TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • bt nshap. 25 dib. 224-231
  • “Ndi ndomba bua bandumbuluishe kudi Kaisa!”

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • “Ndi ndomba bua bandumbuluishe kudi Kaisa!”
  • ‘Fila bumanyishi buonso menemene’ bua Bukalenge bua Nzambi
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • “Muimane kumpala kua nkuasa wa tshilumbuluidi” (Bienzedi 25:1-12)
  • “Tshivua mubenge bua kutumikila” to (Bienzedi 25:13–26:23)
  • “Udi mua kungitabijija bua meme kulua muena Kristo” (Bienzedi 26:24-32)
  • Paulo udi ufila bumanyishi ne dikima kumpala kua banene
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
  • Ambuluisha bakuabu bua kuitaba mukenji wa Bukalenge
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2003
  • “Ndi ndayidila kudi Kaisa”!
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2001
  • Kolesha muoyo, bualu Yehowa udi ukuambuluisha
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2020
Tangila bikuabu
‘Fila bumanyishi buonso menemene’ bua Bukalenge bua Nzambi
bt nshap. 25 dib. 224-231

NSHAPITA Wa 25

“Ndi ndomba bua bandumbuluishe kudi Kaisa!”

Paulo mmutushile tshilejilu tshia mua kuakuila lumu luimpe

Bienzedi 25:1–26:32

1, 2. a) Paulo wakadimona mu nsombelu kayi? b) Ndukonko kayi lutudi mua kudiela bua muvua Paulo mulombe bua bamulumbuluishe kudi Kaisa?

PAULO utshidi mulama ne dîsu dikole mu Kaisalia. Bidimu bibidi kumpala pavuaye mupingane mu Yudaya, mu matuku abidi tshianana, bena Yuda bakasua kumushipa misangu yoyi mikese ngisatu. (Bien. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Nansha mudi bena lukuna bende bapangile bua kumushipa too ne mpindieu, ki mbalekele to. Padi Paulo umona ne: mbafuane kumufila kabidi mu bianza biabu, udi wambila nguvena Festo muena Lomo ne: “Ndi ndomba bua bandumbuluishe kudi Kaisa!”​—Bien. 25:11.

2 Yehowa wakabeneshaku dilomba dia Paulo bua bamulumbuluishe kudi mfumu wa Lomo anyi? Diandamuna dia lukonko elu didi ne mushinga kutudi tuetu badi bafila bumanyishi buonso menemene bua Bukalenge bua Nzambi mu tshikondo tshia ku nshikidilu etshi. Bidi bikengela tumanye bikalabi bimpe bua kuidikija tshivua Paulo muenze “mu diakuila dia lumu luimpe ne mu dilujadika kumpala kua bakokeshi.”​—Filip. 1:7.

“Muimane kumpala kua nkuasa wa tshilumbuluidi” (Bienzedi 25:1-12)

3, 4. a) Bua tshinyi bena Yuda bavua balombe bua babikidishe Paulo ku Yelushalema? Mmunyi muakapandukaye ku lufu? b) Mmunyi mudi Yehowa wambuluisha bantu bende lelu anu bu muvuaye muambuluishe Paulo?

3 Matuku asatu panyima pa Festo mumane kulua nguvena mupiamupia muena Lomo mu Yudaya, wakaya ku Yelushalema.a Pakafikaye kuntu aku, wakateleja bamfumu ba bakuidi ne banene ba bena Yuda muvuabu bafunda Paulo kudiye ne: uvua muenze malu mabi manene. Bavua bamanye ne: banene ba nguvena mupiamupia eu bavua bamulombe bua asombe ne bafundi ba Paulo ne bena Yuda bonso mu ditalala. Ke kumulombabu bua abikidishe Paulo mu Yelushalema amu ne amulumbuluishilamu. Kadi bavua ne tubidi tua ndumbi. Bavua bakeba kushipa Paulo mu njila pavuaye umbuka ku Kaisalia ulua mu Yelushalema. Kadi Festo wakabenga dilomba diabu, kubambilaye ne: “Bantu badi ne bukokeshi munkatshi muenu bapueke nanyi bua kumufunda bikalaye, mu bulelela, muenze bualu bubi.” (Bien. 25:5) Ke muakapanduka kabidi Paulo buoya ku tshibala nanku.

4 Yehowa uvua utuma Yezu bua kuambuluisha Paulo misangu yonso ivuabu bamulumbuluisha. Vuluka ne: Yezu wakamuambila mu tshimue tshikena kumona ne: “Ikala ne dikima!” (Bien. 23:11) Lelu, badi bakengesha batendeledi ba Nzambi ne babafunyina bua kubenzela bibi. Yehowa kena utuepula ku lutatu luonso to, kadi udi utupesha meji ne bukole bua kunanukila. Tuikalayi anu tueyemena “bukole budi bupite bua pa tshibidilu” budi Nzambi wetu udi mutunange utupesha.​—2 Kol. 4:7.

5. Ntshinyi tshivua Festo muenzele Paulo?

5 Panyima pa matuku, Festo “wakasomba mu nkuasa wa tshilumbuluidi” mu Kaisalia.b Kumpala kuende kudi Paulo ne bantu bavua bamufunde. Bobu bamane kumufunda ne malu avua kaayi ne bijadiki, Paulo wakabandamuna ne: “Tshiena ne bubi nansha bumue bundi muenzele Mikenji ya bena Yuda anyi ntempelo anyi Kaisa nansha.” Paulo kavua ne bubi buvuaye muenze to, bivua bikengela bamulekele. Kadi tshiakenza Festo ntshinyi? Bu muvuaye musue bua bena Yuda bamuanyishe, wakakonka Paulo ne: “Udi musue kubanda ku Yelushalema bua bakulumbuluishilaku kumpala kuanyi bua malu aa anyi?” (Bien. 25:6-9) Abu si mbualu bupange mutu! Bu bobu bapingaje Paulo ku Yelushalema, bamufundi abu ke bavua ne bua kumulumbuluisha; dîba adi bavua bushuwa bamushipa. Festo uvua ujinga kusankisha bantu pamutu pa kulonda buakane. Ke tshikavua nguvena Pontio Pilato muenze pende pavuaye ulumbuluisha muena buloko mukuabu wa mushinga wa bungi. (Yone 19:12-16) Balumbuluishi ba lelu badi pabu mua kujinga kusankisha bantu. Nanku kabitukemeshi padi tubadi tukosa bilumbu bia bantu ba Nzambi ne kansungansunga to.

6, 7. Paulo uvua mulombe bua bamulumbuluishe kudi Kaisa bua tshinyi? Ntshilejilu kayi tshidiye mushile bena Kristo balelela lelu?

6 Bu muvua Festo ujinga kulengelela bantu, bivua mua kufikisha Paulo ku lufu. Kadi Paulo wakimanyina pa manême ende a buena Lomo. Kuambilaye Festo ne: “Ndi muimane kumpala kua nkuasa wa tshilumbuluidi wa Kaisa kudibu ne bua kundumbuluishila. Tshiena muenzele bena Yuda bualu bubi nansha bumue anu muudi wenda udimuena pebe bimpe. . . . Ndi ndomba bua bandumbuluishe kudi Kaisa!” Kabivua bipepele bua kubenga dilomba dia nunku to. Ke Festo kumuandamuna ne: “Udi mulombe bua bakulumbuluishe kudi Kaisa, neuye kudi Kaisa.” (Bien. 25:10-12) Pavua Paulo mulombe bua aye ne tshilumbu tshiende kudi mulumbuluishe wa kuulu, mmushile bena Kristo balelela tshilejilu tshia kulonda. Padi bena lukuna betu balongolola ‘dikenga mu dîna dia mikenji,’ Bantemu ba Yehowa badi benza mudimu ne mikenji yonso idiku bua kuakuila lumu luimpe.c​—Mis. 94:20.

7 Paulo mumane kuenza bidimu bipite pa bibidi mu buloko pende kayi muenze bualu bubi, wakapeta mpunga wa kuya ne tshilumbu tshiende ku Lomo. Kadi kumpala kua kuyaye, mukokeshi mukuabu uvua ujinga kumumona.

Malu adi bantu benza mu nzubu wa tshilumbuluidi panyima pa dikosa dia tshilumbu. Muanetu, bandumbulula bende, ne bana betu ndambu bashale bapuwe. Bantu badi kabayi Bantemu basanka ne bela kasumbu ka bantu bavua bafunda muanetu au kalumbandi.

Padibu bakosa bilumbu bietu bibi, tudi tuya nabi muaba mukuabu

“Tshivua mubenge bua kutumikila” to (Bienzedi 25:13–26:23)

8, 9. Mukalenge Agipa uvua muye kumona Festo bua tshinyi?

8 Matuku makese Festo, nguvena mupiamupia au mumane kuteleja dilomba dia Paulo, mukalenge Agipa ne muanabu wa bakaji Bênike bakalua ‘kumumona.’d Pavua Lomo ukokesha buloba bujima, bamfumu bavua ne tshilele tshia kuya kutangila banguvena bapiabapia. Bu muvua Agipa mulue kuela Festo kalumbandi bua muvuaye mulue nguvena, uvua bushuwa ukeba kudia nende bulunda bukole buvua mua kubambuluisha mu matuku kumpala.​—Bien. 25:13.

DIAKUILA NTENDELELU MULELELA MATUKU ETU AA

Kutu misangu itu Bantemu ba Yehowa baya ne bilumbu ku tubadi tunene bua kumbushisha mapangadika mangata bua kubapangisha bua kuenza mudimu wabu wa diyisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi. Mona bilejilu bibidi ebi.

Mu dia 28/3/1938, Kabadi kanene ka mu États-Unis kakabenga mapangadika avua kabadi kakuabu kangate, kuambaku bua balekele kasumbu ka Bantemu bavuabu bakuate bua muvuabu benda bapesha bantu mikanda ya malu a mu Bible mu Griffin (Géorgie). Au uvua musangu wa kumpala wa ku misangu ya bungi ikadi Bantemu baye ne bilumbu ku kabadi aku bua kuakuila manême abu a kuyisha lumu luimpe.g

Tshilumbu tshikuabu ntshia Ntemu wa mu Grese, diende Minos Kokkinakis. Bavua bamukuate misangu mipite pa 60 munkatshi mua bidimu 48 bua muvuaye “ukoka bantu balua Bantemu.” Pashishe kuyabu nende ku tubadi misangu 18, kuenzaye bidimu bia bungi mu buloko ne mu bidiila bia bungi bia mu Mbuu wa Égée muvuabu bamukuate baye nende. Bobu bamane kumukosela tshibawu tshia buloko mu 1986, tubadi tunene tua mu Grese tuakabenga dilomba diende dia kutangilululabu tshilumbu tshiende. Nunku wakaya kukeba diambuluisha ku Kabadi kanene ka manême a bantu ka ku Mputu. Mu dia 25/5/1993, Kabadi aku kakamba ne: ditunga dia Grese divua didiatakaje manême a muanetu Kokkinakis, dimubengele budikadidi buende bua ntendelelu.

Bantemu ba Yehowa bavua baye ne bilumbu bia bungi ku Kabadi kanene ka manême a bantu ka ku Mputu; bakatshimuna bia bungi bia kudibi. Kakuena bulongolodi, anyi tshitendelelu tshikuabu tshikadi tshitshimune bilumbu nanku mu diakuila manême a bantu a nshindamenu ku Kabadi kanene ka manême a bantu ka ku Mputu to.

Bilumbu bidi Bantemu ba Yehowa batshimune ku tubadi bidiku biambuluisha bantu bakuabu anyi? Mumanyi wa malu a mu Bible diende Charles Haynes, wakafunda ne: “Tuetu bonso tudi ne bua kuleja Bantemu ba Yehowa dianyisha. Nansha bobu babapende misangu bungi kayi, babipate mu matunga abu anyi mene babatuta, batu anu batungunuka ne kuluangena budikadidi buabu bua kutendelela ne mu mushindu au baluangena ne buetu buine. Padibu batshimuna, tudi tutshimuna bonso.”

g Tangila malu adibu balonde a dipangadika didi ditangila budikadidi bua kuakula divua Kabadi kanene ka mu États-Unis kangate. Malu aa mmalonda mu Tabulukayi! wa 8/1/2003, dibeji 3-11, mu Mfualansa.

9 Festo wakambila mukalenge Agipa bualu bua Paulo, kujingaye kumanya bia bungi. Dituku diakalonda, bubidi buabu bakasomba mu nkuasa ya tshilumbuluidi. Kadi bukole buabu busangisha kaba kamue kabuvua ne tshia nsongo kupita mêyi akavua Paulo muena buloko uvua kumpala kuabu usua kubambila to.​—Bien. 25:22-27.

10, 11. Mmunyi muvua Paulo muleje Agipa kanemu? Mmalu ende kayi a kale avuaye muambile mukalenge Agipa?

10 Paulo wakela Agipa tuasakidila ne kanemu konso bua muvuaye mumupeshe mpunga wa kuakula kumpala kuende, umuleja ne: mukalenge mmumanyi mupiluke wa bilele bionso bia buena Yuda ne malu avuabu bakokelangana. Pashishe wakamulondela tshivua nsombelu wende wa kale, wamba ne: “Meme mvua mu kasumbu ka Bafalese, kasumbu ka ntendelelu wetu kadi kalamate mikenji ne dîsu dikole.” (Bien. 26:5) Pavua Paulo Mufalese, uvua utekemena dilua dia Masiya. Mpindieu ukadiye muena Kristo, udi wamba ne dikima dionso ne: Yezu Kristo ke Masiya uvuaye muindile bikole au. Bualu buvua Paulo ne bavua bamufunda batekemene, tuambe ne: dikumbana dia malu avua Nzambi mulaye batatuabu, ke buvuabu bamulumbuluishila dituku adi. Malu avua Paulo muambe akajula Agipa nyota ya kumuteleja kabidi bikole.e

11 Paulo wakavuluka malu a tshikisu avuaye muenzele bena Kristo, kuambaye ne: “Ku luanyi luseke, mvua mutuishibue ne: mvua ne bua kuenza malu a bungi bua kuluisha dîna dia Yezu muena Nazaleta. . . . bu mumvua mubakuatshile tshiji tshikole [bayidi ba Kristo], mvua nya kubakengesha too ne mu bimenga bia kule.” (Bien. 26:9-11) Paulo kavua unekesha to. Bantu ba bungi bavua bamanye muvuaye mukengeshe bena Kristo ne tshikisu tshia bungi. (Gal. 1:13, 23) Pamuapa Agipa wakadiebeja ne: ‘Tshivua mua kuikala tshishintulule mutu eu ntshnyi?’

12, 13. a) Mmunyi muvua Paulo mulue muena Kristo? b) Mmu ngumvuilu kayi muvua Paulo ‘udituta ku misongolo’?

12 Diandamuna didi mu mêyi avua Paulo mulue kuamba aa: “Pamvua ngenza malu aa, meme mu luendu mutangile ku Damaseke ne bukokeshi ne dîyi bia kudi bamfumu ba bakuidi, Mukalenge wanyi, meme kumona mu njila, munda munya, bukenke bupite bukenke bua dîba bufuma mu diulu, kukenkeshabu muaba umvua ne muaba uvua bantu bamvua nabu mu luendu. Patuakakuluka bonso panshi, meme kumvua dîyi dingambila mu muakulu wa tshiena Ebelu ne: ‘Shaula, Shaula, udi unkengesha bua tshinyi? Paudi utungunuka ne kuditua ku misongolo udi udienzela bibi nkayebe.’ Kadi ngakamba ne: ‘Mukalenge, wewe udi nganyi?’ Ke Mukalenge kuamba ne: ‘Mmeme Yezu uudi ukengesha.’”f​—Bien. 26:12-15.

13 Kumpala kua Paulo kupeta tshikena kumona atshi, uvua wenda ‘uditua ku misongolo.’ Anu muvua nyama uvua wambula majitu uditapa mputa tshianana tshianana pavuaye udituta ku misongolo ya kumusaka nayi, Paulo uvua uditapa nkayende pavuaye uluisha disua dia Nzambi. Pavua Yezu ukavua mubishibue ku lufu mumumuenekele mu njila wa ku Damaseke, wakamusaka ku dishintulula ngelelu wende wa meji bualu kavua ne lubombo to, ne bavua bamupambuishe.​—Yone 16:1, 2.

14, 15. Ntshinyi tshivua Paulo muambe bua muvuaye mushintuluke?

14 Bushuwa Paulo uvua mushintuluke bikole. Wakambila Agipa ne: “Tshivua mubenge bua kutumikila tshikena kumona tshia mu diulu atshi to, kadi ngakaya kudi bena mu Damaseke kumpala, pashishe kudi bena mu Yelushalema ne mu ditunga dijima dia Yudaya ne kudi bisamba bikuabu kabidi, ngenda mmanyisha mukenji wa ne: bavua ne bua kunyingalala bua mpekatu yabu ne kuya kudi Nzambi pa kuenza malu adi aleja mudibu banyingalale bua mpekatu yabu.” (Bien. 26:19, 20) Kukavua bidimu bia bungi bivua Paulo wenda ukumbaja mudimu uvua Yezu mumupeshe mu tshikena kumona tshia munda munya atshi. Ntshinyi tshiakenzeka? Bantu bakitaba lumu luimpe luvua Paulo uyisha, kulekelabu nsombelu wabu mubi wa buenzavi, bobu kulua batendeledi ba Nzambi. Bakalua kabidi bena muabu ba tshitembu bavua batumikila mikenji ya ditunga ne balonda bulongame buvuaku ne benza pabu bua bantu bakuabu benze bia muomumue.

15 Kadi malu mimpe onso au kaavua ne tshivuawu ambila baluishi ba Paulo to. Paulo wakamba ne: “Ke bualu kayi bena Yuda bavua bankuate mu ntempelo ne basue kunshipa. Kadi bu mundi mupete diambuluisha dia kudi Nzambi, ndi ntungunuka ne kufila bumanyishi too ne lelu kumpala kua banene ne bakese.”​—Bien. 26:21, 22.

16. Mmunyi mutudi mua kuidikija Paulo patudi tuakula kumpala kua balumbuluishi ne bamfumu bua malu atudi tuitabuja?

16 Bu mutudi bena Kristo balelela, tudi ne bua kuikala ‘badiakaje misangu yonso bua kuakuila’ ditabuja dietu. (1 Pet. 3:15) Patudi tuakula kumpala kua balumbuluishi ne bamfumu bua malu atudi tuitabuja, kuidikija mushindu uvua Paulo mulumbulule kumpala kua Agipa ne Festo kudi mua kutuambuluisha. Tuetu tuakula nabu ne kanemu tubaleja mudi bulelela bua mu Bible buakaje nsombelu wetu ne wa bantu badi babuitabe, bidi mua kulenga muoyo wabu bikole.

“Udi mua kungitabijija bua meme kulua muena Kristo” (Bienzedi 26:24-32)

17. Ntshinyi tshivua Festo muambe pavua Paulo ulumbulula? Mmalu kayi a muomumue adi enzeka lelu?

17 Bujadiki bua dikema buvua Paulo ufila buakatua bakokeshi babidi abu ku muoyo. Mona tshiakenzeka: “Mpindieu pavua Paulo wenda wamba malu aa bua kudilumbuluila, Festo wakamba ne dîyi dikole ne: ‘Paulo, udi wenda upala! Dimanya dia bungi dikadi dikupadisha!’” (Bien. 26:24) Mêyi a Festo aa adi mua kuikala mafuanangane ne atu bantu bamba lelu. Bua bantu ba bungi, wewe ulongesha tshidi Bible wamba menemene, badi bamba ne: udi ne dinanga dinekesha dia tshitendelelu tshienu dia patupu. Pa tshibidilu, kabitu bipepele bua bena meji ba panu kuitaba dilongesha dia mu Bible dia dibishibua dia bantu ku lufu to.

18. Mmunyi muvua Paulo muandamune Festo? Biakafikisha Agipa ku diamba tshinyi?

18 Paulo wakandamuna nguvena Felika ne: “Wa Kunemekibua Festo, tshiena ngenda mpala to, kadi ndi ngamba mêyi malelela a meji. Mu bulelela, mukalenge undi ngambila malu mudilekelele nunku mmumanye malu aa bimpe . . . Mukalenge Agipa, utu witabuja mifundu ya Baprofete anyi? Ndi mumanye ne: utu uyitabuja.” Agipa kumuandamuna ne: “Udi mua kungitabijija bua meme kulua muena Kristo mu mutantshi mukese patupu.” (Bien. 26:25-28) Nansha biobi ne: mukalenge Agipa uvua muambe mêyi aa ne muoyo mujima anyi kabiyi nanku, bumanyishi bua Paulo buvua bumulenge ku muoyo bikole.

19. Ntshinyi tshivua Agipa ne Festo bambilangane bua Paulo?

19 Panyima pa bualu ebu, Agipa ne Festo bakimana kuulu, bantu kujingululabu ne: kuajiki. Mona tshidi Bible wamba: “Pavuabu benda bapatuka, bakatuadija kuyukila bamba ne: ‘Muntu eu kena wenza bualu budi bukumbanyine lufu anyi shene ya buloko to.’ Ke Agipa kuambila Festo ne: ‘Muntu eu uvua mua kuikala mulekeledibue bu yeye kayi mulombe bua kuya kudi Kaisa.’” (Bien. 26:31, 32) Bavua bamone ne: Paulo kavua ne bualu to. Pamuapa bavua mua kutuadija kumona bena Kristo ne dîsu dimpe.

20. Mbipeta kayi biakamueneka pavua Paulo mufile bumanyishi kudi banene ba mbulamatadi?

20 Bidi bimueneka muaba eu ne: kakuvua muntu nansha umue ku bakokeshi babidi ba bukole abu wakitaba lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi to. Bivuaku bia meji bua muvua Paulo mulumbulule kumpala kuabu anyi? Eyowa! ‘Diya ne Paulo kumpala kua bakalenge ne banguvena’ mu Yudaya diakenza bua bakokeshi bena Lomo bavua pamuapa kabayi mua kuteleja bumanyishi buende babuteleje. (Luka 21:12, 13) Bualu bukuabu, lulamatu luende ne malu avua amuenzekela aa avua akolesha bena Kristo nende bikole mu ditabuja.​—Filip. 1:12-14.

21. Mbipeta kayi bimpe bidi mua kumueneka tuetu tutungunuka ne kuyisha?

21 Ke mudibi kabidi lelu. Tuetu tutungunuka ne kuyisha nansha batukengesha anyi batufunda ku tubadi, bipeta bimpe bidi mua kumueneka. Tudi mua kuyisha bakokeshi batuvua katuyi pamuapa mua kuyisha to. Dinanukila dietu ne lulamatu luonso didi mua kukankamija bena Kristo netu ne kubasaka bua baleje dikima dia bungi mu mudimu wetu wa difila bumanyishi buonso menemene bua Bukalenge bua Nzambi.

POKIO FESTO NGUVENA MUENA LOMO

Malu adi atangila Pokio Festo atudi badimanyine adi mu mukanda wa Bienzedi bia Bapostolo ne mu mifundu ya Flavius Josèphe. Bu mu 58 P.Y., Festo wakapingana Felika mu nkuasa, bu nguvena wa Yudaya. Bidi bimueneka ne: Festo wakafua yeye mumane kuenza anu bidimu bibidi anyi bisatu mu nkuasa wa bukalenge.

Pokio Festo.

Bua mu nsombelu wende mujima, Festo uvua umueneka muikale nguvena wa budimu uvua mukumbane. Uvua mushilangane ne Felika uvuaye mupingane mu nkuasa ne Albinus, uvua mumupingane yeye mu nkuasa. Bungondavi buvua butule bupuwe mu Yudaya tshikondo tshiakatuadija Felika kukokesha tshimenga. Josèphe wakamba ne: “Festo . . . wakalondakaja bantu bonso bavua bakebeshe tshimvundu mu ditunga. Nunku wakakuata banyengianganyi ba bintu ba bungi, yeye kubutula ba bungi ba kudibu.” Mu bukokeshi buende, bena Yuda bakibaka tshimanu bua kupangisha mukalenge Agipa bua kumona malu avua enzeka mu ntempelo. Festo wakanji kubambila bua batshibumbule. Bena Yuda bakamulomba, yeye kulua kubambila bua baye ne tshilumbu atshi kudi Néron, mfumu wa bena Lomo.

Bidi bimueneka ne: Festo kavua unayisha bangondavi ne bantomboji to. Kadi bu muvuaye musue kulama malanda mimpe ne bena Yuda, nangananga ne Paulo, wakaleja muvuaye mudiakaje bua kudiatakaja imue mikenji.

MUKALENGE HELODE AGIPA II

Agipa udibu bakuile mu Bienzedi nshapita wa 25 uvua mukalenge Helode Agipa II, kankanunuina ka Helode Munene ne muana wa Helode uvua muluishe tshisumbu tshia mu Yelushalema kukadi bidimu 14. (Bien. 12:1) Yeye ke uvua mukalenge wa ndekelu bua mu dîku dia Helode.

Mukalenge Helode Agipa II.

Agipa uvua ne bidimu 17 pavuaye mu Lomo, dîba diakafua tatuende mu 44 P.Y. Mu Lomo amu ke muvuaye ulonga ku tshilumbuluidi tshia mfumu Kulaudio wa bena Lomo. Bu muvua bafidi ba mibelu ba mfumu bamona Agipa mupuekele kayi mukumbane bua kupiana bukalenge bua tatuende, bakasungula nguvena wa bena Lomo pa muaba wende. Flavius Josèphe udi uleja ne: nansha muvuabi bienzeke nanku, Agipa uvua anu mu Lomo amu muvuaye muakuile bena Yuda.

Bu mu 50 P.Y., Kulaudio wakateka Agipa mulombodi wa tshimenga tshia Chalcis. Pashishe mu 53 P.Y., wakamupesha kabidi bukokeshi bua Itulaya, bua Takoniti, ne bua Abilene. Bavua kabidi bamuteke mutangidi wa ntempelo wa mu Yelushalema, muvuaye ne bukokeshi bua kuteka bena Yuda ku mudimu wa bakuidi banene. Néron, uvua ne bua kupingana Kulaudio mu nkuasa, wakapesha kabidi Agipa bukokeshi bua kulombola Galela ne Pela. Agipa uvua mu Kaisalia muvuaye ne muanabu wa bakaji Bênike pakatuilanganabu ne Paulo. Bênike au uvua ufuma ku dinyema bayende, mukalenge wa Kilikia.​—Bien. 25:13.

Mu 66 P.Y., pakapangila Agipa bua kukanda bena Yuda bavua batombokele bena Lomo, bakamutombokela yeye muine, kulamataye luseke lua bena Lomo bualu kavua ne tshikuabu tshia kuenza to. Pakamanaye butomboji abu, Vespasien, uvua mfumu mupiamupia, wakapesha Agipa teritware mikuabu bu difutu.

a Tangila kazubu ka “Pokio Festo nguvena muena Lomo.”

b “Nkuasa wa tshilumbuluidi” uvua nkuasa uvuabu bateke pa muaba wa kuulu wa kuakuila. Muaba wa kuulu au uvua uleja ne: dipangadika dia mulumbuluishi ke dia ndekelu ne bavua ne bua kudinemeka. Pilato uvua musombele mu nkuasa wa tshilumbuluidi pavuaye ulumbuluisha Yezu.

c Tangila kazubu ka “Diakuila ntendelelu mulelela matuku etu aa.”

d Tangila kazubu ka “Mukalenge Helode Agipa II.”

e Pavua Paulo mulue muena Kristo, wakitaba ne: Yezu uvua Masiya. Kadi bena Yuda bavua babenge Yezu bakamumona bu mutontolodi.​—Bien. 21:21, 27, 28.

f Bua mêyi a Paulo a ne: uvua mu luendu “munda munya,” mumanyi mukuabu wa malu a mu Bible wakamba ne: “Pavua muntu mu luendu kayi ne bualu bua lukasa lukasa, uvua wanji kuikisha bua luya lukole lua munda munya. Nanku bidi bimueneka muvua Paulo mudisuike bua kuya kukengeshangana.”

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu