Mmunyi mutudi mua kuikala ne lungenyi lua ‘kuindila’?
“Nengindile.”—MIKA 7:7.
1. Ntshinyi tshidi mua kutufikisha ku dipangila lutulu?
PAKAJADIKABU Bukalenge bua Masiya mu 1914, ndongoluelu wa Satana wakabuela mu matuku ende a ndekelu. Bua mvita ivua mienzeke mu diulu, Yezu wakimansha Diabolo ne bademon bende pa buloba. (Bala Buakabuluibua 12:7-9.) Satana mmumanye ne: nkumushadile anu “tshikondo tshîpi.” (Buak. 12:12) Kadi, “tshikondo” atshi ntshituadije kukadi bidimu bia bungi, ne bamue badi mua kuela meji ne: matuku a ku nshikidilu mmanenge bikole. Bu mutudi bindile bua Yehowa angate malu mu bianza, ukadiku mupangile lutulu anyi?
2. Tshiena-bualu etshi netshiandamune nkonko kayi?
2 Kupangila lutulu kudi mua kuikala njiwu bualu kudi mua kutufikisha ku dienza malu lukasa lukasa. Mmunyi mutudi mua kuikala ne lungenyi lua kuindila? Tshiena-bualu etshi netshituambuluishe bua kuenza nunku, bualu tshidi tshiandamuna nkonko idi ilonda eyi: 1) Tshilejilu tshia lutulu lua muprofete Mika tshidi tshitulongesha tshinyi? 2) Mmalu kayi aleja ndekelu wa tshikondo tshietu tshia kuindila? 3) Mmunyi mutudi mua kuleja dianyisha bua lutulu lua Yehowa?
TSHILEJILU TSHIA MIKA TSHIDI TSHITULONGESHA TSHINYI?
3. Nsombelu wa bena Isalele uvua mushindu kayi mu matuku a Mika?
3 Bala Mika 7:2-6. Mika, muprofete wa Yehowa wakamona muvua malanda a bena Isalele ne Yehowa anyanguka, too ne muakanyangukawu bibi menemene mu bukokeshi bua Ahaza uvua mukalenge mubi. Mika wakafuanyikija bena Isalele bavua bapangile lulamatu abu ne “dieba” ne ‘lupangu lua mingonge.’ Anu bu mutu dieba anyi lupangu lua mingonge bitua muntu udi wendelamu, bena Isalele babi abu bakavua banyanga muntu yonso uvua ulamakanangana nabu. Malu mabi akavula mu mushindu wa ne: nansha malanda a bena mu mêku akanyanguka. Bu muvua Mika mumanye ne: yeye kavua ne tshivuaye mua kuenza bua kushintulula nsombelu eu, wakasambila Yehowa ne muoyo mujima. Pashishe, wakindila ne lutulu bua Nzambi angate malu mu bianza. Mika uvua mujadike ne: Yehowa uvua ne bua kuenza malu mu tshikondo tshivuaye mudisunguile.
4. Ntatu kayi itutu tupeta?
4 Anu bu Mika, tudi munkatshi mua bantu batu batangila anu malu abu nkayabu. Ba bungi ‘kabena ne dianyisha, kabena ne lulamatu, ki mbanange bana babu.’ (2 Tim. 3:2, 3) Bidi bitunyingalaja bua mudi bena mudimu netu, balongi betu ne bena mutumba betu bikale ne lungenyi lua kutangila anu malu abu. Kadi bamue batendeledi ba Nzambi batu kabidi ne lutatu lukuabu lunene. Yezu wakamba ne: bayidi bende bavua ne bua kupeta buluishi mu dîku, ne wakamba mêyi a buena adi mu Mika 7:6 bua kuleja tshivua mukenji wende mua kukebesha. Yezu wakamba ne: “Ndi mulue bua kutapulula muntu ne tatuende, muana wa bakaji ne mamuende, mukaji wa muana ne mamuende muenu. Baluishi ba muntu nebikale ba mu nzubu muende.” (Mat. 10:35, 36) Kutantamena ntatu ne buluishi bua bena mu dîku dietu badi kabayi bena Kristo netu, ndutatu lunene. Tuetu bapete lutatu lua nunku, katuteketshi nansha kakese. Kadi tushalayi balamate Yehowa ne tuindile ne lutulu pikalaye mua kuakaja malu. Tuetu tumulomba diambuluisha misangu yonso, neatupeshe bukole ne meji bitudi nabi dijinga bua kutantamena ntatu.
5, 6. Mmushindu kayi uvua Yehowa mufute Mika? Ntshinyi tshivua Mika kayi mumone?
5 Yehowa wakafuta Mika bua muvuaye ne lutulu. Mika wakamona muakafua mukalenge Ahaza ne ndekelu wa bukokeshi buende bubi. Wakamona muvua mukalenge muimpe Hezikiya, muana wa Ahaza mupingana mu nkuasa ne mujadikulule ntendelelu mulelela. Mukenji wa dilumbuluisha wa Yehowa uvua Mika mumanyishe bua bena Samalea wakakumbana pavua bena Ashû bakuate bukalenge bua Isalele bua ku Nord.—Mika 1:6.
6 Kadi Mika kavua mumone dikumbana dia malu avua Yehowa mumuambile bua kumanyisha to. Tshilejilu, Mika wakafunda ne: ‘Mu [matuku a ku nshikidilu] mukuna wa nzubu wa Yehowa neujadikibue bu mukuna wa pa mutu pa mikuna minene, neubandishibue pa mutu pa mikuna mikese; ne ba mu bisamba bionso nebabuelamu. Ba mu bisamba bia bungi bia bantu nebalue, nebambe ne: Luayi bienu, tubande ku mukuna wa Yehowa.’ (Mika 4:1, 2) Mika wakafua bidimu bia bungi kumpala kua mulayi eu kukumbanawu. Nansha nanku, uvua mudisuike bua kushala ne lulamatu kudi Yehowa too ne ku lufu, nansha bantu bavua bamunyunguluke benza malu a mushindu kayi. Bua bualu ebu, Mika wakafunda ne: ‘Ba mu bisamba bionso batshidi benda muntu ne muntu mu dîna dia nzambi wende; kadi tuetu netuende mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu tshiendelele.’ (Mika 4:5) Mika uvua ne bua kuindila ne lutulu mu bikondo bikole bualu uvua mujadike ne: Yehowa uvua ne bua kukumbaja milayi yende yonso. Muprofete wa lulamatu eu wakeyemena Yehowa.
7, 8. a) Bua tshinyi mbimpe tuikale ne dieyemena? b) Ntshinyi tshienza bua tshikondo kupitatshi ne lukasa?
7 Tudiku petu beyemene Yehowa mushindu eu anyi? Kudi tshidi tshitusaka bua kuikala ne dieyemena dia nunku. Tudi badimuene mudi mulayi wa buprofete wa Mika mukumbane. Mu ‘matuku a ku nshikidilu’ aa, bantu miliyo ya bungi ba mu matunga onso, bisamba bionso ne miakulu yonso mbabuele ku ‘mukuna wa nzubu wa Yehowa.’ Nansha mudi batendeledi ba Nzambi aba bafumine mu bisamba bidi bikinangane, mbakudimune ‘miele yabu ya mvita mu nkasu ya kudima nayi,’ ne badi babenga bua ‘kuyila lungenyi lua kuluangana nalu mvita kabidi.’ (Mika 4:3) Tudi ne diakalenga dinene dia kuikala munkatshi mua bantu ba Yehowa badi ne ditalala.
8 Kakuyi mpata, tudi basue bua Yehowa abutule ndongoluelu wa malu mubi eu mu katupa kîpi emu. Kadi bua tuetu kuindila ne lutulu, tudi ne bua kumona malu mu mushindu udi Yehowa uamona. Mmusungule dituku dialumbuluishaye bantu ku diambuluisha dia “muntu udiye musungule” Yezu Kristo. (Bien. 17:31) Kadi kumpala, Nzambi udi upesha bantu ba mishindu yonso mpunga wa kupeta “dimanya dijalame dia bulelela” bua kuenzabu malu bilondeshile dimanya edi ne kusungidibuabu. (Bala 1 Timote 2:3, 4.) Tuetu badifile mu diambuluisha bantu bakuabu bua kupeta dimanya dilelela dia Nzambi, tshikondo tshidi tshishale kumpala kua dituku dia Yehowa dia dilumbuluisha netshipite lukasa. Tshikondo etshi netshipite mu katupa kakese, mbuena kuamba ne: diakamue. Papitatshi, netuikale ne disanka bua mutuvua benze mudimu wa kuyisha Bukalenge ne tshisumi.
MMALU KAYI ALEJA NDEKELU WA KUINDILA KUETU?
9-11. Mêyi adi mu 1 Tesalonike 5:3 akadi makumbane anyi? Umvuija.
9 Bala 1 Tesalonike 5:1-3. Mu matuku makese kumpala eku, bisamba nebiambe ne: “Ditalala, ne kakuena bualu bua kutshina!” Tuetu katuyi basue bua dimanyisha edi kutusanganadi mu ditanaji, tudi ne bua ‘kushala batabale ne kulama bieledi bietu bia meji bimpe.’ (1 Tes. 5:6) Bua tuetu kushala batabale mu nyuma, tukonkononayi mu tshikoso malu enza bua dimanyisha dia mushinga edi kufidibua.
10 Ku ndekelu kua Mvita ya buloba bujima yonso ibidi, bisamba biakamanyisha bua ditalala. Panyima pa Mvita ya kumpala ya buloba bujima, bakenza Nsangilu wa matunga bua afile ditalala. Pashishe, panyima pa Mvita mibidi ya buloba bujima, bantu bakatemena bua Bulongolodi bua matunga masanga kufilabu ditalala pa buloba. Mbulamatadi ne bamfumu ba bitendelelu bavua batekemene bua malongolodi au kupeteshawu bantu ditalala. Tshilejilu, Bulongolodi bua matunga masanga buakamba patoke muvua tshidimu tshia 1986 tshikale Tshidimu tshia ditalala dia buloba bujima. Tshidimu atshi, bamfumu ba matunga a bungi ne ba bitendelelu bakaya kudi mfumu wa tshitendelelu tshia Katolike, mu Assise, mu ditunga dia Italie bua kusambila bua ditalala.
11 Kadi ni ndubila lua ditalala ne bukubi alu, ni mbila mikuabu ya buena eyi kayena yenza dikumbana dia mulayi wa buprofete udi mu 1 Tesalonike 5:3 to. Bua tshinyi? Bualu “kabutu ka tshimpitshimpi” kakavuabu balaye, ki nkanji kulua to.
12. Ntshinyi tshitudi bamanye bua bidi bitangila dimanyisha dia ne: “Ditalala, ne kakuena bualu bua kutshina”?
12 Mbanganyi benza dimanyisha dia mushinga dia ne: “Ditalala, ne kakuena bualu bua kutshina” edi mu matuku adi alua? Ntshinyi tshienza bamfumu ba bukua buena Kristo ne ba bitendelelu bikuabu? Mmunyi muikala bamfumu ba mbulamatadi mishilashilangane mua kuenza dimanyisha edi? Bible ki mmutuleje tshienzeka to. Tshitudi bamanye ntshia ne: nansha bobu mua kumanyisha bualu ebu mushindu kayi peshi buobu mua kumueneka bu bulelela, ditalala nedikale anu dia tshidingishilu. Ndongoluelu mubi eu neikale anu ku bukokeshi bua Satana. Mmubi, ne neashale amu nanku. Nebikale bia dibungama bua umue wa kutudi kuitabaye mashimi adi Satana umuangalaja ne kunyanga buena Kristo buende.
13. Banjelu mbakuate mpepele ya kabutu bua tshinyi?
13 Bala Buakabuluibua 7:1-4. Patutshidi bindile dikumbana dia 1 Tesalonike 5:3, banjelu ba bukole mbakuate mpepele ya kabutu ya dikenga dinene. Ntshinyi tshidibu bindile? Mupostolo Yone mmuleje bualu bunene bumue ebu: ditua dia tshitampi pa mpala ya “bapika ba Nzambi wetu” dia ndekelu.a Diakamue pajika ditua dia tshitampi edi, banjelu nebalekelele mpepele ya kabutu eyi. Tshienzeka pashishe ntshinyi?
14. Ntshinyi tshidi tshileja ne: kabutu ka Babilona munene kakadi pabuipi?
14 Babilona munene udi nsangilu wa bitendelelu bia dishima bia pa buloba bujima neapete kabutu kadi kamukumbanyine. “Bantu ne bisumbu bia bantu ne bisamba ne miakulu” nebipange bua kumupesha diambuluisha dikumbane. Tukadi tumona malu adi aleja ne: kabutu kende kakadi pabuipi. (Buak. 16:12; 17:15-18; 18:7, 8, 21) Bushuwa, dipangila dia diambuluisha dikadi dituadija kumueneka lelu mu ngumu ya ku tudiomba idi ileja mudibu baluisha bitendelelu ne bamfumu ba bitendelelu ku musangu ne mukuabu. Nansha nanku, bamfumu ba mu Babilona munene kabena badimona ne: badi mu njiwu milelela to. Badi badishima bibi be! Panyima pa dimanyisha dia ne: “Ditalala, ne kakuena bualu bua kutshina,” bena tshididi ba mu ndongoluelu wa Satana nebakudimukile diakamue bitendelelu bia dishima ne nebabibutule kashidi. Babilona munene kakuikalaku kabidi to. Bushuwa, mbimpe kuindila malu manene aa ne lutulu.—Buak. 18:8, 10.
TUDI MUA KUENZA TSHINYI BUA KULEJA DIANYISHA BUA LUTULU LUA NZAMBI?
15. Bua tshinyi Yehowa ki mmuenze malu ne lukasa?
15 Nansha mudi bantu bapetula dîna dia Yehowa, mmuindile ne lutulu tshikondo tshimpe tshikalaye mua kuangata malu mu bianza. Yehowa ki mmusue bua muntu muimpe nansha umue abutuke to. (2 Pet. 3:9, 10) Ke tshitutu petu tujinga anyi? Kumpala kua dituku dia Yehowa kufikadi, tudi mua kuleja dianyisha dietu bua lutulu luende mu mishindu idi ilonda eyi.
16, 17. a) Bua tshinyi bidi bikengela bua tuetu kuambuluisha bantu bakaadi batekete? b) Bua tshinyi bidi bikengela bua bantu bakadi batekete kupinganabu kudi Yehowa ne lukasa?
16 Ambuluisha bantu badi batekete. Yezu wakamba ne: disanka didi mu diulu padibu bapeta mukoko nansha umue patupu uvua mujimine. (Mat. 18:14; Luka 15:3-7) Bidi bimueneka patoke ne: Yehowa udi utabalela bikole bantu bonso badi baleja dinanga bua dîna diende, nansha bobu kabayi kabidi bamuenzela mudimu ne tshisumi mpindieu. Patudi tuambuluisha bantu ba mushindu eu bua kupingana mu tshisumbu, tudi tusankisha Yehowa ne banjelu bende.
17 Udiku munkatshi mua bantu bakadi balekele kuenzela Nzambi mudimu ne tshisumi anyi? Pamuapa muntu kampanda wa mu tshisumbu mmukuenzele bualu bubi ne bualu ebu mbukufikishe ku dilekela bulongolodi bua Yehowa. Bu mukadiku kupite ndambu wa matuku, diebeja ne: ‘Mpindieu, ndiku ne nsombelu muimpe menemene ne disanka kupita kumpala anyi? Yehowa ke uvua mungezele bibi anyi, peshi mmuntu muena mapanga? Yehowa Nzambi ukadi mungenzele bualu kampanda bubi anyi?’ Bulelela, utu anu utuenzela malu mimpe. Nansha tuetu katuyi tukumbaja tshitudi badilambuile kudiye, udi utuambuluisha bua kupeta bintu bimpe bidiye mutulongoluele. (Yak. 1:16, 17) Dituku dia Yehowa dikadi pa kulua mu katupa kîpi emu. Etshi ke tshikondo tshia kupingana mu maboko a Tatu wetu wa diulu ne mu tshisumbu, tshidi muaba umuepele wa bukubi mu matuku a ku nshikidilu aa.—Dut. 33:27; Eb. 10:24, 25.
Bantu ba Yehowa badi badienzeja muabu muonso bua kuambuluisha batekete bua bapingane kudi Yehowa (Tangila tshikoso tshia 16 ne 17)
18. Bua tshinyi tudi ne bua kutua bantu badi balombola nyama ku mikolo?
18 Tuaku bantu badi balombola nyama ku mikole ne muoyo umue. Bu mudi Yehowa muikale mulami muimpe wa mikoko, udi uyilombola ne uyikuba. Mmuteke Muanende Mfumu mulami wa mikoko. (1 Pet. 5:4) Mu bisumbu bipite pa 100 000, bakulu badi balama mukoko ne mukoko wonso wa Nzambi. (Bien. 20:28) Patudi tutua bantu badibu bateke bua kutulombola aba nyama ku mikolo ne muoyo mujima, tudi tuleja dianyisha dietu kudi Yehowa ne kudi Yezu bua malu onso adibu batuenzele.
19. Mmunyi mutudi mua kushala pamue ne bena Kristo netu?
19 Tuikale pamue ne bena Kristo netu. Bidi biumvuija tshinyi? Padibu bela tshisumbu kampanda tshia basalayi tshidi tshilongolola bimpe mvita kudi baluishi babu, basalayi bonso badi badisangisha kaba kamue, mmumue ne: musalayi yonso udi ushala pamue ne bakuabu. Nunku badi bapangisha baluishi bua kubatshimuna. Satana udi anu wenda ukolesha mvita idiye wela bantu ba Nzambi. Etshi ki ntshikondo tshia tuetu kuluangana pa nkayetu katuyi mu tshisumbu to, kadi ntshikondo tshia kushala pamue ne bena Kristo netu, kulengulula bilema bia bakuabu ne kuleja mutudi beyemene bulombodi bua Yehowa.
Etshi ke tshikondo tshia tuetu kudisangisha pamue bua kukandamena Satana ne bademon (Tangila tshikoso tshia 19)
20. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza mpindieu?
20 Tuetu bonso tushale batabale mu nyuma ne tuikale ne lungenyi lua kuindila. Tuindilayi ne lutulu dimanyisha dia ne: “Ditalala, ne kakuena bualu bua kutshina,” ne ditua bantu basungula tshitampi tshia ndekelu. Pashishe, banjelu banayi nebalekelele mpepele ya kabutu, ne Babilona munene neabutudibue. Mu dindila dikumbana dia malu manene aa, tuitabayi buludiki bua kudi bantu badibu basungule bua kutulombola mu bulongolodi bua Yehowa. Tudisangishe pamue bua kukandamena Diabolo ne bademon. Mpindieu ke tshikondo tshia kutumikila mubelu wa mufundi wa Misambu eu: “Nuikale ne bukole, ne mitshima yenu ikale ne dikima, nuenu bonso badi bindila Yehowa!”—Mus. 31:24.
a Bua kumanya dishilangana didi pankatshi pa ditua dia kumpala dia tshitampi pa mpala ya bela manyi ne dia ndekelu, bala Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1/1/2007, dibeji dia 30-31.