Nkuepi kuudi mua kupeta buludiki bua kueyemena?
“Ô YEHOWA, ndi mumanye bimpe ne: njila wa muntu mupatula ku buloba kêna ku bukenji buende. Muntu udi wenda kêna ne bukokeshi bua kulombola dikasa diende. Umbele, Ô Yehowa.”—Yelemiya 10:23, 24.
Umue wa ku bafundi ba Bible Yelemiya wakafunda mêyi aa kukadi siekele mipite pa 25. Nsombelu mukuate luse wa bukua-bantu kunyima kua binunu bia bidimu bia dilonda buludiki bua bantu udi ujadika kakuyi mpata bulelela bua dimanyisha edi. Kadi, pamu’apa udi mua kuebeja ne: ‘Nkuepi kua kupeta buludiki bua kueyemena?’
Mvese mutela kulu eku udi ufunkuna mpokolo wa buludiki ne bulombodi bia bushuwa, mpokolo mupite muntu ne kule—Mufuki wa bantu, Yehowa Nzambi. Bushuwa, muntu nansha umue ki mmumanye mudi muntu muenza ne bidiye ukengela kupita Mutufuki wetu. Kadi, Nzambi muine udi utupetesha buludiki ne bulombodi ebi anyi? Pikalabi nanku, mmushindu kayi? Bidi bifila diambuluisha kampanda bua tshikondo tshietu etshi anyi?
Muenza bua kulonda buludiki bua Nzambi
Mbimanyike bimpe bua se: dishilangana dikole didi pankatshi pa muntu ne nyama ndishindamene pa mmuenekelu, makokeshi ne ntumikilu wa buongo buetu. Bua nyama, bionso bidi buongo bukumbaja pa kuamba bikavua bimana kufundamu bilondeshile etshi tshiakavua kubikidibua se: tshingenyingenyi. Kadi, kabiena nanku bua muntu nansha.—Nsumuinu 30:24-28.
Bishilangane ne buongo bua nyama, tshitupa tshinene tshia buongo bua muntu ki ntshiuwuja ne bienzedi bidianjila kufundamu to. Nzambi wakapesha muntu tshipedi tshia kudiangatshila mapangadika ku budisuile, ke tshidi tshimupesha makokeshi a kuangata mapangadika adi afuma mu tshieledi tshia lungenyi ne kuleja bikadilu bilenga bu mudi dinanga, dipa dia kalolo, diditatshisha bua bakuabo, buakane ne meji.
Mbiakane bua kutshinka se: Nzambi wakafuka muntu ne makokeshi bu nunku a tshieledi tshia lungenyi eku kupangaye mua kumumanyisha mushindu udiye mua kutumika nawu bimpe anyi? Nzambi wakapesha muntu mêyi avua ne bua kumuludika mu malu avuaye wenza. (Genese 2:15-17, 19; 3:8, 9) Nansha kunyima kua dipona dia bukua-bantu mu mpekatu, Yehowa wakatungunuka ne kuludika balume ne bakaji ba lulamatu, nangananga ku diambuluisha dia Dîyi diende difunda ku spiritu munsantu, Bible. (Muzambu wa 119:105) Ebi biakafikisha bantu ku ditshimuna ntatu ya ku dituku ne ku dituku mu nsombelu bu muvuabo batumika ne tshipedi tshiabu tshia kudiangatshila mapangadika ne meji.
Nzambi ke Mufundishi wa Bible
Ntshinyi tshidi tshivuija Bible mpokolo wa buludiki bua kuyemena? Tshia kumpala, udi ne mamanyisha avua mua kufidibua anu kudi Mufuki nkayende. Udi ulonda malu avua menzeke kumpala kua muntu kuikalaku. Tshilejilu, udi ulonda muyuki wa diakajibua dia buloba ku kakese ku kakese too ne pakakumbanabu mua kulama muoyo wa muntu musangu mule. (Genese, nshapita wa 1 ne 2) Nansha muvua muyuki eu mufunda mu Bible kukadi bidimu bipite pa 3 000, udi mu diumvuangana ne bipeta bimanyisha kudi bena science lelu’eu.
Kuonso aku bangabanga ne bukua-bantu mu tshibungi tshiabu kufika ku ditaba mudi buloba dibulunge, Bible uvua umanyisha ne: “[Nzambi] mmutandabaje nord pa muaba mutupu, mmulembeleja buloba kabuyi bukudika ku tshintu.” (Yobo 26:7) Bible udi usokolola kabidi se: “Kudi Kampanda udi musombe pa mutu pa tshijengu tshia buloba, yeye udi aba badi basombepu bamueneka bu mpasu ku mêsu kuende.” (Yeshayi 40:22) Anu Nzambi, Mufuki, ke uvua mua kufila diumvuija edi.
Muntu kakapeshibua bukokeshi bua kudianjila kumanya malu avuavua kuenzeka pashishe to. Kadi, Mufuki udi umanyisha nsombelu wa mu matuku atshivuavua mu mabeji a Bible. Nzambi wakapuijila muprofete Yeshayi spiritu munsantu bua kufunda Buende ne: “Ndi Wa-Bunzambi ne kakuena Nzambi mukuabu, peshi kampanda mukuabu udi bu meme; Eu udi katshia ku tshibangidilu umanyisha nshikidilu‚ katshia ku bikondo bia kalekale [umanyisha] bintu bivua kabiyi bienjibue.”—Yeshayi 46:9, 10.
Bible wakaleja mudiye mua kumanyisha nshikidilu ne dishindika didi dikemesha katshia ku tshibangidilu. Tshilejilu, wakamanyisha dibanda, dipona ne bimanyinu bisunguluji bia makokeshi manene a pa buloba bujima akalondangana mu kupita kua binunu bia bidimu bia miyuki ya bantu. Milayi eyi ya dikema ivua mifundibue nkama mivule ya bidimu kumpala kua dikumbana diayi, ne bua mikuabu, bivua kumpala kua binunu bia bidimu bivule. Nunku, Bible uvua mudianjile kumanyisha ne dishindika dionso mianda ya matuku etu aa ne nkomenu wayi wa kashikija. Bible udi kabidi udisunguluja bualu udi uleja mushindu wa kupanduka ku kabutu ka mbulamatadi ya bantu bapange bupuangane ku Armagedon‚ “mvita ya dituku dinene dia Nzambi Wa-Bukole-Buonso.” Bukalenge bua Nzambi budi mu bianza bia Muanende, Yezu Kristo, nebukumbaje muanda eu mutambe bunene.—Buakabuluibua 16:14, 16; 17:9-18; Danyele‚ nshapita 2 ne wa 8.
Budi’anu bupeteshi bua masanka—ki mbua diakabi nansha kakese
Meji menemene a bantu mmabule bupuangane; nanku, mibelu ya bantu kayitu ipetesha disanka dîba dionso to‚ nansha yoyi mifila ne tshipatshila tshilenga. Kadi, kabiena nanku to bua mibelu ya mu Bible. Nzambi yeye muine udi wamba ne: “Meme, Yehowa ndi . . . Eu udi ukulongesha bua diakalenga diebe. Ô bu wewe uteya ntema ku mêyi-matuma anyi! Nenku, ditalala diebe divua kulua bushuwa bu musulu, ne buakane buebe bu mavuala a mbuu.”—Yeshayi 48:17, 18.
Buludiki bua Nzambi budi butuambuluisha bua kudifundila bipatshila bia mpatshi ne kulamata ku bikadilu bia tshitembu mu nsombelu. Padi bena lelu bazangika bipeta bia bukebikebi buabu ne bipatshila bisuikakaja ku bintu bia ku mubidi‚ Bible udi ujadika mudibi bitambe buimpe bua tuetu “kushindamija mêsu etu, ki mpa bintu bidi bimueneka, kadi pa bintu bikena bimueneka. Bualu bintu bidi bimueneka mbia tshitupa tshîpi, kadi ebi bikena bimueneka bidiku bua kashidi.” (2 Kolinto 4:18) Bilondeshile mubelu eu, tudi bakankamijibue bua kudifundila bipatshila bia mpatshi, mbuena kuamba ne: bipatshila bishindamene pa malu a mu nyuma, mu diumvuangana ne disua dia Nzambi, nangananga tshipatshila tshinene tshidi muoyo wa kashidi mu bulongolodi bupiabupia bua buakane.
Bu mudi muena nkristo udikolesha bua kuipatshila bipatshila ebi bia mushinga mukole, mibelu ya mu Bible idi imuambuluisha bua kuikala ne nsombelu mupite bulenga mu bulongolodi ebu bua malu bubi. Meji a bena lelu adi akeba mua kukankamija ngenyi mifue ya kuenza mudimu kakese ne kupeta mafutu manene. Bishilangane, Bible udi utuambila ne: “Eu udi ukuata mudimu ne tshianza tshia bufuba neikale mupele, kadi tshianza tshia muena tshisumi ke tshiavuija muntu mubanji.” Mupostolo Paulo wakafundila bena nkristo bena Ebelu ne: “Tudi ne dishindika dia kuikala ne kuondo ka muoyo kakezuke, bu mutudi tujinga kuenda mu bululame mu malu wonso.”—Nsumuinu 10:4; Ebelu 13:18.
Bible udi utupesha kabidi mibelu idi yambuluisha mu nsombelu wa dîku. Udi umvuija bimpe bitampe muaba wa mulume ne wa mukaji mu dibaka, kabidi ne mushindu wa kukolesha bana biakane. Udi wamba ne: “Balume badi ne bua kunanga bakaji babu anu bu mibidi yabu buobu bine. . . . Ku luende luseke, mukaji udi ne bua kuikala ne kanemu kuondoke bua bayende. Bana, tumikilayi baledi benu . . . Ne nuenu ba-tatu, kanufikisha bana benu munda, kadi tungunukayi ne kubakolesha mu mibelu ne manyoka pamue ne buludiki bua lungenyi bia Yehowa.” Kulonda mibelu milenga ya Mufuki kudi kuambuluisha bikole bua mêku kuikala ne nsombelu mushindame ne wa disanka.—Efeso 5:21–6:4.
Nsombelu mulenga mu matuku atshilualua bua aba badi balonda buludiki bua Nzambi
Dîyi difunda dia Nzambi didi dimanyisha mushindu wavuaye kujikija ntatu yonso ya bukua-bantu. Mu katupa kîpi emu, Yehowa Nzambi neajimije bulongolodi ebu bua malu ne bisama biabu, dipanga buakane ne ntatu, ne kupingaja pa muaba wabu bulongolodi bupiabupia buakane. Bible udi umvuija muanda eu mu 2 Petelo 3:7-10, kusakidila mvese eu wa 13: “Bilondeshile dilaya diende, tudi bindile diulu dipiadipia ne buloba bupiabupia mudi buakane ne bua kuikalamu.” Ndumu lutambe buimpe kupita eyi yonso idibo mua kumanyisha bukua-bantu. Ke muine mukenji udi mu Bible ne udibo bamanyisha kudi Bantemu ba Yehowa mu matunga mapite pa 200 ne bidiila bia mu mbuu.
Penjibua disua dia Nzambi pa buloba bujima, dîku dijima dia bukua-bantu nedipete masanka pa kutumikila buludiki bulenga bupue bua Mufuki wadi‚ Yehowa. Kakuakuikala ntatu idi ifuma ku bupele‚ dibunda dia bibawu ne dinua diamba. Bukua-bantu kabuakubuejibua mu tunyinganyinga kudi masama, bukulakaje ne lufu. Dîku dia bukua-bantu nedifikishibue ku bupuangane buvua nabu baledi betu ba kumpala bangabanga ne kutombokelabo buludiki bua Nzambi.
Mmushindu kayipu bulenga udi mukanda wa ndekelu wa mu Bible umvuija mu tshikoso nsombelu wa disanka wikalabo nende kudi aba badi bateka dieyemena diabo mu buludiki bua Nzambi! Buakabuluibua 21:4, 5 udi wamba ne: “[Nzambi] neakupule tshisonji tshionso ku mesu kuabo, ne lufu kaluena luikalaku kabidi, nansha madilu nansha mbila, nansha bisama kabiena bikalaku kabidi. Bintu bia kale biajiminyi.” Mutufuki wetu udi utushindikila pa kuamba ne: “Monayi, ndi mvuija bintu bionso bipiabipia.” Usakidila kabidi ne: “Mêyi aa adi a kueyemena ne malelela.”
Bituakengela kupeta mabenesha aa, ntshinyi tshidi Nzambi ulomba kutudi? Mupostolo Paulo udi umvuija ne: disua dia Nzambi didi se: “bantu ba mishindu yonso bapandishibue ne bafike ku dipeta dimanya dilelela dia bulelela.” (1 Timote 2:4) Bantemu ba Yehowa badi bakubikila ne dinanga dionso bua wewe kupeta dimanya edi dilelela dia bulelela ku diambuluisha dia dilonga diondoke dia Bible. Pa kulonga ne mitalu disua dia Nzambi, wewe pebe neujingulule ku malu awadimuena se: meji a Nzambi ke buludiki bukumbanyine kueyemena mu bikondo ebi bia njiwu. Njiwu ya nsombelu wa mu bikondo ebi idi ikuenzeja ku bukole bua kuanyisha dilonga edi ne lukasa luonso!