Ngakatungunuka anu ne kulonga

Mbandele mu 1927 mu kamusoko kampanda kadi pabuipi ne tshimenga tshia Chicago, mu Illinois mu États-Unis. Mbatulele batanu kuetu: Jetha, Don, meme, Karl, ne Joy. Tuetu bonso tuvua badisuike bua kuenzela Yehowa mudimu ne anyima wetu yonso. Jetha wakabuela mu Kalasa kibidi ka Gilada mu 1943. Don, wakaya ku Betele wa mu Brooklyn, mu New York, mu 1944; Karl wakayaku mu 1947; ne Joy pende wakayaku mu 1951. Tshilejilu tshiabu tshimpe ne tshia baledi banyi biakankankamija bua kuenzela Yehowa mudimu bikole.

MUTUAKALONGA BULELELA MU DÎKU DIETU

Tatu ne mamu bavua babadi ba Bible bavua banange Nzambi. Bakatusaka tuetu bana bua kumunanga petu. Kadi tatu mumane kulekela busalayi ku Mputu mu Mvita ya kumpala ya buloba bujima, wakabanga kupetula bitendelelu. Mamu yeye uvua ne dianyisha dia bungi kudi Nzambi bua muvua tatu mualukile kumbelu ne muoyo. Wakamuambila ne: “Karl, luaku tuye mu nzambi anu bu mutuvua tuyamu kuonso eku.” Tatu kumuandamuna ne: “Ndi nkushindikija patupu, tshiakubuelamu to.” Mamu kumukonka ne: “Kah! Bua tshinyi?” Yeye kumuandamuna ne: “Patuvua ku mvita, bamfumu ba mu tshindelelu tshimue bavua babenesha bisumbu bia basalayi bibidi bivua biluishangana, babenesha too ne bingoma biabu! Nzambi uvua ku tshia banganyi muaba au?”

Panyima pa matuku pavua mamu muye mu nzambi, Bantemu ba Yehowa babidi bakalua kuetu. Bakapesha tatu mikanda ibidi ivuabu babikila ne: Lumière. Ivua yakula bua malu a mu mukanda wa Buakabuluibua. Yakasankisha tatu, yeye kuyangata. Diakamue pakamona mamu mikanda ayi, wakabanga kuyibala. Dimue edi yeye kubala dimanyisha mu tshikandakanda kampanda tshivua tshipatuke. Dimanyisha adi divua dilomba bantu bua kulonga Bible ku diambuluisha dia mikanda ya Lumière. Wakaya muaba uvuabu bayilongeshila bantu. Pakafikaye, mamu kampanda mukulakaje ke wakalua kumukanguila tshiibi. Bu muvua mamu ne umue wa ku mikanda ayi ku bianza, wakamuebeja ne: “Nudi nulonga mukanda eu muaba eu anyi?” Mamu au kumuandamuna ne: “Eyowa muananyi wa bakaji, buela.” Lumingu luakalonda, mamu wakatuangata tuetu bana bende, kuyamu netu; katshia anu dîba adi, tuakabanga kuya muaba au pa tshibidilu.

Umue musangu, mulombodi wa dilonga wakandomba bua kubala Misambu 144:15 udi uleja ne: bantu badi batendelela Yehowa mba diakalenga. Mvese eu wakansankisha bikole. Mvese mikuabu yakansankisha nyoyi eyi: 1 Timote 1:11 udi uleja ne: Yehowa ‘nNzambi wa disanka’ ne Efeso 5:1 udi utulomba bua ‘tulue bidikiji ba Nzambi.’ Ngakamona ne: mvua ne bua kuikala ne disanka dia kuenzela Mufuki wanyi mudimu ne kumuela tuasakidila bua bualu abu, ngenza nanku mu nsombelu wanyi mujima.

Tshisumbu tshivua pabuipi tshivua mu ntanta wa kilometre 32 ne Chicago. Nansha nanku, tuvua anu tuyamu; dimanya dianyi dia malu a mu Bible diakavula. Umue musangu, mulombodi wa dilonga wakasungula Jetha bua kuandamuna. Pangakamuteleja wandamuna, ngakadiambila ne: ‘Si ndi mumanye diandamuna adi, mvua mua kuikala muele tshianza kuulu bua kuandamuna.’ Ngakabanga kudilongolola ne kufila mandamuna mu mêyi anyi. Bualu bua mushinga budi ne: ngakakola mu nyuma anu bu bana betu bakuabu abu. Ngakabatijibua mu 1941.

YEHOWA WAKANDONGESHA MU MPUNGILU

Ndi mvuluka nangananga mpungilu wa mu 1942 uvua muenzeke mu Cleveland, mu Ohio. Bantu bavua badisangishe miaba mishilangane mipite pa 50 mu États-Unis, balondela ku nshinga. Meme ne bena mu dîku dietu tuvua basombele mu ntenta pamue ne mêku makuabu a bena Kristo pabuipi ne muaba uvua mpungilu au wenzekela. Mvita mibidi ya buloba bujima itshivua anu inunka, eku bantu batungunuke anu ne kuluisha Bantemu ba Yehowa. Dilolo, ngakamona Bantemu bateka mashinyi abu, mikale ne miendu mitangija pambelu. Bavua bumvuangane bonso bua ne: kuikale muntu mu mashinyi onso bua kulama muaba au butuku bujima. Pavua bantu mua kujula tshimvundu, bavua batemesha miendu ya kumpala kua mashinyi bua bantu abu bapange mua kumona bimpe; ne bavua babanga kuela mpungi. Bantemu bakuabu bavua mua kuya lukasa bua kuambuluisha. Ngakadiambila ne: ‘Bantu ba Yehowa mbadilongolole mu bionso!’ Biakankolesha ku muoyo, meme kulala tulu tuimpe, tshiyi ne buôwa to.

Pangakavuluka mpungilu au panyima pa bidimu, ngakajingulula ne: mamu kavua ne buôwa to. Uvua mueyemene Yehowa ne bulongolodi buende ne muoyo mujima. Tshiakupua tshilejilu tshiende tshimpe muoyo nansha kakese.

Matuku makese kumpala kua mpungilu au kuenzeka, mamu wakalua mpanda-njila wa pa tshibidilu. Ke bualu kayi wakateleja muyuki uvua wakula bua mudimu wa ku dîba ne ku dîba ne ntema ya pa buayi. Patukavua tupingana kumbelu, wakamba ne: “Ndi musue kutungunuka ne bumpanda-njila, kadi tshiakukokesha bua kutabalela majinga a bena mu dîku dianyi bimpe to.” Ke yeye kutulomba bua tumuambuluishe. Tuakitaba, yeye kuabanyina yonso wa kutudi muaba umue anyi ibidi ya kukolopa kumpala kua tshiakudia tshia mu dinda. Patuvua tuya mu kalasa, uvua utangila bua kumanya ni tuvua balongolole mu nzubu bimpe, pashishe uvua uya mu buambi. Uvua mamu uvua ne bia bungi bia kuenza, nansha nanku kavua ulengulula bana bende to. Patuvua tupingana kumbelu bua kudia anyi patuvua tupatuka mu kalasa, uvua anu utuambuluisha. Amue matuku, tuvua tuya nende mu buambi patuvua tupatuka mu kalasa. Biakatuambuluisha bua kumanya mudimu utu nawu bampanda-njila.

NGAKANGATA BUMPANDA-NJILA

Ngakalua mpanda-njila pamvua ne bidimu 16. Nansha muvua tatu kayi muanji kulua Ntemu, uvua munange mushindu umvua nyisha. Dituku kampanda dilolo, ngakamuambila ne: ndi ngenza muanyi muonso, kadi tshiena anu mpeta muntu udi musue kulonga Bible to. Meme mumane kupuwa, ngakamuebeja ne: “Udiku mua kuitaba bua ndonge nebe Bible anyi?” Wakanji kuimana katupa bua kuela meji, pashishe kungandamunaye ne: “Tshiena mmona tshidi tshimpangisha bua kulonga to.” Wanyi mulongi wa Bible wa kumpala uvua tatu. Tshivua diakalenga dinene be!

Tuakatuadija kulonga nende mukanda wa “La vérité vous affranchira.” Panyima pa matuku, ngakajingulula ne: tatu uvua ungambuluisha bua kuakaja didilongela dianyi dia Bible ne mushindu umvua mmulongesha bantu. Tshilejilu, umue musangu utuvua tulonga dilolo, yeye mumane kujikija kubala tshikoso, wakangebeja ne: “Ndi mumvue tshidi mukanda eu wamba, kadi tshidi tshikujadikila ne: tshidiwu wamba etshi ntshilelela ntshinyi?” Bu mumvua tshiyi mudilongolole bua kuandamuna lukonko alu, ngakamuambila ne: “Ndi ne diandamuna, kadi kakuena mushindu wa kukupeshadi mpindieu to, nansha patualonga musangu kumpala.” Ke tshingakenza. Ngakapeta mvese ivua ijadika bualu butuvua tulonga. Pashishe, ngakalongolola dilonga dia musangu uvua ulonda bimpe ne kulonga mua kuenza makebulula. Biakangambuluisha bua kuikala kudilongela Bible bimpe, kuambuluishabi kabidi tatu. Bu muvuaye utumikila malu avuaye ulonga, wakabatijibua mu 1952.

NGAKATUNGUNUKA NE KULONGA MALU KU BETELE

Ngakumbuka kuetu pamvua ne bidimu 17. Jethaa wakalua misionere, Don yeye kuya ku Betele. Bubidi buabu bavua banange midimu yabu ayi. Tshilejilu tshiabu kunkankamijatshi bikole. Nunku ngakuwuja formilere wa Betele ne wa Kalasa ka Gilada, meme kushiya malu mu bianza bia Yehowa. Panyima pa matuku, bakambikila ku Betele mu 1946.

Bu muvuabu bampeshaku midimu mishilashilangane, bivua bingambuluisha bua kulonga malu a bungi. Pangakakumbaja bidimu 75 ku Betele aku, bakandongesha mua kupatula mikanda pa mabeji, kuntekabu ne ku malu a makuta. Bakandongesha kabidi mua kusumba bintu bivua Betele nabi dijinga ne mua kutuma bintu miaba mikuabu. Kadi bualu bunene budi ne: mvua nganyisha malu avuabu batulongesha mu ntendelelu wa mu dinda ne mu miyuki ivuabu benza ku Betele aku.

Muakunyanyi Karl wakandongesha pende bualu bukuabu. Uvua mulue muena mu dîku dia Betele mu 1947. Uvua mulongi muimpe wa Dîyi dia Nzambi ne mulongeshi wa dilambu. Umue musangu ngakamulomba bua andeje mua kulongolola muyuki uvuabu bampeshe bua kuenza. Ngakamumvuija ne: mvua mukebulule malu a bungi bua muyuki au, ne mvua mupange kua kuela dînu ne kua kuela dikala. Bua kundeja tshia kuenza, wakangela lukonko elu: “Joel, muyuki webe udi ne tshiena-bualu kayi?” Ngakajingulula diakamue ne: bivua bikengela nsungule anu malu avua angambuluisha bua kumvuija tshiena-bualu tshia muyuki wanyi. Tshitu mpua dilongesha edi muoyo to.

Bua kuikala ne disanka ku Betele, bidi bikengela kuyisha bikole bualu neupete malu adi mua kukukankamija. Ndi mvuluka bualu buvua buenzeke dituku kampanda dilolo mu Bronx, mu New York. Meme ne muanetu wa balume mukuabu tuakaya kuyisha mamu kampanda. Uvua kumpala wangata tshibejibeji tshietu tshia Tshibumba tshia Nsentedi ne tshia Tabulukayi! Tuetu bamane kudimanyisha kudiye, tuakamuambila ne: “Tudi tuenda tuambuluisha bantu dilolo edi bua kulonga malu a mu Bible adi akoleshangana.” Wakatuandamuna ne: “Bu mudibi ne: mbua Bible, buelayi.” Tuakabala nende mvese ivua yakula bua Bukalenge bua Nzambi ne bua dilua dia buloba bupiabupia, tuetu kumumvuijayi kabidi. Biakamusankisha bikole, yeye kuambila balunda bende ba bungi bua balue kututeleja lumingu luvua lulonda. Panyima pa matuku, yeye ne bayende bakalua batendeledi ba Yehowa.

MALU ANGAKALONGA KUDI MUKAJANYI

Ngakenza bidimu bitue ku 10 ngenda nkeba mukaji wa kusela, ndekelu wa bionso meme kupeta mukaji muimpe. Nudi bamanye tshimvua muenze bua kumupeta anyi? Mvua nsambila ne ngela meji a tshituenza panyima pa dibaka dietu.

Mu mpungilu uvua muenzeke mu 1953 mu Yankee Stadium, ngakatuilangana ne muanetu wa bakaji Mary Aniol. Bavua bajikije Kalasa kibidi ka Gilada pamue ne Jetha, bobu kubatuma bamisionere mu teritware umue. Mary wakandondela malu a miaba ivuabu bamutuma bu misionere mu bidiila bia Caraïbes, kungambilaye kabidi bua malonga a Bible avuaye ulombola mu kupita kua bidimu. Meme nende tuakafika ku dimona ne: tuvua ne bipatshila bia muomumue. Tuakanangana bikole, tuetu kuselangana mu ngondo 4/1955. Mary wakandeja mu mishindu ya bungi muvuaye dipa dia kudi Yehowa ne tshilejilu tshimpe tshia kuidikija. Nansha bobu bamupeshe mudimu kayi, uvua uwenza ne disanka. Uvua muenji wa mudimu, uvua utabalela bakuabu ne muoyo mujima, ne uvua anu uteka malu a Bukalenge pa muaba wa kumpala. (Mat. 6:33) Tuakenza bidimu bisatu mu mudimu wa butangidi bua tshijengu. Mu 1958 bakatubikila ku Betele.

Ndi mulonge malu a bungi kudi Mary. Tshilejilu, patuvua tufuma ku diselangana, tuakapangadija bua kubala Bible pamue, tubala mvese 15. Pavua umue wa kutudi ubala mvese ndambu, tuvua tuyumvuija, pashishe tuyukidilangana bua mushindu wa kuyitumikila. Mary uvua utamba kungambila malu avuaye mulonge mu Kalasa ka Gilada anyi mu mudimu wende wa bumisionere. Malu amvua ndonga kudiye avua angambuluisha bua kuakaja ndongeshilu wanyi pandi ngenza miyuki ne bua kumanya mua kukankamija bakuabu.​—Nsu. 25:11.

Mary wakafua mu 2013. Ndi muindile ne muoyo kuulu kuulu bua kumumona mu bolongolodi bupiabupia! Kadi bua mpindieu, ndi mudisuike bua kutungunuka ne kulonga ne kueyemena Yehowa ne muoyo wanyi wonso. (Nsu. 3:5, 6) Pandi ngela meji a malu enza bantu ba Yehowa mu bolongolodi bupiabupia, bidi binkolesha ku muoyo ne ndi ngumvua disanka dia bungi. Mu malu au nemuikale malu mapiamapia atulongesha Mulongeshi wetu Munene, ne neatulongeshe makuabu adi amutangila! Bulelela, ndi mpanga ne mêyi a kuela nawu Yehowa tuasakidila bua malu onso adiye mundongeshe ne bua mudiye mundeje ngasa wende mu mishindu ya bungi.