyo mutoke” to!
Tshilejilu, Gabriele uvua mutambule ne bidimu 15, yeye kulua mpanda-njila musangu umue. Kadi panyima pa matuku, yeye kutuadija kusomba ne balunda babi bavuaye upeta mu ma bar butuku. (Mus. 26:4) Dîba adi ke diakatuadijaye nsombelu wa tshiendenda ne wa mpala ibidi, ne wakipatshibua mu tshisumbu tshia bena Kristo. Dinyoka dia kudi Yehowa edi divua dimueleshe meji a bungi. Gabriele udi uvuluka ne: “Ngakatuadija kuenza malu amvua tshiyi ngangata ne mushinga kumpala to. Meme kubanga kubala Bible dituku dionso, njinga bua kumvua bimpe tshidi mêyi a Yehowa, meme kulonga ne mikanda ya mupika ne muoyo mujima. Meme kumona mushinga wa didilongela ne buimpe buadi, ne bukole budi muntu mua kupeta padiye ubala Bible ne usambila ne muoyo mujima.” Bualu ebu buakambuluisha Gabriele yeye kulekela nsombelu wende mubi wa tshiendenda, e kulengejaye malanda ende ne Yehowa.
Lelu Gabriele udi kabidi wenzela Nzambi mudimu wa bumpanda-njila pamue ne mukajende. Tshivua tshimufikile tshidi tshijadika mudi kulonga Bible ne mikanda ya ‘mupika wa lulamatu ne wa budimu’ mua kuambuluisha muntu bua kuikalaye ne muoyo mutoke ne kubenga masandi.—Mat. 24:45, NW; Mus. 143:10.
Mua kuikala ne “muoyo mutoke” mu ntatu
Bidi baluishi betu batuenzela, dinyanguka dia malu a mpetu, ne disama dikole, bidi mua kunemena bamue batendeledi ba Nzambi bujitu. Imue misangu, bidi mua kufikisha muoyo wabu ku diuwula ne malu mabi. Bualu ebu buakenzekela nansha mukalenge Davidi, kuambaye ne: ‘Muoyo wanyi udi upanga munda muanyi, mutshima wanyi udi mukuatshike buôwa munda muanyi.’ (Mus. 143:4) Tshiakamuambuluisha bua kutantamena nsombelu au ntshinyi? Davidi wakelangana meji a malu mimpe avua Nzambi muenzele basadidi bende ne mushindu uvuaye yeye muine mudimuene muvua Yehowa mumusungile. Wakelangana meji a malu akavua Yehowa muenze anu bua dîna Diende dinene. Davidi uvua wela meji bikole bua midimu ya Nzambi. (Mus. 143:5) Ke mudibi kabidi buetu: kuelangana meji a malu a Mufuki wetu ne malu onso akadiye muenze ne adiye utungunuka ne kutuenzela nekutuambuluishe nansha tuetu mu ntatu.
Muntu yeye mutuenzele bibi anyi tuela meji ne: mbatuenzele bibi, bidi mua kutunyingalaja bikole. Kushala tubielela anu meji bidi mua kutupetesha ngenyi mibi pa bidi bitangila bana betu. Tudi mua kufika ku dilekela kusomba nabu, tuditapulula, katutshiyi tutangila nansha malu abu. Kadi tuambe tung, kuenza nanku kudiku kupetangana ne dijinga dietu dia kuikala ne “muoyo mutoke” anyi? Bushuwa mbiumvuike ne: bua kuikala ne muoyo wa mushindu eu bidi bikengela kabidi kusomba ne bena Kristo netu bimpe ne kumanya mua kuenza malu padibu batuenzela bibi.
Lelu mu bulongolodi ebu budi buenda anu bunyanguka ne budi bikadilu bimpe bienda bijimina, tuetu bena Kristo tudi bashilangane ne bantu bonso bua mutudi banange “muoyo mutoke.” Muoyo wetu udi utungunuka ne kuenza malu mimpe patudi ne ditalala munda muetu patudi tutumikila disua dia Nzambi. Nangananga, tudi kabidi ne bulunda buimpe be ne Mufuki wetu Yehowa Nzambi utu munange bantu badi ne “muoyo mutoke.” (Mus. 73:1) Bushuwa, badi mua kutubueja munkatshi mua bantu bikala ne disanka, bualu anu bu muvua Yezu mulaye, bobu abu “nebamone Nzambi” padiye wambuluisha badi banange “mitshima mitoke.”—Mat. 5:8.