Nshapita wa 14
Bulengele bua nkuasa wa bumfumu wa Yehowa wa mu diulu
Tshikena-kumona 2—Buakabuluibua 4:1-5:14
Tshiena-bualu: Mianda ya dikema idi yenzeka kumpala kua nkuasa wa bumfumu wa Nzambi wa dilumbuluisha
Tshikondo tshia dikumbana: Tshikena-kumona etshi tshidi tshiumvuija mianda idi yenzeka bituadije mu 1914 too ne ku ndekelu wa Mileniuma ne kupita apo, palua bifukibua bionso bidi mu diulu ne pa buloba kusamuna Yehowa.—Buakabuluibua 5:13
1. Bua tshinyi mbiakane bua tuetu kuangata ne mushinga bikena-kumona bidi Yone mutumanyishe?
YONE udi utuadija kutumvuija bikuabo bikena-kumona bia dikema. Ku buenzeji bua spiritu wa Nzambi, utshidi anu usanganyibua mu dituku dia Mukalenge. Nenku, bidiye umvuija bidi bitutangila bikole, tuetu badi ne muoyo bushuwa mu dituku edi. Ku diambuluisha dia bikena-kumona ebi, Yehowa udi umbusha tshilamba tshia dibenga kumueneka tshidi tshibuikile malelela a mu diulu ne utupesha tshimuenekelu tshia malumbuluisha ende ikala ne bua kukumbajibua pa buloba. Ku lukuabo luseke, nansha tuetu bikale ne ditekemena dia kuya mu diulu peshi dia kushala pa buloba, masokolola aa adi atuambuluisha bua kujingulula muaba wetu mu dilongolola dia Yehowa. Nenku, mbiakane bua tuetu buonso kutungunuka ne kuangata ne mushinga mêyi aa a Yone: “Wa diakalenga ng’eu udi ubala ne dîyi dikole ne aba badi bumvua mêyi a mulayi eu, ne badi batumikila malu adi mafundamu.”—Buakabuluibua 1:3.
2. Yone mmubikidibue bua kumona tshinyi mpindieu?
2 Bidi Yone umona mpindieu mbipite kule bindidimbi bionso bidi bilejibua ku video lelu’eu! Udi ufunda ne: “Kunyima kua malu aa meme kutangila, e kumona, tshiibi tshiunzulula mu diulu, ne dîyi dia kumpala dingakumvua divua bu dia mpungi, divua diakula nanyi, diamba ne: ‘Banda kuneku, bua meme kukuleja malu adi ne bua kuenzeka.’” (Buakabuluibua 4:1) Mu tshikena-kumona, Yone udi ubuela mu mawulu akena-amueka, too ne kumpala kua Yehowa, mulu mule kutamba miaba ya mu tshibuashibuashi idi imueka idi ba-astronote bakebulula, mulu kupita bisumbu bia mitoto bia mu bukua-bifukibua bidi bimueneka. Bienze bu uvua ubuelela ku tshiibi tshiunzulula bua kubandila muaba wa dikema: muaba mutambe kutumbuka wa mu mawulu a mu nyuma, mudi Yehowa yeye muine musombele pa nkuasa wende wa bumfumu. (Musambu wa 11:4; Yeshayi 66:1) Ndiakalenga kayipu dia pa buadi!
3. Dîyi “bu dia mpungi” didi dielesha meji ku tshinyi, ne Muenadi nnganyi menemene?
3 Bible kêna umanyisha muena “dîyi edi dia kumpala” nansha. Anu bu dîyi dikole dia Yezu divua diumvuike bangabanga, didi ne bukole bu bua mpungi. (Buakabuluibua 1:10, 11) Didi dielesha meji ku muadi mukole wa mpungi uvua umanyisha dikalaku dia Yehowa ku mukuna wa Sinayi. (Ekesode 19:18-20) Kabiyi mpata, Yehowa ke Mpokolo wa dikema wa mêyi aa matuma. (Buakabuluibua 1:1) Uvua munzulule tshiibi bua se: mu tshikena-kumona, Yone amone mua kubuela mu mutambe bunsantu wa ku miaba mitambe kualabala idi ku bukokeshi Buende.
Bulengele bua dikalaku dia Yehowa
4. (a) Tshikena-kumona tshia Yone tshidi ne dikuatshisha kayi bua bena nkristo bela manyi? (b) Ndikuatshisha kayi didi nadi tshikena-kumona etshi bua bena nkristo badi ne ditekemena dia kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba?
4 Yone udi umona tshinyi? Tumutelejayi bua atulondele malu manene a kukema adibo bamuleja mpindieu: “Kunyima kua malu aa, diakamue meme kudiumvua ku bukokeshi bua spiritu: ne mona! nkuasa wa bumfumu uvua usanganyibua mu diulu, ne kuvua kampanda musombe pa nkuasa wa bumfumu.” (Buakabuluibua 4:2) Mu katupa ka dîba, Yone udi wambuibua mu nyuma kudi bukole buenzeji bua Nzambi too ne ku nkuasa wa bumfumu wa Yehowa. Mmalu kayipu a dikema bua Yone! Apa, Yone udi udianjila kumona mawulu mene mudibo babalamine, yeye ne bena nkristo bakuabo bela manyi, “bumpianyi budi kabuyi mua kunyanguka, kabuyi kalema ne kabuyi mua kufubidila.” (1 Petelo 1:3-5; Filipoi 3:20) Tshikena-kumona tshia Yone tshidi kabidi ne dikuatshisha dinene bua aba badi ne ditekemena dia kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba. Tshidi tshibambuluisha bua kujingulula butumbi bua dikalaku dia Yehowa ne ndongoluelu wa mbulamatadi wa mu diulu udiye utumika nende, diambedi, bua kulumbuluisha bukua-matunga ne pashishe bua kukokesha bantu pa buloba. Yehowa udi bushuwa Nzambi mulongolodi wa mianda wa tshitembu!
5. Mmuanda kayi mulelela uvua mufuanyikija kudi tshibuikidiji tshia mushete wa tshiovo, udi Yone mumone?
5 Bintu bia bungi bidi Yone umona mu diulu bidi bivuluija bintu bia mu tabernakle uvua muibaka bidimu 1 600 kumpala mu tshipela bua kuikala bu muaba munsantu wa ntendelelu mulelela bua bena Izalele. Mu Mutambe-Bunsantu wa tabernakle eu muvua musanganyibua mushete wa tshiovo, ne pa mutu pa tshibuikidiji tshikole tshia ngolo tshia Mushete eu ke pavua Yehowa yeye nkayende muakule. (Ekesode 25:17-22; Ebelu 9:5) Nanku, tshibuikidiji tshia Mushete tshivua tshimfuanyi tshia nkuasa wa bumfumu wa Yehowa. Yone udi umona mpindieu bulelela menemene bua tshifuanyikijilu etshi: Mukalenge Mutambe Bunene, Yehowa yeye muine, musombe mu bulengele kabuyi kufuanyikija pa nkuasa wende muzangame wa bumfumu wa mu diulu.
6. Mmushindu kayi udi Yone umvuija tshimuenekelu tshia Yehowa, ne bua tshinyi mbiakanyine menemene?
6 Bishilangane ne baprofete bavua bapete bikena-kumona bia nkuasa wa bumfumu wa Yehowa, Yone kêna ufila diumvuija dialabale pa bidi bitangila Munsantu udi pa nkuasa eu muzangame nansha. (Yehezekele 1:26, 27; Danyele 7:9, 10) Kadi, monayi mushindu udiye umvuija tshimuenekelu tshia Eu udi musombe pa nkuasa wa bumfumu: “Ne eu udi musombepu mmufuanangane, ku tshimuenekelu, ne dibue dia jaspe ne dibue dia mushinga mukole dia diikala dikunze, ne nkuasa wa bumfumu uvua munyunguluka kudi muanza-nkongolo wa diikala dia mâyi a matamba mufuane dibue dia emerode ku tshimuenekelu.” (Buakabuluibua 4:3) Mbulengele kayipu kabuyi kuelekeja! Yone udi ubandila bulenga bupue, bubalakana, bufuanangane ne bua mabue a mushinga mukole atu ela nsesa. Ndiumvuangana kayipu ne diumvuija didi mulongi Yakobo ufila pa bidi bitangila Yehowa bu “Tatu wa butoke bua mu diulu”! (Yakobo 1:17) Matuku makese kunyima kua yeye mumane kufunda Buakabuluibua, Yone yeye muine wakajadika ne: “Nzambi udi butoke, ne kakuena mîdima nansha mikese mu buobumue nende.” (1 Yone 1:5) Yehowa udi bushuwa Kampanda wa butumbi bua tshishiki!
7. Dikalaku dia muanza-nkongolo munyunguluke nkuasa wa bumfumu wa Yehowa didi ditulongesha tshinyi?
7 Tuvuluke se: Yone mmumone muanza-nkongolo wa diikala dia mâyi a matamba mufuane dibue dia emerode, munyunguluke nkuasa wa bumfumu. Muaku wa tshiena-Greke udibo bakudimuna apa ne: muanza-nkongolo (irʹis) udi uleja tshintu tshia tshijengu. Bible udi utela muanza-nkongolo bua musangu wa kumpala mu mianda ya mu tshikondo tshia Nowa. Kunyima kua dikepela dia mâyi a mvula wa kabutu, Yehowa wakamuenesha muanza-nkongolo mu matutu, e kumvuija tshivuawu uleja mu mêyi aa: “Ndi nteka muanza-nkongolo wanyi mu matutu, newikale bu tshimanyinu tshia tshiovo pankatshi panyi ne buloba. Bushuwa nemvuluke tshiovo tshianyi tshindi mudie nenu, ne anyima yonso udi ne muoyo; ne mâyi kaakuvua kabidi mvula wa kabutu bua kushipa mubidi wonso nansha.” (Genese 9:13, 15) Nenku, Yone udi wela meji ku tshinyi pa kumona tshikena-kumona tshia mu diulu? Muanza-nkongolo udi ne bua kumuvuluija dikengedibua dia kuikala mu malanda a ditalala ne Yehowa, anu bu adi bena mu kasumbu ka Yone badie Nende lelu’eu. Muanza-nkongolo eu udi kabidi ne bua kumuvuluija bupole ne ditalala bidi bifuma ku dikalaku dia Yehowa. Bupole ebu nebutambe kuvula munkatshi mua bantu buonso bena butumike palua Yehowa kuadija ntenta wende pa mutu pa bantu mu buloba bupiabupia peshi nsangilu mupiamupia wa bantu.—Musambu wa 119:165; Filipoi 4:7; Buakabuluibua 21:1-4.
Tusungulujayi bakulu 24
8. Mbanganyi badi Yone umona banyunguluke nkuasa wa bumfumu, ne badi baleja banganyi?
8 Yone mmumanye ne: bakuidi bavua batekibua bua kusadila mu tabernakle wa kale. Nenku, mbimueneke se: mmukemeshibue pa kumona bidiye umvuija pashishe: “Ne nkuasa makumi abidi ne inayi ivua minyunguluke nkuasa wa bumfumu; ne pa nkuasa eyi ya bumfumu meme kumona basombepu kudi bakulu makumi abidi ne banayi, bavuale bilamba bia pa mutu bitoke; ne bifulu bia butumbi bia ngolo pa mitu yabo.” (Buakabuluibua 4:4) Eyowa, pamutu pa bakuidi, udi umona bakulu 24, basombe pa nkuasa ya bumfumu ne base bifulu bia butumbi bu bakalenge. Mbanganyi abo? Kabiyi mpata, mbela manyi ba mu tshisumbu tshia bena nkristo, babiishibue ku lufu ne bapeshibue muaba mu diulu, anu bu muvua Yehowa mubalaye. Mmunyi mutudi babimanye?
9, 10. Mmunyi mutudi bamanye ne: bakulu 24 badi baleja tshisumbu tshia bena nkristo bela manyi a spiritu mu muanzu wabo wa butumbi mu diulu?
9 Diambedi, mbavuale bifulu bia butumbi. Bilondeshile Bible, bena nkristo bela manyi badi bapeshibua “tshifulu tshia butumbi tshidi katshiyi tshinyanguka” ne badi bapeta muoyo ukena-nshikidilu—muoyo ukena-ufua. (1 Kolinto 9:25; 15:53, 54) Kadi, bu mudi bakulu 24 basomba pa nkuasa ya bumfumu, mu nsombelu eu, bifulu bia butumbi bia ngolo bidi bileja bukokeshi bua bukalenge. (Fuanyikija ne Buakabuluibua 6:2; 14:14.) Abi bidi bijadika ne: bakulu 24 badi baleja balongi ba Yezu bela manyi a spiritu mu muanzu wabo wa mu diulu, bualu Yezu uvua mudie nabu tshiovo bua kusombabo pa nkuasa ya bumfumu mu Bukalenge buende. (Luka 22:28-30) Anu Yezu ne bakulu aba 24 nkayabo—kakuyi muntu mukuabo, nansha banjelo bine—ke badi balejibue bakokesha mu diulu kumpala kua Yehowa.
10 Diumvuija edi didi diumvuangana ne dilaya edi divua Yezu muenzele tshisumbu tshia Laodisé dia se: “Mutshimunyi, nemmupeshe bua kusombaye pamue nanyi pa nkuasa wanyi wa bumfumu.” (Buakabuluibua 3:21) Kadi, mudimu wa mu diulu wa bakulu 24 kawena anu wa kukokesha nansha. Bualu, mu mbangilu wa mukanda wa Buakabuluibua, Yone udi wamba ne: “Wakatuvuija bukalenge, bakuidi bua Nzambi wende ne Tatu.” (Buakabuluibua 1:5, 6) Nenku, bakulu aba badi bakalenge ne bakuidi popamue. “Nebikale bakuidi ba Nzambi ne ba Kristo, ne nebakokeshe nende munkatshi mua bidimu tshinunu.”—Buakabuluibua 20:6.
11. Bua tshinyi mbikumbanyine bua bakulu kuikalabo 24, ne bungi ebu budi bumvuija tshinyi?
11 Bungi ebu 24 budi ne diumvuija kayi, bu mudi Yone umona bakulu 24 banyunguluke nkuasa wa bumfumu? Mu mianda mivule, bakuidi ba lulamatu ba Izalele wa kale bavua tshimfuanyi tshia bakulu aba. Mupostolo Petelo wakafundila bena nkristo bela manyi ne: “Kadi nuenu, nudi tshisa tshisungula, bukalenge bua bakuidi, ditunga dinsantu, tshisamba tshidianjila kufunkuna bua kuikalatshi bumpianyi bua pa buabo.” (1 Petelo 2:9) Bidi bia mushinga bua kuvuluka ne: buakuidi bua bena Yuda buakafika ku ditapuludibua mu bisumbu 24. Tshisumbu tshionso tshivua tshifundila mbingu kampanda ku tshidimu bua kusadila kumpala kua Yehowa, nenku mudimu munsantu uvua ukumbajibua matuku wonso kakuyi dipumbisha. (1 Kulondolola 24:5-19) Nenku, mbikumbanyine bua kuikalaku bakulu 24 mu tshikena-kumona tshia Yone tshidi tshitangila buakuidi bua mu diulu, bualu bakuidi badi ne bua kusadila Yehowa dîba dionso, eyowa, kabiyi kuimanyika. Pakumbanabo bungi bufunda, nekuikale bisumbu 24, tshisumbu tshionso netshikale ne batshimunyi 6 000, bualu Buakabuluibua 14:1-4 udi utuambila ne: bantu 144 000 (24 kuvudija ku 6 000) ‘mbasumbibue munkatshi mua bantu’ bua kuikalabo pa mukuna wa Siyona wa mu diulu ne Muan’a mukoko, Yezu Kristo. Bu mudi bungi 12 buleja bulongolodi bua Nzambi budi bushindame bikole, bungi ebu 24 budi buvudija misangu ibidi, peshi bukolesha ngikadilu eu wa pa buende.
Mipenyi, mêyi ne makubakuba
12. Ntshinyi tshidi Yone umona ne umvua pashishe, ne “mipenyi ne mêyi ne makubakuba” bidi bivuluija tshinyi?
12 Ntshinyi tshidi Yone umona ne umvua pashishe? “Ne ku nkuasa wa bumfumu kudi kupatuka mipenyi, ne mêyi ne makubakuba.” (Buakabuluibua 4:5a) Ebi bidi bivuluija mishindu mikuabo ya dimueneka dia bukole bua mu diulu bua Yehowa! Tuangatayi tshilejilu tshia bivua bienzeke pavua Yehowa “mupueke” ku mukuna wa Sinayi. Mozese udi ulonda ne: “Dituku disatu mu dinda pakatshiabu, makubakuba ne mipenyi biakatuadija kuenzeka, ne ditutu difike diakamueneka pa mukuna ne dîyi dikole dia mpungi diakumvuika. . . . Pakakola dîyi dia mpungi amu kukola menemene, Mozese wakatuadija kuakula, ne Nzambi mulelela kutuadijaye kumuandamuna ku dîyi.”—Ekesode 19:16-19.
13. Mipenyi idi ipatuka ku nkuasa wa bumfumu wa Yehowa idi tshimfuanyi tshia tshinyi?
13 Mu dituku dia Mukalenge, Yehowa udi umuenesha bukole buende ne dikalaku diende patoke mu mushindu wa dikema. Kadi, kêna ubimuenesha ku diambuluisha dia mipenyi miena-dîna nansha, bualu bidi Yone umona mbimanyinu. Nenku, mipenyi idi ileja tshinyi? Dikubakuba didi mua kupenyisha ne kukenkesha, kadi didi kabidi mua kututa ne kushipa. Nanku, mipenyi idi ipatuka ku nkuasa wa bumfumu wa Yehowa idi ileja bushuwa butoke budiye upesha tshisamba tshiende misangu yonso, ne bumue bualu bua mushinga mukole, mmikenji yende ya dimanyisha nayi tshibawu idi yosha bu kapia.—Fuanyikija ne Misambu 18:14; 144:5, 6; Matayi 4:14-17; 24:27.
14. Mmunyi mudi mêyi mumvuike mu tshikondo tshietu etshi?
14 Netuambe tshinyi bua mêyi? Pakapueka Yehowa ku mukuna wa Sinayi, dîyi diakakula ne Mozese. (Ekesode 19:19) Mêyi mafume mu diulu ke avua mafikishe mikenji ya bungi ne mamanyisha adi mu mukanda wa Buakabuluibua. (Buakabuluibua 4:1; 10:4, 8; 11:12; 12:10; 14:13; 16:1, 17; 18:4; 19:5; 21:3) Lelu’eu, Yehowa udi kabidi ufila mikenji ne mamanyisha kudi tshisamba tshiende, pa kuenza nunku, udi utokesha ngumvuilu watshi wa milayi ne mêyi-maludiki a mu Bible. Misangu mivule, butoke peshi mumvuija mapiamapia atu afidibua mu mpuilu ya bukua-matunga, pashishe, bakamanyisha malelela aa a mu Bible pa buloba bujima. Mupostolo Paulo wakamba bua bamanyishi ba lumu luimpe ba lulamatu ne: “Eyowa, bulelela, ‘dîyi diabo diakamuangalaka pa buloba bujima, ne miyuki yabo too ne ku mfudilu wa buloba.’”—Lomo 10:18.
15. Mmakubakuba kayi adi mapatuke ku nkuasa wa bumfumu mu dituku dia Mukalenge?
15 Pa tshibidilu, dikubakuba ditu dituta kunyima kua diela dia mupenyi. Davidi wakafuanyikija “dîyi dia Yehowa” ne dikubakuba. (Musambu wa 29:3, 4) Pavua Yehowa umuambuluisha pavuaye uluangana ne baluishi bende, Davidi wakakula bua dikubakuba bu divua difuma kudiye. (2 Samuele 22:14; Musambu wa 18:13) Elihu wakambila Yobo ne: dîyi dia Yehowa didi dikungula bu dikubakuba dîba didiye ‘wenza bintu binene bitudi katuyi mua kumanya.’ (Yobo 37:4, 5) Mu tshitupa etshi tshia dituku dia Mukalenge, Yehowa ‘wakakungula bu dikubakuba’ pa kudimuija bantu bua malu manene aluaye kuenzela baluishi bende. Makubakuba aa a mu tshimfuanyi ki mmalekele kutayika pa buloba bujima nansha. Udi wa diakalenga biwikala muteya ntema ku mamanyisha aa a mukungulu wa dikubakuba ne biwikala utumika ne meji ne ludimi luebe bua kudiundisha mupimbu wawu!—Yeshayi 50:4, 5; 61:1, 2.
Miendu ya kapia ne mbuu wa lumuenu
16. “Miendu muanda-mutekete ya kapia” idi tshimfuanyi tshia tshinyi?
16 Mbintu kayi bikuabo bidi Yone umona kabidi? “Ne kudi miendu muanda-mutekete ya kapia miteemesha kumpala kua nkuasa wa bumfumu, mine eyi idi ileja spiritu muanda-mutekete ya Nzambi. Ne kumpala kua nkuasa wa bumfumu kudi bu mbuu wa lumuenu mufuane dibue dia kristale.” (Buakabuluibua 4:5b, 6a) Yone yeye muine udi utupesha diumvuija dia miendu muanda-mutekete pa kuamba ne: “idi ileja spiritu muanda-mutekete ya Nzambi.” Bungi muanda-mutekete budi tshimfuanyi tshia bujima bua bintu bia kudi Nzambi; nanku, miendu muanda-mutekete idi ne bua kuleja spiritu munsantu mu ka-bujima kende ne bukole buende bua kutokesha nabu. Lelu’eu, bena mu kasumbu ka Yone badi ne dianyisha diondoke dia kupeta butoke ne kuikala bapeshibue bujitu bua kutokesha bena pa buloba badi mu nzala ya mu nyuma. Ndisanka kayipu pa kumona ku tshidimu tshionso miliyo nkama ne nkama ya bibejibeji bia Tshibumba tshia Nsentedi itungunuka ne kumuangalaja butoke ebu mu miakulu mitue ku 150!—Musambu wa 43:3.
17. “Mbuu wa lumuenu mufuane dibue dia kristale” udi uleja tshinyi?
17 Yone udi umona kabidi “mbuu wa lumuenu mufuane dibue dia kristale.” Mbuu eu udi mua kuikala tshimfuanyi tshia tshinyi bua aba badi babikidibue bua kubuela mu lubanza lua mu diulu lua Yehowa? Bilondeshile Paulo, Yezu uvua musantuishe tshisumbu “pa kutshikezula ne ditshiowesha mâyi ku diambuluisha dia dîyi.” (Efeso 5:26) Kumpala kua lufu luende, Yezu wakambila balongi bende ne: “Nukadi bakezudibue bua dîyi dindi munuambile.” (Yone 15:3) Nenku, mbuu eu wa lumuenu mufuane dibue dia kristale udi ne bua kuleja Dîyi difunda dia Nzambi, Dîyi dikezudi. Bua kubuela muaba udi Yehowa ne kumueneka kumpala kuende, bena mu bukalenge bua bakuidi badi ne bua kuikala bakezudibue menemene kudi Dîyi diende.
Tangilayi: “Bifukibua bia muoyo binayi”!
18. Ntshinyi tshidi Yone umona munkatshi ne ku nseke yonso ya nkuasa wa bumfumu?
18 Mpindieu, Yone udi ubandila bualu bukuabo. Udi ufunda ne: “Ne munkatshi mua nkuasa wa bumfumu ne ku nseke yonso ya nkuasa wa bumfumu kudi bifukibua binayi bia muoyo biuwule tente ne mêsu kumpala ne kunyima.”—Buakabuluibua 4:6b.
19. Bifukibua bia muoyo binayi bidi bimfuanyi bia tshinyi, ne mmunyi mutudi bamanye nenku?
19 Bifukibua ebi bidi bileja tshinyi? Tshikena-kumona tshimanyisha kudi muprofete mukuabo, Yehezekele, tshidi tshituambuluisha bua kupeta diandamuna. Yehezekele wakamona Yehowa musombe mu nkusa wa bumfumu mushikika pa ditempu dia mu diulu, divuabo bashindikija kudi bifukibua bia muoyo bikale ne bimanyinu bia muomumue ne ebi bivua Yone umvuija. (Yehezekele 1:5-11, 22-28) Pashishe, Yehezekele wakamona tshiakabidi ditempu edi ditenteka nkuasa wa bumfumu pa mutu ne badishindikija kudi bifukibua bia muoyo. Kadi, bua musangu eu, wakabikila bifukibua bia muoyo ebi ne: bakeluba. (Yehezekele 10:9-15) Nenku, bifukibua bia muoyo binayi bidi Yone umona bidi ne bua kuleja bakeluba bavule ba Nzambi—bifukibua bidi ne muaba mubandile wa butumbi mu bulongolodi Buende bua mu nyuma. Yone kêna mua kukemeshibua bushuwa padiye umona bakeluba aba pabuipi menemene ne bumuntu bua Yehowa, bualu mu tabernakle wa kale kuvua bakeluba babidi benza ne ngolo pa tshibuikidiji tshia mushete wa tshiovo, uvua uleja nkuasa wa bumfumu wa Yehowa. Dîyi dia Yehowa divuaye welela nadi tshisamba tshiende mikenji divua difumina munkatshi mua bakeluba aba.—Ekesode 25:22; Musambu wa 80:1.
20. Mmu ngumvuilu kayi mutudi mua kuamba ne: bifukibua bia muoyo binayi bidi bisanganyibua “munkatshinkatshi mua nkuasa wa bumfumu ne ku nseke yonso ya nkuasa wa bumfumu?”
20 Bifukibua bia muoyo binayi bidi bisanganyibua “munkatshi mua nkuasa wa bumfumu ne ku nseke yonso ya nkuasa wa bumfumu.” Bidi biumvuija tshinyi menemene? Abi bidi mua kumvuija ne: mbabiteke ku nseke yonso ya nkuasa wa bumfumu mu mushindu wa se: tshionso tshia kudibi tshiimane munkatshi mua luseke luonso. Nenku, bakudimunyi ba La Bible en français courant mbakudimune miaku ya tshiena-Greke tshia kumpala mushindu’eu: “Ku nseke yonso ya nkuasa wa bumfumu, ne ku luseke luonso.” Miaku eyi idi kabidi mua kumvuija ne: bifukibua bia muoyo binayi bidi mu tshitupa tshia munkatshinkatshi mua diulu, muaba udi nkuasa wa bumfumu usanganyibua. Mbimueneke se: bua kabingila aka ke budi Nouveau Testament wa P. de Beaumont muyikudimune nunku: “Ku nseke yonso ya muine nkuasa wa bumfumu, munkatshinkatshi.” Tshidi ne mushinga ntshia se: bakeluba mbimane pabuipi ne nkuasa wa bumfumu wa Yehowa, anu bu muvua aba bavua Yehezekele mumone ku ditengu dionso dia ditempu divua dileja bulongolodi bua Yehowa. (Yehezekele 1:15-22) Bionso ebi bidi mu diumvuangana ne mêyi a Musambu wa 99:1, a ne: “Yehowa yeye muine wavu mukalenge! . . . Mmusombe pa bakeluba.”
21, 22. (a) Mmushindu kayi udi Yone umvuija mudi bifukibua bia muoyo binayi? (b) Tshionso tshia ku bifukibua bia muoyo binayi tshidi tshileja tshinyi?
21 Yone udi utungunuka ne: “Ne tshifukibua tshia kumpala tshia muoyo ntshifuane nyama wa ntambue, ne tshifukibua tshibidi tshia muoyo ntshifuane muana wa ngombe mulume, ne tshifukibua tshisatu tshia muoyo tshidi ne mpala bu wa muntu, ne tshifukibua tshinayi tshia muoyo ntshifuane nyunyu wa mukanku udi ubukabuka.” (Buakabuluibua 4:7) Bua tshinyi bifukibua bia muoyo binayi ebi mbishilangane tshimue ne tshikuabu? Bifukibua ebi bia muoyo binayi bishilangane bidi bileja misangu mikuabo ngikadilu ya Nzambi ya pa buayi. Tshia kumpala, kudi ntambue. Mu Bible, nyama eu udi uleja dikima, nangananga pa bidi bitangila dilumbuluisha ne dileja buakane. (2 Samuele 17:10; Nsumuinu 28:1) Nenku, ntambue udi uleja menemene ngikadilu wa Nzambi wa dileja buakane ne dikima. (Dutelonome 32:4; Musambu wa 89:14) Tshifukibua tshia muoyo tshibidi ntshifuane muana wa ngombe mulume. Nyama eu udi welesha meji ku ngikadilu kayi? Bua bena Izalele, ngombe mulume uvua nyama wa mushinga mukole bua makanda ende. (Nsumuinu 14:4; tangila kabidi Yobo 39:9-11.) Nenku, muana wa ngombe mulume udi uleja bukole, makanda mavule adi Yehowa upeteshangana.—Musambu wa 62:11; Yeshayi 40:26.
22 Tshifukibua tshia muoyo tshisatu tshidi ne mpala bu wa muntu. Tshidi ne bua kuleja dinanga dia Nzambi, bualu pa buloba anu muntu nkayende ke uvua mufukibue ku tshimfuanyi tshia Nzambi, nenku, uvua mupeshibue ngikadilu ukena-kuelekeja wa dinanga. (Genese 1:26-28; Matayi 22:36-40; 1 Yone 4:8, 16) Kabiyi mpata, bakeluba badi baleja ngikadilu eu pa kusadila ku nkuasa wa bumfumu wa Yehowa. Mpindieu, tudi mua kuamba tshinyi bua tshifukibua tshia muoyo tshinayi? Ku tshimuenekelu, tshidi bu nyunyu wa mukanku udi ubukabuka. Yehowa yeye muine udi ukoka ntema pa lumonu lutue lua nyunyu wa mukanku ku mêyi aa: “Mesu ende atu atangilatangila [bidi] kule menemene.” (Yobo 39:29) Nenku, mukanku udi bushuwa tshimfuanyi tshia meji, peshi bujinguludi. Yehowa udi Mpokolo wa meji, ne bakeluba bende badi baleja ngikadilu eu pa kutumikila mikenji yende.—Nsumuinu 2:6; Yakobo 3:17.
Misambu bua butumbi bua Yehowa
23. Muanda eu wa se: bifukibua bia muoyo binayi “mbiuwule tente ne mêsu” udi uleja tshinyi, ne kuikala kuabi ne mapuapua abidi misangu isatu kudi kumvuija tshinyi?
23 Yone udi utungunuka ne diumvuija diende: “Ne bua bifukibua binayi bia muoyo, tshionso tshia kudibi tshidi, ku luatshi luseke, ne mapuapua asambombo, mbiwule tente ne mêsu mabinyunguluke pambidi ne munda; kabiena ne diikisha munya ne butuku, bualu bidi’anu biamba ne: ‘Munsantu, munsantu, munsantu n’Yehowa Nzambi, Wa-Bukole-Buonso, uvuaku, ne udiku, ne udi ulua.’” (Buakabuluibua 4:8) Bu mudi bifukibua binayi biuwule tente ne mêsu mubidi mujima, abi bidi mua kuikala bileja se: mbipeshibue lumonu lupuangane ne lutue. Bidi bitumika nalu dîba dionso, bualu kabitu dijinga ne kulala nansha kakese. Nanku, bidi bidikija Eu udibo bafunde bualu buende ne: “Bua Yehowa, mêsu ende adi akenzakana pa buloba bujima bua kuleja bukole buende bua diakalenga dia aba badi ne mutshima mutuangaja kudiye.” (2 Kulondolola 16:9) Bu mudibo ne mêsu a bungi menemene, bakeluba badi mua kumona miaba yonso. Kakuena tshintu tshidibo bapanga kumona. Nenku, badi ne bionso bidi bikengedibua bua kusadila Nzambi mu mudimu wende wa dilumbuluisha. Mbafunde bua bualu buende ne: “Mesu a Yehowa adi miaba yonso, akenketa babi ne bimpe.” (Nsumuinu 15:3) Ku lukuabu luseke, bu mudibo ne mapuapua abidi misangu isatu (mu Bible, badi batumika ne bungi isatu bua kuleja dikolesha), bakeluba badi mua kuenda ne lukasa bu lua mupenyi bua kumanyisha malumbuluisha a Yehowa ne kuakumbaja.
24. Mmushindu kayi udi bakeluba batumbisha Yehowa, ne pa kuenza nunku mbasue kuleja tshinyi?
24 Telejayi! Bakeluba badi bimba musambu mulenga, udi ulenga ku muoyo, bua kutumbisha nawu Yehowa ne: “Munsantu, munsantu, munsantu n’Yehowa Nzambi, Wa-Bukole-Buonso, uvuaku, ne udiku, ne udi ulua.” Tshiakabidi, diambulula misangu isatu didi dileja dikolesha. Bakeluba badi bajadika bunsantu bua Yehowa Nzambi ne bukole buonso. Yeye, udi Mpokolo ne Tshilejilu tshia bunsantu kabuyi mikalu. Udi kabidi “Mukalenge wa kashidi,” matuku wonso udi anu “Alfa ne Omega, wa kumpala ne wa ndekelu, ntuadijilu ne nshikidilu.” (1 Timote 1:17; Buakabuluibua 22:13) Kabayi mua kuikisha, bakeluba badi bamanyisha ngikadilu ikena-kuelekeja ya Yehowa, kumpala kua bifukibua bionso.
25. Mmunyi mudi bifukibua bia muoyo binayi ne bakulu 24 batendelela Yehowa mu buobumue?
25 Diulu dia mawulu didi ditayika ne misambu ya butumbi mimbila Yehowa! Ke padi diumvuija dia Yone ditungunuka ne: “Ne misangu yonso idi bifukibua bia muoyo bifila butumbi, buneme ne disakidila kudi Eu udi musombe pa nkuasa wa bumfumu, kudi Eu udi ne muoyo kashidi ne kashidi, bakulu makumi abidi ne banayi badi binamina kumpala kua Eu udi musombe pa nkuasa wa bumfumu, batendelela Eu udi ne muoyo kashidi ne kashidi; ne bakupa bifulu biabo bia butumbi kumpala kua nkuasa wa bumfumu, bamba ne: ‘Wewe, Yehowa Nzambi wetu, udi muakanyine bua kupeta butumbi, buneme, ne bukole, bualu wewe wakafuka bintu bionso, ne bua disua diebe biakafika ku dikalaku ne biakafukibua.’” (Buakabuluibua 4:9-11) Mu Mifundu yonso, aa ke amue a ku mêyi mapite bulenga a difila nawu buneme kudi Yehowa, Nzambi wetu ne Mukalenge Mutambe Bunene!
26. Bua tshinyi bakulu 24 badi bakupa bifulu biabo bia butumbi kumpala kua Yehowa?
26 Bakulu 24 badi ne mmuenenu wa muomumue ne wa Yezu. Badi bafika too ne ku dikupa bifulu biabo bia butumbi kumpala kua Yehowa. Kabena bela meji nansha kakese bua kuditumbisha buobo bine kumpala kua Nzambi. Mbitabe ne bupuekele buonso ne: buabo buobo, tshipatshila tshimu’epele tshia bukokeshi buabu ntshia kumupa buneme ne butumbi, anu bu mudi Yezu wenza matuku wonso. (Filipoi 2:5, 6, 9-11) Ne dikokela dionso, badi bitaba bukese buabo ne batonda se: bukokeshi buabo budi ku buenzeji bua bumfumu bua Yehowa. Nenku, bu mudibo badisange ne muoyo umue ne bakeluba ne bashadile ba ku bifukibua bia lulamatu, badi batumbisha ne basamuna Nzambi ufukile bintu bionso.—Musambu wa 150:1-6.
27, 28. (a) Diumvuija difila kudi Yone didi ne bua kutusaka ku tshinyi? (b) Ndukonko kayi ludi luedibua pa bidi bitangila bidi Yone umona ne umvua pashishe?
27 Nnganyi udi mua kupanga kulengibua ku muoyo pa kubala diumvuija dia tshikena-kumona etshi kudi Yone? Tshine etshi ntshilenga tshitambe, tshia dikema! Kadi, bulelela buatshi budi ne bua kufuanangana ne tshinyi? Bushuwa, buneme mene bua Yehowa budi busaka muntu yonso wa dianyisha bua kudisangisha ne bifukibua bia muoyo binayi ne bakulu 24 bua kumutumbisha, pa kumusambila ne pa kumanyisha dîna diende patoke. Eu ke Nzambi udi bena nkristo ne disanka dia kuikala bantemu bende mu tshikondo tshietu etshi? (Yeshayi 43:10) Katupu muoyo se: tshikena-kumona tshia Yone tshidi tshitangila dituku dia Mukalenge, dituku ditudi mpindieu. “Spiritu muanda-mutekete” mmidiakaje dîba dionso bua kutulombola ne bua kutukankamija. (Galatia 5:16-18) Dîyi dia Nzambi didiku lelu’eu bua kutuambuluisha bua kuikala bansantu pa kusadila Nzambi wa bunsantu. (1 Petelo 1:14-16) Bushuwa, tudi ne disanka dia kubala ne dîyi dikole mêyi a mulayi eu. (Buakabuluibua 1:3) Adi atukankamija bikole bua kuikala ne lulamatu kudi Yehowa ne bua kubenga kulekelela bena mu bulongolodi ebu batufikisha ku dipanga kuimba misambu ya butumbi buende.—1 Yone 2:15-17.
28 Too ne mpindieu, Yone udi’anu umvuija bidiye umona padibo bamubikila bua kusemena pabuipi pa kupitshila ku tshiibi tshiunzulula mu diulu. Mu mushindu wa dikema, udi ulonda mudi Yehowa musombe pa nkuasa Wende wa bumfumu mu diulu, mu bulengele bua buditembi ne buneme Buende, bamunyunguluke kudi bulongolodi butambe bukole bua ku wonso—buobo budi buela nsese mu bulengele buabu ne bulamatshi ku mikenji. Kabadi ka Nzambi kadi kenda katumika. (Danyele 7:9, 10, 18) Bionso mbimane kuakana bua muanda wa dikema kuenzekawu. Mmuanda kayi awu, ne nku tshinyi kudiwo ututangila petu lelu’eu? Tuikalayi ne ntema ku malu adi alonda mpindieu!
[Tshimfuanyi dibeji dijima mu dibeji 75]
[Tshimfuanyi dibeji dijima mu dibeji 78]