Muoyo mupiamupia bua bankambua betu
DIYI dia Nzambi, Bible, didi dilongesha ne: muntu yonso udi uya kutungunuka ne muoyo mu muaba wa mu nyuma anyi? Tòo, kadiena diamba nanku to. Bible udi uleja ditekemena dia mpatshi dia muoyo kunyima kua lufu, kadi ki mmu mushindu udi bavule bela meji.
Tangila tshidi Bible wamba bua nkambua wetu wa kumpala, Adama. Yehowa wakamuenza “ku lupuishi lua buloba.” (Genese 2:7, NW) Adama uvua ne mushindu wa kuikala ne muoyo wa kashidi mu disanka pa buloba. (Genese 2:16, 17) Kadi, wakatombokela Mufuki munangi wende, ne tshipeta tshivua lufu.
Mpenyi pakaya Adama pakafuaye? Nzambi wakamuambila ne: ‘Newandamuke kabidi buloba kuudi mufume. Bualu udi lupuishi, newandamuke kabidi lupuishi.’—Tshibangidilu 3:19, Mukanda wa Mvidi Mukulu.
Nkunyi kuvua Adama kumpala kua Nzambi kumufukaye ne buloba? Ku muaba nansha umue. Kavuaku to. Nenku pakamba Yehowa ne: Adama uvua ne bua “kuandamuka kabidi buloba,” uvu’anu usua kuamba ne: Adama uvua ne bua kupingana kabidi tshintu tshidi katshiyi ne muoyo, amu bu lupuishi. Adama ‘kakasambuka [tshisabu kampanda]’ bua kulua muashi wa bulongolodi bua spiritu ya bankambua. Kakaya mu muoyo wa masanka mu diulu anyi mu dikengeshibua dia kashidi mu muaba wa makenga. Disabuka dimue diakenzaye nkumbukila ku muoyo bua kuya ku dipanga muoyo, kumbukila ku dikalaku bua kuya ku dipanga kuikalaku.
Kadi bua bakuabo bantu? Ndelanganyi ya Adama idi payi ilekela kuikalaku padiyi ifua anyi? Bible udi wandamuna ne: “Buonso [bantu ne nyama] badi baya ku muaba umue. Mbaluile buonso ku lupuishi, ne buonso badi balukila ku lupuishi.”—Muambi 3:19, 20, NW.
Nsombelu wa bafue
Eyowa, bafue kabena ne muoyo, kabena mua kuteleja, kumona, kuakula, anyi kuela meji. Tshilejilu, Bible udi wamba ne: “Bantu batshidi ne muoyo mbamanye ne: netufue, kadi bafue ki mbamanye kabidi bualu nansha bumue . . . Dinanga, lukinu ne lubabu bivuabo nabio mbimane kujimina.” Bible udi kabidi wamba se: “Ku bafue [lukita] kuuyaya, kabena benzaku mudimu, kabena bualu ne lungenyi, kabena bualu ne dimanya nansha meji.”—Ntoyi 9:5, 6, 10, MMM.
Nenku, bilondeshile Dîyi dia Nzambi, patshitshidi bantu ne muoyo, mbamanye se: lufu lutuku. Kadi, padi lufu lufika, kabena bamanye bualu nansha bumue. Kabena bimana ku luseke lua bitalu biabo, batangila tshidibo babienzela. Mu dipanga kuikalaku kamuena musangelu anyi bisama, peshi disanka nansha dibungama. Badi bafue kabena bamanye tshidi tshipitakana kunyima. Ngikadilu wabo udi wa dipanga kumanya diondoke kupita tulu kayi tuonso.
Yobo, musadidi wa Nzambi wa mu bikondo bia kale, uvua mumanye se: bantu kabena batungunuka ne kuikala ne muoyo kunyima kua lufu. Uvua kabidi mujingulule se: Nzambi yeye kayi muela diboko, kakuena mua kuikala ditekemena dia kupingana kabidi ne muoyo. Yobo wakamba ne: ‘Kadi muntu udi ufua ne bukole buende budi bujimina; e, muntu udi upuola muoyo wende, pashishe, udi kudi kunyi? Udi ulala panshi kena ubika kabidi.’ (Yobo 14:10, 12) Bushuwa, Yobo kavua muindile se: pafuaye uvua mua kuya kudi bankambua bende mu bulongolodi bua spiritu.
Ditekemena dia dibiishibua
Bu mudi ba-muoyo balekela kuikalaku padibu bafua, lukonko lua mushinga ng’elu luvua Yobo mujule pakatungunukaye ne kuebeja ne: “Biafua muntu, neikale ne muoyo kabidi, anyi?” Yobo nkayende wakafila diandamuna edi: ‘Nakadi kuindila matuku onso a tshikondo tshianyi tshia kuluangana mvita [tshikondo tshipitshisha mu lukita], tô ne pakadi kulua tshikondo tshia kundekela. Wewe [Yehowa] wakadi kumbikila ne meme nakadi kuitaba kûdi; wewe wakadi kunjinga, meme mudimu wa bianza biebe.’—Yobo 14:14, 15.
Mu miaku mikuabo, nansha muvua Yobo ne bua kupitshila mu dipanga kuikalaku, Nzambi kavua mua kumupua muoyo to. Yobo uvua witabuja ne: tshikondo netshilue tshialua Yehowa Nzambi ‘kumubikila’ kabidi ku muoyo ku diambuluisha dia dibiishibua.
Yezu Kristo, Muana wa Nzambi, wakaleja ne: ditekemena dia Yobo mu dibiishibua divua dilelela. Yezu wakaleja ne: bafue badi mua kujudibua. Mmunyi? Ku dibiisha diende diakenzaye! Kavuaku bua kujula Yobo, kadi pavuaye pa buloba Yezu wakajula muana wa mukamba mukaji kampanda wa mu tshimenga tshia Naine. Yezu wakajula kabidi muana mukaji wa bidimu 12 wa muntu uvua ne dîna se: Jairus. Ne wakajula mulunda wende Lazaro, uvua mufue kukavua matuku anayi.—Luka 7:11-15; 8:41, 42, 49-56; Yone 11:38-44.
Pa kusangisha ku dienza diende dia bishima ebi, Yezu wakakula bua dibiishibua dinene mu matuku atshilualua. Wakamba ne: ‘Diba nedilue diumvua bonso badi mu nkita dî diende, nebajuke.’ (Yone 5:28, 29) Kunyima, mupostolo Paulo, uvua Nzambi mutumike nende bua kujula nsonga kampanda, wakaleja kabidi ditabuja mu dibiishibua mu matuku atshilualua. Wakamba ne: “Ndi ne ditekemena kudi Nzambi . . . ne, Dibika dia bafue nedikaleku, ne dia bakane ne dia babi.”—Bienzedi 20:7-12; 24:15.
Mifundu eyi idi yakula bua dibiishibua dia mu matuku atshilualua kayena itua ku tshia ditungunuka ne muoyo mu muaba wa mu nyuma. Idi ifunkuna tshikondo tshikala miliyo ya bafue mua kupingana kabidi ne muoyo mu mibidi idi imueneka anu pa buloba apa. Babiishibue aba kabakupanga tshivulukilu tshia nsombelu yabo ya kale pa buloba. Kabakuikala baledibue tshiakabidi bu bana ba tutoto. Pamutu pa nanku, nebikale bantu ba mushindu umue ne tshivuabo kumpala kua kufua, nebikale ne bivulukilu ne bu-muntu bia muomumue. Nebadimanye nkayabo ne nebamanyibue kudi bakuabo. Ndisanka kayipu pikala bantu aba bapetangana ne balunda babo ne mêku abo! Ne mmilowo kayipu bua kupetangana ne bankambua betu!
Dibiishibua ne muoyo mu diulu
Yezu kavua muambeku ne: bakuabo nebaye mu diulu anyi? Eyowa, ke muakambaye. Mu butuku kumpala kua kushipibuaye, wakamba ne: ‘Mu nzubu wa Tatu wanyi mudi miaba ya bungi ya kuikala. . . . Binaya ne binanulongoluela muaba, nempingane kabidi, nennuangate kundi meme muine, bua kundi ngikala, nuenu nenuikaleku kabidi.’ (Yone 14:2, 3) Yezu uvua wakula ne bapostolo bende ba lulamatu, kadi mêyi ende kaena umvuija ne: bantu bimpe buonso badi baya mu diulu.
Yezu wakaleja ne: aba badi babiishibua bua [kuya mu] diulu badi ne bua kukumbaja malomba mapitshidile ku dikalaku patupu anu ne nsombelu muimpe. Dimue dilomba nkuikala ne dimanya dijalame dia Yehowa ne malongolola ende. (Yone 17:3) Makuabo malomba nkuenza midimu ya ditabuja mu mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu ne kutumikila Nzambi. (Yone 3:16; 1 Yone 5:3) Kusakidila apu, dikuabo dilomba ndia ‘kuledibua tshiakabidi’ bu muena nkristo mubatijibue muledibue kudi spiritu munsanto. (Yone 1:12, 13; 3:3-6) Dilomba dia pa mutu bua muoyo wa mu diulu nkunanukila bu muakenza Yezu, kuleja lulamatu kudi Nzambi nansha mene too ne ku lufu.—Luka 22:29; Buakabuluibua 2:10.
Kudi kabingila bua malomba manene a nunku. Aba babiishibua bua [kuya mu] diulu badi ne mudimu munene wa kuenza. Yehowa uvua mumanye se: mbulamatadi ya bantu kayena mua kulombola bimpe malu pa buloba. Nenku wakalongolola mbulamatadi wa mu diulu, peshi Bukalenge, walua kukokesha bukua-bantu. (Matayo 6:9, 10) Yezu ke walua Mukalenge wa Bukalenge abu. (Danyele 7:13, 14) Bamue basungula pa buloba ne babiishibue bua [kuya mu] diulu nebakokeshe nende. Bible wakamana kuamba se: babiishibue aba nebalue “bukalenge ne bakuidi kudi Nzambi wetu, ne [nebalue] kukokesha bu bakalenge pa buloba.”—Buakabuluibua 5:10, NW.
Bantu bavule bavua mua kukumbaja malomba a dibiishibua bua [kuya mu] diulu anyi? Tòo. Kabiyi bua tshilema tshiabo, ba bungi badi balale mu lufu kabena bakumbaja malomba. Bavule bavua bapete mushindu wa kulonga anu kakese bulelela pa bidi bitangila Yehowa ne malongolola ende anyi kabavua bawupete. Bavua ne muoyo ne bakafua kabayi ne dimanya nansha dimue dia Yezu Kristo anyi dia Bukalenge bua Nzambi.
Yezu wakabikila aba bavua ne bua kuya mu diulu ne: “kasumbu kakese.” (Lukase 12:32, MMM) Kunyima bakamanyisha se: bungi bua “basumbibue pa buloba” bua kukokesha ne Kristo mu diulu buvua ne bua kuikala 144 000. (Buakabuluibua 14:1-3; 20:6, NW) Nansha mudi tshishiferi 144 000 tshikale tshia bungi bua “miaba ya kusombela” ivua Yezu mutela, ntshikese pa kutshifuanyikija ne miliyare ya bantu idi mifumine kudi Adama.—Yone 14:2, NW.
Mianda yenzeka kumpala kua dibiishibua dia pa buloba
Tuanjayi kuambulula bitukavua bamane kuakula. Bilondeshile Bible, aba badi bafue kabena ne muoyo too ne pababiisha Yehowa Nzambi. Bamue badi babiishibua bua kuikala ne muoyo mu diulu, muakokeshabo ne Yezu Kristo mu mbulamatadi wa Bukalenge. Bantu ba bungi nebabiishibue pa buloba, bua kuikala bakokedi ba Bukalenge abu.
Mu bualabale kampanda ku butuangaji bua dibiishibua dia pa buloba, Yehowa neakumbaje dilongolola diende didi ditangila buloba. Yehowa wakabufuka “bua bantu basombemu.” (Yeshaya 45:18, MMM) Buvua ne bua kuikala tshisombelu tshia bukua-bantu tshia kashendende. Ke bualu kayi, mufundi wa misambu wakimba ne: “Bua bidi bitangila muulu, muulu ng’a Yehowa, kadi buloba wakabupa bana ba bantu.”—Musambu wa 115:16, NW.
Kumpala kua dibiishibua dia pa buloba kubangadi, mashintuluka manene adi ne tshia kuenzeka. Bumue newitabe ne: dilongolola dia Nzambi bua buloba kadivua bua se: buikale buwule ne mvita, dinyanguka dia kapepe, dibunda bibawu, ne tshinyangu. Bintu’ebi mbienza kudi bantu badi kabayi ne kanemu kudi Nzambi ne mikenji miakane yende. Nenku, Bukalenge bua Nzambi “nebubutule badi babutula buloba”—tshidia tshinene mu dikumbaja disua diende pa buloba. (Buakabuluibua 11:18, NW) Bukalenge ebu nebubutule bantu babi buonso, bushiya bantu bimpe bua kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba.—Musambu wa 37:9, 29.
Mparadizu pa buloba
Aba bikala babiishibue pa buloba bukezula nebikale bapole malu, bantu bimpe badi benza malu makane. (Fuanyikija ne Matayo 5:5.) Muinshi mua ditabalela dia dinanga dia Bukalenge bua Nzambi, nebikale ne nsombelu ya disanka mu dikubibua. Bible udi udianjila kuleja nsombelu ya dikema ikalaku: “[Nzambi] neakupule tshinsonji tshionso ku mêsu kuabo, ne lufu kaluakuikalaku kabidi, nansha madilu nansha muadi nansha mpaji kabidi. Bintu bia kumpala biapitshi.”—Buakabuluibua 21:4, NW.
Eyowa, buloba nebukudimunyibue mparadizu. (Luka 23:43) Ela meji tshiumvuijabi! Mpitadi ne nzubu ya dilama bakengi ne bakulakaja kabiakuikalaku. Mu Mparadizu, aba badi batatshisha kudi bukulakaje nebapete bukole ne mubidi muimpe tshiakabidi. (Yobo 33:25; Yeshaya 35:5, 6) Kakuakuikala kabidi nzubu ya malu a dijika bafue, nkita, ne bibumba bia nkita. Ku butuangaji bua Bukalenge buende, Yehowa “[neamine] lufu tshiendelele.” (Yeshaya 25:8) Mabenesha aa adi umvuija kakuyi mpata muoyo mupiamupia buetu ne bua bakambua betu.
[Tshimfuanyi mu dibeji 7]
Aba babiishibua pa buloba nebikale bakokedi ba Bukalenge