TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • mwbr22 ngondo wa 7 dib. 1-10
  • Malu adibu baledile mu Mabeji a tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu (7/2022)

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Malu adibu baledile mu Mabeji a tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu (7/2022)
  • Malu adibu baledile mu Mabeji a tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu—2022
  • Tumitu tua bualu
  • LUMINGU LUA DIA 4-10/7
  • LUMINGU LUA DIA 11-17/7
  • LUMINGU LUA DIA 18-24/7
  • LUMINGU LUA DIA 25-31/7
  • LUMINGU LUA DIA 1-7/8
  • LUMINGU LUA DIA 8-14/8
  • LUMINGU LUA DIA 15-21/8
  • LUMINGU LUA DIA 22-28/8
  • LUMINGU LUA DIA 29/8–4/9
Malu adibu baledile mu Mabeji a tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu—2022
mwbr22 ngondo wa 7 dib. 1-10

Malu adibu baledile mu Mabeji a tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu

LUMINGU LUA DIA 4-10/7

BIUMA BIA MU DÎYI DIA NZAMBI | 2 SAMUELE 18-19

“Bâzilai ntshilejilu tshimpe tshia muntu uvua mumanye mikalu yende”

w07 15/7 14 §5

Bâzilai uvua mumanye bivuaye kayi mua kukokesha

Bushuwa, Davidi uvua ne dianyisha dia bungi bua muvua Bâzilai mumuambuluishe. Kabiena bimueneka ne: mukalenge uvua musue kupingajila Bâzilai bintu bivuaye mumupeshe to. Bâzilai uvua mubanji ne kavua dijinga ne diambuluisha dia mukalenge to. Davidi uvua pamuapa musue bua mukulakaje eu asombele mu lubanza lua mukalenge bualu uvua ne ngikadilu mimpe. Kusomba bua kashidi mu lubanza lua mukalenge mbualu bua lumu ne kuvua mua kupetesha Bâzilai lumu ne masanka bua dikala mulunda wa mukalenge.

w07 15/7 14 §7

Bâzilai uvua mumanye bivuaye kayi mua kukokesha

Tshiakumpala: Bâzilai uvua mua kuikala mubenge bua bukole bukavuaye ne bua ntatu itu bukulakaje bukebesha. Uvua pamuapa mumone ne: lufu luende lukavua pabuipi. (Musambu 90:10) Wakenza tshivuaye mua kuenza bua kukuatshisha Davidi, kadi uvua mumanye kabidi ne: bukulakaje buvua bumupangisha bua kuenza amue malu. Bâzilai kakalekela dijinga dia kupeta lumu dimupangisha bua kutshinka bimpe malu avuaye mua kukokesha bua kuenza nansha. Uvua ne didipuekesha, kavua bu Abashaloma uvua musue malu manene to.​—Nsumuinu 11:2.

w07 15/7 15 §1, 2

Bâzilai uvua mumanye bivuaye kayi mua kukokesha

Muyuki wa Bâzilai udi utuleja ne: mbimpe kuikala ne nkatshinkatshi. Ku luseke lukuabu, katuena ne bua kubenga mudimu udibu batupesha mu tshisumbu anyi kuepuka bua kukumbaja malu malomba bua kuwenza anu bualu tudi basue kuikala ku matshi talalâ anyi tudi tudiumvua katuyi bakumbane bua kuambula bujitu abu. Nzambi udi mua kutuambuluisha mu bitudi tupangila bua kuenza bituamueyemena bua atupeshe meji ne bukole.​—Filipoi 4:13; Yakobo 4:17; 1 Petelo 4:11.

Ku lukuabu luseke, tudi ne bua kuikala bamanye bitudi katuyi mua kukokesha. Tshilejilu, muena Kristo kampanda ukadi pamuapa ne midimu ya bungi ya mu nyuma idiye wenza. Udi ujingulula ne: yeye muitabe midimu mikuabu mu tshisumbu, mmufuane kubanga kulengulula midimu idi Bible imulomba bua kuenza bu mudi kukumbajila bena mu dîku diende majinga abu. Mu nsombelu wa nunku, nebileje mudiye ne budipuekeshi ne nkatshinkatshi bu yeye mua kubenga majitu makuabu adibu bamupesha bua mpindieu.​—Filipoi 4:5; 1 Timote 5:8.

Bubanji bua mu Dîyi dia Nzambi

w20.04 30 §19

‘Nyema lubilu ufike ku ndekelu’

19 Wewe muikale ne bulema anyi mutekete mubidi ne umona ne: bakuabu kabena bakumvua, tshilejilu tshia Mefibosheta tshidi mua kukupesha bukole. (2 Sam. 4:4) Uvua ne bulema, ne mukalenge Davidi wakamuangata bibi. Mefibosheta kavua muenze bualu nansha bumue buvua bumukebele ntatu eyi to. Nansha nanku, kakapeta meji mabi to; wakaleja dianyisha bua malu mimpe avua mamuenzekele. Wakaleja Davidi dianyisha bua malu mimpe akavuaye mumuenzele. (2 Sam. 9:6-10) Nanku pavua Davidi muangate Mefibosheta bibi, Mefibosheta kavua muimanyine yeye pa atshi to. Kakashala udiila Davidi dînu bua tshilema atshi to. Kakela nansha Yehowa tshilumbu pambidi bua tshivua Davidi muenze atshi to. Wakimanyina pa tshivuaye mua kuenza bua kukuatshisha mukalenge uvua Yehowa musungule. (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30) Yehowa wakafundisha tshilejilu tshimpe tshia Mefibosheta mu Dîyi diende bua tshitulongeshe.​—Lomo 15:4.

LUMINGU LUA DIA 11-17/7

BIUMA BIA MU DÎYI DIA NZAMBI | 2 SAMUELE 20-21

“Yehowa nNzambi wa buakane”

it-1-F 1047 §3

Gibeona

Munkatshi mua bidimu bia bungi bena Gibeona bakatungunuka anu ne kuikalaku bu tshisamba, nansha muvua mukalenge Shaula mulongolole bua kubabutula. Nansha nanku bena Gibeona bakashala anu bindile Yehowa ne lutulu luonso bua kuelaye kasungasunga aka patoke. Ke tshiakenzaye, kutumaye tshiyole tshia nzala bua bidimu bisatu pakavua Davidi ukokesha. Pakebejaye Yehowa bua bualu abu kumanyaye ne: bavua bapete tshipupu atshi mbua mashi avua medibue panshi, Davidi wakebeja bena Gibeona tshivuabu mua kuenza bua bababuikidile mpekatu au. Bobu kumuandamuna ne dikima dionso ne: ‘kabavua bualu ne arjan anyi or’ to, bualu bilondeshile Mikenji kabavua mua kuitaba bintu kampanda bua kukuula mushipianganyi to. (Nom 35:30, 31) Bavua bamanye kabidi ne: kabavua mua kushipa muntu pavuabu kabayi babanyishile kudi bakokeshi to. Bu muvua Davidi mutungunuke anu ne: kubela mutoyi bakalua ndekelu wa bionso kulomba bua babapesha “bana” ba balume muanda mutekete ba Shaula. Bu muvua Shaula ne ba mu nzubu muende bikale ne dibanza dia mashi pambidi pabu, bidi bimueneka ne: nansha muvua Shaula ke uvua mutume dîyi bua bashipe bantu abu, bana bende bavua ne bua kuikala babuelakane mu bualu abu mu mushindu kampanda anyi kasanga. (2Sa 21:1-9) Mu tshilumbu etshi kabivua bu ne: bavua bashipe bana bua malu mabi a batatuabu to, (Dut 24:16) kadi tshivua dinyoka divua mu diumvuangana ne mikenji ivua ilomba bua bafile “muoyo ku muoyo.”​—Dut 19:21.

Bubanji bua mu Dîyi dia Nzambi

w13 15/1 31 §14

Bakulu bena Kristo ‘mbenzejanganyi netu ba mudimu bua disanka dietu’

14 Pa buloba bujima, tuetu Bantemu ba Yehowa tutu tukumbaja mudimu wetu wa kuyisha nansha mutu Satana ne bena diende batutekela mateyi kumpala kuetu. Bamue ba kutudi bavua batuilangane ne mateyi manene, kadi bu mutudi beyemene Yehowa bikole, tutu tutantamena mateyi adi bu Goleyata aa ne tuatshimuna. Kadi imue misangu mvita itudi tuluangana bua kutshimuna ntatu ya mu bulongolodi ebu itu itutshiokesha ne itutekesha. Mu tshikondo tshitudi batekete etshi, bitu bipepele bua ntatu itutu tutantamena bimpe ‘kututapayi.’ Mu bikondo bia nunku, diambuluisha didi mukulu ufila didi mua kutuambuluisha bua kupetulula disanka ne bukole buetu anu mukadibi bienzekele bantu ba bungi. Tshilejilu, muanetu wa bakaji mukuabu udi ne bidimu 60 ne pa mutu ne udi mpanda-njila wakamba ne: “Kumpala, tshivua ndiumvua bimpe to, ne mudimu wa buambi uvua untshiokesha. Mukulu mukuabu wakamona mumvua tshiyi ne bukole, yeye kuyukila nanyi. Wakankolesha ne mvese ya mu Bible. Ngakatumikila mibelu yende, yoyi kungambuluisha.” Udi wamba kabidi ne: “Bivua bimpe muvua mukulu eu mundeje dinanga pavuaye mumone butekete buanyi ne mungambuluishe.” Bushuwa, bitu bitukolesha patudi tumanya ne: tutu ne bakulu batu batutabalela ne badi pabuipi bua ‘kutusungila’ anu bu Abishai.

LUMINGU LUA DIA 18-24/7

BIUMA BIA MU DÎYI DIA NZAMBI | 2 SAMUELE 22

“Eyemena Yehowa bua akuambuluishe”

cl 19 §11

Muntu udiku mua ‘kusemena pabuipi ne Nzambi’ anyi?

11 Kubala mu Bible mudi Nzambi muikale ne “bukole bupite” mbualu pa bule. (Yeshaya 40:26, MMM) Kadi kubala muvuaye musungile bena Isalele ku Mbuu Mukunze ne mubambuluishe mu tshipela mu bidimu 40 mbualu bukuabu. Anji tetabi kumona mu lungenyi muvua mâyi a mavuala makole akosoloka bitupa bibidi. Tetabi kumona kabidi mu lungenyi muvua tshisamba tshia bantu batue ku 3 000 000 bapitshila bonso mu njila mûme, mâyi mimane bu bimanu nseka yonso ibidi. (Ekesode 14:21; 15:8) Mona kabidi tshidi tshileja muvua Nzambi mulame bena Isalele mu tshipela. Wakabapatuila mâyi mu dibue, kubapesha biakudia bienze bu ntete mitoke bivuabu bangula panshi. (Ekesode 16:31; Nomba 20:11) Apa, Yehowa kavua anu muleje ne: udi ne bukole patupu to, kadi mmuleje mudiye wambuluisha nabu bantu bende. Bidi bitukolesha ku muoyo patudi tumanya ne: masambila etu adi aya kudi Nzambi wa bukole ‘udi tshinyemenu tshietu ne bukole buetu, udi dikuatshisha dietu mu makenga didi kadiyi dipanga tshiendelele,’ ki mmuomu anyi?​—Musambu 46:1.

w10-F 1/6 26 §4-6

“Wewe udi wenza malu ne lulamatu”

Tuanji tutetayibi kumvua mêyi a Davidi aa bimpe. Muaku wa tshiena-Ebelu udibu bakudimune ne: “kudileja muena lulamatu” badi mua kuukudimune kabidi ne: “kuleja bulenga bua mu muoyo”, anyi dinanga dia lulamatu. Lulamatu lulelela lutu lushindamene pa dinanga. Yehowa utu ulamata bantu batu ne lulamatu kudiye, wenze nanku ne dinanga.

Tudi tumona kabidi ne: lulamatu ki nganu mushindu uudi udiumvua patupu to; lutu lumuenekela ku bienzedi. Yehowa utu uleja mudiye muena lulamatu anu muvua Davidi mufike kudijingulule bualu ebu. Pavuaye mu nsombelu mibi mitambe mukalenge wa lulamatu eu wakamona ne: Yehowa uvua ku luseke luende, umukuba ne umulombola ne lulamatu. Bu muvua Davidi ne disanka dipite bungi, wakafika ku ditaba ne: anu Yehowa nkayende ke udi mua kumusungila “ku tshianza tshia bena lukuna bende bonso”​—2 Samuele 22:1.

Mmalongesha kayi atudi tupetela ku mêyi a Davidi aa? Yehowa katu ushintuluka to. (Yakobo 1:17) Utu anu ulamata ku mikenji yende ne ukumbaja malu atuye ulaya. Davidi wakafunda mu umue wa ku misambu yende ne: “Yehowa . . . kakulekela bena lulamatu bende nansha.”​—Misambu 37:28.

Bubanji bua Dîyi dia Nzambi

w12 15/11 17 §7

Ikala ne lungenyi lua muntu mukese

7 Tshilejilu tshia Nzambi tshia budipuekeshi tshiakalenga mufundi wa Misambu Davidi bikole. Wakambila Yehowa ne: ‘Wewe wakumpa ngabu wa lupandu luebe; lutulu luebe luakumvuija munene.’ (2 Sam. 22:36) Davidi uvua umona ne: uvua mupete butumbi buonso buvuaye nabu mu Isalele bualu Yehowa uvua udipuekesha, mmumue ne: Nzambi uvua utangila panshi anyi udipuekesha bua kumutabalela. (Mus. 113:5-7) Kadi tuetu? Bua bidi bitangila ngikadilu yetu, malu atudi tuenza ne midimu idibu batupeshe, nnganyi wa kutudi udi ‘kayi mubipetele’ kudi Yehowa? (1 Kol. 4:7) Muntu udi wenza malu bu mukese udi “munene” mu mushindu wa ne: udi ulua ne mushinga wa bungi bualu udi wenzela Yehowa mudimu. (Luka 9:48) Tumonayi mudi bualu ebu bulelela.

LUMINGU LUA DIA 25-31/7

BIUMA BIA MU DÎYI DIA NZAMBI | 2 SAMUELE 23-24

“Mapa autu ufila mmulambu anyi?”

it-1-F 153 §5

Alauna

Bidi bimueneka ne: Alauna uvua ujinga kufila muaba wa kufidila mulambu, ngombe wa kulambula ne nkunyi, ubifila kakuyi dikuta to. Kadi Davidi wakasuminyina bua abisumbe ku mushinga kampanda. Mu 2 Samuele 24:24 badi balejamu ne: Davidi wakasumba muaba ne ngombe bionso ku sicle 50 ya arjan (ndola 110). Kadi mu 1 Kulondolola 21:25 muomu badi bamba ne: Davidi uvua musumbe muaba au ku nshekele 600 ya or (ndola mitue ku binunu 77). Mufundi wa mukanda wa Samuele muibidi udi wakula anu bua makuta avuabu bafile bua kusumba muaba wa kuoshila mulambu ne bintu bikuabu bivua bikenglela bua kufila mulambu au. Kadi mufundi wa Kulondolola wa kumpala yeye udi wakula bua makuta avuabu bafile bua malu a ntempelo uvuabu balue kuibaka muaba au, kusangisha ne bintu bikuabu bivuabu basumbe bua mudimu au. (1Ku 22:1-6; 2Ku 3:1) Bu muvua lupangu lua ntempelo lunene bikole, bidi bimueneka ne: nshekele 600 ya or bavua bayifile bua kusumba tshipapu tshinene atshi, kadi ki mbua kusumba ka muaba kakese patupu kavua Davidi muibake anu tshioshelu nkayatshi to.

w12 15/1 18 §8

Tulongele ku ‘tshilejilu tshia malu malelela’

8 Muena Isalele uvua mua kupesha Yehowa mulambu ku budisuile bua kuleja dianyisha, peshi uvua mua kulomba Yehowa bua amuanyishe pavuaye ufila ku budisuile mulambu wa kuosha; dîba adi bivua bipepele bua yeye kusungula nyama muimpe. Uvua upesha Yehowa nyama eu ne disanka. Lelu eu tuetu bena Kristo katuena tufila milambu idibu baleje mu mikenji ya Mose to, kadi tudi tufila ya mushindu mukuabu patudi tukuata mudimu ne dîba, bukole ne bintu bietu bua kuenzela Yehowa mudimu. Mupostolo Paulo wakakula bua ‘dijikula’ dia ditekemena dietu ne bua ‘dienzelangana bimpe ne dikuatshishangana’ bu milambu idi isankisha Nzambi. (Eb. 13:15, 16) Lungenyi luetu ne mutudi tudiumvua bua kuenzela Yehowa mudimu bidi bileja dianyisha ditudi nadi bua bionso bidiye mutupeshe. Nunku anu bu bena Isalele, tudi ne bua kukonkonona mushindu utudi tudiumvua bua kuenzela Nzambi mudimu ne tshidi tshitusaka bua kumuenzelawu.

Bubanji bua mu Dîyi dia Nzambi

w05 15/5 19 §5

Malu manene a mu mukanda muibidi wa Samuele

23:15-17. Davidi uvua unemeka bikole mukenji wa Nzambi udi utangila muoyo ne mashi, ke bualu kayi musangu eu wakabenga kuenza muanda uvua umueneka bu dishipa dia mukenji au. Tudi ne bua kuangata mikenji yonso ya Nzambi mushindu eu.

LUMINGU LUA DIA 1-7/8

BIUMA BIA MU DÎYI DIA NZAMBI | 1 BAKALENGE 1-2

“Bilema biebe bitu bikulongesha anyi?”

it-2-F 870 §3

Solomo

Pavua Adoniya ne bantu bavua batue ku tshiende bumvue tshiona tshia misambu ivua ifumina mu Gihona ne mbila ivua bantu bela bamba ne: “Mukalenge Solomo ikale ne muoyo matuku a bungi,” bakafua ne buôwa kuyabu mbilu bipawu. Solomo wakabenga bua kudisombuela pakasombaye mu nkuasa wa bukalenge, kufilaye kadiosha ka ditalala dikalaku tshikondo tshionso tshialombolaye. Bu malu mende mushindu mukuabu bavua mua kuikala bashipe Solomo. Adoniya wakanyemena ku ntenta bua kusungila muoyo wende. Nunku Solomo watuma dîyi bua balue ne Adoniya kudiye. Kumuambilaye ne: kabakumushipa to bobu kabayi bamupete ne bualu bubi, yeye kumupingaja kuende.​—1Bk 1:41-53.

it-1-F 48 §5

Adoniya

Nunku pakafua Davidi, Adoniya wakaya kudi Beta-sheba kumusakaye bua aye kumulombela kudi Solomo bua amupesha nsongakaji uvua ulama Davidi bua ashale mukajende. Adoniya wakambila Beta-sheba ne: “Bukalenge buvua ne bua kuikala buanyi meme, ne bena Isalele bonso bavua batekemene bua meme kulua mukalenge;” uvua udimone anu bu ne: mbamunyenga manêma ende, nansha muvua bivuaye wamba bileja muvuaye mumanye ne: tshianza tshia Yehowa tshivua tshienzeja malu nanku. (1Bk 2:13-21) Bushuwa uvua mua kuikala mulomba bualu ebu anu bua kupeta tshintu kampanda bua muvuaye mujimije bukalenge. Bidi bimueneka anu ne: utshivua anu ujinga bikole bua kudia bukalenge. Mu bulelela, mu mikenji ya mu Azi wa kale bavua bangata bakaji basela ba mukalenge ne bakaji bende babanjija babapesha muntu uvua umupingana mu nkuasa. (Fuanyikija ne 2Sa 3:7; 16:21.) Solomo wakamona ne: ke lungenyi luvua lusokome panyima pa dilomba divuabu bambile mamuende bua kumumanyisha. Nunku watuma dîyi bua bashipe Adoniya, ke Benaya kumushipa kayi muladikije to.​—1Bk 2:22-25.

Bubanji bua mu Dîyi dia Nzambi

w05 1/7 30 §1

Malu manene a mu mukanda wa kumudilu wa Bakelenge

2:37, 41-46. Mbia njiwu bua kuela meji ne: muntu udi mua kushipa mukenji wa Nzambi kayi upeta dinyoka. Aba badi basesuka ku bukole mu ‘njila wa ku muoyo udi mubumbakane’ nebapete bipeta bia dipangadika diabu dibi.​—Matayo 7:14.

LUMINGU LUA DIA 8-14/8

BIUMA BIA MU DÎYI DIA NZAMBI | 1 BAKALENGE 3-4

“Mushinga udi nawu meji”

w11 15/12 8 §4-6

Solomo udiku tshilejilu tshimpe anyi tshibi buebe wewe?

4 Ku ntuadijilu kua bukokeshi bua Solomo, Nzambi wakamumuenekela mu tshilota ne kumuambila bua alombe tshintu tshionso tshivuaye musue. Bu muvua Solomo mumanye ne: kavua muanji kumanya malu a bungi, wakalomba meji. (Bala 1 Bakelenge 3:5-9.) Bu muvua Yehowa musanke bua muvua mukalenge mumulombe anu meji pamutu pa kulomba biuma ne butumbi, Nzambi wakapesha Solomo “mutshima muakane wa lungenyi” ne bubanji kabidi. (1 Bak. 3:10-14) Anu muvua Yezu muambe, meji a Solomo avua akemesha, ke bualu kayi mukalenge mukaji wa ku Sheba wakumvua lumu luende ne kuenza luendu lule bua kulua kudimuena.​—1 Bak. 10:1, 4-9.

5 Katuena tutekemena lelu bua kupeta meji mu tshishima to. Solomo wakamba mudi ‘Yehowa nkayende upa bantu meji,’ kadi wakafunda ne: tudi ne bua kudienzeja bua kupeta ngikadilu wa Nzambi eu pakambaye ne: ‘Utelejishe matshi ebe ku meji, bua kufila mutshima webe ku dijingulula dia mianda.’ Mu diumvuangana ne mêyi aa mmutele biambilu bu mudi: ‘kudidila,’ ‘kukeba’ ne ‘kukeja’ meji. (Nsu. 2:1-6) Bushuwa, tudi mua kupeta meji.

6 Mbimpe tuetu kudiebeja ne: ‘Ntuku ngangata ne mushinga tshilejilu tshia Solomo tshia muvuaye wangata meji a Nzambi ne mushinga anyi?’ Dinyanguka dia malu a mpetu ndifikishe bantu ba bungi ku didifila bikole mu midimu yabu ne dikeba dia makuta, anyi ndibasake ku dipangadija bua kulonga tulasa tua bungi. Netuambe tshinyi buebe wewe ne dîku diebe? Malu audi usungula adiku aleja ne: udi ukeba ne wangata meji a Nzambi ne mushinga anyi? Wewe muakajilule bipatshila biebe, bidiku mua kukuambuluisha bua kupeta meji a bungi anyi? Bushuwa, kupeta ne kulonda meji a Nzambi nekukupeteshe diakalenga dia kashidi. Solomo wakafunda ne: ‘Pashishe neujingulule buakane ne dikosa diakane dia nsambu, neujingulule kulumbulula kuakane, njila yonso mene udi uya ku buimpe.’​—Nsu. 2:9.

Bubanji bua mu Dîyi dia Nzambi

w98 1/2 11 §15

Yehowa [n’Nzambi] wa bipungidi

15 Bu muvua ndelanganyi ya Abrahama milongolola bu tshisamba muinshi mua Mikenji, Yehowa wakayibenesha bilondeshile dilaya diende dienzela nkambua wabu. Mu 1473 K.B.B., Yoshua, mupinganyi wa Mozese, wakalombola Izalele too ne mu Kanana. Dikosolola dia ditunga mu bisa diakalua kuenzeka diakakumbaja dilaya dia Yehowa dia kufila ditunga kudi dimiinu dia Abrahama. Pavua Izalele ne lulamatu, Yehowa wakakumbaja dilaya diende dia kubapesha butshimunyi pa baluishi babu. Bualu ebu buvua nangananga bulelela mu bukokeshi bua Mukalenge Davidi. Mu tshikondo tshia Solomo muana wa Davidi, tshitupa tshisatu tshia tshipungidi tshia Abrahama tshiakakumbana. “Bantu ba mu ditunga dia Yuda ne dia Israele bavua bungi bu lusenga lua ku muelelu wa mayi a mbu. Bavua badia, banua, basanka.”​—1 Bamfumu 4:20, MMM.

LUMINGU LUA DIA 15-21/8

BIUMA BIA MU DÎYI DIA NZAMBI | 1 BAKALENGE 5-6

“Badi badifila ne bukole buabu ne muoyo mujima mu luibaku”

w11-F 1/2 15 §5

Udi mumanye anyi?

Mutshi wa sedre wa mu Lebanona uvua mumanyike bualu uvua ulale bidimu bia bungi, bua buimpe buawu, bua dipembu dilenga ne bua muvua tuishi katuyi mua kuwudia to. Nunku Solomo uvua muibake ntempelo ne bintu bitambe buimpe. Lelu eu, mitshi ya sedre ya mu mêtu avua mabuikile mikuna ya mu Lebanona ikadi mishale mibala ku minu, mina ayi mikale palepale.

it-1-F 411 §1

Mutshi wa sedre

Bua kuenza mudimu ne mitshi eyi, bivua bikengela bena mudimu ba bungi, bavua mua kuyikosa, kuyisuikakaja muaba umue bua kuyipuekesha ku muelelu kua Mbuu wa Mediterane kumbukila ku Tulo anyi Sidona too ne ku Yopa. Pashishe bavua bayambula anu lua panshi too ne ku Yelushalema. Mudimu au uvua wenzeka bimpe bualu Solomo ne Hilama bavua bapetangane. (1Bk 5:6-18; 2Ku 2:3-10) Bavua balua ne mitshi eyi ya bungi, kufikishabi too ne bantu ku diamba ne: Solomo mu bukalenge buende mmuvuije mitshi ya ‘sedre ya bungi anu bu mitshi ya tshikuyi.’​—1Bk 10:27 fuanyikija ne Yes 9:9, 10.

it-2-F 1047 §7

Ntempelo

Pavua Solomo ulongolola midimu wakasangisha balume bena Isalele 30 000 bua kubatuma ku Lebanona mu bisumbu bia bantu 10 000 bakombolangana ngondo yonso. Bavua benza ngondo umue mu Lebanona ne ngondo ibidi ku mabu. (1Bk 5:13, 14) Wakasungula bantu 70 000 bavua “basombe buenyi” mu ditunga bua kuambula majitu, ne bantu 80 000 bua kupanda mabue. (1Bk 5:15; 9:20, 21; 2Ku 2:2) Kuvua bamfumu 550 bavua ku mutu kua mudimu ne pamuapa bamfumu bindondi 3 300. (1Bk 5:16; 9:22, 23) Bidi bimueneka ne: mu bantu abu muvua bena Isalele 250 ne bakuabu 3 600 ba mu bavua “basombe buenyi.”​—2Ku 2:17, 18.

Bubanji bua mu Dîyi dia Nzambi

g-F 5/12 17, kazubu

Bible mmukanda udi ne mêyi a buprofete majalame, Tshitupa 1

BUJALAME BUA DILONDANGANE DIA MALU

Bujalame bua dilondangane dia malu a mu Bible budi ne mushinga wa bungi. Bualu ebu budi bumuenekela mu mêyi adi mu 1 Bakalenge 6:1. Tshilejilu mona tshidibu bambamu bua tshikondo tshivua Solomo mutuadije kuibaka ntempelo mu Yelushalema: “Mu tshidimu tshia 480 [bidimu 479 bijima] bena Isalele bamane kupatuka mu buloba bua Ejipitu, mu tshidimu tshinayi [tshia bukokeshi bua Solomo] panyima pa Solomo mumane kulua mukalenge wa Isalele, mu ngondo wa Ziwa (mmumue ne: ngondo muibidi), wakatuadija kuibaka nzubu wa Yehowa.”

Mu dilondangane dia malu a mu Bible badi bateka tshidimu tshinayi tshia bukokeshi bua Solomo mu 1034 K.Y. Patudi tubala bidimu 479 bijima tuende tualukila panyima, tudi tufika mu 1513 K.Y. tshidimu tshivua bena Isalele bapatuke mu bupika.

LUMINGU LUA DIA 22-28/8

BIUMA BIA MU DÎYI DIA NZAMBI | 1 BAKALENGE 7

“Tshidi makunji abidi atulongesha”

w13 1/12 13 §3

‘Nenuikale numbula biamu bia mitaku ku mikuna’

Mukalenge Solomo wakenza mudimu ne biamu bia mitaku bia bungi bua kujikija ntempelo wa mu Yelushalema. Bia bungi bia ku biamu bia mitaku bivuaye nabi, bivua bia tatuende Davidi bivuaye munyenge mu mvita kudi bena Sulia. (1 Kulondolola 18:6-8) ‘Tshiowelu tshia tshiamu’ tshia mitaku anyi dilonga dinene divua bakuidi bowela mâyi divua dibuela litre 64 352 ne divua mua kuambula bujitu bua tone mitu ku 30. (1 Bakelenge 7:23-26, 44-46) Pashishe kuvua makunji manene abidi menza ne tshiamu tshia mitaku avua ku tshibuelelu tshia ntempelo. Makunji aa avua mabuele mu bimanu bule bua santimetre 7 ne tshitupa, ne avua ne mupimbu wa metre umue ne desimetre 7, ne butumbuke bua metre 8, ne bibuikilu biawu bivua bia bule bua metre abidi. (1 Bakelenge 7:15, 16; 2 Kulondolola 4:17) Bidi bikemesha bua kumona bungi bua biamu bia mitaku bivuabu benza nabi midimu eyi.

it-1-F 355

Boaza II

Solomo uvua muibake lutanda lua ntempelo ne makunji manene male abidi a tshiamu tshia mitaku. Divua lua ku nord bakadinyike ne: Boaza, dîna didi pamuapa diumvuija “Ku bukole.” Divua lua ku sud bakadinyika ne: Yakina, dîna didi diumvuija ne: “Ajadikaku bikole menemene” mumue ne: (Yehowa) ajadikaku bikole menemene. Nunku patudi tusangisha biambilu bionso ebi muaba umue, ne tubibala kumbukila ku dia balume tuya ku dia bakaji batangile ku Est kua ntempelo, tshiambilu tshidi tshilua ne: ‘Yehowa ajadikaku bikole menemene (ntempelo) ku bukole.’​—1Bk 7:15-21.

Bubanji bua mu Dîyi dia Nzambi

it-1-F 257

Diowa mâyi

Bantu badi batendelela Yehowa mu bukezuke badi ne bua kuikala ne mankenda a mubidi. Ke muvuabi bua bantu bavua benza mudimu ku nteta wa kusambakena nansha ku ntempelo. Dîba divuabu bateke Alona ne bana bende ba balume mu midimu yabu, bavua banji buowa mâyi kumpala kua kuvuala bilamba bia buakuidi. (Eks 29:4-9; 40:12-15; Lew 8:6, 7) Bakuidi bavua bangata mâyi avua mu dilongo dia tshiamu tshia mitaku divua munkatshi mua lubanza lua nteta wa kusambakena bua kuowa ku bianza ne ku makasa, ku ntempelo wa Solomo bavua buowa a ku Mbuu munene wa tshiamu tshiengulula. (Eks 30:18-21; 40:30-32; 2Ku 4:2-6) Dituku dia dibuikidibua dia mpekatu muakuidi munene uvua wowa mâyi misangu ibidi. (Lew 16:4, 23, 24) Bantu bavua bapatuka ne mbuji wa Azazele, bishadile bia milambu ya nyama ne ngombe mulume mukunze bua kulambula bavua ne bua kuowa mâyi pambidi ne kusukula bilamba biabu kumpala kua kupingana mu tshitudilu.​—Lew 16:26-28; Nom 19:2-10.

LUMINGU LUA DIA 29/8–4/9

BIUMA BIA MU DÎYI DIA NZAMBI | 1 BAKALENGE 8

“Solomo wakasambila kumpala kua bantu ne budipuekeshi ne muoyo mujima”

w09 15/11 9 §9, 10

Ikala ulonga Bible bua ulengeje masambila ebe

9 Bua Nzambi kutelejaye disambila dia muntu, udi ne bua kumulomba ne muoyo mujima. Solomo wakenza disambila ne muoyo mujima didi mu 1 Bakelenge nshapita 8, wakadienza kumpala kua bantu mu Yelushalema dîba divuabu babanjija ntempelo wa Yehowa mu tshidimu tshia 1026 kumpala kua Yezu. Panyima pa bobu bamane kuteka mushete wa tshipungidi mu muaba mutambe bunsantu, Yehowa wakuuja ntempelo ne butumbi ne Solomo wakatumbisha Nzambi.

10 Udi mua kukonkonona malu adi mu disambila dia Solomo ne kumona mudiye wamba malu afumina mu muoyo. Solomo uvua mumanye ne: anu Yehowa nkayende ke udi mumanye malu adi mu muoyo wa muntu. (1 Bak. 8:38, 39) Disambila edi didi dileja ne: kudi ditekemena bua muntu mubi udi ‘upingana kudi Nzambi ne mutshima wende wonso.’ Yehowa udi mua kuteleja masambila a bantu bende badibu mua kukuata kudi baluishi, anu bobu bamulombe ne muoyo mujima. (1 Bak. 8:48, 58, 61) Bushuwa, masambila ebe adi ne bua kufumina mu mutshima.

w99 15/1 17 §7, 8

Nuele bianza bia bulamatshi muulu mu disambila

7 Nansha tuetu tuenza disambila munkatshi mua bantu ba bungi anyi pa nkaya, dîyi-diludiki dia mushinga dia mu Mifundu ditudi ne bua kuvuluka ndia se: tudi ne bua kuleja mmuenenu wa budipuekeshi mu masambila etu. (2 Kulondolola 7:13, 14) Mukalenge Solomo wakaleja budipuekeshi mu disambila diende dienza kumpala kua bantu dituku dia dibanjija ntempelo wa Yehowa mu Yelushalema. Solomo uvua ufuma ku dijikija umue wa ku nzubu mitambe bulengele. Nansha nanku, ne budipuekeshi wakasambila ne: “[“Nzambi,” NW] mene udi mua kusomba ne bantu pa buloba apa anyi? Diulu dijima kadiena dianji kukukumbana, amu nzubu undi muase ewu ngudi mua kukukumbana anyi?”​—1 Bamfumu 8:27, MMM.

8 Anu bu Solomo, tudi ne bua kuikala ne budipuekeshi patudi tusambila bua bakuabu. Nansha mutudi ne bua kuepuka ngakuilu wa buena Nzambi bua lubombo, tudi mua kulejila budipuekeshi ku dîyi dietu. Masambila menza ne budipuekeshi kaena a didileja anyi a diambu nansha. Adi akoka ntema, ki nkudi muntu udi usambila, kadi kudi Eu udibu basambila. (Matayo 6:5) Budipuekeshi budi kabidi bumuenekela ku bitudi tuamba mu disambila. Bituasambila ne budipuekeshi, katuakukungula bu badi balomba bua Nzambi kuenza amue malu mutudi tuetu basue to. Pamutu pa nanku, netulombe Yehowa bua kuenzaye malu mushindu udi umvuangana ne disua diende dia tshijila. Mufundi wa misambu wakafila tshilejilu tshia mmuenenu muakanyine pakalombaye ne: “Tudi tukusengelela, Yehowa, ne, Utusungile. Yehowa, tudi tukusengelela ne, Ututumine diakalengele.”​—Musambu 118:25; Luka 18:9-14.

Bubanji bua Dîyi dia Nzambi

it-1-F 475 §3

Diulu

Solomo muibaki wa ntempelo wa Yelushalema wakamba ne: “Diulu, bushuwa, diulu dia mu diulu” kadiena mua kukukumbana Nzambi to. (1Bk 8:27) Bu mudi Yehowa Mufuki wa diulu, udi ku mutu kuadi ne “dîna diende nkayadi didi kuulu kule kudibu kabayi mua kufika. Bunene buende budi pa mutu pa buloba ne diulu.” (Mis 148:13) Yehowa udi upima diulu dietu edi bipepele anu mudi muntu mua kupima tshintu ne tshianza tshiende tshibalula, wenza bua tshikumbane ntanta wa pankatshi pa munu wa tshiala ne kantenkenene. (Yes 40:12) Solomo kavua usua kuamba ne: Nzambi katu ne muaba mujalame udiye musombele anyi ne udi miaba yonso ne mu tshintu tshionso to. Tudi tuamba nanku bualu Solomo udi wamba kabidi bua Yehowa ne: Udi uteleja “kumbukila mu diulu, muaba uudi musombele” mmumue ne: diulu didi dikala muaba wa mu nyuma.​—1Bk 8:30, 39.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu