Bu Yobo—Tudi petu mua kunanukila!
“Monayi! tudi tuamba aba bakananukila ne: mba diakalenga.”—YAKOBO 5:11, NW.
1. Ntshinyi tshiakamba mukulu kampanda muena nkristo pa bidi bitangila mateta ende?
‘DIABOLO udi mu nyima muanyi! Ndi ndiumvua anu bu muakadiumvua Yobo!’ Ne miaku ya mushindu’eu, A. H. Macmillan wakaleja nyanji yende kudi mulunda wende wa pa muoyo ku Tshilombuelu tshia Bantemu ba Yehowa. Muanetu wa balume Macmillan wakajikija lubilu luende pa buloba ne bidimu 89 mu dia 26 Tshimungu 1966. Uvua mumanye se: lumu bua mudimu mukumbaja ne lulamatu wa bena nkristo bela manyi bu yeye ludi ne bua ‘kuya nabo.’ (Buakabuluibua 14:13) Eyowa, badi ne bua kutungunuka kabayi balekela mudimu wa Yehowa ku diambuluisha dia dibiishibua ku lufu bua kuikala ne muoyo ukena kufua mu diulu. Balunda bende bakasanka bualu Muanetu Macmillan wakapeta difutu adi. Kadi, mu bidimu biende bia ndekelu pa buloba, uvua mutatshishibue kudi mateta kabukabu, kusangishamu ne ntatu ya makanda a mubidi akamufikisha ku dijingulula menemene mushindu uvua Satana uteta bua kunyanga muoyo wende mutoke kudi Nzambi.
2, 3. Yobo uvua nganyi?
2 Pakamba muanetu Macmillan muvuaye udiumvua anu bu Yobo, uvua wakula bua muntu kampanda wakananukila mateta manene a ditabuja. Yobo uvua mu “ditunga dia Uz,” mbimueneke se: bivua ku Arabie. Bu muvuaye ndelanganyi wa Shem muana wa balume wa Nowa, uvua mutendeledi wa Yehowa. Mbimueneke se: mateta a Yobo akenzeka imue misangu pankatshi pa lufu lua Yozefe ne tshikondo tshiakadijadika Mozese bu muntu muakane. Mu tshikondo atshi, muntu nansha umue pa buloba kavua bu Yobo mu dilamata Nzambi to. Yehowa uvua wangata Yobo bu muntu udi kayi mua kudiwudibua, muakane ne mutshinyi wa Nzambi.—Yobo 1:1, 8.
3 Bu muvuaye “mutambe buneme pa kumufuanyikija ne buonso bavua ku Orient,” Yobo uvua ne basadidi bavule, ne bimuna 11 500. Kadi bubanji bua mu nyuma buvua ne mushinga muvule kudiye. Anu bu ba-tatu batshinyi ba Nzambi lelu’eu, mbimueneke se: Yobo wakalongesha bana bende ba balume muanda-mutekete ne ba bakaji basatu malu adi atangila Yehowa. Nansha patshivuabo kabayi mu nzubu muende, wakatumika bu muakuidi wa dîku pa kubalambuila milambu, nangananga mu nsombelu muvuabo benza mpekatu.—Yobo 1:2-5.
4. (a) Bua tshinyi bena nkristo badi bakengeshibua badi ne bua kuangata Yobo bu tshilejilu? (b) Pa bidi bitangila Yobo, nkonko kayi ituakonkonona?
4 Yobo nkampanda udi bena nkristo badi bakengeshibua mua kuangata bu tshilejilu bua kudikankamijabo bua kunanukila ne lutulu luonso. “Monayi!” ke muakafunda mulongi Yakobo. “Tudi tuamba aba bakananukila ne: mba diakalenga. Nukadi bumvue bakula bua kunanukila kua Yobo ne nuakamona mushindu wakamuenzela Yehowa ku nshikidilu, ne nuakamona se: Yehowa mmûle tente ne disuangana ne luse.” (Yakobo 5:11, NW) Anu bu Yobo, balondi ba Yezu bela manyi ne “divuba dinene” dia mu matuku adi panshi aa badi bakengela dinanukila bua kumona mua kupita bimpe ne mateta a ditabuja. (Buakabuluibua 7:1-9) Nenku, mmateta kayi akananukila Yobo? Bua tshinyi akenzeka? Ne mmunyi mutudi mua kubabidila malu ende mamonamona?
Muanda munene wa nshindamenu
5. Ntshinyi tshiakenzeka mu diulu tshivua Yobo kayi mumanye?
5 Yobo kavua nansha mumanye ne: mu katupa kîpi, muanda munene kampanda uvua ne bua kujudibua mu diulu to. Dituku dikuabo, “bana ba balume ba Nzambi bakadisangisha ku mêsu kua Yehowa.” (Yobo 1:6, NW) Muana umuepele wa Nzambi, Dîyi, uvuaku pende. (Yone 1:1-3) Nansha banjelu bakane ne banjelu babule butumike ‘bana ba balume ba Nzambi’ bavuaku pabo. (Genese 6:1-3) Satana uvua muaba awu, bualu dipatshibua diende mu diulu kadivua mua kuenzeka kumpala kua dijadikibua dia Bukalenge mu 1914 to. (Buakabuluibua 12:1-12) Mu matuku a Yobo, Satana wakajula muanda munene wa nshindamenu. Ukavua mudiakaje bua kutontolola bukokeshi buakane bukena mikalu bua Yehowa ku mutu kua bifukibua Biende bionso.
6. Ntshinyi tshiakateta Satana bua kuenza, ne mmunyi muakashiminyinaye Yehowa malu?
6 “Udi ufuma kudi kunyi?” ke muakebeja Yehowa. Satana wakandamuna ne: “Ndi nfuma ha buloba, nakadi ntambakana, ngendakana eku ne eku.” (Yobo 1:7) Uvua wenda ukeba muntu wa kudiaye. (1 Petelo 5:8, 9) Pa kunyanga muoyo mutoke wa basadidi ba Yehowa, Satana udi uteta bua kujadika se: kakuena muntu nansha umue udi mua kutumikila Nzambi muende muonso ku dinanga. Mu ditungunuka ne muanda awu, Yehowa wakebeja Satana ne: “Wakumona muntu wanyi Yobo, anyi? Kakuena muntu mukuabo bu yeye ha buloba; bu mudiye muntu wa mutshima mutoke ne wa malu makane, udi utshina Nzambi ne udi wehuka ku malu mabi.” (Yobo 1:8) Yobo wakatumikila mêyi-maludiki a Nzambi, [bu tshipeta], mapanga bupuangane ende akalenguludibua. (Musambu wa 103:10-14) Kadi Satana wakandamuna ne: “Yobo udi utshina Nzambi hatuhu anyi? Wewe kuakumunyunguluka ne nsubu wandi ne bintu biandi bionso ne bulami buebe anyi? Wewe wakuvudishila mudimu wa bianza biandi disanka, ne bimuna biandi biakuvulangana ha buloba.” (Yobo 1:9, 10) Diabolo wakashiminyina Yehowa malu pa kuamba se: muntu nansha umue ki mmumunange ne kêna umutendelela bua kuleja dianyisha bua muanzu ne ngikadilu biende to, kadi Nzambi udi ubuejila bifukibua bua bimutendelele. Satana wakafuikakaja se: Yobo uvua usadila Nzambi bua bipatshila bia budisui, kadi kavua musakibue kudi dinanga to.
Satana udi ubunda!
7. Mmu mushindu kayi muakabunda Diabolo Nzambi, ne mmunyi muakandamuna Yehowa?
7 “Kadi,” ke muakamba Satana, “olola tshianza tshiebe, lenga bintu bionso bidiye n’abi, ne yeye neakudiule ku mesu kuebe.” Mmunyi muvua Yehowa ne bua kuandamuna ku kapeja ka nunku? “Mona!” ke muakamba Yehowa. “Bintu bionso bidiye n’abi bidi mu bianza biebe; kadi kumulengi tshianza tshiebe.” Diabolo wakamba ne: bionso bivua Yobo nabi bivua bibenesha, bivudija ne bikuba. Yehowa wakalekelela bua Yobo anji kukenga, kadi mubidi wende kawuvua ne bua kulengibua nansha. Mupangadije bua kuenza bibi, Satana wakapatuka mu tshisangilu.—Yobo 1:11, 12.
8. (a) Mbintu kayi bia ku mubidi biakajimija Yobo? (b) Bulelela buvua tshinyi pa bidi bitangila “kapia ka kudi Nzambi”?
8 Mu katupa kîpi, Satana wakatuadija dibunda. Umue wa ku basadidi ba Yobo wakamutuadila lumu elu lubi: “Bakadi badima mu madimi ne lukasu lukoka kudi ngombe, ne nyama ya mpunda yakadi idia mashinde a habuipi n’ai. Bena Seba bakabikuata, bakaya n’abi; bakashiha bansongalume bakadi bayilama ku muele wa nvita.” (Yobo 1:13-15) Bukubi buakumbushibua ku bintu bia Yobo. Diakamue, bukole bua kudi ba-demon buakatuadija kutumika, bualu mukuabo musadidi wakamanyisha ne: “[Kapia ka kudi, NW] Nzambi kakatuluka mu diulu, kakosha mikoko ne bansongalume bakadi bayilama, kakabishidisha.” (Yobo 1:16) Mmushindu kayipu uvuabi bibi bua kuleja patoke se: Nzambi ke mutuadi wa bipupu bia mushindu’eu kudi musadidi wende! Bualu nkuba utu ufumina mu diulu, bivua bipepele bua Yehowa kudiwudibuaye, kadi kapia aku kavua kafumina menemene kudi ba-demon.
9. Mbuenzeji kayi buvua nabu dijimija bubanji pa malanda pankatshi pa Yobo ne Nzambi?
9 Bu muvua Satana utungunuka ne dibunda, mukuabo musadidi wakamanyisha ne: bena Kasada mbakuete tumelo tua Yobo ne mbashipe bakuabo balami buonso. (Yobo 1:17) Nansha Yobo muakakengaye bua dikuluka dia bubanji buende, bualu ebu kabuakanyanga malanda ende ne Nzambi to. Udiku mua kunanukila dijimija dinene dia bintu bia ku mubidi kuyi unyanga muoyo mutoke webe kudi Yehowa anyi?
Tshipupu tshinene tshidi tshidikuma
10, 11. (a) Ntshinyi tshiakafikila bana ba Yobo dikumi? (b) Kunyima kua lufu lukuate buôwa lua bana ba Yobo, mmunyi muakangataye Yehowa?
10 Diabolo kavua muanji kujikija dibunda Yobo to. Pine apu, mukuabo musadidi wakamanyisha ne: “Hakadi bana bebe ba balume ne bana bebe ba bakashi badia bidia ne banua nvinyo mu nsubu wa mukulu wabo, mona, tshihehele tshikole tshiakafumina ku tshihela, tshiakakuma ku matumba a nsubu anai; nsubu wakuhukila bansongalume, bakafua biabo. Anu meme nkayanyi nakuhanduka bua kukuambila.” (Yobo 1:18, 19) Bantu badi kabayi bamanye kumvuija malu bimpe badi mua kuamba ne: kabutu ka ku tshipepele atshi kavua ‘tshienzedi tshia Nzambi.’ Kadi, bukole bua kudi ba-demon buvua bulenga Yobo muaba mubi.
11 Mubungamija kudi kanyinganyinga ka mu tshimpitshimpi, Yobo ‘wakapanda muntumpu wende uvua kawuyi ne maboko, kubeya nsuki ya ku mutu kuende, kutua mpala wende panshi, ne kuinama.’ Kadi, teleja mêyi ende. “Yehowa wakampa bintu, Yehowa wakangata bintu; dina dia Yehowa ditumbishibue.” Muyuki udi utungunuka ne: “Mu malu au onso Yobo kakenza bibi, kakabanda Nzambi ne, Udi wenza bibi.” (Yobo 1:20-22) Tshiakabidi Satana wakatshimunyibua. Bu mutudi basadidi ba Nzambi, ntshinyi tshitudi ne bua kuenza biatukuata madilu ne kanyinganyinga? Dilamata Yehowa ne dimueyemena bidi mua kutuambuluisha bua kunanukila bu balami ba muoyo mutoke, anu bu muakenza Yobo. Bela manyi ne bena diabo badi ne ditekemena dia kushala pa buloba badi mua kukankamijibua ne kupetela bukole ku muyuki eu udi wakula bua dinanukila dia Yobo.
Muanda udi ubipa
12, 13. Mu tshikuabo tshisangilu tshiakenzeka mu diulu, ntshinyi tshivua dilomba dia Satana, ne mmunyi muakandamuna Nzambi?
12 Mu katupa kîpi, Yehowa wakabueja tshikuabo tshisangilu mu tshisombedi tshiende tshia mu diulu. Mbimueneke anu bu se: Nzambi wakashiya Yobo kayi bana ne kumuvuija mulanda wa kalanda-musenga, kadi muoyo wende mutoke uvua anu nshinshinshi. Bushuwa, Satana kavua mua kuitaba se: malu avuaye udingila Nzambi ne Yobo avua a dishima to. Mpindieu ‘bana ba balume ba Nzambi’ bakavua pa kuteleja milandu bualu Yehowa uvua usaka Diabolo ku difikisha muanda eu too ne ku ditembangana dia makole.
13 Bua Satana kudibingishaye, Yehowa wakebeja ne: “Udi ufuma kudi kunyi?” Ntshinyi tshiakandamunaye? “Ndi nfuma ha buloba, nakadi ntambakana, ngendakana eku ne eku.” Yehowa wakakoka tshiakabidi ntema kudi musadidi wende Yobo kayi bubi, mulume mutshinyi wa Nzambi, uvua mutungunuke ne kulama muoyo mutoke wende kayi utenkakana. Diabolo wakandamuna ne: “Dikoba ku dikoba! Bulelela, bionso bidi muntu n’abi yeye neabifile bua kusungila muoyo wandi. Kadi anji kuolola tshianza tshiebe, ulenge mifuba yandi ne misunyi yandi, ne yeye neakudiule ku mesu kuebe.” Ke bualu kayi Nzambi wakamba ne: “Ke yeye au udi mu tshianza tshiebe; kadi usungile muoyo wandi.” (Yobo 2:2-6) Wela meji se: Yehowa kavua muanji kumbusha dikubibua dionso, Satana wakalomba bua kunyanga mifuba ne misunyi bia Yobo. Diabolo kavua ne bukenji bua kushipa Yobo nansha; kadi Satana uvua mumanye se: disama dia ku mubidi divua ne bua kumupa bisama ne kuenza bua amone se: uvua ukenga bua dinyoka dia kudi Nzambi bua mpekatu kampanda misokoka.
14. Satana wakakuma Yobo ne tshinyi, ne bua tshinyi muntu nansha umue kavua mua kufila disulakana ku dikenga adi?
14 Mumane kupeta dianyisha dia kupatuka mu tshisangilu atshi, Satana wakasanka bibiabibià. Wakakuma Yobo “ne biwuja binene pa mubidi puonso, munda mua makasa tô ne ku lubombo lua mutu wende.” Ndikenga kayipu bukole nunku diakananukila Yobo, bualu wakasomba mu butu ne kudikuanya ne tshiyoyi! (Yobo 2:7, 8, NW) Muntu nansha umue muondopi kavua mua kumusulakaja ku bisama bivule ebi, bia muendi, ne tshinyongopelu tshikole, bualu bivua bifumina ku bukole bua Satana. Anu Yehowa ke uvua mua kuondopa Yobo. Biwikala mubedi musadidi wa Nzambi, kupu muoyo nansha kakese bua se: Yehowa udi mua kukuambuluisha bua kunanukila ne udi mua kukupetesha muoyo mu bulongolodi bupiabupia muikala kamuyi masama.—Musambu wa 41:1-3; Yeshaya 33:24.
15. Mukaji wa Yobo wakamubela munyi, ne mmunyi muakandamunaye?
15 Ndekelu wa bionso, mukaji wa Yobo wakamba ne: “Wewe utshidi unanukila kulamata ku [muoyo mutoke webe, NW] anyi? Diula Nzambi ne fuaku biebe!” “Muoyo mutoke” udi umvuija dilamata Nzambi dikena kutobolola, ne [mukaji awu] uvua mua kuikala muakule ne nsenda yonso bua kufikisha Yobo ku didiwula Nzambi. Kadi wakandamuna ne: “Wewe udi wakula bu mukashi muhote. Kia! Tudi mua kuitabusha anu masanka ku tshianza tshia Nzambi, ne katuitabushi makenga, anyi?” Nansha ngenzelu eu wa budimu wa Satana kavua ne buenzeji nansha bukese, bualu mbatuambila ne: “Mu malu au onso Yobo kakamba bualu bubi ku mishiku yandi nansha.” (Yobo 2:9, 10) Tuanjibi kufuanyikija bena mu dîku dietu baluishi, bamba bu mutudi bu bapale pa kuditshiokesha patupu mu midimu ya bena nkristo ne batubela bua kubenga Yehowa Nzambi. Anu bu Yobo, tudi mua kunanukila diteta dia mushindu’eu bualu tudi banange Yehowa ne tujinga bua kusamuna dîna diende dinsantu.—Musambu wa 145:1, 2; Ebelu 13:15.
Bena lubombo basatu ba dikamakama
16. Bilondeshile mudibi biamba, mbanganyi bakalua bua kusamba Yobo, kadi mmunyi muakakuata nabu Satana mudimu?
16 Mu mukuabo ngenzelu wa budimu wa Diabolo, “balunda” basatu bakalua bilondeshile mudibi biamba, bua kusamba Yobo. Umue wa kudibo uvua Elifaze, pamu’apa uvua ndelanganyi wa Abrahama ku butuangaji bua Esau. Elifaze uvua ne bua kudianjila kuakula, bualu pamu’apa yeye ke uvua mukulu ku buonso. Bildade, ndelanganyi wa Sofâ, umue wa ku bana ba Abrahama ku butuangaji bua Ketura uvua pende muaba awu. Muntu muisatu uvua Zofare uvua ubikidibue ne: Nâmata bua kusunguluja dîku diende anyi muaba uvuaye usombela, pamu’apa ku nord kua Arabie. (Yobo 2:11; Genese 25:1, 2; 36:4, 11) Anu bu aba batu benza madikolela bua Bantemu ba Yehowa babenge Nzambi lelu’eu, bantu basatu abu bavua basakibua kudi Satana mu madikolela a kufikisha Yobo ku ditaba ne: uvua mupie tshibawu ne kunyanga muoyo mutoke wende.
17. Ntshinyi tshiakenza bakumbudi basatu, ne ntshinyi tshiakabengabu kuenza munkatshi mua matuku a munya ne a butuku muanda-mutekete?
17 Bantu basatu abu bakaleja luse lunene pa kushomona muadi, kupanda bilamba biabu, ne kuditumpuila lupuishi mu mitu yabo. Bua bualu ebu, bakashikama panshi ne Yobo matuku muanda-mutekete a munya ne matuku muanda-mutekete a butuku kabayi bapatula dîyi disambi nansha dimue! (Yobo 2:12, 13; Luka 18:10-14) Bena lubombo basatu aba bena dikamakama, bavua bapange menemene ngikadilu ya mu nyuma, nenku kabavua ne bualu nansha bumue bua kuamba budi busamba muntu pa bidi bitangila Yehowa ne malaya ende. Kadi, bakafila nkomenu ya dishima ne kudiakaja bua kutumika nayi bua kupisha Yobo pakajikijabu kutumikila malu a bukalanga a tshinyongopelu tshia patoke. Bualu bua dikema, kumpala kua ndekelu wa matuku muanda-mutekete a dipuwa, nsongalume Elihu wakasombela mutantshi kampanda uvua mua kumupetesha mushindu wa kuteleja miyuki.
18. Bua tshinyi Yobo wakakeba ditalala mu lufu?
18 Ndekelu wa bionso, Yobo wakakosa dipuwa. Bu muvuaye kayi musambibua kudi bamukumbudi basatu abu, wakatshipa dituku diende dia diledibua ne kudiebeja bua tshinyi nsombelu wende eu mukuatshisha luse uvu’anu utungunuka. Wakakeba ditalala mu lufu, kayi nansha wela meji se: uvua mua kupeta tshiakabidi disanka kumpala kua kufuaye, bualu wakalua mupele, muena lufuila, ne muena bubedi bukole. Kadi, Nzambi kavua mua kulekela bua kunyangabu Yobo bifuana kumufikisha ku lufu to.—Yobo 3:1-26.
Bafundi ba Yobo badi batuadija kubunda
19. Mmu nsombelu kayi muakadingilabo Yobo malu kudi Elifaze?
19 Elifaze ke uvua utuadija kuakula mu mayukidilangana wonso asatu akatamba kuteta muoyo mutoke wa Yobo. Musangu wa kumpala wakakulaye, Elifaze wakebeja ne: ‘Bakabutula bantu bakane kudi kunyi?’ Wakafila nkomenu wa se: Yobo uvua muenze bualu kampanda bubi budi bukumbanyine dinyokibua dia kudi Nzambi. (Yobo nshapita 4, 5) Musangu muibidi wakakulaye, Elifaze wakapepeja meji a Yobo ne kuebeja ne: “Wewe udi mumanye bualu kayi butudi katuyi bamanye?” Elifaze wakajadika se: Yobo uvua wenza madikolela bua kudileja mudiye mutambe Wa-Bukole-Buonso. Bua kujikija dibunda diende dia musangu muibidi, wakabanda Yobo bu mutontolodi, mudie mabuejila, ne muibile. (Yobo nshapita wa 15) Musangu wende wa ndekelu wakakulaye, Elifaze wakashiminyina Yobo malu pa kumubanda bu muntu uvua mubunde bibawu bivule—munyenga bantu bintu, mupale bakengi mampa ne mâyi a kunua, ne mukengesha bakaji bakamba ne bana ba-nshiya.—Yobo nshapita wa 22.
20. Ngikadilu kayi uvua nende mêyi a Bildade a dibunda nawu Yobo?
20 Wangata muaba muibidi ku diakula mu misangu yonso isatu ivuabo bakula bashilangana, Bildade uvua pa tshibidilu ushindamena pa tshiena-bualu tshinene tshishimika kudi Elifaze. Mêyi a Bildade avua makese, kadi avua atamba kutapa ku muoyo. Wakabanda bana ba Yobo bu bantu bavua benza mibi ne bakanyine lufu. Ne ngelelu wa meji mubi, wakatumika ne tshimfuanyikijilu etshi: Anu bu mutu nyandu ne bituta bifubidila ne biuma kabiyi mâyi, nenku ke mudibi bua “bonso badi bahua Nzambi mwoyo.” Mêyi aa mmalelela, kadi ki mmakanyine Yobo nansha. (Yobo nshapita wa 8) Bildade wakateka makenga a Yobo mu mulongo wa atu afikila bantu babi. (Yobo nshapita wa 18) Musangu muisatu wakakulaye mu mêyi makese, Bildade wakamba ne: muntu udi bu “tshikusu” ne udi bu “musanda” ne bua bualu ebu kêna mukezuke kumpala kua Nzambi.—Yobo nshapita wa 25.
21. Zofare wakabanda Yobo bua malu kayi?
21 Zofare uvua muisatu ku diakula mu diyukidilangana edi. Mu kabujima, ngelelu wende wa meji uvua mufuanangane ne wa Elifaze ne Bildade. Zofare wakabanda Yobo bu muena bubi ne kumubela bua kulekela bienzedi biende bia mpekatu. (Yobo nshapita wa 11, 20) Kunyima kua misangu ibidi ya diyukidilangana, Zofare wakapuwa. Kavua ne bualu nansha bumue bua kusakidila musangu muisatu eu to. Kadi, mu diyukidilangana dijima, Yobo ne dikima dionso wakandamuna bamubandi. Tshilejilu, musangu kampanda wakamba ne: “Buonso buenu nudi basambi badi bantatshisha! Mêyi adi bu lupepele adiku ne nshikidilu anyi?”—Yobo 16:2, 3, NW.
Tudi mua kunanukila
22, 23. (a) Anu bu muvuabi bua Yobo, mmunyi mudi Diabolo mua kuteta bua kunyanga muoyo mutoke wetu kudi Yehowa Nzambi? (b) Bu muvua Yobo munanukila mateta kabukabu, ntshinyi tshitudi ne bua kudiebeja pa bidi bitangila mmuenenu wende?
22 Anu bu Yobo, tudi dimue dituku mua kuakamangana ne mateta mavule, ne Satana udi mua kutumika ne malu atu atekesha mu mikolo anyi makuabo malu mu madikolela ende a kunyanga muoyo mutoke wetu. Udi mua kuteta bua kutulamuna kudi Yehowa bituikala tutata bua mfranga. Biafua munangibue wetu anyi bituatata bua disama kampanda, Satana udi mua kuteta bua kutufikisha ku didiwula Nzambi. Anu bu balunda ba Yobo, bamue bantu badi mua kutudingila malu. Anu bu muakaleja muanetu Macmillan, Satana udi mua kuikala ‘mu nyima muetu,’ kadi tudi mua kunanukila.
23 Anu bu mutuabimonyi kuulu eku, Yobo uvua unanukila mateta ende kabukabu. Kadi, wakananukila bua tshianana anyi? Uvuaku menemene ne mutshima mubungame anyi? Lekela tuanji kukonkonona Yobo né wakajimija menemene ditekemena.
Mmunyi muudi mua kuandamuna?
◻ Mmuanda kayi munene wakajula Satana mu matuku a Yobo?
◻ Nku mishindu kayi kuakatamba Yobo kutetshibua?
◻ “Balunda” basatu ba Yobo bakamubanda bua malu kayi?
◻ Anu bu muvuabi bua Yobo, mmunyi mudi Satana mua kuteta kunyanga muoyo mutoke wetu kudi Yehowa?
[Tshimfuanyi mu dibeji 10]
A. H. Macmillan