Bakokeshi mu miaba ya mu nyuma
NNGANYI udi ukokesha bulongolodi ebu? Kudi mua kuikala bukokeshi kampanda butambe bua bantu anyi? Anyi Nzambi mmulekele bantu bua badiludike buobu nkayabu? Mu dikebulula mandamuna ku nkonko eyi, tuanjayi kukonkonona bualu kampanda buakenzeka munkatshi mua mudimu wa Yezu Kristo wa pa buloba.
Katupa kîpi kunyima kua batismo wende, Yezu wakatetshibua kudi tshifukibua kampanda tshia mu nyuma tshikena tshimueneka tshidi tshibikidibua ne: Satana Diabolo. Pa kutela dimue dia ku matetshibua, Bible udi wamba ne: ‘Diabolo kabidi wakaya ne [Yezu] ku mutu wa mukuna uvua mule be, wakamuleja makalenge wonso a pa buloba ne butumbi buau.’ (Matayo 4:8) Pashishe, Satana wakambila Yezu ne: “Nenkupe bumfumu buonso ebu ne lumu lua makalenge aa, bualu mbianyi meme, ndi mbipa undi musue. Nanku, wewe munkukuile, bionso nebikale biebe.”—Lukase 4:6, 7, Mukanda wa Mvidi Mukulu.
Satana wakamba muvuaye ne bukokeshi pa makalenge wonso, anyi mbulamatadi, bia mu bulongolodi ebu. Yezu wakavila bualu ebu anyi? Tòo. Kadi, wakabujadika musangu mukuabo pa kuakula bua Satana bu “mukokeshi wa buloba.”—Yone 14:30.
Bilondeshile Bible, Satana mmuanjelu mubi udi ne bukole bua bungi. Mupostolo muena nkristo Paulo udi usangisha Satana pamue ne “bisumbu bia nyuma mibi” ne wakula buabi bu “ba[m]fumu ba mîdima ba buloba ebu.” (Efeso 6:11, 12) Kupit’apu, mupostolo Yone wakamba ne: “buloba bujima mbulale mu bukokeshi bua mubi.” (1 Yone 5:19, NW) Mukanda wa mu Bible wa Buakabuluibua udi wamba ne: Satana udi “upambuisha buloba bujima budi bantu bâse.” (Buakabuluibua 12:9, NW) Mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi, mukanda wa Buakabuluibua udi uleja kabidi Satana bu dragon udi upesha ndongoluelu wa malu a tshididi wa bulongolodi ebu “bukole buende ne nkuasa wende wa bumfumu ne bukokeshi bunene.”—Buakabuluibua 13:2, NW.
Malu adi enzeka pa buloba adi kabidi ajadika se: kudi bukokeshi kampanda bubi budi butumika, buendesha bantu bua kubafikisha ku dibutuka diabu. Mbua kabingila kayi kakuabu kadi mbulamatadi ya bantu ipangila bua kulubuluja ditalala? Mbua bualu kayi kabidi budi bantu bakinangana ne bashipangana? Mutekesha muoyo pa kumona dishipangana ne lufu mu mvita kampanda ya bena ditunga, mumonyi kansanga wakamba ne: “Tshiena mumanye muvua bualu bua mushindu’eu mua kuenzeka. Mbipite lukinu. Nspiritu mubi udi ukuata mudimu ne bantu bua badibutule nkayabu.”
Mmuntu wa bushuwa údí muluishi wa Nzambi
Lelu’eu, bavule kabena bitabuja dikalaku dia Satana Diabolo. Pabi, kêna amu dinyikibua ku bubi didi munda mua bukua-bantu, bu mudi bamue bitabuja. Bible ne malu adi enzeka pa buloba bidi bileja se: mmuntu wa bushuwa. Kupit’apu, Satana mmuluishi wa kalanda musenga wa Yehowa Nzambi. Bushuwa, Satana kêna mumue ne Nzambi. Bu mudi Yehowa muikale Mufuki muena bukole buonso, udi ne bukenji buonso Mukokeshi pa mutu pa bufuki buonso.—Buakabuluibua 4:11.
Nzambi kakenza tshifukibua tshibi tshimuluishi nansha. Kadi, umue wa ku banjelu “bana balume ba Nzambi” wakadima dijinga dia budisui bua kudipetela ntendelelu udi muakanyine amu Yehowa. (Yobo 38:7; Yakobo 1:14, 15) Dijinga edi diakamufikisha ku didibueja mu njila wa ditombokela Nzambi. Pa kutomboka, tshifukibua tshia mu nyuma etshi tshiakadivuija nkayatshi Satana (mbuena kuamba ne: “muluishi”) ne Diabolo (mbuena kuamba ne: “mushiminyinyanganyi”). Pa kumona bionso ebi, udi mua kudiebeja bua tshinyi mbalekele Satana bua akokeshe buloba ebu.
Bua tshinyi mbalekele Satana bua akokeshe
Udi muvuluke tshivua Satana muambile Yezu pa bidi bitangila bukokeshi bua buloba ebu anyi? “Nenkupe bumfumu buonso ebu . . . bualu mbianyi meme,” ke muakamba Satana. (Lukase 4:6, MMM) Tshiambilu etshi tshidi tshileja ne: Satana Diabolo udi ukokesha anu ku dilekelela dia Nzambi. Kadi bua tshinyi Nzambi mmulekele Satana wenza nunku?
Diandamuna ku lukonko elu ndisuikakaja ku malu akapita mu budimi bua Edena, muakatuadijila Satana mudimu wende wa mukokeshi wa buloba. Muab’au Satana wakamba ne: Nzambi uvua ukokesha mu mushindu mubi pa kubudisha mulume ne mukaji ba kumpala, Adama ne Eva, tshintu kampanda tshimpe. Bilondeshile Satana, bu buobo mua kudia tshimuma tshibakandika kudi Nzambi, bavua mua kulua badikadile. Adama ne Eva bavua mua kulua badikadile ne badishikamine badi kabayi ku dîyi dia Yehowa. Bavua mua kuikala bu Nzambi yeye muine!—Genese 2:16, 17; 3:1-5.
Pa kushima mu mushindu eu ne kudinga Eva ne ku butuangaji buende kusaka Adama bua kunyanga mukenji wa Nzambi, Satana wakateka bena dibaka babidi ba kumpala muinshi mua bukokeshi ne butangidi buende. Diabolo wakalua nunku nzambi wabu, eu udi muluishi wa Yehowa. Kadi, pamutu pa budikadidi, Adama ne Eva bakalua bapika ba Satana, ba mpekatu, ne ba lufu.—Lomo 6:16; Ebelu 2:14, 15.
Mu diumvuangana ne buakane buende bupuangane, Yehowa uvua diakamue mua kubutula Satana ne bamulondi bende babidi bapiabapia aba. (Dutelonome 32:4) Kadi, kuvua muanda munene udi utangila mêyi-maludiki a buakane ne bubi wakajudibua. Satana wakatontolola buakane bua mushindu udi Yehowa ukokesha. Mu meji ende, Nzambi wakalekela bua tshikondo tshipite bua bijadikibue ne: kubenga kuikala ku dîyi diende kudi kutuala tshipupu. Yehowa wakalekela bantomboji aba bua batungunuke ne kuikala ne muoyo bua tshikondo kampanda, bua kupetesha Adama ne Eva mushindu wa kupeta ndelanganyi.—Genese 3:14-19.
Nansha mudi bavule ba ku ndelanganyi ya Adama kabayi bakokela ku bukokeshi bua Yehowa, malanda a Nzambi ne bamutendeledi bende mmaleje bukole bua bukokeshi buende. Dianyisha diakane dia bukokeshi bua Yehowa didi dipetesha diakalenga ne dikubibua dilelela. Ku luseke lukuabu, dikenga ne dipanga dikubibua mbifumine ku bukokeshi bua bantu ku buenzeji bua Satana. Eyowa, “muntu mmukokeshe muntu bua dikenga diende.” (Muambi 8:9, NW) Bantu ki mbapete dikubibua dilelela ne disanka dia mutantshi mule muinshi mua bukokeshi bua bantu mu bulongolodi ebu budi ku bukokeshi bua Satana. Kadi, kudi kabingila ka meji bua kutekemena dishintuluka.
Tshikondo tshia Satana ntshîpi!
Buenzeji bua Satana pa buloba mbua mutantshi mukese. Yehowa kakulekelela kabidi bukokeshi bua Satana mutantshi mule to! Mu katupa kîpi emu, Diabolo neakuatshibue. Mukokeshi mupiamupia nealombole buloba, mukalenge muakane musungula kudi Nzambi nkayende. Mukalenge au n’Yezu Kristo. Pa bidi bitangila ditekibua diende mu nkuasa wa bukalenge mu diulu, mukanda wa Buakabuluibua udi wamba ne: “Bukalenge bua pa buloba buavu bukalenge bua Mukalenge wetu [Yehowa] ne bua Kristo wende.” (Buakabuluibua 11:15, NW) Kulondolola malu kua mu Bible, kusangisha ku dikumbana dia mulayi wa mu Mifundu, kudi kujadika se: muanda eu wakenzeka mu tshidimu tshia 1914.—Matayo 24:3, 6, 7.
Bible udi kabidi uleja tshiakenzeka kakese kunyima kua ditekibua dia Yezu mu nkuasa wa bukalenge. Udi wamba ne: “Mvita yakabudika mu diulu: Mikaele [Yezu Kristo] ne banjelu bende bakaluangana ne dragon [Satana Diabolo], ne dragon ne banjelu bende bakaluangana, kadi, yeye kakatamba bukole, ne kakutshivua kabidi muaba wabu mu diulu. Nenku, dragon munene wakiimanshibua, nyoka wa ku tshibangidilu, yeye udi ubikidibua ne: Diabolo ne Satana, eu udi upambuisha buloba bujima budi bantu bâse; wakiimanshibua pa buloba, ne banjelu bende bakiimanshibua nende popamue.”—Buakabuluibua 12:7-9, NW.
Ntshipeta kayi tshivua mua kupeteka ku dipatshibua dia Satana mu diulu? Aba badi mu diulu bavua ne bua kusanka, kadi mmunyi bua basombi ba pa buloba? “Diakabi kudi buloba ne mbuu,” ke mudi Buakabuluibua 12:12 (NW) wamba, “bualu Diabolo wapueki kunudi, muikale ne tshiji tshikole, bu mudiye mumanye ne: udi ne tshikondo tshîpi.” Bushuwa, dipatshibua dia Satana mu diulu ndituadile buloba diakabi. Mukanda wa The Columbia History of the World udi wamba ne: “Tshipupu tshinene tshia Mvita ya bidimu binayi ya 1914–1918 . . . tshiakaleja Bena ku Ouest se: kabavua mua kukuba nshidimukilu wa bantu ku dipanga meji anyi buenzavi. Bukitu bua Bena ku Est ki mbuanji menemene kumueneka kabidi katshia ku dibutulangana adi.”
Diakabi dia bena tshikondo etshi ndileja ku ngenzelu mipite eu wa dibutula. Yezu wakadianjila kumanyisha ne: “Ditunga dimue nediluishe dikuabu, bukalenge bumue nebuluishe bukuabu; ne bipupu bia nzala ne bikumina mu muaba umue pashishe ne mu mukuabu.” Wakadianjila kumanyisha kabidi bipupu bia masama. (Matayo 24:7, 8, NW; Luka 21:11) Kupit’apu, Bible udi wamba ne: mu “matuku a ku nshikidilu” a bulongolodi bua malu ebu bua Satana, bavule nebikale “badinangi nkayabu, banangi ba biuma, . . . bena bupidia kudi baledi, kabayi nansha banyisha tshipungidi.” Bantu nebikale kabidi “banangi ba masanka kabayi banangi ba Nzambi.”—2 Timote 3:1-5, NW.
Mvita, bipupu bia masama, dipangika dia biakudia, bikumina, ne dibiipa dia malu a nsombelu—bintu bionso bia nunku mbienzeke mu mushindu uvuabi kabiyi bianji kuenzeka kubangila mu 1914, anu bu muakadianjila kumanyisha Bible. Bidi bileja ne: muluishi muena tshiji tshikole wa Nzambi ne muntu—Satana Diabolo—ukadi mupuekeshibue mu diulu ne mpindieu udi ne bua kutangija tshiji tshikole ku buloba. Kadi Bible udi uleja kabidi ne: kabakulekelela kabidi Satana tshikondo tshile. Udi amu “ne tshikondo tshîpi” tshidi tshimushadile too ne ku Armagedon, padi Nzambi ubutula bulongolodi bua malu budi Satana ulombola.
Ntshinyi tshienzekela Satana padi tshikondo tshîpi etshi tshikumbana? Mupostolo Yone wakafunda ne: “Meme kumona muanjelu upueka ufuma mu diulu ne nsapi ya dijimba ne lukanu lunene mu tshianza. Ne wakakuata dragon, nyoka wa ku tshibangidilu, udi Diabolo ne Satana, ne kumusuika bua bidimu tshinunu. Ne wakamukupa mu dijimba diakakangaye ne kumutuila tshikangilu.” (Buakabuluibua 20:1-3, NW) Ndisulakana kayipu bua bukua-bantu bukengi!
Sankayi muinshi mua bukokeshi bua Bukalenge
Ne Satana mukuatshibue, Bukalenge bua Nzambi muinshi mua Yezu Kristo nebulombole menemene malu a bukua-bantu. Pamutu pa kuikala ne mbulamatadi ya bungi pa buloba, amu mbulamatadi umu’epele wa mu diulu ke washala bua kukokesha pa tshisombedi tshietu tshijima. Mvita neikale muanda wa kale, ne ditalala nedikale miaba yonso. Muinshi mua bukokeshi bua Bukalenge bua Nzambi, bantu buonso nebasombe pamue mu dinanga dia buena-muntu.—Musambu wa 72:7, 8; 133:1; Danyele 2:44.
Yezu neikale mukokeshi wa mushindu kayi? Pavuaye pa buloba, wakaleja dinanga diondoke bua bantu. Ne luse, Yezu wakapesha bavua ne nzala biakudia. Wakuondapa babedi ne wakapesha lumonu kudi bafofo, diakula kudi tumama, ne bidimba biakajulula kudi balema. Yezu wakafika too ne ku dipingajila bakavua bafue muoyo! (Matayo 15:30-38; Mâko 1:34; Luka 7:11-17) Bishima abi bivua ka-diosha ka malu a mpatshi ikalaye ne bua kuenza bu Mukalenge. Mmushindu kayipu wa kuanyina wikalabi pa kuikala ne mukokeshi mukuatshishi wa mushindu’eu!
Mabenesha kaayi nshikidilu neapetshibue kudi aba badi bakokela bumfumu butambe bunene bua Yehowa. Mifundu idi ilaya ne: “Diba adio, mesu a mpofu neatabale, matshio a bena mapapa neajibuke; badi bazobela nebatumpike bu ngulungu, ludimi lua kamama neluele mbila ya disanka.” (Yeshaya 35:5, 6, MMM) Mutume meji ku dituku dinene adi, mupostolo Yone wakafunda ne: “Meme kumvua dîyi dikole difuma ku nkuasa wa bumfumu diamba ne: ‘Monayi! Ntenta wa Nzambi udi pamue ne bantu, Yeye neasombe nabu, ne buobu nebikale bantu bende. Ne Nzambi yeye muine neikale nabu. Ne neakupule tshinsonji tshionso ku mêsu abu, ne lufu kaluakuikalaku kabidi, nansha madilu, nansha mbila, nansha bisama kabiakuikalaku kabidi. Bintu bia kale biajiminyi.’”—Buakabuluibua 21:3, 4, NW.
Masanka mapetela ku bukokeshi bua Yehowa Nzambi ku butuangaji bua Muanende, Yezu Kristo, neapite ne kule dikenga kayi dionso dituvua mua kuikala bapete mu bulongolodi bua malu ebu bukokesha kudi Satana Diabolo. Mu bulongolodi bupiabupia bulaya bua Nzambi, bantu kabakudiebeja kabidi ne: ‘Nganyi bushuwa udi ukokesha?’ (2 Petelo 3:13) Bantu bena butumike nebikale ne diakalenga ne bukubi mu tshisombelu tshia pa buloba tshia Bakokeshi bena dinanga badi mu miaba ya mu nyuma, Yehowa ne Kristo. Bua tshinyi kubenga kuupukila ditekemena dia kuikala munkatshi mua bakokedi babu?
[Tshimfuanyi mu dibeji 7]
Bantu nebikale mu bukubi mu tshisombedi tshia pa buloba tshia Bukalenge bua Nzambi
[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 4]
NASA photo