Ubale Dîyi dia Nzambi ne umusadile mu bulelela
“Undongeshe njila webe, ô Yehowa. Nengende mu bulelela buebe.”—MUSAMBU WA 86:11, NW.
1. Mu mêyi makese, ntshinyi tshiakamba nimero wa kumpala wa tshibejibeji etshi pa bidi bitangila bulelela?
YEHOWA udi utuma butoke ne bulelela. (Musambu wa 43:3) Udi kabidi utupetesha nzanzu bua kubala Dîyi diende, Bible, ne kulonga bulelela. Nimero wa kumpala wa tshibejibeji etshi—Kabalashipu 1879—wakamba ne: “Bulelela, anu bu tshilongo tshikese mu budimi bua muoyo, mbunyungulula ne budi buamba kukutakajibua kudi disampila dia bisosa bibi bia ntupakanyi. Bu wewe mua kubupeta udi ne bua kuikala dîba dionso mutabale. Bu wewe mua kumona bulengele buabu udi ne bua kumbusha bisosa bibi bia ntupakanyi ne mitshi ya mêba ya bitabataba. Biwasua kubupeta udi ne bua kuinama bua kubuangata. Kushikidi anu pa tshilongo tshimuepele tshia bulelela. Bu tshimuepele tshikumbanyine kakuvua mua kuikala bia bungi nansha. Tungunuka ne kukungija, tungunuka ne kukeba bia bungi.” Dibala ne dilonga Dîyi dia Nzambi bidi bituambuluisha bua kupeta dimanya dijalame ne kuendela mu bulelela buende.—Musambu wa 86:11.
2. Ntshinyi tshiakenzeka pavua Ezela ne bakuabu babadile bena Yuda Mikenji ya Nzambi mu Yeruzaleme wa kale?
2 Kunyima kua diibakulula dia bimanu bia Yeruzaleme mu 455 K.B.B., muakuidi Ezela ne bakuabu bakabadila bena Yuda Mikenji ya Nzambi. Pashishe kuakenzeka Difesto dia disanka dia Mitàndà, ditonda dia mpekatu, ne dijadika “tshipungidi.” (Nehemiya 8:1–9:38) Tudi tubala ne: “Bavua babala Diyi dia [Nzambi, NW] mu mukanda, badiandamuna, badiumvuija, bua bantu bonso kujingulula tshivuabo babala.” (Nekemiya 8:8, MMM) Bamue badi bamba ne: bena Yuda kabavua bumvua bimpe tshiena-Ebelu, ne se: bimue bitupa bivua bikudimunyibua mu Araméen. Kadi mifundu kayena ileja ditokeshibua patupu dia miaku ya tshiena-Ebelu. Ezela ne bakuabu bakumvuija Mikenji bua se: bantu bamone mua kujingulula mêyi-maludiki ayi ne kuatumikila. Mikanda ne bisangilu bia bena nkristo bidi kabidi biambuluisha bua ‘kumvuija’ Dîyi dia Nzambi. Ke tshidi bakulu bateka benza, aba badi ‘bakumbane bua kulongesha.’—1 Timote 3:1, 2, NW; 2 Timote 2:24.
Masanka adi anenga
3. Ng’amue masanka kayi atu mapetshibue ku dibala Bible?
3 Padi mêku a bena nkristo abala Bible pamue, adi mua kulabula masanka adi anenga. Adi afika ku dibidilangana ne mikenji ya Nzambi ne alonga bulelela budi butangila malongesha a nshindamenu, milayi, ne biena-bualu bikuabu. Kunyima kua dibala tshitupa kampanda tshia Bible, mfumu wa dîku udi mua kuebeja ne: Bualu ebu budi mua kuikala ne buenzeji kayi kutudi? Mmu mushindu kayi mudibu busuikakaja ku malongesha makuabu a mu Bible? Mmunyi mutudi mua kutumika ne malongesha aa mu buambi bua lumu luimpe? Bena dîku badi bapeta bujinguludi butambe bunene pa kubala Bible bikalabu benza makebulula pa kutumika ne Index des publications de la Société Watch Tower ne index mikuabu. Volime ibidi ya Insight on the Scriptures idi mua kubadibua mu mushindu ùdì upetesha masanka.
4. Mmunyi muvua Yoshua ne bua kutumikila dîyi-dishidimunyi difunda mu Yoshua 1:8?
4 Mêyi-maludiki mangata mu Mifundu adi mua kutulombola mu nsombelu. Kupita apu, dibala ne dilonga ‘mifundu minsantu bidi mua kutuvuija bena meji bua lupandu.’ (2 Timote 3:15, NW) Bitualekela Dîyi dia Nzambi ditulombola, netutungunuke ne kuendela mu bulelela buende ne majinga etu makane neakumbajibue. (Musambu wa 26:3; 119:130) Nansha nanku, bidi bikengela tukebe bujinguludi, anu bu muakenza Yoshua, mupinganyi wa Mozese. ‘Mukanda wa mikenji’ kauvua ne bua kumbuka mukana muende, ne uvua ne bua kuubala butuku ne munya. (Yoshua 1:8) Kubenga kumbusha ‘mukanda wa mikenji’ mukana muende kuvua kumvuija ne: Yoshua kavua ne bua kulekela kumanyisha bakuabu malu mafidi a butoke avua mukanda eu wamba. Kubala Mikenji butuku ne munya kuvua kumvuija ne: Yoshua uvua ne bua kueleelapu meji, uvua ne bua kuyilonga. Mu mushindu wa muomumue mupostolo Paulo wakabela Timote bua ‘kuvuluka’—kueleela meji pa—bienzedi biende, mudimu wende, ne dilongesha diende. Bu mukulu muena nkristo, Timote uvua ne bua kuikala mutabale mu mushindu wa pa buawu bua se: nsombelu wende ikale wa tshitembu, ke bua se: alongeshe bulelela bua mu Mifundu.—1 Timoteyi 4:15, MMM.
5. Ntshinyi tshidi tshikengedibua bituikala basue kupeta bulelela bua Nzambi?
5 Bulelela bua Nzambi ntshiuma tshikena kutua mushinga. Dibupeta didi dilomba diumbula, dikebulula ditungunuke mu Mifundu. Anu bituikala bu bana balongi ba Mushidimunyi Munene ke tuetu kupeta meji ne kufika ku dijingulula ditshina dia kanemu dia Yehowa. (Nsumuinu 1:7; Yeshaya 30:20, 21) Bushuwa, tudi ne bua kudishindikila malu tuetu bine mu Mifundu. (1 Petelo 2:1, 2) Bena Yuda mu Bérée “bavua ne muoyo muimpe, bapite bena Tesalonyika. Kuitababo muaku wa [Nzambi, NW] ne lukasa luonso. Dituku dionso bavua bakebulula mu Mikanda ya Tshijila bua kumona bionso [biakamba Paulo] ne bivua bilelela.” Bena Bérée bakedibua diboko muulu pamutu pa kutandishibua bua dienza nunku.—Malu Menza 17:10, 11, MMM.
6. Bua tshinyi Yezu wakaleja ne: dikebulula mu Mifundu kadiakatuadila bamue bena Yuda buimpe nansha bumue?
6 Yezu wakambila bamue bena Yuda ne: “Nudi nukonkonona Mikanda ya Tshijila, nuela meji se: netupete[le]ku muoyo wa kashidi; kadi yoyo ke idi ijadika bualu buanyi. Kadi kanuena basue kulua kundi bua kupeta muoyo.” (Yowanese 5:39, 40, MMM) Bavua bakebulula mu Mifundu ne tshipatshila tshijalame—tshia se: yoyi eyi ivua mua kubalombola ku muoyo. Bushuwa, Mifundu ivua ne milayi ivua itangila Masiya, mine milayi ivua ifunkuna Yezu bu tshiamu tshipeteshi tshia muoyo. Kadi bena Yuda bakamubenga. Nunku, dikebulula mu Mifundu kadiakabatuadila buimpe nansha bumue.
7. Ntshinyi tshidi tshikengedibua bua kukola mu bujinguludi bua Bible, ne mbua tshinyi?
7 Bua kudiunda mu bujinguludi buetu bua Bible, tudi tukengela bulombodi bua spiritu wa Nzambi, anyi bukole buenzeji. “Spiritu udi ukebulula mu bintu bionso, nansha bintu biondoke bia Nzambi” bua kusokolola ngumvuilu wabi. (1 Kolinto 2:10, NW) Bena nkristo mu Tesalonike bavua ne bua ‘kukonkonona malu onso’ mu milayi kayi yonso yakumvuabu. (1 Tesalonike 5:20, 21, NW) Pakafundila Paulo bena Tesalonike (bu mu 50 B.B.), tshitupa tshimuepele tshia Mifundu ya tshiena-Greke tshikavua tshimana kufunda tshivua Evanjeliyo wa Matayo. Nunku bena Tesalonike ne bena Bérée bavua mua kukonkonona malu onso, pamu’apa pa kufuanyikija ne nkudimuinu wa tshiena-Greke wa Septante wa Mifundu ya tshiena-Ebelu. Bavua ne bua kubala ne kulonga Mifundu, ne ke tshitudi tuenza tuetu petu.
Bia mushinga bua bonso
8. Bua tshinyi bakulu bateka badi ne bua kupiluka mu dimanya dia Bible?
8 Bakulu bateka badi ne bua kupiluka mu dimanya dia Bible. Badi ne bua kuikala ‘bakumbane bua kulongesha’ ne badi ne bua ‘kulamata ku dîyi didi mua kueyemenyibua.’ Mutangidi Timote uvua ne bua ‘kutumika bilenga ne dîyi dia bulelela.’ (1 Timote 3:2; Tito 1:9; 2 Timote 2:15, NW) Mamuende, Enise, ne kakuende-mukaji Loise bavua bamulongeshe mifundu minsantu bituadijile ku buana, pa kubueja munda muende ‘ditabuja dikena lubombo,’ nansha muvua tatuende kayi muena kuitabuja. (2 Timote 1:5; 3:15) Ba-tatu bena kuitabuja badi ne bua kukolesha bana babu “mu mibelu ne manyoka pamue ne buludiki bua lungenyi bia Yehowa,” ne nangananga bakulu badi ba-tatu badi ne bua kuikala ne ‘bana bena ditabuja kabayi bena mutu mukole anyi bena buendenda.’ (Efeso 6:4, NW; Tito 1:6, MMM) Nunku, nansha nsombelu yetu mikale ya mushindu kayi, tudi ne bua kuangata ne mushinga dikengela dia kubala, kulonga, ne kutumikila Dîyi dia Nzambi.
9. Bua tshinyi kulonga Bible pamue ne bena nkristo netu?
9 Tudi kabidi ne bua kulonga Bible pamue ne bena kuitabuja netu. Paulo uvua usua bua bena nkristo bena Tesalonike bayukidilangane pa mubelu wende. (1 Tesalonike 4:18) Bua kusakisha bujinguludi buetu bua bulelela, kakuena tshintu tshipite didisangisha ne balongi bakuabu bena kudifila mu dikonkonona Mifundu. Lusumuinu elu ndulelela: ‘Bu mudi tshiamu tshisakisha tshinga tshiamu, mbu mudi muntu ulengeja tshikadilu tshia mulunda wende.’ (Nsumuinu 27:17) Tshintu tshia tshiamu tshidi mua kukuata dimoma bikalatshi katshiyi tshikuata natshi mudimu ne tshisakisha. Bia muomumue, tudi tukengela kudisangisha pa tshibidilu ne kusakishangana pa kuabanyangana dimanya ditudi bapete ku dibala, dilonga, ne dieleela meji pa Dîyi dia Nzambi dia bulelela. (Ebelu 10:24, 25) Kupita bionso, eu ke mushindu wa kujadika ne: tudi tubabidila nkenke ya butoke bua mu nyuma.—Musambu wa 97:11; Nsumuinu 4:18.
10. Kuendela mu bulelela kudi kumvuija tshinyi?
10 Mu dilonga dietu dia Mifundu, tudi mua kusambila Nzambi mu mushindu muakanyine anu bu muakenza mufundi wa misambu: “Tumaku butoke buebe ne bulelela buebe, bindeje njila.” (Musambo wa 43:3, MMM) Bituasua kupeta dianyisha dia kudi Nzambi, tudi ne bua kuendela mu bulelela buende. (3 Yone 3, 4) Ebi bidi bikonga kutumikila malu malomba ende ne kumusadila ne lulamatu ne muoyo mululame. (Musambu wa 25:4, 5; Yone 4:23, 24) Tudi ne bua kusadila Yehowa mu bulelela, anu bu mudibi bisokolola mu Dîyi diende ne bileja patoke mu mikanda ya “mupika wa lulamatu ne wa budimu.” (Matayo 24:45-47, NW) Ebi bidi bilomba dimanya dijalame dia Mifundu. Nunku, mmunyi mutudi ne bua kubala ne kulonga Dîyi dia Nzambi? Tudi ne bua kutuadija kudibala kumbukila ku Genese nshapita 1, mvese 1, too ne pajika mikanda milondangane yonso 66 anyi? Eyowa, muena nkristo yonso udi ne Bible mujima mu muakulu wende udi ne bua kumubala bituadijile ku Genese too ne ku Buakabuluibua. Ne tshipatshila tshietu mu dibala Bible ne mikanda ya bena nkristo tshidi ne bua kuikala tshia kuvudija bujinguludi buetu bua mushiki munene wa bulelela bua mu Mifundu budi Nzambi mutupeteshe ku butuangaji bua ‘mupika wa lulamatu.’
Bala Dîyi dia Nzambi ne dîyi dikole
11, 12. Bua tshinyi bidi ne dikuatshisha bua kubala Bible ne dîyi dikole mu bisangilu?
11 Tudi mua kubala tshimùmà patudi nkayetu. Kadi, mu bikondo bia kale, dibala dia muntu pa nkayende divua dienjibua ne dîyi dikole. Nunku pavua muntu mutengula muena Ethiopie wendesha ditempu diende, mumuangalaji wa Evanjeliyo Filipe wakamumvua ubala mulayi wa Yeshaya. (Bienzedi 8:27-30) Muaku wa tshiena-Ebelu mukudimuna “kubala” udi diambedi umvuija “kuela lubila.” Nunku aba badi ku ntuadijilu kabayi bakumbane mua kubala tshimùmà ne kujingulula bidibu babala kabena ne bua kukandikibua dishindumuna muaku wonso ne dîyi dikole. Tshidi ne mushinga nkulonga bulelela pa kubala Dîyi difunda dia Nzambi.
12 Bidi ne dikuatshisha bua kubala Bible ne dîyi dikole mu bisangilu bia Buena-nkristo. Mupostolo Paulo wakabela muena mudimu nende Timote ne: “Tungunuka ne kudifila mu dibala dia patoke, dibelangana, dilongesha.” (1 Timote 4:13, NW) Paulo wakambila bena Kolosai ne: ‘Ne pamanabu kubala mukanda eu munkatshi muenu, nuubadishe bena ekleziya ba mu Laodisé kabidi; ne nuenu kabidi nubale mukanda wanyi udi ufuma ku Laodisé.’ (Kolosai 4:16) Ne Buakabuluibua 1:3 (NW) udi wamba ne: “Wa diakalenga ng’eu udi ubala ne dîyi dikole ne aba badi bumvua mêyi a mulayi eu, ne badi batumikila malu adi mafundamu; bualu tshikondo tshijadika tshiasemenyi pabuipi.” Nunku, ngamba-malu wa patoke udi ne bua kubala mvese mu Bible bua kushindika tshidiye wambila tshisumbu.
Dilonga pa kutumika ne biena-bualu
13. Nngenzelu kayi udi utamba kulubuluja mu dilonga malelela a mu Bible, ne ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kupeta mvese mu miaba mikuabu?
13 Dilonga pa kutumika ne biena-bualu ke mushindu wa dilonga malelela a mu Mifundu udi utamba kulubuluja. Mikanda ìdì itela miaku ya mu Bible mu dilondangana dia maleta a alfabé ne biambilu bidi binyungulule miaku eyi bilondeshile mukanda, nshapita, ne mvese, idi ipepeja dipeta mvese ìdì misuikakaja ku tshiena-bualu kampanda. Ne mvese ya mushindu’eu idi mua kuakanangana bualu Muena Bible kêna wamba malu àdì abengangana. Ku spiritu munsantu wende, wakasaka balume batue ku 40 bua kufunda Bible mu bule bua tshikondo tshia siekele 16, ne kumulonga pa kutumika ne biena-bualu ke mushindu wa kulonga bulelela mudisunguluje mu kupita kua bidimu.
14. Bua tshinyi kulonga Mifundu ya tshiena-Ebelu ne ya Buena-nkristo ya tshiena-Greke pamue?
14 Dianyisha dietu bua bulelela bua mu Bible didi ne bua kutusaka ku dibala ne dilonga Mifundu ya Buena-nkristo ya tshiena-Greke pamue ne Mifundu ya tshiena-Ebelu. Ebi nebileje mushindu udi Mifundu ya tshiena-Greke misuikakaja ku dilongolola dia Nzambi ne nebikenkeshe butoke pa milayi ya mu Mifundu ya tshiena-Ebelu. (Lomo 16:25-27; Efeso 3:4-6; Kolosai 1:26) Mu muanda eu, Les Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau udi ne dikuatshisha menemene. Uvua mulongolola kudi basadidi baditshipe ba Nzambi bakababidila dimanya divulavulayi divuaku pa bidi bitangila mikanda ya ku bianza ya kumpala ya Bible pamue ne malu ayi a kale ne biambilu biayi bia ngakuilu ya pa buayi. Kabidi, biambuluishi bia dilonga nabi Bible bìdì Yehowa mupeteshe ku butuangaji bua “mupika wa lulamatu ne wa budimu” bidi ne mushinga.
15. Mmunyi muudi mua kujadika se: bidi biakanyine bua kuenza matela mangata mu miaba kabukabu mu Bible?
15 Bamue badi mua kuamba ne: ‘Mikanda yenu idi yenza matela binunu mangata mu Bible, kadi bua tshinyi nudi nuangata mu miaba kabukabu ya Bible?’ Pa kuenza matela mangata mu miaba kabukabu mu mikanda 66 ya Bible, mikanda eyi idi itumika ne bijadiki bia bungi bienzeja kudi spiritu bua kujadika bulelela bua dilongesha kampanda. Yezu yeye muine wakatumika ne ndongeshilu eu. Pakenzaye Muyuki wende wa pa Mukuna, wakenza matela 21 mangata mu Mifundu ya tshiena-Ebelu. Mu muyuki au mmuenze matela asatu mangata mu Ekesode, abidi mu Lewitiki, dimue mu Nomba, asambombo mu Dutelonome, dimue mu mukanda muibidi wa Bakelenge, anayi mu Misambu, asatu mu Yeshaya, ne dimue mu Yelemiya. Pa kuenza nunku, Yezu uvua ‘uteta bua kujadika tshintu pabuipi ne tshionso anyi’? Tòo, bualu ‘uvua ulongesha ne dîyi dia bumfumu, kabiyi bu bia baskribe babo to.’ Bivua nunku bualu Yezu wakabingisha dilongesha diende ne dîyi dia bumfumu dia Dîyi difunda dia Nzambi. (Mateus 7:29, Mukenji Mulenga) Ke tshiakenza mupostolo Paulo.
16. Mmatela kayi mangata mu Mifundu akenza Paulo mu Bena Roma 15:7-13?
16 Mu tshitupa tshia mufundu tshitudi tusangana mu Bena Roma 15:7-13 (Mukenji Mulenga), Paulo wakenza matela mangata mu bitupa bisatu bia Mifundu ya tshiena-Ebelu—Mikenji, Baprofete, ne Misambu. Wakaleja ne: bena Yuda ne Bampangano bavua ne bua kutumbisha Nzambi, ne nunku bena nkristo bavua ne bua kuakidila bantu ba matunga onso. Paulo wakamba ne: ‘Akidilanganayi bu muvua Kristo munuakidile, bua lumu lua Nzambi. Bushuwa, ndi njadika se: Kristo uvua musadidi wa batengula, wakaleja bulelela bua Nzambi pa kukumbaja malaya avuaye mulaye bankambua babo. Bua bisamba bikuabo, bidi bitumbisha Nzambi bua luse luende, bu mudibo bafunde [mu Musambu wa 18:49] ne: “Pa nanku awu, Mfumu, nenkutumbishe munkatshi mua bisamba, kabidi nensamune dîna diebe.” Mbafunde kabidi [mu Dutelonome 32:43] ne: “Bisamba, sankayi pamue ne tshisa tshiende.” Kabidi [mu Musambu wa 117:1] ne: “Bisamba bionso, tumbishayi Mfumu, matunga onso, musekelelayi!” Yeshaya [11:1, 10] pende ne: “Muji wa Yese neutoloke, yeye ke wajuka bua kuludika bisamba; bukua bisamba nebutekemene kudiye.” Nzambi wa ditekemena anuuje ne disanka dionso ne bupole mu ditaba dienu, bua nuikale buule ne ditekemena ku bukole bua spiritu munsantu.’ Ku ngenzelu eu wa ditumika ne biena-bualu, Paulo wakaleja mushindu wa kuenza matela mangata mu mifundu bua kujadika malelela a mu Bible.
17. Bena nkristo badi benza matela mangata mu miaba kabukabu mu Bible mujima mu diumvuangana ne tshilejilu kayi?
17 Mukanda wa kumpala wa mupostolo Petelo mufunda ku spiritu udi ne matela 34 mangata mu mikanda dikumi mu Mikenji, Baprofete, ne Misambu. Mu mukanda wende muibidi, Petelo udi wenza matela asambombo mangata mu mikanda isatu. Evanjeliyo wa Matayo udi ne matela 122 mangata kumbukila ku Genese too ne ku Malaki. Mu mikanda 27 ya Mifundu ya tshiena-Greke, mudi matela 320 mangata buludiludi kumbukila ku Genese too ne ku Malaki pamue ne nkama mikuabu ya matela mangata mu Mifundu ya tshiena-Ebelu. Mu diumvuangana ne tshilejilu tshifila kudi Yezu ne tshilonda kudi bapostolo bende, padi bena nkristo ba lelu benza dilonga dia biena-bualu kampanda bia mu Mifundu, badi benza matela mangata mu miaba kabukabu mu Bible mujima. Ebi mbiakanyine menemene ‘matuku aa a ku nshikidilu,’ adi tshitupa tshinene tshia Mifundu ya tshiena-Ebelu ne tshiena-Greke tshienda tshikumbana. (2 Timote 3:1) ‘Mupika wa lulamatu’ udi utumika ne Bible mu mushindu au mu mikanda yende, kadi katu nansha kakese usakidila anyi umbusha tshintu kampanda ku Dîyi dia Nzambi.—Nsumuinu 30:5, 6; Buakabuluibua 22:18, 19.
Endela mu bulelela dîba dionso
18. Bua tshinyi tudi ne bua ‘kuendela mu bulelela’?
18 Katuena ne bua kumbusha tshintu nansha tshimue mu Bible, bualu mushiki mujima wa malongesha a Buena-nkristo mu Dîyi dia Nzambi udi wenza “bulelela” anyi “bulelela bua lumu luimpe.” Dilamata ku bulelela ebu—‘diendelamu’—didi ne mushinga bua lupandu. (Galatia 2:5, NW; 2 Yone 4; 1 Timote 2:3, 4, NW) Bu mudi Buena-nkristo “njila wa bulelela,” pa kuambuluisha bakuabu bua kulubulujabu bipatshila biabu, tudi tulua “bena mudimu nabu mu bulelela.”—2 Petelo 2:2; 3 Yone 8, NW.
19. Mmunyi mutudi mua kutungunuka ne “kuendela mu bulelela”?
19 Bituikala basue “kutungunuka ne kuendela mu bulelela,” tudi ne bua kubala Bible ne kubabidila tuetu bine diambuluisha dia mu nyuma didi Nzambi upetesha ku butuangaji bua ‘mupika wa lulamatu.’ (3 Yone 4, NW) Mbimpe bua tuenze nunku bua diakalenga dietu tuetu bine ne bua tuikale bakumbane bua kulongesha bakuabu pa bidi bitangila Yehowa Nzambi, Yezu Kristo, ne dilongolola dia Nzambi. Ne tuikalayi ne dianyisha bu mudi spiritu wa Yehowa utuambuluisha bua kujingulula Dîyi diende ne kulubuluka mu dimusadila mu bulelela.
Mandamuna ebe adi tshinyi?
◻ Ng’amue masanka kayi àdì anenga atu apetshibua ku dibala dia Bible?
◻ Bua tshinyi kubala Bible pamue ne bena kuitabuja netu?
◻ Bua tshinyi mbiakanyine bua kuenza matela mangata mu miaba kabukabu mu Bible mujima?
◻ ‘Kuendela mu bulelela’ kudi kumvuija tshinyi, ne mmunyi mutudi mua kuenza nunku?
[Tshimfuanyi mu dibeji 17]
Baledi, longeshayi bana benu Mifundu
[Tshimfuanyi mu dibeji 18]
Mu Muyuki wende wa pa Mukuna, Yezu wakenza matela mangata mu miaba kabukabu mu Mifundu ya tshiena-Ebelu