Bampanda-njila—Peshayi ne nenupete mabenesha
“BUMPANDA-NJILA budi ne mushinga kupita mudimu kayi wonso muimpe wa ku mubidi wa mu bulongolodi ebu. Kakuena tshintu tshikuabo tshidi mua kusankisha kupita kuambuluisha bantu bua kumanyabo Yehowa ne bulelela buende.” Ke muakamba mukaji kampanda muena nkristo wakasungula bumpanda-njila—bumanyishi bua Bukalenge bua ku dîba ne ku dîba—bu wende mudimu wa kashidi. Bungi kayi bua midimu mikuabo idi mua kusankisha mushindu’eu?
Bumpanda-njila budi diambedi tshipatshila tshia mushinga mukole ne pashishe ndisanka dinene dia mudimu. Mmunyi mudi muntu mua kusungula nsombelu wa mushindu’eu? Ntshinyi tshidi tshikengela bua kushala mulamate ku mudimu wa bumpanda-njila tshikondo tshile bua kupeta mabenesha atuwu upetesha?
Bidi bikengela bintu bibidi. Tshia kumpala, nsombelu mimpe. Bavule batu mu nsombelu idi patoke kayiyi ikumbanyina bumpanda-njila. Ne tshibidi, dikumbaja ngikadilu mimpe ya mu nyuma ne mmuenenu muakane. Bushuwa, bikala nsombelu idiku mpindieu ipetesha anyi kayiyi ipetesha mushindu wa kupanda-njila, muntu yonso udi ne bua kukolesha ngikadilu yende ya mu nyuma ya bena-nkristo.
Bua tshinyi bamue mbampanda-njila
Mmalu kayi adi akengela kukumbaja bua kupatula bipeta bimpe mu mudimu wa bumpanda-njila? Bimpe, lungenyi lutue ludi lukengela mu buambi. Bampanda-njila badi ne bua kumanya mushindu wa kumanyisha lumu luimpe kudi benyi, ne wa kualukila kukumbula aba bavua baleje dijinga dia kumanya bia bungi, ne mushindu wa kulombola malonga a Bible a ku mbelu. Dipanga kumanya mua kupita ne malu aa malomba didi mua kutekesha mpanda-njila mu maboko. Kadi, malu makuabo adi pawo ne mushinga.
Tshilejilu, tshintu tshionso tshia kuenza tshidi tshitangila ntendelelu wetu ntshisuikakaja ku malanda etu ne Yehowa ne bulongolodi buende. Ebi bidi kabidi bitangila bumpanda-njila. Nsongalume kampanda mpanda-njila udi ubikidibua ne: Rado wakumvuija ne: “Bua nsonga, kakuena tshintu tshimpe kupita kuvuluka Yehowa ne kuenda mu njila wa bulelela.” Eyowa, bumpanda-njila mmushindu muimpe udi bansonga mua kuleja dinanga diabu bua Yehowa ne kusemena menemene pabuipi nende.—Muambi 12:1.
Dimanya ne busunguluji bidi pabi bia mushinga. (Filipoi 1:9-11) Bushuwa, dimanya ne busunguluji mmafuta adi alama ntungunukidi wetu wa nyuma. Dilonga dia muntu pa nkayende dia pa tshibidilu didi ne mushinga bua katuvu kuteketa mu nyuma, pa kujimija disanka ne dishindika bietu. Bushuwa, dimanya ditudi tupeta kadikadi anu ne buenzeji mu tshieledi tshia lungenyi, apo ne mu mutshima wetu kabidi. (Nsumuinu 2:2) Kadi pa kumbusha dilonga dia muntu pa nkayende, tudi kabidi tukengela dîba bua kusambila ne kueleela meji, bua dimanya ditudi tupeta dimone mua kulenga ku mutshima wetu. Pashishe, bikala nsombelu yetu itupetesha mushindu, netujinge kupanda-njila.—Fuanyikija ne Ezela 7:10.
Kuenza mudimu wa bumpanda-njila kudi kabidi kulomba ngikadilu wa didibudisha amue masanka. Nsongalume udi ubikidibua ne: Ron wakadianjila kulongolola programme yende bua kusadilaye bu mpanda-njila. Bua kuyaye kumpala, uvu’anu windila nsombelu mimpe. Nangananga, uvua ukeba mudimu wa ku mubidi uvua mua kumupetesha mushindu wa kupanda-njila eku umupetesha disanka dia bintu bia ku mubidi bia mushinga mukole bidi kabiyi nansha bikengedibua menemene. Pakabimanyishaye muanetu kampanda wa bakaji mupie mu nyuma, diandamuna diende diakamukemesha. Wakamba ne: “Yehowa utu ubenesha bienzedi, kadi ki malaya patupu to.” Nsongalume eu wakapeta mudimu wa difutu dikese uvua umupetesha dîba dia kuenza mudimu wa bumpanda-njila. Kutumikila Matayi 6:25-34 nekuambuluishe muntu bua kutungunukaye nansha yeye muikale ne mfranga mikese.
Dijinga dia kutumikila ne budipuekeshi buonso mibelu mimpe didi mua kutuambuluisha bimpe bua kutuadija mudimu wa bumpanda-njila. Ku ntuadijilu wa nsombelu wende wa muena nkristo, Hanna wakadima dijinga dia kupanda-njila. Kadi, bu muvuaye ukolesha bana, kakapanda-njila to ne kunyima wakadibueja ne kasuki mu mudimu wa bungenda-mushinga. Pa kumvuaye mubelu muimpe wa kudi bakulu bena mbabi, wakalekela mudimu wende muimpe wa ku mubidi ne kutuadija mudimu wa bumpanda-njila. Mpindieu, Hanna udi ne disanka divule pa kufikisha bakuabo ku diditshipa [kudi Nzambi] ne kuambuluisha aba badi ne butekete mu mudimu wa buambi.
Dianyisha bua bionso bidi bulelela buenze mu nsombelu wa muntu didi padi mua kusaka bua kupanda-njila. Anjibi kuangata tshilejilu tshia mukaji kampanda uvua ne dibungama dikole bualu dibaka diende divua disua kufua. Nsombelu eu wakashintuluka diakamue pakalongaye bulelela bua Dîyi dia Nzambi ne kubutumikila. Bu muvua bionso bivua bulelela bumuenzele bimusankishe, wakapangadija ne: mushindu muimpe bua kuleja dianyisha nkupanda-njila ne kuambuluisha bakuabo. Ke tshiakenzaye, ne mpindieu mmupete mabenesha ku malonga a Bible mavule [adiye ulombola] ne udi kabidi ne nsombelu wa disanka mu dîku.
Bakuabo badi pabo mua kuambuluisha
Bampanda-njila batu misangu mivule bapatula bampanda-njila bakuabo. Rado, utuvua batele ku ntuadijilu, uvua ne bidimu 6 pavua bampanda-njila babidi ba balume balonga Bible pamue ne baledi bende. Patshivuaye muana mutekete menemene, pa tshibidilu, uvua upatuka mu mudimu wa budimi ne bamanyishi ba ku dîba ne ku dîba abu. Rado wakalua mpanda-njila wa pa tshibidilu pakakumbajaye bidimu 17. Mukuabo nsongalume, Arno, wakakoleshibua mu dîku dia bena nkristo, kadi wakateketa mu nyuma. Kunyima, wakadiakaja bua kupingajilula dikanda diende dia mu nyuma, ne udi mpindieu wamba ne: “Ngakapeta makankamija mavule a kudi bampanda-njila. Mvua mbalamata nangananga mu diikisha dia kalasa, ne mvua mfila luapolo lua mêba 60 anyi kupita apu ku ngondo mu mudimu wa budimi. Kunyima kua abi, tshiidia tshidi tshifikisha ku mudimu wa bumpanda-njila bua pa tshibidilu [budi bulomba mêba 90 ku ngondo] katshivua kabidi tshile menemene bua kutshiela to.” Kueleela meji pa mubelu udi mu 1 Kolinto 7:29-31 wa kubenga kudibueja ne kasuki mu malu a mu bulongolodi ebu kuakambuluisha bansonga ba mushindu’eu.
Dinanga dia mudimu wa bumpanda-njila didi mua kuasa miji kakuyi lutatu mu dîku mudibo bateka disankidila malu a mu nyuma pa muaba wa kumpala ne mudi baledi bakankamija babo bana bua kutuadija mudimu wa ku dîba ne dîba. Philo, muana wa balume uvua mukoleshibue mu dîku dia nanku, udi wamba ne: “Bantu bavule bavua bambela bua ntungunuke ne malonga anyi, bua meme kutumika bua nsombelu wa ku mubidi mu matuku avua ne bua kulua. Kadi, baledi banyi bakangambuluisha bua meme kuenza disungula dia meji. Bakangambila ne: bingasua menemene kuibaka [bumuntu buanyi] bua matuku atshilualua, diambedi mvua ne bua kudia malanda masheme ne Yehowa.”
Nsongakaji kampanda udi ubikidibua ne: Thamar, udi pende wanyisha ne: tshilejilu ne madikolela a baledi bende biakamusaka bua kusadilaye bu mpanda-njila. Udi wamba ne: “Tshiena menemene mua kujadika tshikondo tshingakadima mmuenenu wa mu nyuma mu nsombelu wanyi to, kadi, ndi mumanye ne: tshivua muledibue nende nansha. Tshibidilu tshia baledi banyi tshia kudifila mu mudimu wa budimi ne kubuela mu bisangilu, ne dinanga diabo diondoke bua bulelela, biakangiibaka mu nyuma.”
Ulamate ku dipangadika diebe
Kunyima kua muntu mumane kudibueja mu mudimu wa bumpanda-njila, ditungunukamu didi dimukuatshisha bua kunowa bipeta bia dipangadika edi dia meji. Mibelu mivule mimpe idi ne bua kufidibua bua bualu ebu. Tshilejilu, mbimpe bua bampanda-njila bamanye mushindu wa kuenza programme wa mêba abu bua kumona mua kupatula bipeta bimpe pikalaku mushindu. Kadi, bualu budi ne mushinga kupita wonso nkushala ne malanda masheme a muntu pa nkayende ne Yehowa ne bulongolodi buende.
Bua muanda eu, bidi kabidi bikengela kusambila pa tshibidilu. “Pangakabuela mu bulelela, mvua njinga bikole kupanda-njila,” ke muakamba Cor. Kadi, tatuende wakamulomba bua kuanjiye kujikija kalasa kende ka malu a madimi mu université. Ku shòo, Cor wakatuadija mudimu wa bumpanda-njila. Pakakumbana dîba, wakasela, pashishe, mukajende wakadibueja pende mu mudimu wa bumpanda-njila. Pakiimita mukajende dîmi, Cor wakaakamangana ne muanda wa kulekela mudimu wa bumpanda-njila. “Mvua pa tshibidilu nsambila Yehowa ne nteka kumpala kuende dijinga didi mu mutshima wanyi dia kutungunuka bu mpanda-njila,” ke mudi Cor wamba. Bushuwa, Cor wakapeta mudimu uvua umupetesha mushindu wa kupanda-njila eku ukolesha bana bende.
Disankishibua bua bintu bia ku mubidi bidi bikengela menemene ng’umue muanda utu misangu mivule wambuluisha muntu bua kutungunukaye ne mudimu wende wa bumpanda-njila. Mupostolo Paulo wakafunda ne: “Nsombelu wenu kikadi ne lukuka lua mfranga, nuikale ne disanka bua bintu binudi nabi, bualu [Nzambi] wakamba ne: ‘Tshiakukushiya peshi tshiakukulekela nansha kakese.’” (Ebelu 13:5) Disankishibua bua bintu bivuabu nabi diakambuluisha Harry ne Irène bua kutungunukabu mu mudimu wa bumpanda-njila. Irène, yeye, udi mpofu, mmpanda-njila kukadi bidimu 8. “Katutu tuangata nansha kakese bumonyi buetu bua mfranga bu bualu bunene to,” ke mudiye wamba. “Tutu tuepuka majitu adi atangila malu a mfranga adi kaayi nansha akengedibua. Tutu misangu yonso tupima mushinga. Nsombelu yetu ivua anu mipepele, kadi miuwule tente ne disanka ne mabenesha mavule.”
Masanka ne mabenesha mavule
Pa kutangila tshia nyima ku bidimu tshitema bipitshisha mu mudimu wa bumpanda-njila, Thamar udi wamba ne: “Udi usemena menemene pabuipi ne Yehowa, amu bu udi mukukuata mpindieu ku tshianza tshiebe.” (Musambu wa 73:23) Amue mateta atu pawu akuata tshieledi tshia lungenyi. “Mapanga a bupuangane anyi nkayanyi masakidila ku a bakuabo atu pa tshibidilu antatshisha,” ke mudi Thamar usakidila. “Kupita apu, ntu mua kuanji kutangila bana betu ba balume ne ba bakaji badi basungule nsombelu wa kuipatshila bintu bia ku mubidi, ne disungula diabo didi mua kumueneka bu dimpe pamvua nya ku tshibi ne ku tshibi mu [tshikondo tshia] mvula ne mashika. Kadi mu buondoke bua mutshima wanyi, tshivua nansha musangu umue mua kuanyisha bua kushintakajangana nabo miaba to. Pa kumbusha kusadila bu mpanda-njila, mmudimu kayi mukuabo uvua mua kutuala disanka, disankishibua dia mu nyuma, ne mabenesha bia mushindu’eu?” Udiku pebe mua kuangata ne mushinga mukole masanka ne mabenesha a muomumue ne aa anyi?
Bu mudi bampanda-njila batu bapitshisha dîba dia bungi mu mudimu wa bena nkristo, badi bapeta mushindu wa kuambuluisha bantu bavule bua kupeta dimanya dia bulelela bua mu Bible. Harry ne Irène, batuvua batela kulu eku, badi bamba ne: “Mu bulongolodi bua Yehowa mudi masanka mavule a mudimu, kadi, kuambuluisha muntu mupiamupia udi ne dijinga dia kumanya bia bungi bua kulubuluka ne kulua musadidi wa Yehowa ke didi ditambe wonso bunene.”
Mukuabo mpanda-njila wakumvuija malu bimpe pakambaye ne: “Miaku idi mu Nsumuinu 10:22, yadijadiki buanyi meme mudiyi milelela: ‘Dibenesha dia kudi Yehowa—ke ditu divuija muntu mubanji, ne katu utentekeja kanyinganyinga pa mutu pàdi.’ Ku musangu ne ku musangu, mvese eu bualu buende buvua bunkumbanyine mu bidimu bimvua ntumikila Yehowa.”
Nuenu baledi, nutu nubueja mu ngenyi ya benu bana dijinga dia kupanda-njila anyi? Nuenu bampanda-njila, nutu penu nuenza muenu muonso bua kujula dijinga edi kudi bakuabo anyi? Nuenu bakulu, nutu nukuatshisha bampanda-njila ba mu tshisumbu tshienu ne nutuala diambuluisha bua kujula dijinga dia bumpanda-njila kudi bakuabo anyi? Dijinga dietu ndia se: basadidi ba Yehowa bavule bipatshila mabenesha a mushindu’eu pa kuenza mudimu wa bumpanda-njila.