TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w96 15/5 dib. 21-23
  • “Tshikondo tshia kupuwa ne tshikondo tshia kuakula”

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • “Tshikondo tshia kupuwa ne tshikondo tshia kuakula”
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1996
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Mishindu ya kukokesha ludimi
  • Dikontolola ludimi patudi ne tshiji
  • Padi dipuwa kadiyi mua kujikija bualu
  • “Tshikondo tshia kuakula” bua Bukalenge bua Nzambi
  • Enza mudimu bimpe ne bukole bua ludimi luebe
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2015
  • Leja dinanga ne kanemu pa kukanda ludimi luebe
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2006
  • Ngakuilu muimpe udi wambuluisha bua kusomba mu ditalala
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2010
  • Ndîba kayi didi dikengela kuakula?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2020
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1996
w96 15/5 dib. 21-23

“Tshikondo tshia kupuwa ne tshikondo tshia kuakula”

MMISANGU bungi kayi iukadi mudiabakene, wamba ne: “Tshivua kuikala muambe nanku”? Kadi, udi mua kuvuluka misangu mikuabu iuvua mupange kuakula patoke. Ne pashishe, wewe kulua pamu’apa kuela meji ne: ‘Mvua kuikala muambe bualu kampanda.’

Bible udi wamba ne: kudi “tshikondo tshia kupuwa, ne tshikondo tshia kuakula.” (Ntoyi 3:7, MMM) Nunku, apa ke padi lutatu lumueneka​—kusunguluja dîba dia kuakula ne dîba dia kupuwa. Ngikadilu wetu wa bantu bakena bapuangane utu misangu yonso utusaka ku dienza ne ku diamba malu mu tshikondo tshikena tshiakane. (Lomo 7:19) Mmunyi mutudi mua kukontolola ludimi luetu lukena kukanda?​—Yakobo 3:2.

Mishindu ya kukokesha ludimi

Bua tuetu kupeta diambuluisha dia kusunguluja tshikondo tshia kuakula ne tshikondo tshia kushala bapuwe, katuena tukengela liste mule mulongolola bua kukonga nsombelu kayi yonso. Kadi, tudi tukengela diludikibua kudi ngikadilu mimpe idi tshitupa tshinene tshia bumuntu bua muena nkristo. Nngikadilu kayi mine ayi?

Yezu Kristo wakumvuija ne: dinanga nngikadilu wa kumpala udi usaka bayidi bende. “Ku muanda eu bonso nebanumanye munudi bayidi banyi: binuikala ne dinanga munkatshi muenu,” ke muakambaye. (Yone 13:35, NW) Bituatamba kuleja dinanga dia buena-muntu dia mushindu’eu, netutambe kukontolola ludimi luetu bimpe.

Ngikadilu mikuabu ibidi idi mifuanangane neyambuluishe kabidi bikole. Umue wa kudiyi mbudipuekeshi. Budi butuambuluisha bua ‘kutangila bakuabo bu batupite.’ (Bena Filipi 2:3, MMM) Mukuabu mbupole-malu, budi butuambuluisha bua ‘kushala ne lutulu mu dikenga.’ (2 Timoteyi 2:24, 25, MMM) Tudi tupetela kudi Yezu Kristo tshilejilu tshipuangane tshia mushindu utudi ne bua kutumika ne ngikadilu eyi.

Bu mutubi bitambe kukola bua kukontolola ludimi luetu patudi bafinakajibue, tuanjayi kutangila butuku bua kumpala kua lufu lua Yezu​—tshikondo ‘tshiakatamba kunema mutshima wende.’ (Matayo 26:37, 38) Kabiena bikemesha muakumvua Yezu mushindu eu, bualu matuku atshilualua a kashidi bua bantu bonso avua masuikakaja ku dishala diende ne lulamatu kudi Nzambi.​—Lomo 5:19-21.

Etshi tshivua bushuwa tshikondo tshivua Yezu ne bua kuakula ne Tatuende wa mu diulu. Nunku wakaya ku luseke bua kusambila, ulomba basatu ba ku bayidi bende bua kushala batabale. Kunyima kua dîba kampanda wakapingana ne kubasangana balale tulu. Apu yeye kuambila Petelo ne: “Nenku nukadi bapange bua kushala batabale nanyi diba nansha dimue.” Dikanyina edi dia dinanga diakalondibua kudi mêyi avua aleja diumvuila kampanda bua matekete abu. Wakamba ne: “Muoyo mmusue kuenza, kadi mubidi tshiawu mbutekete.” Pashishe, Yezu wakalua kabidi ne kusangana bayidi balale tulu. Wakakula nabu mu mushindu muimpe ne “kuya tshiakabidi bua kusambila musangu muisatu.”​—Matewuse 26:36-44, MMM.

Yezu pakasanganaye bayidi balale tulu bua musangu muisatu, kakafiika munda kadi wakamba ne: ‘Nudi nulala nuikisha! Dîba diafiki, Muana wa muntu udi ufidibua mu bianza bia bantu babi.’ (Matayo 26:45) Anu muntu kampanda udi ne mutshima muule tente ne dinanga, ne didiakaja dilelela dia bupole-malu ne budipuekeshi, ke uvua mua kutumika ne ludimi luende mushindu au mu tshikondo tshikole tshia mushindu’eu.​—Matayo 11:29; Yone 13:1.

Katupa kakese pashishe, Yezu wakakuatshibua ne kulumbuluishibua. Apa tudi tulonga se: imue misangu bitu bitambe buimpe kupuwa, nansha patudi tudifila mu mudimu wetu wa Buena-nkristo. Ne tshipatshila tshia kubanda Yezu, bakuidi bamfumu kabavua ne dijinga nansha dikese dia kumanya bulelela. Nunku mu nsombelu eu mukole, Yezu wakashala mupuwe.​—Fuanyikija ne Matayo 7:6.

Kadi, Yezu kakashala mupuwe pakamukonka muakuidi munene se: ‘Ndi nkutshipisha mu dîna dia Nzambi udi ne muoyo, udi biebe Kristo Muana wa Nzambi anyi?’ (Matayo 26:63) Bu muvua Yezu mutshipishibue, bivua tshikondo tshia yeye kuakula. Nunku wakandamuna se: “Muudi muambe amu mmomo. Kadi ndi nnuambila ne: Biangatshile ku mpindiewu, nenumone Muana wa muntu musombe ku dia balume dia Wa Bukole Buonso, ulua mu mavuba a mulu.”​—Matewuse 26:64, MMM.

Mu dituku adi dia mushinga mukole, Yezu wakaleja dikontolola dipuangane dia ludimi luende. Buende yeye, dinanga, bupole-malu, ne budipuekeshi bivua bitupa bia ku tshilelelu bia bumuntu buende. Mmunyi mutudi mua kutumika ne ngikadilu eyi bua kukontolola ludimi luetu patudi bafinakajibue?

Dikontolola ludimi patudi ne tshiji

Patudi ne tshiji, tutu misangu mivule tupanga dikontolola ludimi luetu. Tshilejilu, musangu kampanda Paulo ne Barnabase bakapangakana ku mêyi. ‘Barnabase uvua musue kuya kabidi ne Yowanese, uvuabo babikila Markuse. Paulo kavua yeye musue kuya ne muntu uvua mubashiye ku Pamfiliya, kayi mukuate nabo mudimu. Kutandanganabo, kufikabo ku diabulukangana.’​—Malu Menza 15:37-39, MMM.

Michael,a údí mutumike bidimu bungi kampanda mu midimu ya diibaka, udi ulonda ne: “Kuvua muntu kampanda mu muaba wa diibaka umvua mumanye bimpe ne nnemeka. Kadi uvua umueneka misangu ne misangu umona amu bilema ku mudimu wanyi. Bivua binsamisha mutshima ne bimfiikisha munda kadi mvua mmina mate. Dimue edi malu akatamba kubiipa pakadiwulaye mudimu kampanda umvua mfuma ku dienza.

“Ngakaleja patoke nyanji yanyi yonso mibombela munda. Ne tshiji tshikole dîba adi, tshiakateya ntema ku mushindu uvuabi ne bua kusuya bonso bavua batunyunguluke. Bua tshitupa tshishale tshia dituku adi, tshiakasua kumuakuisha anyi mene kumumona. Ndi mumone mpindieu se: tshivua mujikije tshilumbu etshi mu mushindu muakanyine. Bivua mua kuikala bitambe buimpe bua kushala mupuwe ne kuakula pamvua ne bua kuikala mumane kutoka munda.”

Diakalenga, dinanga dia Buena-nkristo diakasaka bantu aba babidi bua kujikija matandu abu. Michael udi umvuija ne: “Kunyima kua diyukidilangana ne mutshima umue, tuakumvuangana bimpe bitambe, ne tudi mpindieu ne malanda masheme.”

Anu bu muakalonga Michael, bituikala ne tshiji, imue misangu mbia meji bua kupuwa. ‘Udi ne muoyo mupole udi mujinguludi wa mianda,’ ke mudi Nsumuinu 17:27 wamba. Dijingulula ne dinanga dia buena-muntu nebituambuluishe bua kukontolola disakibua dietu ku dipatula malu adi atapa ku mutshima. Pikalabu batuenzele bibi, tuanji kuakula ne muntu mukuabu eu pa nkayende pa kuleja bupole-malu ne budipuekeshi, ne tshipatshila tshia kupingajilula ditalala. Kadi pikala ditayika kampanda dia tshiji dimane kuenzeka? Apu dinanga neditusake bua kuepuka lutambishi ne kukeba ne budipuekeshi buonso bua kuakaja nsombelu. Etshi ke tshikondo tshia kuakula, tshia kunyingalala ne kuondapa nyanji mitapibue ku diambuluisha dia diyukidilangana dienza ne muoyo umue.​—Matayo 5:23, 24.

Padi dipuwa kadiyi mua kujikija bualu

Tshiji anyi difiika munda bidi mua kutufikisha ku dibenga kuakuisha muntu udi utusuya. Ebi bidi mua kubiipisha nsombelu menemene. “Mu tshidimu tshia kumpala tshia dibaka dietu, kuvua imue misangu imvua tshiyi ngakuisha bayanyi munkatshi mua matuku mulongolongo,” ke mudi Maríab utonda. “Pa tshibidilu, kabivua bua bilumbu binene kadi, bishilangane, bivua bua difiikafiika munda dikese. Mvua ntungunuka ne kueleela meji pa lunsuya luonso elu too ne pavuabi bilua tshijikilu kampanda tshienze bu mukuna. Pashishe kuvua kulua tshikondo tshimvua tshiyi kabidi nkumbana mua kudikanda, ne mvua amu ndekela diakuisha bayanyi too ne pavua difiika munda dianyi ne bua kujika.”

María udi usakidila ne: “Mvese kampanda musunguluke wa mu Bible​—‘dîba kadibueledi tshiji tshienu’—​wakangambuluisha bua kuakajilula ngelelu wanyi wa meji. Bayanyi ne meme tuakatumika bikole bua kulubuluja diyukidilangana bua se: ntatu kayivudi. Kabivua bipepele, kadi kunyima kua bidimu dikumi bia nsombelu wa dibaka, ndi ne disanka dia kuamba se: mpolo eyi ya dipuwa vii mmikepele bikole. Kadi, ndi ne bua kutonda se: ntshidi amu ntumika bua kukontolola nginyikilu eu.”​—Efeso 4:26.

Anu bu muakasunguluja María, padiku ntatu pankatshi pa bantu babidi, dikosa diyukidilangana ki ndijikija dia bualu. Mu nsombelu ayi, njiya mmifuane kukola, ne malanda adi mua kunyanguka. Yezu wakamba ne: tudi ne bua ‘kulengeja malu lukasa.’ (Matayo 5:25) ‘Dîyi diamba mu tshikondo tshiakane’ didi mua kutuambuluisha bua ‘kulonda ditalala.’​—Nsumuinu 25:11; 1 Petelo 3:11.

Tudi tukengela kabidi kumvuija mmuenenu wetu patoke patudi tukengela diambuluisha. Bituikala tukenga bua lutatu kampanda lua mu nyuma, tudi mua kumvua bibi bua kuupuila bakuabu bujitu. Kadi bituapuwa, lutatu elu ludi mua kutamba kubiipa. Bakulu bena nkristo batekibue badi baditatshisha buetu ne, bituabashila njila, mbadiakaje bua kutuambuluisha kakuyi mpata. Etshi ntshikondo tshitudi ne bua kuakula.​—Yakobo 5:13-16.

Kupita bionso, tudi ne bua kuyukila pa tshibidilu ne Yehowa mu masambila adi afumina mu mutshima, bu muvua Yezu wenza. Eyowa, ‘tupumunayi mutshima wetu’ kumpala kua Tatuetu wa mu diulu.​—Musambu wa 62:8, NW; fuanyikija ne Ebelu 5:7.

“Tshikondo tshia kuakula” bua Bukalenge bua Nzambi

Mudimu wa Buena-nkristo mmudimu wa kudi Nzambi ùdì ne bua kukumbajibua kumpala kua nshikidilu kuluaye. Nunku, kupita tshikondo kayi tshionso kumpala, bidi bia mushinga mukole bua basadidi ba Yehowa bamanyishe lumu luimpe lua Bukalenge. (Mâko 13:10) Amu bu bapostolo, bena nkristo balelela ‘kabena pabu mua kulekela kumanyisha bidibu bamone ne bumvue.’​—Malu Menza 4:20, MMM.

Bushuwa, ki mmuntu yonso wasua kuteleja lumu luimpe. Eyowa, pa kutuma bayidi bende bua kuyisha, Yezu wakababela bua ‘kukeba bantu bavua bakanyine.’ Bu mutu Yehowa kayi wenzeja muntu nansha umue ku bukole bua kumutendelela, katuakutungunuka ne diakula ne disuminyina dionso ne muntu udi ubenga mu mishindu yonso mukenji wa Bukalenge. (Matayo 10:11-14, NW) Kadi tudi ne milowo ya kuakula pa bidi bitangila bumfumu bua Yehowa kudi aba bàdì “bushuwa bakaje mitshima yabu bua muoyo wa kashidi.”​—Bienzedi 13:48, NW; Musambu wa 145:10-13.

Dinanga, bupole-malu, ne budipuekeshi nngikadilu idi mua kutuambuluisha bua kukontolola nginyikilu wetu ukena mupuangane wa kuakula mu mushindu mubi anyi wa kudiina mu dipuwa dikole. Patudi tuenda tukolesha ngikadilu eyi, netukumbane tshishiki bua kusunguluja tshikondo tshiakane ne tshikena tshiakane bua kuakula.

[Mêyi adi kuinshi]

a Ki ndîna diende dilelela.

b Ki ndîna diende dilelela.

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Ntatu idi mua kujikijibua ku diyukidilangana dimpe

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu