Nditekemena kayi ditudi nadi bua bananga betu bakadi bafue?
Yobo wakebeja ne: ‘Biafua muntu, neikale ne muoyo kabidi anyi?’ (Yobo 14:14) Imue misangu wewe pebe ukadi mudiele lukonko bu elu. Neumvue munyi buobu bakuambile ne: kudi mushindu wa wewe kumonangana tshiakabidi ne balunda ne balela bebe baudi mujimije, umonangana nabu anu pa buloba apa, bumana kulengeja bulaya?
Mona tshidi Bible ulaya: ‘Bafue bebe nebikale ne muoyo; mibidi yabu mifue neyibike.’ ‘Bantu bakane nebapiane buloba, ne nebashikamemu tshiendelele.’—Yeshaya 26:19; Musambu 37:29.
Bua kuitaba menemene malu a mushindu’eu, tudi ne bua kuanji kuandamuna nkonko minene eyi: Bua tshinyi bantu batu bafua? Bafue batu penyi? Ntshinyi tshidi mua kutushindikila se: bafue badi mua kupeta muoyo tshiakabidi?
Lufu, ne malu adi enzeka dîba dia lufu
Bible udi uleja patoke se: ku ntuadijilu, Nzambi kavua mulongolole bua muntu kufuaye to. Wakafuka bantu ba kumpala, Adama ne Eva, kubatekaye mu Mparadizu pa buloba apa, ku muaba mubikila ne: Edene, e kubambila bua kulelabu bana ne kudiundisha Mparadizu pa buloba bujima. Mulume ne mukaji bavua mua kufua anu pavuabu mua kupanga kutumikila mikenji ya Nzambi.—Genese 1:28; 2:15-17.
Pa mutu pa kuela Nzambi tuasakidila bua buimpe buende, Adama ne Eva bakabenga kumutumikila ne bakapia tshibawu tshimana kumanyisha. Nzambi wakambila Adama ne: ‘Wewe udi dimfuenkenya dia buloba, neupingane mu dimfuenkenya dia buloba kabidi.’ (Genese 3:19) Kumpala kua Nzambi kufukaye Adama, Adama kavuaku to; uvua dimfuenkenya dia buloba ta lupuishi. Kadi bu muvua Adama mupange kutumikila Nzambi, Nzambi wakamufundila tshibawu bua kupingana ku lupuishi, peshi ku dipanga kuikalaku.
Nenku, lufu ndipanga kuikala ne muoyo. Bible udi ushindika ne: ‘Difutu dia bubi ndufu, kadi dipa dia luse dia Nzambi mmuoyo wa tshiendelele.’ (Lomo 6:23; tuetu mbadi baladike maleta.) Bua kuleja mudi lufu luikale dibenga kuikala ne muoyo, Bible udi wamba ne: ‘Badi ne muoyo badi bamanye ne: netufue; kadi bafue, kabena bamanye bualu [nansha] bumue.’ (Muambi 9:5; tuetu mbadi baladike maleta.) Bible udi uleja ne: padi muntu ufua, ‘mupuya wende udi upatuka, [yeye] udi upingana kabidi ku dimfuenkenya diende; mu dine dituku adi, malu akadiye upangadija adi ajimina.’—Tuetu mbadi baladike maleta; Musambu 146:3, 4.
Kadi bua tshinyi tuetu bonso tudi tufua, pabi anu Adama ne Eva nkayabu mbavua babenge kutumikila mukenji wa Nzambi? Tudi tufua bualu tudi baledibue buonso buetu kunyima kua Adama mumane kuenza mpekatu; ke tuetu bonso kupiana mpekatu ne lufu kudiye. Bible udi wamba ne: ‘Nunku, bu muakalua bubi pa buloba bua muntu umue [Adama], ne bu muakalua lufu bua bubi abu, nunku lufu luakafika kudi bantu bonso.’—Lomo 5:12; Yobo 14:4.
Kadi, pamu’apa muntu udi mua kuamba ne: ‘Bantu kabatu ne anyima utu kayi ufua, anyima utu ushala ne muoyo dîba dia lufu anyi?’ Bushuwa, ke tshidi ba bungi balongesha. Badi mene bamba mudi lufu luikale lunzulula njila wa muoyo muaba mukuabu. Lungenyi elu ki ndua mu Bible to. Bible udi utulongesha ne: wewe muine udi anyima, kabidi se: anyima webe, ng’wewe muine, ne meji ebe ne makanda ebe a mubidi. (Genese 2:7; Yelemiya 2:34; Nsumuinu 2:10) Bible udi wamba kabidi ne: “Anyima udi wenza mpekatu—yeye muine, neafue.” (Yehezekele 18:4, NW) Kakuena muaba udi Bible ulongesha ne: muntu utu ne anyima udi kayi mua kufua, anyima utu ushala ne muoyo padi mubidi ufua.
Mmunyi mudi muntu mua kuikala ne muoyo tshiakabidi?
Kunyima kua muntu mumane kuenza mpekatu ne lufu lumueneke pa buloba, Nzambi wakaleja patoke dipangadika diende dia kubisha bafue ku lufu bua kubapingajilula ne muoyo. Ke padi Bible wamba ne: ‘[Abalahama] wakamanya ne: Nzambi udi ne bukole bua kubisha [muanende Isaka] munkatshi mua bafue.’ (Ebelu 11:17-19) Ditekemena dia Abalahama kadivua dia mu lupepeple to, bualu Bible udi wamba bua Wa Bukole-Buonso ne: ‘Yeye kêna Nzambi wa bafue, udi Nzambi wa badi ne muoyo; bualu bua bonso badi ne muoyo bua bualu buende.’—Luka 20:37, 38.
Eyowa, Nzambi Wa Bukole-Buonso udi ne bukole bua kubisha bantu ne mmusue kubisha ku lufu eu yonso wasuaye bua kubisha. Yezu Kristo wakamba ne: ‘Kanukemi bua muanda eu; bualu bua dîba nedilue diumvua bafue bonso badi mu nkita [ya tshivulukilu] dîyi diende; ne nebajuke.’—Yone 5:28, 29; Bienzedi 24:15.
Tshitupa tshîpi kunyima kua Yezu mumane kutela mêyi aa, wakatutakena ne bantu bavua baya kujiika tshitalu pakavuaye pabuipi ne tshimenga tshia Naina. Nsongalume uvua mufue uvua muana mulela nkaya wa mukaji mukamba kampanda. Pakamonaye kanyinganyinga kakole kavua naku mamu eu, luse luakamukuata, e kuambila tshitalu ne: ‘Nsongalume, ndi nkuambila ne: bika.’ Anu pinapu, nsongalume kubika e kusombaye, ke yeye kumufila kudi mamuende.—Luka 7:11-17.
Bualu bua mumue buakenzeka kabidi kua Yailo, eu uvua mfumu wa nsunagoga wa bena Yuda. Muana wa bakaji wa bidimu 12 uvua mulale panshi. Pakafika Yezu kua Yailo, wakasemena pabuipi ne tshitalu e kuamba ne: “Muana, bika.” Muana e kujukaye!—Luka 8:40-56.
Pashishe, Lazalo, mulunda wa Yezu wakafua pende. Pakafika Yezu mu musoko uvua Lazalo musombele, Lazalo ukavua mufue matuku anayi. Nansha muvuaye ne dibungama dikole, Mâta (muanabu ne Lazalo) wakaleja ditekemena divuaye nadi e kuamba ne: ‘Ndi mumanye ne: Yeye neabike dituku dia ku nshikidilu.’ Kadi Yezu wakaya ku lukita, kubambilaye bua bumbushe dibue, e kuelaye lubila ne: ‘Lazalo, lopoka.’ Lazalo e kupatuka!—Yone 11:11-44.
Tuelayibi meji katupa. Lazalo uvua penyi matuku onso anayi aa? Lazalo kakamba ne: uvua usanka mu diulu anyi uvua mu kapia ka mu inferno to; pende ke tshivuaye ne bua kuamba bu bikale bia bushuwa. Tòo, Lazalo kavua mumanye bualu nansha bumue pavuaye mufue to, ne uvua ne bua kushala kayi mumanye kalu nansha kamue too ne ku ‘dibika dituku dia ku nshikidilu’ bu Yezu kayi mulue.
Kadi bishima bia Yezu ebi bivua masanka a tshitupa tshîpi patupu, bualu bantu bakabishaye ku lufu bakafua tshiakabidi. Bivua bileja ne: Nzambi udi mua kupesha bantu muoyo tshiakabidi. Nenku Yezu wakafila tshilejilu tshikese tshia malu alua kuenzeka pa buloba dîba diakokesha Bukalenge bua Nzambi.
Padi munangibue wetu ufua
Patu muntu utudi bamanye ufua, tudi mua kunyingalala bikole nansha tuetu bikale ne ditekemena dia se: nebamujule ku lufu. Tshilejilu, nansha muvua Abalahama mumanye ne: mukajende Sala neikale ne muoyo tshiakabidi, Bible udi wamba ne: ‘Abalahama wakaya bua kuawula muadi ne bua kumujinga.’ (Genese 23:2) Netuambe tshinyi bua Yezu? Pakafua Lazalo, Yezu ‘wakashikunka ne muadi, lungenyi luende kulubakana,’ pashishe “kudilaye.” (Yone 11:33, 35, MMM) Nanku, kudila munanga wetu ki mbibi to.
Difuisha muana ditu ditamba kunyingalaja mamuende. Ke bua tshinyi Bible udi wakula bua dibungama dikole ditu nadi bamamu. (2 Bakalenge 4:27) Tatuende wa muana utu pende umvua bimutonda. Tshilejilu, umvua muakadila Mukalenge Davidi muanende Abashaloma: ‘meme mvua mua kukufuila.’—2 Samuele 18:33
Kadi bu muudi mutekemene se: nebabishe bafue ku lufu, kanyinganyinga kebe kakakushala bua kashidi to. Anu bu mudi Bible wamba, ‘kuakubungama bu bakuabu badi kabayi ne ditekemena’ to. (1 Tesalonike 4:13, MMM) Mbimpe usambile Nzambi. Bible udi ulaya ne: Yeye ‘neakukoleshe.’—Musambu 55:22.
Padiku kakuyi kamanyinu, mvese yonso mmiangata mu Mukanda wa Nzambi. Padi NW ulonda mvese mutela, bidi bileja ne: mmukudimuna biangatshile mu New World Translation of the Holy Scriptures—With References, nkudimuinu wa mu Anglais.