Nansha mutuvua bapele, tuvua babanji mu malu a Nzambi

Pamvua ne bidimu bisatu, bakaya ne papa ne papa wanyi mukuabu ne kakuanyi mu kamponyi ka dienzejangana midimu mikole bua muvuabu babenge kubuelakana mu malu a tshididi. Anu papa wanyi ke wakashala ne muoyo. Mu 1947, panyima pa Mvita mibidi ya buloba bujima, papa wakapingana ku nzubu ne nyima mutshibuke. Nansha muvuaye usama, uvua mushindame mu ditabuja.

MALU AKASHINTULUKA MU MUSHINDU MUBI

Pamvua ne bidimu tshitema, bakaya ne bena mu dîku dietu ne Bantemu bakuabu ba bungi ba mu Moldavie mu Sibérie. Mu dia 6/7/1949, bavua batupaye mu dikadika dia kawulu divuabu bela nyama. Tuetu bamane kuenza luendu lua kilometre 6 400 mu matuku 12, tuakimana mu gare wa mu Lebyazhe. Bamfumu ba muaba au bavua batuindile. Bakatutapulula mu tusumbu tukese ne kututangalaja mu tshitupa atshi. Ketu kasumbu kakasombela mu kalasa kavua munda mutupu. Tuvua batshioke ne tuvua ne dibungama dia bungi. Mamu mukuabu mukulakaje uvua munkatshi muetu wakatuadija kuimba musambu mu matama mupatule kudi Bantemu ba Yehowa mu tshikondo tshia Mvita mibidi ya buloba bujima. Mu katupa kîpi, tuetu bonso tuakaditua mu dimba nende mêyi a musambu aa:

“Nunku bakaya ne bana betu ba bungi kule.

Bakaya nabu ku Nord ne ku Est.

Bua mudimu uvuabu benzela Nzambi, bakabakengesha, ke bobu kutantamena makenga a lufu.”

Mu kupita kua matuku, tuakapeta mushindu wa kutuadija kubuela mu bisangilu bietu bia malu a Nzambi Dia lumingu dionso; mutantshi wa kilometre 13 ne ku nzubu. Misangu ya bungi tuvua tujuka patshiatshia ku mêsu kutshidi kufike ne tuenda mu neje ya bungi pavuaku mashika makole matambe (-40°C). Tuvua tudisangisha bantu 50 anyi bapite apu mu kazubu kakese. Tuvua tutuadija bisangilu ne musambu umue anyi ibidi peshi isatu. Bavua benza disambila ne muoyo mujima ne tuyukidilangana pa malu a mu Bible. Diyukidilangana edi divua diangata dîba dijima anyi kupita apu. Tuvua tuimba misambu ya bungi, ne pashishe tuyukidilangana pa malu a mu Bible. Tshivua tshikondo tshia dikema tshia kukoleshangana mu nyuma!

NTATU MIKUABU ITUVUA BATUILANGANE NAYI

Mu 1960, bakapesha Bantemu bavuabu bakuate ku bupika budikadidi. Nansha mutuvua bapele, mvua mupete mushindu wa kuya kuendakana mu Moldavie, mumvua mutuilangane ne Nina, uvua baledi bende ne bakakuende bikale pabu Bantemu. Tuakaselangana, ne tuetu kualukila mu Sibérie, mutuvua balelele muanetu wa bakaji Dina mu tshidimu tshia 1964 ne muanetu wa balume Viktor mu tshidimu tshia 1966. Bidimu bibidi bimane kupita, tuakaya kusombela mu Ukraine mu nzubu mukese mu Dzhankoy, tshimenga tshivua mutantshi wa kilometre 160 ne Yalta, mu tshidila tshia Crimée.

Mu Crimée, bavua bakandike midimu ya Bantemu ba Yehowa, anu muvuabi mu Union Soviétique. Kadi kabavua batambe kukandika mudimu wetu bikole, ne kabavua batamba kutukengesha to. Nunku, bamue bana betu bakatuadija kujimija tshisumi tshiabu bua bulelela. Bakatuadija kuela meji ne: bu muvuabu batukengeshe bikole mu Sibérie, mpindieu bu mutukadi ne budikadidi, tudi mua kuenza midimu ya bianza bua kupeta bubanji.

MALU A DISANKA

Mu dia 27/3/1991, mbulamatadi wa mu Union soviétique wakanyisha mudimu wetu. Anu dîba adi, bavua balongolole bua kuenza mpungilu ya pa buayi muanda mutekete ya matuku abidi mu ditunga dijima. Tuvua ne bua kubuela mu tshimue tshia ku bisangilu tshivua ne bua kuenzeka mu Odessa, mu ditunga dia Ukraine, tshivua mua kutuadija mu dia 24 ngondo wa muanda mukulu. Ngakafika ngondo umue kumpala bua kuambuluisha mu midimu ya kulongolola tshipalu tshia ndundu bua kuenzelamu tshisangilu etshi.

Bu mutuvua tuenza mudimu bikole mu munya, misangu ya bungi tuvua tulala mu bibasa bia mu tshipalu tshia ndundu atshi. Bana betu ba bakaji Bantemu bavua baya kulongolola lupangu luvuabu balamina nyama luvua kumpenga kua tshipalu tshia ndundu. Bintu bia bukoya bivuabu bakunguije bivua kilo 70 000. Bana betu bavua benza mudimu mu tshibambalu tshia dilongolola nzubu ya kuakidila benyi, bavua batangalake mu tshimenga tshijima bua kupetela benyi 15 000 miaba ya bobu kutudila. Pashishe, mutantshi mukese tuakapeta lumu luvua lututonde bikole!

Mu dia 19 ngondo wa muanda mukulu, matuku atanu kumpala kua mpungilu wetu kutuadija, bavua bakuate Mikhail Gorbachev mfumu wa ditunga dia URSS pavuaye mu dikisha pabuipi ne Yalta pabuipi ne muaba utuvua. Bakabenga dianyisha divuabu batupeshe dia kuenza mpungilu. Benyi bavua ne bua kulua bakatuadija kubikila bena ku biro bivua bilongolola mpungilu eu, babebeja ne: “Ntshinyi tshitudi mua kuenza ne miaba itukadi bakuatshile mu mashinyi ne mu tuwulu?” Tuetu bamane kusambila bikole, bavua balongolola mpungilu bakabambila ne: “Luayi anu!”

Tuakatungunuka anu ne kulongolola miaba ne kusambila. Bana betu bavua benza mudimu mu tshibambalu tshia diambula bantu bakatuadija kuya kuakidila benyi bavua bafuma mu miaba mishilangane ya mu Union soviétique bua kuya nabu kuvuabu babalongoluele miaba. Dinda dionso, bana betu bavua balombola mpungilu eu bavua baya kumonangana ne bamfumu ba mbulamatadi ba mu tshimenga. Dilolo dionso bavua balukila kakuyi tshipeta tshimpe.

DIANDAMUNA KU MASAMBILA ETU

Mu Dinayi dia 22 ngondo wa muanda mukulu, dituku dibidi kumpala kua mpungilu kutuadija, bana betu bavua batangila malu a mpungilu bakapingana ne lumu luimpe lua ne: mbanyishe bua tuetu kuenza mpungilu wetu! Patuakatuadija kuimba musambu wa ntuadijilu ne kuteleja disambila dia ntuadijilu, mioyo yetu ivua miuule tente ne disanka. Pakajika programe wa mu Disambombo, tuakashala tuyukila too ne dilolo ne tudia bulunda ne balunda bapiabapia. Mu mpungilu eu tuvua ne bena Kristo bavua ne ditabuja dikole divua dibambuluishe bua kutantamena ntatu mikole.

Mu bidimu 22 biakalonda panyima pa mpungilu eu, bulongolodi bua Yehowa buvua buye kumpala bikole. Bakasa Nzubu ya Bukalenge mu ditunga dia Ukraine, ne bungi bua Bantemu ba Yehowa buakavula; mu 1991 tuvua Bantemu 25 000, kadi mpindieu tudi 150 000!

TUVUA ANU BABANJI MU NYUMA

Meme ne bena mu dîku dianyi tutshidi anu mu nzubu wetu wa mu tshimenga tshia Dzhankoy, tshimenga tshidi mpindieu ne bantu 40 000. Nansha mutuvua basangane Bantemu bakese patuvua bafikamu mu tshidimu tshia 1968 tufumina mu Sibérie, mpindieu mu tshimenga etshi tshia Dzhankoy mudi bisumbu bisambombo.

Bena mu dîku dianyi mbavulangane pabu. Mpindieu tudi ndelanganyi inayi, mbuena kuamba ne: Meme ne mukajanyi ne bana betu balela, ne bana babu, ne bana ba bana babu tutshidi anu ne muoyo ne tutungunuka ne kuenzela Yehowa mudimu.