NKONKO IDI BANSONGA BADIELA
Kuambangana mêyi mabole nkubi menemene anyi?
“Bu muntu anu ngumvua bantu bambangana mêyi mabi, kabitshitu bintonda to. Nkadi mbimona anu bu tshintu tshidi bantu bonso benza.”—Christopher, udi ne bidimu 17.
“Pamvua muana, mvua ngambangana mêyi mabi bikole. Tshivua tshibidilu tshimvua mupete bipepele ne bikole bua kutshilekela.”—Rebecca, udi ne bidimu 19.
Nkonko
Mmunyi muutu umvua patu bakuabu bakula mêyi mabi?
Kaatu nansha antapa ku matshi to, nkadi muibidilangane nawu.
Atu antonda, kadi ntu anu ngitaba.
Atu angenza tshiji, tshitu musue kuateleja to.
Mmisangu bungi kayi iutu wambangana mêyi mabi?
Nansha umue
Imue misangu
Misangu ya bungi
Udi wela meji kayi, mmunyi muutu umona diakula mêyi mabole?
Kadiyi ne mushinga to
Bualu bubi bikole
Bua tshinyi bidi ne mushinga?
Utu umona kuakula mêyi mabole bu bualu bubi anyi? Udi mua kudiambila ne: ‘Kabiena nanku to, pa buloba si kudi malu makole a kusamishila mutu a bungi. Ne bantu bonso si batu bakula bibi!’ Mu bulelela bidi nanku anyi?
Mu bulelela, kudi bantu ba bungi batu kabayi ne ngakuilu mubi to. Badi ne malu mimpe adi abasaka bua kubenga kuikala ne ngakuilu mubi adi bakuabu kabayi belele meji to. Tshilejilu:
Mêyi mabi adi aleja tshiudi. Ngakuilu webe udi uleja tshidi munda muebe menemene. Nunku, kuambangana mêyi mabole kudi mua kuleja ne: kuena wangata majinga a bakuabu ne mushinga to. Kadi ke muutu bushuwa anyi?
Bible udi wamba ne: “Tshintu tshionso tshidi tshipatuka mukana tshidi tshifumina mu muoyo.”—Matayi 15:18.
Ngakuilu mubi udi anu bu kapepe ka mulungu. Ki mbimpe kuikala nende anyi kufikisha bakuabu ku dikala nende to
Kuambangana mêyi mabi kudi mua kusaka bakuabu ku dikumona bibi. Mukanda kampanda udi uleja ne: “Mushindu utudi tuakula udi uleja balunda batuikala nabu, kanemu katuapeta kudi bena mu dîku dietu ne kudi bena mudimu netu, mushindu utuasomba nabu, mushindu utuikala tuenzela bakuabu malu, nansha tuetu bapete mudimu anyi babande muanzu ku mudimu aku, ne malu atuenzela bantu batudi katuyi bamanye.” (Cuss Control) Mukanda au udi uleja kabidi ne: “Diebeja ni bulunda buebe ne bakuabu budi mua kulengela wewe kuyi ubamba mêyi mabole.”
Bible udi wamba ne: “Nulekele . . . bipendu.”—Efeso 4:31.
Wewe wela meji ne: kuambangana mêyi mabole kudi kukuvuija muntu wa nsongo, udi udishima. Alex Packer mmufunde ne: “Bidi bitshiokesha bua kusomba ne bantu badi anu ne ngakuilu mubi misangu yonso.” Udi wamba kabidi ne: muntu utu wambangana mêyi mabole “katu wela meji kumpala kua kuakula, kena ne lungenyi, ne katu uditeka pa muaba wa bakuabu to. Wewe ne ngakuilu mubi ngelelu webe wa meji neanyanguke.”—Mukanda wa How Rude!
Bible udi wamba ne: “Dîyi dibole kadipatuki mukana muenu.”—Efeso 4:29.
Tshiudi mua kuenza
Ditekela tshipatshila. Dienzeja bua kulekela ngakuilu mubi mu ngondo umue anyi munkatshi mua mbingu. Udi mua kufunda muudi uya kumpala mu tablo anyi mu kalandriye. Kadi bua kulamata anu ku dipangadika diebe, udi ne bua kuela bidia bikuabu. Tshilejilu:
Epuka dipita kapepe didi diuwuja meji ebe ne mêyi mabi. Bible udi wamba ne: “Malunda mabi adi anyanga bikadilu bimpe.” (1 Kolinto 15:33, dimanyisha) Muaku “malunda” kawena utangila anu bantu nkayabu to, udi utangila kabidi bia kujikija nabi lutetuku bu mudi filme, manaya a mitendo, ne misambu. Kenneth, udi ne bidimu 17, udi wamba ne: “Wewe munange musambu kampanda, nebikale bipepele bua kuwimba paudi uwumvua nansha wowu ne mêyi mabole munda muawu.”
Leja ne: udi muntu mukole. Bamue badi bela meji ne: kuakula mêyi mabole kudi kubavuija bantu bakole. Kadi kabiena nanku to. Bible udi uleja ne: bantu bakole “badi ne bieledi biabu bia meji bia kujingulula nabi malu bibidija, padibu bakuata nabi mudimu, bua kutapulula tshidi tshimpe ne tshidi tshibi.” (Ebelu 5:14) Kabena badiatakaja mikenji yabu anu bua “kukemesha” bakuabu to.
Bushuwa, ngakuilu mubi udi unyanga meji (ne kapepe) ne ngenyi mibi. Kadi ngakuilu eu ukadi mutangalake bikole mu bantu! Mukanda utukadi batele au udi utubela ne: “Kubafuanyi to. Ikala wewe ne ngakuilu muimpe kudi bakuabu. Wewe muenze nanku, neudiumvue bimpe, ne kuakubasombesha kasekeseke to.”—Mukanda wa Cuss Control.